de zuidhoek
'Ze zijn zich bewust van hun capaciteiten
VRIJDAG 6 OKTOBER 1995 NR 25853
ZIERIKZEE - Veertig jaar geleden kreeg de sociale
werkvoorziening op Schouwen-Duiveland gestalte.
Middels een gemeenschappelijke regeling gingen de
gemeenten over tot het instellen van wat toen nog
heette de Centrale Werkplaats Schouwen-Duive
land. In veertig jaar is er veel veranderd in de socia
le werkvoorziening op het eiland. Waar vroeger in
twee oude schoolgebouwen in het centrum van Zie-
rikzee cocosmatjes gevlochten werden en garnalen-
kistjes werden getimmerd, worden nu op het indus
trieterrein met behulp van machines hoogwaardige
produkten in elkaar gezet.
Tot 1955 waren het vooral de
kerkelijke of ideële instellin
gen die bedrijfjes stichtten
waar gehandicapten konden
werken. In 1955 kregen de ge
meenten echter de wettelijke
plicht werk te creëren voor
mensen die vanwege een han
dicap in het reguliere bedrijfs
leven niet aan de slag kwamen.
De gemeenten op Schouwen-
Duiveland sloegen de handen
ineen en via een gemeenschap
pelijke regeling werd de
Centrale Werkplaats Schou
wen-Duiveland opgericht, 't
Schooltje, werd het toen ge
noemd, omdat onderkomen
werd gevonden in twee oude
schoolgebouwen in de Man
huisstraat en Wevershoek in
Zierikzee.
't Schooltje is na veertig jaar
veranderd in een volwaardig
bedrijf waar in totaal 188 men
sen (173 SW-ers en vijftien
ambtenaren) werken en per
jaar een bruto omzet van zo'n
vier miljoen gulden wordt ge
haald. De meeste medewer
kers, ongeveer zestig, zijn
werkzaam op de metaalafde
ling van de Zuidhoek. Vijftig
vinden emplooi op de elektro-
afdeling, veertig in de groen
voorziening en 35 op de varia-
afdeling.
Steeds meer opdrachten .voor
de Zuidhoek zijn afkomstig uit
de directe omgeving van het
werkvoorzieningsschap. Op
dit moment wordt tachtig pro
cent van de omzet uit de regio
gehaald. En dat percentage
wordt volgens drs. P. J. de
Groot, directeur van de Zuid
hoek, nog steeds hoger. Een
ontwikkeling die hem tevre
den stemt. Bedrijven ver weg
brengen immers alleen maar
meer problemen met zich mee,
luidt zijn oordeel.
Niet gelukkig is hij met het
feit dat zo weinig medewer
kers van de Zuidhoek door
stromen naar het reguliere be
drijfsleven. De Groot beschikt
nog niet over recente cijfers,
maar in 1993 was het uit
stroompercentage 1,16 pro
cent. „En dat zal vorig jaar
niet veel hoger zijn geweest.
Dat kun je eigenlijk niet ver
kopen, wanneer je bedenkt
dat het landelijke uitstroom
percentage op zes procent
ligt", aldus De Groot.
De doorstroming is echter al
geruime tijd een probleem. De
Groot: „In het verleden wer
den vaak SW-ers gedetacheerd
bij de plantsoenendienst van
de gemeenten en wanneer er
een vacature ontstond namen
de gemeenten deze mensen
over. Dat werd steeds minder
en in het kader van de gemeen
telijke herindeling is het nu
helemaal van de baan." Dat
betekent niet dat medewer
kers van de Zuidhoek niet
meer werken voor de gemeen
ten. De afdeling groenvoorzie
ning van de Zuidhoek heeft
immers in een aantal gemeen
ten een of meerdere sectoren
van het openbaar groen in on
derhoud. Brouwershaven
heeft de Zuidhoek zelfs het on
derhoud van het openbaar
groen volledig in handen gege
ven.
Het meest ideale is volgens De
Groot, wanneer gemeenten he
le wijken uit handen geven.
