Oproer van Zierikzee is niet nieuw
s
Staatsbezoek van Beatrix
en prins Claus aan Polen
Inspectie nucleaire
centra in Rusland
Volksleger niet in de
straten van Hongkong
Weinig risico consument
bij fiasco energiebedrijf
Hulpprogramma voor de
Afghaanse vluchtelingen
Theeproductie lager
na recordjaar 1996
Varkenspest slaat over
naar Belgisch Bocholt
BINSDAG 1 JULI 1997
NR 26205
T
Belofte China aan Groot-Brittannië
"HONGKONG (RTR) - China heeft Groot-Brittannië
7 beloofd dat militairen van het Chinese Volksleger
"Aniet gaan patrouilleren in de straten van Hongkong.
De Chinese minister van Bui
tenlandse Zaken Qian Qi-
chen heeft zijn Britse ambt
genoot Cook beloofd de
soldaten alleen in te zetten
voor de verdediging van
Hongkong en niet voor hand
having van de openbare or
de.
Direct na de machtsover-
dracht stuurde China vier-
duizend soldaten van het
Volksleger naar de voormali-
1 ;ge Britse kroonkolonie. De
'aanwezigheid van de militai-
ren ligt in Hongkong gevoe
lig gezien het optreden van
het Chinese leger op het
Plein van de Hemelse Vrede
in 1989 tegen een studenten
betoging voor meer democra
tie.
Cook maakte de Chinese toe
zegging dinsdag bekend op
een persconferentie in Hong
kong. Hij toonde zich zeer te
vreden over de opstelling
van zijn Chinese collega en
over diens verzekering dat er
volgend jaar mei verkiezin
gen plaatshebben. Maar hij
waarschuwde dat Londen de
Verenigde Naties zullen in
schakelen als China zich de
komende vijftig jaar niet aan
zijn beloften over Hongkong
houdt.
Wijers iveigert maatregelen
DEN HAAG (ANP) - De kleine consument loopt wei
nig kans meer voor energie te moeten ^gaan betalen
als activiteiten van zijn distributiebedrijf die niets
met energie te maken hebben, op een fiasco uitlo
pen.
Minister Wijers van Econo
mische Zaken wil dan ook
geen maatregelen nemen om
te voorkomen dat de risico's
worden afgewenteld op de
consument. Wel vraagt hij
van de distributiebedrijven
de regels aan te scherpen.
Dit heeft de bewindsman
maandag aan de Tweede Ka
mer geschreven. Hij baseert
zijn oordeel op een onder
zoek van Andersen Consul
ting.
Veel klanten zitten nu nog
vast aan het energiebedrijf
in hun regio. Zij kunnen
voorlopig niet naar een an
der overstappen als het dis
tributiebedrijf de tarieven
verhoogt om de verliezen op
rievenactivteiten te dekken.
De NUON ging bijvoorbeeld
het schip in met een deelne
ming in Sport 7.
"Andersen concludeert dat
het risico van afwenteling
klein is. In het extreme geval
dat een verlies van 20 pro
cent volledig wordt afgewen
teld, zou dit leiden tot een ta
riefstijging van 0,6 procent.
Andersen stelt dat de meeste
bedrijven zo georganiseerd
zfjn dat afwenteling van de
niet-energieactiviteiten op
de kerntaak niet waarschijn
lijk is. De bedrijven hante
ren hogere rendementscrite
ria, scheiden de activiteiten
door er aparte rechtsperso
nen van te maken en zorgen
dat er goed toezicht is om af
wenteling te voorkomen.
Kiezen
Wijers stelt dat de nevenac-
tivteiten zullen groeien,
maar dat aan de andere kant
afnemers van energie ook
steeds meer vrijheid krijgen
zelf een distributiebedrijf te
kiezen. Hij wil wel dat de
distributiebedrijven hun
klanten meer inzicht geven
in de nevenactiviteiten.
Na dodelijk ongeluk
MOSKOU (AFP) - Alle nucleaire onderzoekscentra
in Rusland worden aan een inspectie onderworpen
na een dodelijk ongeval vorige maand in de onder-
zoekscentrale Arzamas 16.
