Be fluwelen revolutie
LIEFDE EN LOT
Zeeuwse primeur dressuurshow in Renesse
Concert van het Winterthurer
Vocalensemble in Preischor
4
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE
Zo'n driehonderd mensen kwamen woensdagavond in Manege Grol in Renesse, de verrichtingen bekijken van een drietal Spaans
geschoolde dressuurpaarden. De paarden maakten deel uit vati een dressuurshow die de Spanjaard Ramon Figuéras Garcia in de ma
nege gaf. De show was naar Renesse gehaald door Pauline Aalfs uit Kapelte-Biezelinge en Cees Beije van Grol. Het was woensdag
avond voor het eerst dat een dergelijk evenement in Zeeland plaats vond. En wat mede-organisatrice Aalfs betreft ook niet de laatste
keer: ,,Het was een beetje een experiment en dat is aardig uitgepakt. We bekijken nu of het misschien mogelijk is volgend jaar een
kleine tournee op te zetten.Aan de show werkten drie van de acht paarden van Figuéras Garcia mee. Gebracht werden onder meer
een pas-de-dexix, een nummer waarbij de paarden aan de langg leidsels specifieke kunsten vertoonden en één waarbij gebruik werd
gemaakt van eennepstier. De deelnemende paarden waren een 18-jarige Andalusische hengst, een 12-jarige Spaanse Lusitano hengst
en een 7-jarige Portugese Lusitano ruin. die door Figtiéras Garcia van jongs af aan is getraind. (Foto: Marijke Folkertsma)
Ontwikkelingen in het uitvaartwezen
AMSTERDAM (ANP) - Op een zonnige donderdagmiddag in juni verza
melden acht Rotterdamse kunstenaars zich rond de kist van huntwee
dagen eerder overleden vriend en collega Gerrit Lakmaaker. Een hart
aanval had een einde gemaakt aan een onstuimig leven. Op verzoek van
zijn vriendin werd de kist met kleurige voorstellingen beschilderd.
De uitvaartmaatschappij ont:
ving het verzoek met gefronste
wenkbrauwen, maar willigde
het wel in. Een ongefineerde
kist, de simpelste die er in de
handel te krijgen is, werd
(leeg)afgeleverd. Een bewogen
middag in het Rotterdamse
atelier volgde. Kist in de aula,
toespraak, Mieke Telkamps
Waarheen Waarvoor, bloemen,
koffie-en-cake, rook uit de
schoorsteen of kist.in het graf.
Vaste regels
Al sinds mensenheugenis
wordt in Nederland volgens
vaste regels afscheid genomen.
Steeds vaker is de uitvaart
echter een laatste statement
van de overledene. Dat is niet
de verdienste van uitvaartcen-
trales die standaardpakketten
en -verzekeringen aanbieden.
Walter Carpay en David El
ders spelen in op de behoefte
het uniform af te leggen.
Voor Elders en Carpay is de
dood dagelijks werk. Elders
kreeg een warm gevoel van
binnen toen hij Manfred Lan
ger diens bonte laatste tocht
zag maken. Een uitvaart dooi
de stad is een uitzondering ge-,
worden. Ongemerkt leek de
dood uit het dagelijkse leven te
zijn verdwenen. Die trend, die
in.de jaren zeventig zijn hoog
tepunt beleefde, is gebroken.
Op'dé dag van de uitvaart van
discotheekeigenaar Langer
kreeg de dood voorrang. Car
pay spreekt van een fluwelen
revolutie. Hij is beeldend kun
stenaar en ontwerpt grafste
nen, kisten en andere graf be
nodigdheden. Elders drijft een
uitvaartbedrijfje dat alterna
tief wordt genoemd. Beiden
zien een belangrijke kentering
in de manier waarop afscheid
wordt genomen: het wordt
steeds persoonlijker, de af
stand tussen leven en dood
wordt kleiner.
Verbranding op een houtstapel
zal voorlopig niet tot de moge
lijkheden behoren. De wet ver
biedt het, en het lijkt niet te
passen in de Nederlandse tra
ditie. Maar bij Elders kun je te
recht voor een aparte begrafe
nis of crematie. Dit jaar
begeleidde hij al twintig plech
tigheden. Thuis opbaren is
populair, de kist beschilderen
is zeer in opkomst, terwijl ook
steeds vaker teksten op de kist
worden gekalkt.
