Veranderd in het laboratorium
Vakantiegeldgids voor zomer 1997
r
Les van Anton
Geesinkzelf
Overdekt kinderbuitenbad
Renault presenteert
functionele Kangoo
Cultuur in Burghse kerk
Misverstanden over genetisch gemanipuleerde soja
In de maanden juni en juli
Twee judoka's uit Nieuwe-Tonge
Eind 1997 leverbaar
WOENSDAG 11 JUNI 19971,
HET EXTRA NIEUWSBLAD
ZIERIKZEE/MIDDELHARNIS - Aangepast,
nieuw, veranderd of gemanipuleerd. Er zijn ver
schillende namen voor genetisch gemodificeerde so
ja, maar het komt allemaal op hetzelfde neer. De so-
japlant is in het laboratorium veranderd om beter
tegen het bestrijdingsmiddel glysofaat te kunnen.
Moderne biotechnologie brengt veranderingen aan
in het genetisch materiaal van planten en inicro-or-
ganismen, om de eigenschappen daarvan te verbete
ren.
Biotechnologie wordt al lan
gere tijd toegepast in de ge
neeskunde, bijvoorbeeld
voor genetische screening en
de productie van farmaceuti
ca. Maar ook bij de productie
van voedingsmiddelen wor-'
den vaak micro-organismen
en enzymen ingezet om ge
wenste eigenschappen te ver
krijgen. Enzymen uit een ge
netisch gemodificeerde
bacterie worden gebruikt
voor het omzetten van gluco
se in fructose, dat wordt ge
bruikt in de frisdrankenin
dustrie. Het enzym xylanase,
toegepast bij de productie
van brood, wordt tegenwoor
dig geproduceerd door een
genetisch gemodificeerde
schimmel. Sinds kort wordt
ook genetisch gemodificeer
de soja verwerkt in verschil
lende levensmiddelen. De
meeste soja die in Nederland
wordt gebruikt komt uit de
Verenigde Staten. Soja
wordt daar verbouwd in ge
bieden waar het 's zomers
warm en vochtig is en waar
dus veel onkruid groeit. In
veel van die gebieden is me
chanische onkruidbestrij-
ding verboden, in verband
met bodemerosie. Om het on
kruid toch effectief te kun
nen bestrijden, zijn onkruid
bestrijdingsmiddelen
noodzakelijk. Traditionele
soja wordt daarom meerdere
keren behandeld, met ver
schillende soorten bestrij
dingsmiddel.
Met behulp van moderne bio
technologie slaagde men erin
de soja zodanig aan te passen
dat het onkruidbestrijdings
middel glyfosaat er geen vat
meer op heeft. De genetisch
gemodificeerde sojaboon be
vat namelijk een gen van een
bodembacterie. Dit gen zorgt
voor de aanmaak van een ei
wit dat niet gevoelig is voor
glyfosaat. Hierdoor kan het
onkruid tijdens de groei met
een bestrijdingsmiddel effec
tief worden bestreden. Er
hoeft minder vaak te worden
gespoten, in kleinere hoe
veelheden.
Verwerking van soja
Soja is verwerkt in bijna de
helft van de producten die in
de supermarkt te koop zijn.
Uit de sojaboon worden na
melijk drie grondstoffen ge
wonnen: soja-olle, soja-eiwit
en sojalecithine. So ja-olie
(vaak op het etiket aange
duid als plantaardige olie)
wordt verwerkt in vethou-
dende producten als sauzen,
koekjes en margarines, maar
ook in soepen, brood en pin
dakaas. Soja-eiwit wordt ge
bruikt voor de productie van
brood en bakkerijproducten,
pizza's, vleesproducten,
snacks, ijs en dieetproduc
ten. Sojalecithine (op het eti
ket lecithine of E322) wordt
voornamelijk verwerkt in
chocolade, brood, margari
nes én halvarines.
Veiligheid
De genetisch gemodificeerde
sojaboon bevat een gen uit
een bodembacterie. Dit gen
zorgt voor de aanmaak van
een eiwit dat de sojaplant on
gevoelig maakt voor glyfo
saat. Dit eiwit heeft volgens
de wetenschappers geen ge
volgen voor de gezondheid,
onder meer omdat DNA tij
dens (industriële) bewerking
uit elkaar valt en het eiwit
bovendien zeer snel in het
spijsverteringskanaal wordt
afgebroken. Omdat varian
ten van het nieuwe eiwit
voorkomen in talloze gewas
sen en bacteriën, zijn schade
lijke gevolgen voor de
gezondheid volgens onder
zoekers vrijwel uitgesloten.