Dit heeft het Russische mi-
- nisterie van Kernenergie
- dinsdag bekendgemaakt.
„Het gaat om een uitgebrei
de inspectie, van de instruc
tiehandboeken tot en met de
installaties", aldus de
woordvoerder van het minis
terie. Hij benadrukte dat het
onderzoek zich niet uitstrekt
tot de traditionele kerncen
trales.
Op 20 juni, drie dagen na een
ernstige storing in Arzamas
16 hij Nizji-Novgorod in
West-Rusland, overleed de
42-jarige onderzoeker Alek-
sandr Sacharov in een zie
kenhuis in Moskou. Hij was
daar naartoe gebracht nadat
hij was blootgesteld aan ra
dioactieve straling. Oorzaak
was een bedieningsfout bij
een beheerste kettingreactie
met een kleine hoeveelheid
uranium. De wetenschapper
had volgens zijn vakbond
sinds maanden geen loon
meer ontvangen.
Een onderzoekscommissie
kwam kort na het ongeval
tot de conclusie dat Sacharov
een menselijke fout had ge
maakt omdat hij in zijn een
tje had gewerkt en boven
dien de radioactiviteit had
onderschat van de materia
len waarmee hij werkte.
Maar de commissie veroor
deelde ook de fouten in de
handboeken en „gebreken ih
de constructie van de centra
le die niet verhindert dat
mensen de veiligheidsvoor
schriften overtreden".
Sacharov is het eerste Russi
sche slachtoffer van een nu
cleair ongeval sinds de Sov
jet-kerncentrale in
Tsjernobyl in april 1986 ont
plofte, waardoor duizenden
doden vielen.
AMSTERDAM (ANP) - Artsen zonder Grenzen
(AzG) is een hulpprogramma begonnen voor Af
ghaanse vluchtelingen die de afgelopen week naar
de grens met Turmenikstan zijn gevlucht.
In het gebied verblijven naar
schatting tienduizend ge
vluchte Afghanen, de mees
ten van Turkmeense en Oez-
beekse afkomst.
Midden vorige week voerden
de islamitische Taliban-troe-
pen een offensief uit op de
stad Mari-Chaq in het noord
westen van het land.
De vluchtelingen bevinden
zich in een stuk niemands
land in Turkmenistan, hun
toestand is alarmerend
slecht, aldus een woordvoer
der van AzG dinsdag. De Af
ghanen bivakkeren in de
open lucht, in extreme hitte
en stof. Er is vrijwel geen
schoon drinkwater voorhan
den. Zeven kinderen zijn
overleden als gevolg van
diarree. Het gebied wordt
begrensd door een hek dat
onder stroom staat, een over
blijfsel uit de Koude Oorlog.
De hulporganisatie heeft in
het gebied een kliniek opge
zet. Zij is ook begonnen de
vluchtelingen in te enten te
gen mazelen, omdat zich een
geval van de besmettelijk
ziekte heeft voorgedaan. Het
team van AzG zorgt ook voor
schoon drinkwater en latri-
Schouwse archivaris ontdekt theaterstuk over veldslag tussen Engelsen en Russen
(Door Mar van der Veer)
ZIERIKZEE - Het 'Oproer van Zierikzee' is nog niet
uit de herinnering. De historische theaterproductie
ter gelegenheid van de opheffing van de gemeente
Zierikzee is een stukje geschiedenis op zichzelf ge
worden. Tijdens gesprekken komen er meer verha
len naar voren.
Oudere Zierikzeeënaars we
ten nog te vertellen van grote
feesten, kleurrijke optoch
ten en historische spelen.
Ook in de jaren twintig
schijnt Karei de Stoute zelfs
nog even in Zierikzee zijn ge
weest.
Dichterbij in de herinnering
ligt nog de 'Zeeslag uit 1304'
dat evenals het 'Oproer' de
landelijke televisie heeft ge
haald. Steeds meer wordt
duidelijk dat Zierikzee een
rijke naam in historische
spelen heeft opgebouwd.
