Honderd jaar
het overlijden
en één dag na
van Bruckner
Meekrap en meestoven
van Zeeland in workshop
Werk van Anne Ausloos
centraal in Bewaerschole
dichters
VVD gaat de boer op
Stichting Kinderopvang
viert het eerste lustrum
DINSDAG 1 OKTOBER 1996 NR 26053
7
Herdenkingsconcert Ars Musica in Zierikzee
Anton Bruckner achtervolgd door critici.
(Door Mar van der Veer)
ZIERIKZEE - Ars Musica begint dit seizoen
groots. We leven dit jaar in een Bruckner-jaar.
Het is honderd jaar geleden dat Anton Bruck
ner overleed. Het was op 11 oktober 1896. Een
eeuw en één dag later, op zaterdag 12 oktober,
wordt in de Nieuwe Kerk van Zierikzee een her
denkingsconcert gehouden: Bruckner's Mis in e
zal uitgevoerd worden door het Zeeuws Phil-
harmonisch koor onder leiding van Jan Hut.
De mis wordt na de pauze uit
gevoerd. In het voorprogram
ma klinken andere vocale en
instrumentale werken van de
ze componist.
De Mis in e schreef Bruckner in
1866. Ter gelegenheid van de
inwijding van de nieuwe Dom
in Linz mocht Bruckner een
feestcantate componeren. De
bouw van de kerk vorderde te
langzaam. Om de belangstel
ling van de burgerij wakker te
houden werd besloten om ook
de voltooiing van een van de
zijkapellen, de Votiefkapel,
reeds met muziek te vieren.
Maar het werk kon nog niet in
de kerk uitgevoerd worden.
Het werd een mis in de open
lucht. Wegens gevaar van ont
stemming ontbraken de strij
kers en ook voor solisten was
er geen rol weggelegd. Bruck-
ners meesterschap bewijst zich
door een aantal oplossingen
voor de problemen van musice
ren in de open lucht.
Zo laat hij het koor met brede
bewegingen achtstemmig zin
gen, zodat deze massieve
klank ook buiten 'draagt'. De
blazers spelen wat beweeglij
ke figuren in een moderne stijl.
Het werk is gebouwd in een
overzichtelijke structuur. Ook
als de musici elkaar niet goed
kunnen horen komt door de
duidelijke bouw alles steeds
weer goed. Bruckner herden
ken door middel van een mis is
een goede zaak. Ten diepste
was Bruckner een religieus
componist.
Boom
Als je zijn leven overziet kun je
zijn ontwikkeling met een
boom vergelijken. De wortels
zijn de invloeden die hij van
huis uit mee kreeg, het diep re
ligieus besef en op muzikaal
gebied de doorwrochte studie
contrapunt die hij op latere
leeftijd begon. De brede stam
is zijn orgelspel. Bruckner was
één van de grootste organisten
van Europa.
Toen zijn symfonische werken
nog onbekend waren, trad de
organist van St.. Florian wel
als gastorganist in tal van Eu
ropese landen op. Het meest
beroemd waren zijn orgelim
provisaties. Zij vormden de
aanloop naar de wijdversprei
de takken bovenaan de boom,
de grote symfonische composi
ties die, vergeleken met ande
re componisten, pas laat ont
stonden.
Bruckner begon op een leeftijd
te componeren toen anderen
hun grootste werken al ge- Linz
schreven hadden.
voudige hulponderwijzer in
een dorpje aan de grens bij Bo-
hemen waar hij om geld te ver
dienen 's avonds bij feesten en
partijen viool speelt. Later
wordt het onderwijzerschap
gecombineerd met muziekstu
die en orgelspel. De keuze om
zich helemaal aan muziek te
wijden stelt Bruckner zo lang
mogelijk uit.
De grote werken die de moed
van een eigen weg tonen, be
gint hij pas na zijn veertigste
jaar te componeren. Op het
laatst van zijn leven waagt
Bruckner de beslissende stap
om in Wenen te gaan wonen
waar hij leraar wordt aan het
Weense Conservatorium en een
trouwe groep leerlingen en be
wonderaars om zich heen ver
zamelt.