„Dan kunnen we zelf het tem
po en de inzet van de mensen
bepalen. De mensen zitten ten
slotte niet voor niets in de
Zuidhoek. Wanneer ze mee
moeten in het tempo van een
medewerker van gemeente
werken dan gaat het slechts
een paar dagen goed. Daarna
kunnen ze het niet meer bijbe
nen."
Omdat er zo weinig mensen
doorstromen naar het be
drijfsleven is de wachtlijst
van de Zuidhoek inmiddels ge
groeid tot zo'n 33 personen. In
eerste instantie wordt de
wachtlijst echter veroorzaakt
door het grote aanbod van
mensen die een beroep doen op
de sociale werkvoorziening.
Dat heeft volgens De Groot
veelal te maken met de veran
Ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van de Zuid
hoek wordt zaterdag 14 oktober een muziek- en zangavond
gehouden in de Nieuwe Kerk in Zierikzee. Naast (oud)me-
dewerkers, relaties en opdrachtgevers zijn ook andere be
langstellenden welkom om samen met de Zuidhoek feest te
vieren.
Aan deze avond wordt meegewerkt door: Koninklijke Har
monie Kunst en Eer uit Zierikzee, Maarten Bruijnes, Ad
Hagesteijn, John Prins, W. van Gilst (Wullum uut Bru), het
Bruinisser Visserskoor en het duo Blik en Veger.
De aanvang van deze feestavond is 19.30 uur.
Veertig jaar Werkvoorzieningsschap de Zuidhoek
Sinds jaar en dag worden er op de metaalafdeling van de Zuidhoek onderdelen voor Koni geassembleerd.
deringen in en de onzekerheid
rond de WAO. „Waar vroeger
de mensen de WAO ingingen
besluiten ze nu om zich toch
maar aan te bieden voor de so
ciale werkvoorziening."
Toch heeft De Groot ook een
stille hoop dat de wachtlijst
ten dele te maken heeft met het
verlagen van de drempel van
de SW-bedrijven. Vroeger was
het imago van de sociale werk
plaats erg slecht. Wanneer je
daar terecht kwam deugde er
niet veel aan je. Zo dacht ten
minste het pierendeel van de
bevolking erover. De Groot:
„Dat stigma is er af. Dat zie je
met name tijdens een open dag.
Iedereen beschouwt het toch
als een gewoon en volwaardig
bedrijf. Ook het reguliere be
drijfsleven doet dat. Zij hou
den bij het binnenhalen van
een order al in een vroeger sta
dium rekening met wat het
SW-bedrijf kan betekenen in
het produktieproces, dan een
aantal jaren geleden het geval
was. Nog steeds veel te laat
naar mijn oordeel. Maar het
wordt steeds beter."
In de loop der jaren heeft de
Zuidhoek met verschillende
opdrachtgevers een uitsteken-
de relatie opgebouwd. Met een
aantal «van hen, zoals Delta
Elektronika uit Zierikzee en
Koni uit Oud-Beijerland duurt
de relatie al tientallen jaren.
Gevraagd naar het waarom
van deze trouw antwoordt De
Groot gekscherend: „Mis
schien omdat we het zo goed
doen". Hij heeft echter wel een
idee waar de honkvastheid
van de klanten vandaan komt.
„We onderscheiden ons van de
grotere SW-bedrijven in onze
kleinschaligheid. Dat probe
ren we ook uit te buiten. De lij
nen zijn erg kort en daardoor
kunnen we snel inspelen op de
wensen vart de klanten en
daardoor zeer klantgericht
werken. Op een andere manier
kunnen we niet tegen de grote
re verbanden op."