Bij de productie van voedingsmiddelen worden vaak micro-organismen en enzymen ingezet.
Ook studies bij verschillende
soorten proefdieren tonen
aan dat het eiwit veilig is.
Omdat so ja-allergie een be
kend verschijnsel is, heeft
men onderzocht of de gene
tisch gemodificeerde sojabo
nen extra allergeen zijn in
vergelijking met traditio
neel veredelde sojabonen.
Verschillen in allergeniteit
werden niet gevonden.
Soja is een traditioneel voed
selgewas. Het verschil tus
sen de traditionele en de
nieuwe soja, is de. aanwezig
heid van een veranderd en
zym in het eiwit van de nieu
we soja. Dat 'nieuwe' eiwit
lijkt sterk op een eiwit dat in
alle groene planten - en dus
ook in ons voedsel - zit. De
onderzoekers toonden aan
dat het nieuw eiwit veilig is
en geen hoger risico geeft op
allergie dan het eiwit van de
traditionele soja. Op grond
van deze onderzoeken be
schouwen de Amerikaanse
Food en Drug Administra
tion en de Britse Advisory
Committee on Novel Foods
en Processes de genetisch ge
modificeerde soja als gelijk
waardig aan de traditionele
sojabonen.
De Adviescommissie Waren
wet en de Voorlopige Com
missie Veiligheid Nieuwe
Voedingsmiddelen baseer
den hun adviezen op deze be
vindingen van de Ameri
kaanse en Britse overheid.
Op grond van die adviezen
verleende de Staatssecreta
ris van VWS toestemming
om levensmiddelen op de
markt te brengen met ingre
diënten afkomstig van gene
tisch gemodificeerde soja.
Amerikaanse boeren verbou
wen traditionele soja en ge
netisch gemodificeerde soja
gecombineerd op dezelfde
akkers. Bovendien worden
wereldwijd traditionele en
nieuwe soja gemengd ver
voerd, verkocht en aangele
verd. In het eerste oogstjaar
was ongeveer twee procent
van de soja die in Nederland
aankwam genetisch gemodi
ficeerd. Dit aandeel zal
stapsgewijs toenemen. De
gezamenlijke verscheping en
verwerking maakt dat in al
le levensmiddelen waar soja
in wordt verwerkt, ook
transgene soja kan voorko
men.
Wetgeving
In Nederland controleert een
aantal wetten en regels het
gebruik van genetisch gemo
dificeerde organismen. Het
Besluit genetisch gemodifi
ceerde organismen geeft aan
welke handelingen met deze
organismen zijn toegestaan
en onder welke voorwaar-
r dep. Het 3 Warap wetbesluit
'NieuWe voedingsmiddelen
beschrijft onder welke voor
waarden een voedingsmid
del, geproduceerd met mode-
me biotechnologie, op de
markt mag komen. Voordat
de genetisch gemodificeerde
soja in Nederland werd toe
gelaten, is ze getoetst aan de
ze regelingen.
Etikettering
Als er een verschil is tussen
het traditionele product en
het gemodificeerde product
moet dit, volgens de waren
wet, op het etiket aangeduid
worden. Daarom krijgen de
producten die soja-eiwit be
vatten de aanduiding op het
etiket dat dit soja-eiwit is ge
maakt met behulp van mo
derne biotechnologie. In de
olie en de lecithine van de
nieuwe soja is geen verschil
terug te .vinden. Bij gebruik
van deze grondstoffen is eti
kettering dus niet verplicht.
875 WANDELAARS
OOLTGENSPLAAT - Op
dit moment zijn 875 aan
meldingen binnen van
sportieve lopers die wil
len deelnemen aan de
Omloop Goeree-Over-
flakkee, die vijdag 22 en
zaterdag 23 augustus
wordt gehouden.
Dat houdt in dat ieder
een die zich tot nu toe
heeft aangemeld kan
deelnemen. De bevesti
gingen van deelname
gaan binnenkort de deur
uit. Aanmeldingen die na
14 juni binnen komen
worden op een wachtlijst
geplaatst.
INLINE SKATING
ZIERIKZEE - Peter van de
Zande en Berry Lindenbergh
geven in samenwerking met
Uncle Sam Trendsports een
cursus inline skating. Deze
wordt verdeeld over een aan
tal avonden. De inline skate
geniet op dit moment een
enorme populariteit onder
een brede groep mensen. Pro
bleem is echter dat skaters
vaak onvoorbereid de weg
opgaan. Basisvaardigheden
zoals de juiste slag, remmen
en draaien komen in deze
cursus aan de orde. Belang
stellenden kunnen zich opge
ven via telefoonnummer
416809.