Maar in Wenen lukt het aan
vankelijk niet. Brahms, Liszt,
Wagner of Bruckner staan te
genwoordig broederlijk naast
elkaar in een CD-verzameling,
maar in feite waren zij tijdens
hun leven in felle kampen ver
deeld. Om het voor de critici
overzichtelijk te houden werd
Bruckner voor het gemak inge
deeld bij de Wagner-beweging.
Toch is Bruckner muzikaal een
eigen weg, los van Wagner, ge
gaan. Maar dat wilden zijn
starre Weense critici niet zien.
Er zijn meer redenen waarom
Bruckner in het mondaine We
nen niet geaccepteerd werd.
Bruckner bleef altijd dialect
spreken, hij weigerde zich
goed te kleden en ook in zijn
doen en laten was hij onbehol
pen. Achter zijn rug werden de
verhalen verteld pver zijn lief
desaanzoeken die hij tot het
einde van zijn leven aan jonge
meisjes richtte. Niet één werd
er beantwoord. De meest ge
vreesde tegenstander was de
muziekcriticus Eduard Hans
lick. Na elke uitvoering kraak
te hij in de krant de muziek
van Bruckner tot op de bodem.
Uiteindelijk krijgt Bruckner
nog tijdens zijn leven ook in
Wenen de erkenning waar hij
zo lang naar gestreefd heeft.
Zijn leven lang heeft hij ge
tuigschriften verzameld om
maar bewijzen van zijn muzi
kale capaciteiten te kunnen to
nen. Op het laatst zijn bewij
zen niet meer nodig. Hij krijgt
uiteindelijk het eredoctoraat
van de Weense Universiteit.
Zijn uitvaart is een grote
plechtigheid waarbij het Ada
gio uit de Achtste Symfonie
klinkt. Daarna wordt zijn li
chaam overgebracht naar St.
Florian en wordt het bijgezet
onder het orgel waarop hij
vroeger zo graag improviseer
de.
gist zich. Bruckner kiest voor
een innerlijke expressie. Uit
het stemmenmateriaal van de
eerste uitvoering blijkt dat
Bruckner de zangers steeds be
zwoer om zacht te zingen. Bij
de partijen tref je regelmatige
aanduidingen als 'pppppp' en
zelfs 'ppppppppp' wiet potlood
geschreven aan. Beroemd is
het verhaal dat de zangers, die
graag uit volle borst zingen,
besloten om te protesteren te
gen zulk zacht zingen. Ze zou
den alleen hun mond openen
en sluiten en helemaal geen ge
luid voortbrengen. Bruckner
merkte het niet eens: hij vond
het juist goed zo, aldus het ver
haal.
Tegenstelling
Ook Bruckners instrumentale
muziek is religieus van karak
ter. Zijn latere symfonische
werken zijn, zonder woorden,
vaak godsdienstig getint. Zij
vormen een uitbeelding van de
tegenstelling tussen God en de
natuur die Bruckner be
schouwt als gewelddadig en
demonisch. Voordat de grote
symfonieën beginnen lijken de
breed uitgesponnen thema's
als het ware uit de chaos te ont
staan. Daarna toont Bruckner
zich een meester in het beheer
sen van de grote symfonische
vorm. Uiteindelijk zegeviert
altijd het hemelse in zijn werk.
Bruckner leefde in een woelige
wereld waarin veel nieuwe
denkbeelden de kunst in be
roering brachten. Toch lijkt er
een glazen stolp over zijn leven
gezet te zijn. In eigen tempo is
hij onverstoorbaar zijn weg
blijven volgen die hem op het
laatst wereldwijde erkenning
heeft gebracht.
Medewerkers
Overige medewerkers aan het
Bruckner-concert zijn: Het
Zeeuws Koper Ensemble, uit
gebreid met een aantal hout
blazers en organist Rien Bal
kenende. De aanvang van het
concert is om acht uur.
Snel verteld
Het leven van Bruckner is snel
verteld. Hij begint als een een-
De mis in e stamt uit de perio
de dat hij nog in Linz werkte.
De mis toont Bruckners inten
se godsdienstigheid. Wie bij de
opening van een kapel feest
muziek zou verwachten ver-
Bruckner achter het orgel.