Rode kist
Laatst begeleidde Elders het
afscheid van een brandweer
man die aanvankelijk in een
rode kist wilde worden gecre
meerd. Dat werd later een
witte kist waarop met rode
viltstift teksten werden ge
schreven. Terwijl Elders soms
hulpkrachten moet oproepen,
kan Carpay nog lang niet leven
van de dood. Met zijn levens-
en werkpartner Nicole Capaan
was hij in de vrije kunst op
dood spoor geraakt.
Grafkunst
Opdrachten voor zijn graf
kunst zijn, ondanks een optre
den op de Kunst RAI, spaar
zaam. Nadeel is dat zijn
potentiële klandizie relatief
jong is. Carpay: „Zaken doen
hangt er nog bij. Eigenlijk zijn
we daar nog niet op gericht.
Het ontwikkelen van nieuwe
ideeën, fantaseren, dat vinden
we heel belangrijk. We zitten
nu in het stadium van me
ningsvorming. Mensen moeten
wennen aan het nieuwe."
Carpay: „Wat wij doen is een
apart soort toegepaste kunst.
Een passend woord hebben we
er niet voor. In België heet het
funeraire kunst. Of het werke
lijk aanslaat weet ik niet."
Voor de zekerheid heeft Ca-
pa'an inmiddels de papieren ge
haald diehaar in staat stellen
zich te vestigen als uitvaarton
dernemer.
Nu nog sterven er in Neder
land jaarlijks 130.000-mensen,
over enige decennia zijn dat er
honderdduizend meer. Elders
heeft ervaring opgedaan in een
uitvaartbedrijf. Daar ontdek
te hij hoe gering de mogelijk
heden zijn. „De vraagstelling
is al gericht op de traditionele
manier: welke bloemen wilt u,
wat voor een kist wilt u. Of er
al of niet een kist moet komen,
daar gaat men aan voorbij."
Carpay was kraai, lid van het
Amsterdamse dragerskorps,
maar dat was ook vooral om
het gezinsinkomen op peil te
houden. Elders' filosfie is erop
gericht de persoon van de over
ledene te laten voortleven in
de afscheidsplechtigheid. „Al
lemaal gaan we dood. Dat im
pliceert da.t je nooit alles kunt
doen wat je wilt, maar we doen
wel ons best. We proberen een
beroep te kiezen waar we ons
in thuis voelen. Noem maar op.
Maar over die laatste stap,
daar denken we niet over na.
Dat laten we over aan de pro
fessionele uitvaartbranche.
Muziek
We doen zelf doorgaans niets
en daarom lijken alle uitvaar
ten op elkaar. Het zegt niets
over de persoon. Ja, hoogstens
wat betreft de muziek. De be
grafenis of crematie is het laat
ste zichtbare van een overlede
ne. Daarom moet zo'n
plechtigheid iets hebben dat
bij de dode past. Een stan
daardpakket werkt niet. Geen
vaste regels voor het af
scheid."
Hij bewoog zich in dezelfde lange slanke
gestalte. Voor zijn leeftijd zag hij er be
zonnen uit, verstandig en nadenkend.
Maar zijn blik was vrij en zelfverzekerd.
Toch had hij in zijn bewegingen het ai te
rustige, dat bij Berend de verstilling in
zwaarmoedigheid beduidde.
„Ik kan met een familie mee, die daar
heen gaat. Een jong getrouwd paar met
twee kleine kinderen. Hij en ik, we
zouën samen een bedrijf kunnen opzet
ten. Twee weten altijd meer dan één. We
hebben al Engels geleerd, met z'n
drieën."
„Zo, da's gauw."
„Nou ja, we kunnen ons voorshands zo'n
beetje redden."
„En wanneer moet dat gebeuren?"
„Ze zijn bezig de papieren in orde te
maken. Maar ze zeiden, ik moest uw toe
stemming hebben, omdat ik minderjarig
ben."
Ik ging de kamer uit om het te verwer
ken. Mocht ik hem bezwaren, vol moed
als hij was, met mijn verdriet om het af
scheid? Hij was een lieve hartelijke jon
gen en misschien zou hij, om mij, ervan
afzien.
Even later stond hij naast me in de keu
ken.