Wanneer is het begonnen
De Schouwse archivaris San-
der den Haan merkt op dat
veel verloren is gegaan.
„Maar sinds kort weten we
dat in het jaar 1800 zeker een
historisch theaterstuk werd
opgevoerd". Waar het to
neelstuk in Zierikzee is uit
gevoerd weet niemand, maar
zeker is wel dat 'De aftogt
der Engelschen en Russen
van de Bataafsche Kust', to
neelspel in drie bedrijven,
een succes was.
De toneeldirecteur H. 's Gra-
vensanden stelt namelijk na
afloop aan het stadsbestuur
voor om een aantal malen
per jaar terug te komen of
zelfs voor vast een theater in
Zierikzee te beginnen, een
voorstel dat lijkt afgewezen.
Waarschijnlijk was het een
gezelschap van buiten,, wel
licht uit Amsterdam, dat spe
ciaal voor deze opvoering
naar Zierikzee kwam.
Opvallend is dat het onder
werp van het theaterstuk
niet een glorierijke strijd uit
het verre verleden betrof, zo
als bijvoorbeeld een zeeslag
van De Ruyter uit de Tach
tigjarige Oorlog.
Het toneelstuk 'De aftogt'
handelde over een grote
strijd aan de Noord-Holland
se kust die pas-een jaar eer
der beslecht was door capitu
latie van de buitenlandse
troepen.
Weinig Nederlanders weten
meer van deze gebeurtenis
sen uit 1799. Het was de Ba
taafs-Franse tijd. Het stad
houderschap van de Oranjes
was afgeschaft. Stadhouder
Willem V was in balling
schap gegaan. Een invasie
van maar liefst 40.000 man,
een leger van Engelsen ver
sterkt met Russen was bij
Callantsoog en Den Helder
aan land gezet. Het was een
poging om het erf-stadhou-
derschap van Oranje weer in
ere te herstellen en de Fran
sen te verjagen.
Een hevige strijd was het ge
volg. Gesteund door de Fran
sen, met de Bataven ver
enigd in het Noorderleger
onder leiding van generaal
Brune, en dankzij een barre
Hollandse herfst, wisten de
troepen het internationale
invasieleger te verjagen. 1$
oktober 1799 was de dag van
de overgave. De verliezen
waren groot. Het kostte aan
beide kanten duizenden do
den en gewonden.
Twee maanden na de slag
vond er een nationaal volksT
feest in Den Haag plaats. D$'
uit Middelburg afkomstige1
minister Joannes Henricusl
van der Palm hield een ongej'.
twijfeld daverende redevoej'
ring in de Haagse Klooster-^
kerk. Aan zijn vriend, dé:
oud-Vlissinger Henricus vanl
Rooijen, had hij gevraagd oil
hij speciaal voor deze gele-ij
genheid een lofzang wilde I
dichten.
Het werd meer dan een ge-I
dicht, een aantal strofe.^!
vormde de basis voor eenj
grootse compositie. Een vaijl
Nederlands bekendste com-l
ponisten, Christiaan Fried-
rich Ruppe, wist binnen twee
maanden het werk voor so
listen, koor en orkest te com
poneren.Zo klonk in Den
Haag voor het eerst de mu
ziek met de tekst: Hef aan,
rechtschapen Kroost der Va
deren. Bataven! Hef den
Feestzang aan.
Precies een jaar na het grote
volksfeest in Den Haag vond
er ook in Zierikzee een feest
plaats waarin de overwin
ning herdacht werd. Hoogte
punt was ongetwijfeld het
nieuwe theaterstuk in mo
derne stijl dat over de ge
wonnen slag ging. Dat er
voor de gelegenheid een
groot gezelschap acteurs
naar Zierikzee kwam, toont
aan dat Zierikzee in het ge
heel niet het achtergebleven
gebied was zoals dat weieens
voorgesteld wordt. Op cultu
reel gebied telde Zierikzee
ook in de negentiende eeuw
volop mee.