OVER DE KOP
MIDDELHARNIS - Op het
Haringvliet sloeg door nog
onbekende oorzaak een
speedboot, die met hoge snel
heid aan kwam varen, over
de kop.
De drie inzittenden werden
gelanceerd en konden door
kordaat optreden van een ge
tuige uit het water worden
gehaald. Twee opvarenden
werden met ambulances
naar het ziekenhuis in Dirks-
land gebracht. De boot van
de 40-jarige inwoner van
Middelharnis werd geheel
vernield. Een onderzoek
volgt.
ROMMELMARKT
ZIERIKZEE - De Mr. Breet-
veltspeeltuin in Zierikzee
houdt zaterdag 21 juni een
kinderrommelmarkt met di
verse attracties op haar ter
rein aan de Brauwstraat. De
ze markt duurt van 9.30 tot
ongeveer 13.30 uur.
ZIERIKZEE/MIDDELHARNIS - Om eenonbezorg-
de vakantie te kunnen vieren is het goed om vooraf
de financiële zaken op een rijtje te zetten. De nieuwe
'Vakantiegeldgids zcmer 1997' van de Postbank kan
daarbij een hulpmiddel zijn.
Informatie en tips over beta
len en geld opnemen in het
buitenland zijn in het boekje
overzichtelijk weergegeven.
De gids is gratis verkrijg
baar bij de grotere postkan
toren en kan worden opge
vraagd via het gratis
telefoonnummer 0800-0400.
In de Vakantiegeldgids zo
mer 1997 staan antwoorden
op financiële vragen van rei
zigers. Tips kunnen voorko
men dat mensen tijdens hun
vakantie voor ongewenste
verrassingen komen te
staan. De Vakantiegeldgids
zet de manieren waarop in
het buitenland betaald kan
worden op een rij.
In een overzichtelijke vakan
tielandentabel staat infor
matie over de aanwezigheid
van geld- en betaalautoma
ten, het maximumbedrag dat
per dag opgenomen kan wor
den met de giropas en het
aantal acceptatiepunten van
de PostbankCard (Gold). In
de tabel zijn de belangrijkste
vakantielanden, zowel bin
nen- als buiten Europa opge
nomen.
Kosten
Het is handig om te weten
dat aan het verzilveren van
traveler cheques soms kos
ten verbonden zijn. En dat
bij de reservering van een
huurauto de PostbankCard
(Gold) als garantie gebruikt
kan worden. Ook staan in de
gids telefoonnummers die
gebeld kunnen worden in
noodgevallen en bij verlies
of diefstal van Giropas of
PostbankCard (Gold).
Informatie over verschillen
de soorten reisverzekeringen
en een speciaal vakantie-
kwartaalkrediet maken de
Vakantiegeldgids compleet. -
Door het zijn formaat is de
gids gemakkelijk mee te ne
men, zodat de reiziger tij
dens de vakantie alle infor
matie en de tips steeds onder
handbereik heeft.
Twee keer per jaar
De Postbank geeft de Vakan
tiegeldgids twee keer per
jaar uit. Aan het begin van
elk zomer- en elk winterva-
kantieseizoen verschijnt een
-nieuwe editie met actueel
nieuws over betalen en geld
opnerrien in het buitenland.
ZIERIKZEE/MIDDELHARNIS - Voor Oen overdekt
privé zwembad hoef je niet schatrijk te zijn. Dat
blijkt uit de Miami Pool die onlangs op de markt
werd gebracht. Dit bad is groot, licht en overdekt.
Voor kinderen is het een re
gelrecht waterparadijs. Het
betreft een acht-hoekig bad
met een omtrek van meer
dan acht meter, een doorsnee
van 250 en een hoogte van 50
centimeter. Het bad is opge
bouwd uit een van kunststof
coating voorzien, metalen
frame en stevige PVC-zwem-
badfolie. De horizontale (fo
lie-dragende) framedelen
zijn bekleed met een schuim-
mantel, die zowel gebruiker-
tjes als folie behoedt voor be
schadigingen. In de
badbodem is een afvoerven-
tiel aangebracht. Het bad is
in ongeveer twintig minuten
op te bouwen. En aan het ein
de van seizoen of vakantie is
het geheel ook in korte tijd
weer te demonteren en om te
vormen tot een compact pak
ketje. De bijbehorende koe
pel-parasol is op het badfra-
me te bevestigen. Hij be
schermt de huid vande
kinderen kroost tegen felle
zonne- eri schadelijke UV-str-
aling. Bovendien weert de
overkapping stof, blad, vo
gelpoep en ander vuil. Waar
door schoonhouden of ver
versen van het zwemwater
tot een minimum beperkt
kan blijven. De Miami Pool
is te koop bij: DHZ-zaken,
Formido, Boerenbond-win
kels, Fixet bouwmarkt, di
verse tuincentra en de zwem-
badvakhandel.