Tweede expositie in reeks Ongekende Schittering
BURGH-HAAMSTEDE - 'Een ongekende schit
tering' is de titel van een serie van vier exposi
ties in De Bewaerschole in Haamstede, opgezet
door gastcurator Jan van Westen in opdracht
van de Stichting Westerscliouwen Kultureel.
Na het werk van Aris staat vanaf zaterdag 12
oktober het werk van keramiste Anne Ausloos
centraal.
Een keramist gebruikt weke,
makkelijk vervormbare klei
om daaruit gebruiksvoorwer
pen of beelden te maken die
door de hitte van de oven wor
den gebakken tot harde vaste
steen. Dat lijkt een logische
gang van zaken en de meeste
keramisten doen dat ook.
Maar Anne Ausloos niet.
Al tijdens haar opleiding trok
zij alles in twijfél wat in eeu
wenlange traditie is ontstaan.
De kunstenares onderzocht het
proces van het bakken tot op
de bodem uit en deed verras
sende vondsten. Bij alles wat
zij onderzoekt blijft zij aller
eerst kunstenaar en gebruikt
ze technische ontdekkingen
om vorm te geven aan een
kunstzinnig beeld. Haar beel
den zijn het resultaat van een
artistieke zoektocht met we
tenschappelijke nauwkeurig
heid.
Experimenten
Een werkperiode aan het Euro
pees Keramisch Instituut in
Den Bosch schonk haar de mo
gelijkheid om de technische
experimenten met klei, water
bakken en ovens niet alleen
verder uit te diepen, maar ook
de schoonheid van het verval
dat daarmee gepaard gaat te
ontdekken. Verschillende sta
dia van verval zijn op de expo
sitie te zien op video en foto en
in stenen beelden en te horen
via geluidsband.
Wie de opening op zaterdag 12
oktober bezoekt kan getuige
zijn van de uitvoering van een
eenvoudig maar fascinerend
experiment dat de grondslag
vormde voor de lange reeks on
derzoekingen die leidde tot de
Ongekende Schittering van
Anne Ausloos. Het werk van
de keramiste is te zien in De
Bewaerschole van 12 oktober
tot en met 9 november. De Be
waerschole is open van maan
dag tot en met zaterdag van
13.30 tot 16.30 uur.
De expositiereeks Een Onge
kende Schittering wordt in het
najaar van 1997 voortgezet met
tentoonstellingen van Willem
Buys en Bob Verschueren. Een
fraaie doos met de inleiding op
de reeks is reeds verschenen.
In de loop van de tijd.wordt de
doos verder gevuld met de geïl
lustreerde verslagen van de
vier exposities.
Met verschillende activiteiten
ZIERIKZEE/HAAMSTEDE - De Stichting Kin
deropvang Schouwen-Duiveland bestaat dit
jaar Vijf jaar en dat eerste lustrum wil men niet
ongemerkt voorbij laten gaan. In beide centra
van de stichting - in Zierikzeè en Haamstede -
wordt het jubileum zaterdag 5 oktober gevierd.
In oktober 1991 opende de
Stichting Kinderopvang
Schouwen-Duiveland de deur
van het kinderdagverblijf De
Pette-flet en het Gastouderbu
reau in Zierikzee. Nu, vijf jaar
later, beheert de stichting twee
kinderdagverblijven en twee
naschoolse opvanggroepen in
Zierikzee en Haamstede. De
capaciteit van het Gastouder
bureau heeft een vergelijkbare
groei meegemaakt. Momenteel
vinden in totaal,meer dan hon
derd kinderen opvang via de
stichting. Om 13.00 uur wordt
zaterdagmiddag het startschot
gegeven voor de lustrumvie
ring. Vervolgens zijn er ver
schillende activiteiten voor zo
wel kinderen als volwassenen.
Bij Meneer De Koekepeer in
Haamstede wordt onder meer
een Kraammarkt gehouden. In
De Petteflet in Zierikzee
wordt onder meer aandacht be
steed aan toneel. De lustrum
viering duurt tot 16.00 uur.
ZIERIKZEE - Met het oog op
de aanstaan de verkiezingen
gaan kandidaten van de VVD
de komende tijd werkbezoe
ken afleggen bij bedrijven en
instellingen op Schouwen-Dui
veland.