Naast de ontdekking van de
opvoering van het theater
stuk was er tweede verras
sing voor Sander den Haan.
In het theaterstuk werd ook
gezongen. Oorspronkelijk
waren dat teksten op de me
lodie van het Franse volks
lied, de Marseillaise.
Den Haan ontdekte in het in
Zierikzee gedrukte program
maboekje dat deze liederen
itoen niet geklonken hebben,
maar dat in plaats daarvan
de muziek was opgenomen
van de 'Feestzang 1799' die
een jaar eerder in Den Haag
voor het eerst was uitge
voerd.
We kunnen vandaag ook ho
ren hoe deze muziek in Den
Haag en Zierikzee geklonken
heeft. Want min of meer toe
vallig verscheen onlangs een
;dubbel-cd, met de titel 'Hef
'aan! Bataaf!' Deze uitgave
jschetst een beeld van het mu-
•zikale leven uit dezelfde Ba-
itaafs-Franse tijd. Wie de cd
jaanzet zal als eerste het werk
j'Feestzang 1799' vernemen,
een compositie die een jaar
later ook in Zierikzee, waar
schijnlijk aan het eind van
Een Russische stelling wordt door een infanterist bestormd. Op de grond een gesneuvelde sol
daat. De slag was basis voor een pas ontdekt theaterstuk.
het toneelstuk, heeft geklon
ken.
De eerste tonen van de Feest
zang beginnen met overwin
ningsklanken: herhaalde rit
mische motieven van
eenzelfde noot, stijgehde ge
broken drieklanken, snelle
ladderloopjes afgewisseld
met melodische motiefjes die
zo van de componist Haydn
lijken weggelopen. Het eer
ste couplet wordt door een te
nor 'aangeheven' op een een
voudig in het gehoor
liggende melodie. Het koor
valt in en zingt eenparig,
geen enkele keer is er sprake
van imiterende inzetten. Het
tweede deel is een duet met
veel parallelle sexten waarin
koor en solisten de moed van
de oorlogsslachtoffers bezin
gen die vielen 'op het veld
des roems'.
Na het eerste zegevierende
couplet komt in het derde
couplet het 'Opperwezen'
aan de orde. De tekst spreekt
dankbaarheid uit en vraagt
verdere bijstand. Het afslui
tende deel met veel 'Triumf
triumf' laat ons eens duide
lijk merken hoe groot de
feestvreugde over de over
winning is. Wie de cd verder
beluistert komt ook de Zie-
rikzeese organist en compo
nist Willem Lootens (1736 -
1813) tegen. Van zijn hand
klinkt Psalm 137 voor bas en
orgel, destijds een composi
tie in moderne stijl. Ook hij
was een in Nederland beken
de componist en organist.
Dat hij in Zierikzee werk
zaam was is opnieuw een be
wijs van het goede culturele
niveau van de stad. Volgens
Lootens kon ook het Zierik-
zeese stadsbestuur uitste
kend musiceren. Waar vind
je dat vandaag nog
Hef aan! Bataaf! Nederland
se muziek rond 1795 Ensem
ble Pont de la Virtue
WVH 187/188 Erasmus Mu
ziek Producties
Ghetto Warschau, toetreding NAVO\enNederlands Instituut
Koningin Beatrix brengt in gezelschap van prins Claus vanaf morgen een staatsbezoek
aan Polen. (Foto: Joop van Houdt)
DEN HAAG (ANP) - Twee jaar geleden waren Bea
trix en Claus in Polen, komende week zijn ze er
weer. Tóen waren ze de hoogste gasten tijdens de in
ternationale Auschwitz-herdenking, vanaf morgen,
woensdag, brengen ze een driedaags staatsbezoek.
Hoewel koningin en prins
tijdens staatsbezoeken graag
naar heden en toekomst van
het gastland kijken, zullen ze
ook dit keer niet om de Twee
de Wereldoorlog heengaan en
-willen. De eerste dag staat
voor een belangrijk deel in
het teken van die trieste pe
riode.