Waar de Zuidhoek ook bijna
niet tegenop kan zijn de bezui
nigingen waarmee de SW-be
drijven de laatste jaren te
kampen hebben. Aan de ene
kant heeft De Groot wel begrip
voor de handelwijze van het
rijk. In zijn ogen nam de Socia
le Werkvoorziening immers
een wel zeer riante positie in,
in vergelijking met andere
vormen van gesubsidieerde ar
beid. Door de bezuinigingen
worden de SW-bedrijven ech
ter gedwongen efficiënter te
werken, hetgeen het gevaar in
zich houdt dat de 'onderkant',
de verstandelijk gehandicap
ten, tussen de wal en het schip
terecht komt. „En voor deze
groep mensen is het toch al zo
moeilijk om passend werk te
krijgen", aldus De Groot. Of
ficieel luidt het dat: „Het SW-
bedrijf voor betaald werk
zorgt voor mensen met een in
de persoon gelegen handicap
en dat het dit wil blijven doen.
Daarnaast wil het SW-bedrijf
zijn deskundigheid en organi
satie facilitair inzetten voor
andere personen met een grote
afstand tot de arbeidsmarkt."
In simpele bewoording is dat
zoiets als „arbeid bieden aan
mensen met een handicap die
in het normale bedrijfsleven
niet aan de bak komen.Aldus
De Groot.
Maar het gaat niet alleen om
het bieden van arbeid. Uit
gangspunt is nog steeds de ar
beidsgeschiktheid van de men
sen te bevorderen en te
behouden. De laatste jaren is
dit echter onder druk komen te
staan van de bezuinigingen,
maar volgens De Groot komt
de doelstelling in de nieuwe
wet die per 1 januari 1997 van
kracht wordt, weer wat promi
nenter naar voren. „De over
heid gaat weer meer gebruik
maken van de mogelijkheden
die de sociale werkvoorziening
heeft. En dat is maar goed ook,
want het uiteindelijke doel is
toch dat zo veel mogelijk men
sen uit het SW-bedrijf een
plaats vinden in het vrije be
drijf."
Aan de mensen zelf zal dat vol
gens hem niet liggen. „Deze
zijn in de afgelopen jaren
steeds mondiger geworden. Ze
zijn zich bewust van de capaci
teiten die ze hebben en de mo
gelijkheden binnen het be
drijfsleven. Wij spelen daarop
in en proberen ze dan ook lei
dinggevende functies te geven.
Dat was tien tot vijftien jaar
geleden ondenkbaar."
Dat heeft overigens niet alleen
te maken met bewustwording
van de medewerkers. Ook de
kortingen op de financiering
van het rijk spelen hierin een
rol. Of hier in het kader van de
nieuwe wet iets aan verandert
is nog onzeker. Zeker is echter
wel dat de SW-bedrijven er
wat dit betreft niet op vooruit
gaan. Sinds 1989, toen de bud
getfinanciering een feit werd,
zijn ze er financieel alleen
maar op achteruit gegaan. Dat
het zover gekomen is, heeft
volgens De Groot te maken
met de groei van het aantal
SW-ers aan het eind van de ja
ren zeventig en begin jaren
tachtig. „Toen ging de SW de
overheid toch wel veel geld
kosten en daar hebben ze in
Den Haag maatregelen tegen
genomen. De kortingen waar
toen tot besloten werd gaan
ook nu nog onverkort door."
Ondanks dit alles is de Zuid
hoek nog steeds in staat'het te
kort terug te verdienen. Maar
dat het werkvoorzienings
schap niet in een riante positie
verkeert mag duidelijk zijn.
Daar komt nog eens bij dat
wanneer de tekorten stijgen de
gemeenten zo met het vinger
tje omhoog staan. Zij zijn het
tenslotte die het, ook na veer
tig jaar, nog steeds voor het
zeggen hebben.
Tekst: Ad Hagesteijn
Foto's: Marijke Folkertsma
Voor het bewerken van het metaal beschikt de Zuidhoek over een uitgebreid machinepark.
Twee vrouwelijke medewerkers aan het werk op de varia-afdeling; de damesafdeling zeggen ze in
de Zuidhoek.
De fronten en kasten die voor Delta Elektronika gemaakt worden zijn een voorbeeld van de vele
contacten die er zijn tussen de Zuidhoek en het regionale bedrijfsleven.