Het is de bedoeling dat de
raadsleden in spé tijdens deze
werkbezoeken reageren op
problemen die bedrijven en in
stellingen aandragen. Woens
dag 9 oktober zijn WD-kandi-
daten te gast bij Precisiewerk
Zierikzee BV in Zierikzee. Die
zelfde dag wordt ook een be
zoek gebracht aan Camping de
Wijde Bliek in Renesse. Voor
vrijdag 18 oktober staan bezoe
ken aan glastuinbouw- en
landbouwbedrij ven op het pro
gramma.
Woensdag 23 oktober is de vis
serijsector in Bruinisse het
reisdoel en dinsdag 5 novem
ber tenslotte wordt een
bezoek gebracht aan woon
zorgcentrum De Poortershof in
Brouwershaven.
Chr. Gereformeerde Kerken
Beroepen te Katwijk aan Zee:
M. C. Tanis te Sliedrecht (Bet-
helkerk).
Gereformeerde Gemeente
NIEUWERKERK - Donderdag
3 oktober, 19.30 uur ds. C. A.
van Dieren, Stolwijk.
Oud Gereformeerde
Gemeente in Nederland
ZIERIKZEE - Woensdag 2 ok
tober, 19.30 uur dhr. H. Molen
dijk.
Gereformeerde Gemeente
in Nederland
NIEUWERKERK - De spreek
beurt van ds. A. v. d. Berg voor
de GBS van donderdag 3 okto
ber is verzet naar donderdag 31
oktober. Aanvang 19.30 uur.
Mevr. ds J. S. van den Beukei
ontving beroep
ZIERIKZEE - Mevrouw ds J. S.
van den Beukei, wonende te
Zonnemaire, heeft een beroep
ontvangen van de Gerefor
meerde Kerk te Zierikzee als
ziekenpastor van het Rode
Kruisziekenhuis en als geeste
lijk verzorgster in Zorgcen
trum De Wieken, beiden al
daar. Dit beroep heeft zij
aangenomen.
Mevrouw van den Beukei
werd geboren op 21 juli 1961. In
1989 deed zij intrede in Zierik
zee als geestelijk verzorgster
van de Corneliastichting. Ver
volgens werd zij in 1993 eervol
ontheven.
OOSTKAPELLE - Mee, meekrap, mede, het
zijn namen van een plant, waarvan de wortels
onder andere werden gebruikt om textiel te ver
ven. Zeeland vergaarde wereldwijd roem met
de kwaliteit van haar meekrap en was de groot
ste producent en exporteur ter wereld. Zelf
meekrap verven en een lezing erover kan men
op zaterdag 12 oktober meemaken in Dreischor.
Het programma rond de mee
krap komt tot stand in het ka
der van de Zeeland Nazomer
Festivals 1996 en in samenwer
king met de werkgroep Jaar
van het Industrieel Erfgoed
Zeeland. Om 13.00 uur is er een
ontvangst in het dorpshuis,
Mr. P. Moggestraat 5 in Drei
schor. Om kwart over één
houdt dr. E. Homburg een le
zing over de geschiedenis van
de Zeeuwse meekrapcultuur
en de bereiding. Om 14.00 uur
wordt een bezoek gebracht aan
het Streek- en Landbouwmu
seum in Dreischor en om 15.00
uur vertrekt het gezelschap
naar de Meestoof Willem 111 in
Noordgouwe. Om kwart over
drie zal mevrouw A. P. de
Haan, burgemeester van Brou
wershaven een informatiep
aneel onthullen. Dit paneel
wordt geplaatst in het kader
van het Jaar van het Indus
trieel Erfgoed. Om 15.45 uur
wordt de Meestoof Willem 111
bezichtigd. Daarna is er een
mogelijkheid om een meestoof
in Wilhelminadorp te bezoe
ken.