Zo is er bij het Graf van de
Onbekende Soldaat in Wars
chau een ontmoeting met
Poolse veteranen. Poolse mi
litairen speelden een belang
rijke rol bij de bevrijding
van Noord-Brabant. Zeshon
derd Poolse jongemannen
offerden hun leven op Bra
bantse bodem.
Later op de middag worden
bloemen gelegd bij het Mo
nument voor de Warschause
Opstand en dat voor het
Joodse Ghetto. Op die laat
ste plek zullen de Nederland
se gasten spreken met nabe
staanden van slachtoffers
van de Holocaust.
In het ghetto van Warschau
begon op 19 april 1943 een op
stand tegen de SS- en politie-
troepen die de 60.000 overge
bleven joden naar de
vernietingskampen wilden
vervoeren. Nog geen maand
later had de SS de opstand
bedwongen. Er waren 12.000
mensen omgekomen en na af
loop werden nog eens 7000
mensen vergast en 30.000
doodgeschoten.
Het jaar erop kwam de be
volking van heel Warschau
in opstand. Na 63 dagen
maakten de Duitsers de stad
praktisch met de grond ge
lijk. Zo'n 250.000 mensen
werden omgebracht, 350.000
gingen er naar de kampen.
Het hele oude centrum, dat
precies zo is herbouwd, ging
teloor. I
Beatrix en Claus zullen dat
centrum woensdag ook met
een bezoek vereren, alvorens
ze in Polen wonende Neder
landers ontmoeten en afrei
zen naar het door de Poolse
president Kwasniewski aan
geboden staatsdiner.
Beatrix en Kwasniewski
hebben gespreksstof genoeg
aan de dis. Op de NAVO-top
van 8 en 9 juli komt de vrij
wel zekere toetreding van
Polen tot de NAVO aan de or
de. In een interview met
NRC Handelsblad zei de pre
sident onlangs: „Duizend
jaar lang waren we het beste
slagveld van heel Europa.
Voor ons zou neutraliteit te
riskant zijn. Wij moeten ga
ranties krijgen van onze
partners om zeker te weten
dat Polen niet weer een slag
veld wordt. Voor veel Polen
is de NAVO die garantie."
Behalve voor toetreding tot
de NAVO is Polen een grote
kanshebber voor het lid
maatschap van de Europese
Unie. „Als u vandaag in Po
len een referendum houdt
over de Europese Unie,
stemt zeker 70 procent voor
toetreding", aldus Kwas
niewski in genoemd gesprek
over het enthousiasme on
danks de te verwachten
offers.
De tweede en derde dag van
het staatsbezoek spelen zich
af in respectievelijk Wro
claw en in de havenplaats
Gdansk. Voor het bezoek aan
de universiteit van Wroclaw
kunnen Beatrix en Claus hun
Pools-Nederlandse woorden
boek wel thuislaten. Ze be
zoeken er namelijk de 25 jaar
oude vakgroep Nederlands,
waar op dit moment 120 Po
len enthousiast Nederlands
leren en zich verdiepen in de
literatuur en cultuur van de
Lage Landen.
Professor Norbert Morciniec
begon met de eerste Neder
landse taalcursussen. Eén
van zijn toenmalige leerlin
gen was Stefan Kiedron, die
nu hoofd van de Erasmus
Leerstoel voor Nederlandse
taalkunde is. „Toen was het
leren van Nederlands een
beetje exotisch. Dat is nu
door alle politieke verande
ringen gewijzigd, maar veel
Polen vinden het interessant
om naast de traditionele bui
tenlandse talen als Duits ook
verder te gaan en bij voor
beeld Nederlands te doen",
zegt Kiedron.
Koningin Beatrix en prins
Claus krijgen tijdens hun be
zoek Nederlandse poëzie te
horen, voorgedragen door
Polen.
In het maritiem museum in
Gdansk ten slotte is een
Pools-Nederlandse tentoon
stelling georganiseerd en ter
verhoging van de feestvreug
de liggen twee Nederlandse
fregatten in de haven.