Het nieuwe, overdekte kinderbad.
BURGH - De Hervormde Kerk in Burgh heeft in de
maanden juni en juli verschillende culturele activi
teiten op het programma staan. Het zomerprogram-
ma bestaat uit theater, muziek, een lezing en een
tentoonsteling.
Theater Op de Macks bijt het
spits af in de reeks zomerse
activiteiten. Op woensdag 18
juni speelt Theater Op de
Macks de muzikale voorstel
ling Naaman. Dit 45 minuten
durende spel over Naaman
de Syriër volgt het bijbelver
haal uit het Tweede Boek der
Koningen. Na afloop bestaat
de mogelijkheid met de spe
lers, Marten Buwalda en Cé
cile Op de Macks, in gesprek
te gaan. Naast het spel, zingt
het tweetal en begeleidt zich
zelf op orgelpijpen en trom.
Wilma ten Wolde verzorgt
woensdag 2 juli het program
ma Zingend de kerk in. Zij
studeerde koordirectie aan
het Haagse en Rotterdamse
conservatorium en speciali
seerde zich in het vak Kin
derkoorleiding. In de Burgh
se kerk houdt zij een
inleiding over kinderen en
zang. Hoe kunnen opvoeders
zuinig omgaan met de zang-
lust en de spiritualiteit van
kinderen? Aan de orde ko
men onder meer de criteria
voor goede kinderliederen en
het oprichten en in stand
houden van een kindercanto-
rij.
Onder het motto 'De liefde is
niet blind, maar helderziend'
verzorgt schrijver Wim ter
Horst de derde en laatste zo
meravond in de kerk. Aan de
hand van twee van zijn boe
ken praat hij over 'kijken'.
Hij maakt duidelijk dat
naast het technisch kijken
ook het onbevangen kijken
bestaat. Deze drie activitei
ten beginnen om 20.00 uur.
Tentoonstelling
Van zaterdag 12 juli tot zater
dag 2 augustus is er boven
dien dagelijks een tentoon
stelling te zien in de
Hervormde Kerk. Wim Hof
man exposeert illustraties,
tekeningen en schilderijen.
Ook zijn er zeefdrukken van
Burghse kinderen te bezich
tigen. De tentoonstelling is,
met uitzondering van de zon
dagen, dagelijks geopend
van 11.00 tot 16.00 uur.
NCVB
KERKWERVE - De dames
van de afdeling Kerkwerve
van de Nederlandse Christen
Vrouwen Bond sluiten
\vOensdag 11 juni het seizoen
af. In dobpshuis 't Zuudènde
kunnen zij proeven van aller
lei .lekkernijen. De bijeen
komst begint om 19.45 uur.
NIEUWE-TONGE - Twee judoka's uit Nieuwe-Ton
ge volgden een trainingsweekend bij de grootmees
ter van de judo: Anton Geesink. Het betreft Lanah
Evers van judoclub Chitari en Falko Evers van J.C.
Middelharnis. De training vond plaats in attractie
park Slagharen.
Anton Geesink geeft daar al
vijftien jaar judotrainings
weekenden voor de jeugd.
,,Ik ben altijd de judosport
aan het promoten in woord
en schrift en via deze week
enden." Als internationaal
sportbestuurder van het IOC
doet Geesink veel voor de
sport in de ruimste zin van
het woord en aandacht voor
de jeugd staat voor hem op
de eerste plaats.
.Ieder jaar plan ik die week
enden in mijn agenda. Ik
houd veel van judo en wil er
graag bij betrokken blijven.
De kinderen leren hier socia
le vaardigheden te integre
ren in het judo. Hét trai
ningsweekend kan een van
de bouwstenen van een judo-
carriere zijn. Dit is een ideale
omgeving en de directie van
Slagharen heeft ons altijd
goed ontvangen. Zolang er
interesse voor is blijf ik dit
doen. Al sta ik zelf moeilijk
op mijn benen na diverse
knieoperaties."
Geesink heeft ervaren assis
tenten, die allerlei basistech
nieken met de kinderen
doornemen. Koos Bonte, ve
le keren Nederlands Kam
pioen twee keer Europees
Kampioen en Martin Fran
ken, leraar lichaamlijke op
voeding en Geesinks secreta
ris. ,,Wij proberen de jeugd
bij te brengen wanneer ze
welke techniek moeten toe
passen."