Dr. Homburg is werkzaam aan
de Rijksuniversiteit Limburg
van de toenemende vraag naar
rode verfstof voor de zich ont
wikkelende katoendrukkerij
en in Engeland. In 1820 telde
Zeeland 44 meekrapstoven. De
uitvinding in 1868 van twee
Duitse chemici, om het ver
vend bestanddeel van mee
krap kunstmatig uit een be
standdeel van steenkool te
bereiden betekende het einde
van de meekrapcultuur. Tegen
de productie van het syntheti
sche alizarine kon men niet
langer met de meekrap concur
reren. Er volgde een snelle on
dergang van het meekrapbe-
drijf en daarmee een snelle
aantasting van de welvaart in
'Zeeland, waar het gewas naast
tarwe tot de voornaamste cul
tures werd gerekend. Het is in
hoofdzaak de suikerbiet ge
weest, die de plaats van de
meekrap heeft ingenomen. In
het kader van het plaatsen van
kunstwerken in alle stads- en
dorpskernen op het eiland
Tholen werd in het dorp Sint
Annaland als thema voor het
kunstwerk voor meekrap ge
kozen. De teelt en de verwer
king van meekrap was in de
vorige eeuwen op Tholen en
Sint Philipsland een belangrij
ke bron van inkomsten. Op ad
vies van de adviescommissie
beeldende kunst is toen het
ontwerp van Gust Romijn uit
Dreischor uitgekozen. Het
kunstwerk is in brons (de wor
tels zijn met de cire perdue me
thode gegoten), staal en plexi
glas uitgevoerd. Het staat aan
de noordkant van de Neder
landse Hervormde kerk bin
nen de kerkring.
en heeft diverse publicaties op
zijn naam staan over de mee
krapcultuur, waaronder in Ge
schiedenis van de techniek in
Nederland deel IV en in de
Kroniek van de Zeemeermin
over de garacinefabriek in Zie
rikzee.
Lakennijverheid
Uit geschriften en ordonnan
tiën blijkt dat reeds in de veer
tiende eeuw in Zeeland mee
krap werd verbouwd en
verwerkt. Verklaring hiervoor
zijn de gunstige ligging in de
onmiddellijke nabijheid van
de grote Europese centra van
de lakennijverheid met een
toenemende export naar Enge
land, Frankrijk, Spanje, Scan
dinavië en Rusland. Boven
dien Wordt genoemd, de
toenemende zucht naar pracht
en praal met een grote voor
liefde voor rood, ook in kle
ding. In de zestiende en zeven
tiende eeuw waren er geen
gebieden die zich met Holland
en Zeeland konden meten. De
expansie zette zich voort tot in
de achttiende eeuw als gevolg
Meestof Willem lil in Noordgouwe. (Foto: Leen Koper)
0)
Dierendag
In de grote dierentuinen, de veeteelt
en de fokkerijen waar velen leven als proefkonijn.
De huisdieren bij de mensen in ras,
groot en klein wat het ook mag zijn.
Mensen die dieren houden, is niet hetzelfde
als echt van dieren houden.
Meningsverschil als het gaat om hondenpoep
wie kan men schuldig beschouwen?
Een dierenvriend hoeft nog geen mensenvriend te zijn,
ook niet uit goed fatsoen.
De machtige Hitler was dol op zijn herdershond
in al zijn laten en doen.
Dieren kunnen kleine en grote mensen
zeer veel echte vriendschap bieden.
Als het gaat om misverstand met het dier
is de mens het meeste fout zo te bezien.
Terugdenkend aan de eerste aardbewoner,
die alle dieren één voor één bij name noemt,
elkaar kennend zonder een spoor van vrees,
die aan zijn voeten liggen, niet tot iets gedoemd.
Dat bijbelse visioen, waar mensen en dieren
spelend en zorgend leven voor en met elkaar.
De bijna goddelijke mens, boven de dieren gesteld,
handelt die machtige mens vaak niet raar?
A. M. Slaager,
Haamstede
Deze mbriek verschijnt wekelijks in de dinsdag-uitgaven van de Zie-
rikzeesche Nieuwsbode en biedt thuis-dichters uit de streek de gele
genheid hun gedichten aan een groter publiek te presenteren. Wie
denkt een of meer geschikte gedichten te hebben kan deze opsturen
naar de Zierikzeesche Nieuwsbode. Postbus I.
4300 AA Zierikzee. De redactie behoudt zich het recht voor de ge
dichten wel of niet te plaatsen. Wijzigingen worden vanzelfsprekend
niet doorgevoerd. De naam van de schrijver of schrijfster staat onder
het gedicht