In het kielzog van het staats
bezoek gaat er een economi
sche missie naar Polen. Vette
contracten en belangrijke in
vesteringen vallen er echter
niet te verwachten, vertelt
adviseur internationale za
ken W. Quaedvlieg van
VNO/NCW: „Er zal hier en
daar wel wat getekend wor
den, maar dat wordt zeker
niet spectaculair, geen mega-
dingen. Het is meer een
oriëntering op de huidige si
tuatie van Polen, maar niet
vanuit het nulpunt, want Ne
derland is al tweede inves
teerder in Polen."
Prijzen zullen oplopen
ROME (AFP) - De wereldproductie van thee valt dit
jaar kleiner uit dan het record van 2,96 miljoen ton
in 1996. De prijzen zullen dan ook iets oplopen.
Dat staat in een rapport dat
de FAO, de voedsel- en land
bouworganisatie van de Ver
enigde Naties, heeft opge
steld.
Het rapport komt ter sprake
op de twaalfde bijeenkomst
van de intergouvernemente
le theegroep, van 2 tot en met
4 juli op Bali. Volgens de
FAO is de oogst vorig jaar in
de meeste landen uitbundig
geweest.
Dit jaar zal de theeoogst in
Sri Lanka en bij de meeste
producenten in Afrika als ge
volg van droogte minder
groot zijn dan vorig jaar. Ke
nia lijkt het meest getroffen
te zijn. Daar is de opbrengst
in het eerste kwartaal dit
jaar 37 procent kleiner ge
weest dan in dezelfde perio
de van vorig jaar.
In India leverde de oogst vo
rig jaar het record van
778.900' ton op, 4 procent
meer dan in 1995. Uganda,
Malawi en Zimbabwe haal
den respectievelijk 26, 8 en 6
procent meer thee van hun
struiken. Daarentegen oogst
te Tanzania 16 procent min
der door de droogte die voor
al aan het eind van het jaar
optrad.
De uitvoer van thee kwam
vorig jaar uit op 1,1 miljoen
ton, 2,6 procent meer dan in
het jaar ervoor. Kenia werd
de grootste exporteur met
244.200 ton. Sri Lanka voer
de zijn theeuitvoer op van
235.700 tot 244.000 ton. De
sterkste groei van de export
komt op naam van Indone
sië. Dat land exporteerde
met 96.000 ton ongeveer 21
procent meer dan in 1995.
India
India had een recordoogst,
maar exporteerde 6 procent
minder met 154.000 ton. Dat
kwan niet alleen door meer
eigen verbruik, maar ook
door verlies van marktaan
delen. China, ook een grote
exporteur, zag zijn uitvoer
iets verminderen, van
171.000 tot 169.600 ton.
Groot-Brittannië bleef op af
stand de grootste importeur
van thee. Na een sterke ach
teruitgang in 1995, nam de
import in het afgelopen jaar
weer toe met 9 procent tot
148.500 ton.
Al maandenlang gevreesd
BOCHOLT (ANP) - In de Belgische gemeente Bo
cholt, ten zuiden van het Nederlandse Weert, is
dinsdag klassieke varkenspest vastgesteld.
Naar alle waarschijnlijk
heid is de ziekte overgesla
gen vanuit Nederland. Het
is het eerste Belgische var-
kenspestgeval dit jaar.
België vreesde al maanden
lang dat de besmettelijke
veeziekte zich vanuit het
noorden zou uitbreiden. De
Belgische minister van
Landbouw Pinxten heeft
met onmiddellijke ingang
een vervoersverbod inge
steld in tal van gemeenten
rondom Bocholt. Het be
drijf waar de ziekte is vast
gesteld wordt dinsdag ont
ruimd.
Grens
Hoewel Bocholt vlak over
de grens ligt bij de Noord-
Brabantse plaats Weert,
ziet het Nederlandse minis
terie van Landbouw op dit
ogenblik geen noodzaak
voor extra maatregelen.