Falko Evers vindt het gewel
dig dat Anton Geesink zo
veel tijd stopt in het trainen
van de jeugd. De jeugdige ju
doka was het meest onder de
indruk van Geesinks uit
spraak over jezelf trainen:
,,Hij zei dat jezelf de beste
trainer bent. Het moet niet
nodig zijn dat iemand tel
kens tegen je zegt: ga eens dit
doen of ga eens dat doen. Dan
kan je er beter mee stoppen.
Na afloop van het weekend
kregen de judoka's uit Nieu
we-Tonge een oorkonde en
een aantekening in hun judo-
paspoort. De kinderen hiel
den aan het weekend ook een
originele handtekening van
Anton Geesink over, achter
op hun judopak.
De Renault Kangoo.
ZIERIKZEE/STAD AAN 'T HARINGVLIET - Op de
Autosalon van Barcelona presenteerde Renault de
Kangoo. De auto wordt beschouwd als de opvolger
van de Renault 4 uit de jaren zestig. Net als zijn
voorganger is de Kangoo een functionele, economi
sche en non-conformistische auto, maar dan volle
dig aangepast aan de eisen van de moderne automo
bilist.
Ondanks zijn compacte bui
tenafmetingen heeft het mo
del veel interieurruimte,
waarbij de zijschuifdeur
voor een gemakkelijke be
reikbaarheid zorgt van de
achterste zitplaatsen. De met
alle moderne veiligheids-
voorzieninen uiteruste Kan
goo wordt eind dit jaar op de
markt gebracht.
Het gaat om een nieuw mo
del dat aansluit bij andere
innovatieve auto's van Re
nault, zoals de Twingo, de
Mégane Scénic en de Espace.
De Kangoo is een veelzijdige
auto met een ongedwongen
uitstraling. Zijn 'snoet' en
fleurige interieur vertoont
verwantschap met de Twin
go. De Kangoo valt op door
zijn ongebruikelijke afme
tingen. Met een totale lengte
van slechts vier meter en een
draaicirkel van nog geen elf
meter.
De geringe vooroverbouw
draagt in belangrijke mate
bij tot de grote interieur-
ruimte. De Kangoo biedt dan
ook ruimschoots plaats aan
vijf personen. De achterste
zitplaatsen zijn gemakkelijk
toegankelijk via een brede
zijschuifdeur. De iets ver
hoogde rijpositie, in combi
natie met de ruim bemeten
voorruit, garandeert een
panoramisch zicht op de weg
en het landschap. Daarnaast
dragen de twee grote zijspie
gels ertoe bij om de dode hoe
ken bij het zicht naar achte
ren te beperken.
Met een inhoud van 650 liter
is de bagageruimte het
grootst van alle huidige Re-
nault-modellen. En dankzij
de neerklapbare en uitneem-
bare achterbank kan de ba
gageruimte indien nodig
worden vergroot tot bijna
2.600 liter, wat vrijwel gelijk
is aan het maximum volume
van de Espace
De actieve veiligheid wordt
gegarandeerd door de onaf
hankelijke, voorwielophan
ging van het McPherson-ty-
pe, de licht meesturende ach
teras met torsiestaafvering
en de geventileerde schijf
remmen op de voorwielen.
De versterkte carrosserie
structuur, de in hoogte ver
stelbare voorste veiligheids
gordels beperken de kans op
letsel tot een minimum.
De Kangoo zal met drie ver
schillende motoren worden
geleverd. Hiertoe behoren
twee benzineversies, te we
ten de nieuwe, lichte en zui
nige 1,2-liter D7Fmotor van
60 pk en de 1,4-liter E7J-
krachtbron van 75 pk. Daar
naast is er de 1,9-liter F8Q-
dieselmotor met een
vermogen van 65 pk. Re-
naultdealer op Schouwen-
Duiveland is automobielbe
drijf Braai. Op
Goeree-Overflakkee kunnen
belangstellenden terecht bij
Ramoco BV in Stad aan 't
Haringvliet.
REISGIDSEN
MIDDELHARNIS - Miche-
lin, uitgever van reiskaarten
en -gidsen, heeft zijn assorti
ment uitgebreid.
De collectie bestaat nu uit
kaarten en atlassen in ver
schillende schalen, groene
gidsen, rode gidsen en Cam
ping France. De groene gid
sen geven eén beschrijving
van de belangrijkste beziens
waardigheden, reisroutes en
toeristische informatie. De
rode gidsen bevatten stads
plattegronden en praktische
informatfe. De Camping
France geeft een selectie van
de campings met hun accom
modaties. De Michelin-kaar-
ten en -gidsen zijn verkrijg
baar bij de VVV/ANWB
Overflakkee in Middelhar-