„Wat gaat u doen?"
„Spekpannekoeken bakken. Daar ben
je immers zo dol op?"
„Ja. Dat hebt u goed onthouën. En nie
mand bakt ze als u. Hoe speelt u dat toch
klaar?"
„Da's mijn geheim."
„Maar.... eh.... moeder; geef me nou 's
antwoord." Hij stond vlak naast me en
keek me aan, angstig bijna. Een jongen
nog, die aan zijn moeder hing.
Ik klopte het beslag.
„Nou? Zeg nou 's wat. Zeg ja of neen."
Ik keek op en lachte hem even in die ang
stig hopende ogen. „Als ik neen zeg?"
Er kwam een koppige uitdrukking in.
„Dan ga ik toch. Later. Als ik baas ben
over mijn geld."
Ik knikte. „Goed dan."
„Wat?"
„Ja dan."
Er kwam geen uitbarsting van vreugde.
„Maar u vindt het toch wel goed, moe
der? Als u het niet goedvindt...."
„Wat dan?"
Zijn ogen waren nu schuldig. „Dan zou
ik echt niet kunnen gaan."
Ik sloeg een arm om zijn hals en zoende
hem op zijn wang. „Ga dan, mijn zoon.
Wees een man."
Hij lachte, gerustgesteld; en ik lachte,
blij met zijn kinderlijke aanhankelijk
heid. Hij bleef om mij heen, terwijl ik
Door MIA BRUYN-OUWEHAND
bakte. En fluitend droeg hij de stapel
pannekoeken naar de kamer.
„Weetje, moeder," zei hij, met zijn mond
vol, toen we aan tafel zaten, „waarom ik
nu al wil gaan en niet wachten? Als er
oorlog komt, kan ik misschien niet meer
weg."
„Oorlog?"
„Oorlog?" herhaalde Henk, die juist
binnen was gekomen en zijn schooltas op
de grond gooide.
J an knikte, met een gezicht of hi j het spel
der politieke machten van Europa in zijn
zak had. „Ik heb een lezing gehoord...."
„Dan ga ik in dienst," riep Henk. „Zou
ik oud genoeg zijn, moeder?"
„Jij? Wat hebben ze aan jongetjes van
zestien?" zei Jan.
„Als vrijwilliger?"
„Eten jullie je pannekoeken en praat
niet zo'n onzin," zei ik.
Wel Leuntje, kind, had je niet naar een
beetje afwisseling verlangd?
Het was kort na Jans vertrek, vroeg in dc
zomer. De beginnende drukte van mijn
huis leidde mijn gedachten af van dc
zoon, die ik met de paas- en pinksterva
kantie gemist had.
(wordt vervolgd)
M E D I A - O
ZW'C
NEDERLAND 1
07.00 uur NOS-Tekst-tv.
09.00 uur NOS-Nieuws voor do
ven en slechthorenden.
09.07 uur NOS-Tekst tv.
13.00 uur NOS-Nieuws voor do
ven en slechthorenden.
13.07 uur NOS-Tekst tv.
15.22 uur NOS-Nieuws voor do
ven en slechthorenden.
15.32 uur Ja natuurlijk: Bloe
men en planten.
16.00 uur NOS-Journaal.
16.09 uur Bas ontmoet Henk
Elsink. Serie gesprekken met
Henk Elsink over diens leven
en carrière.
16.41 uur Jessica Fletcher.
Amerikaanse misdaadserie.
17.31 uur Cosby show. Ameri
kaanse comedyserie.
17.59 uur Degrassi Junior
High. Canadese jeugdserie.
18.29 uur Boggle.
18.56 uur Verre collega's.
19.26 uur Help.
20.00 uur NOS-Journaal.
20.24 uur NOS-Weeroverzicht.
20.31 uur AVRO Sterrenslag.
Sportieve krachtmeting tus
sen bekende Nederlanders.
21.25 uur Brandpunt. Actuali
teitenrubriek.
21.54 uur Hoe zit dat? Spelpro-
gramma.
22.29 uur Chicago Hope. Ame
rikaanse ziekenhuisserie.
23.17 uur AVRO Filmsport ex-
tr. Verslag van de Nederlandse
Filmdagen in Utrecht.
NEDERLAND2
09.00 uur Koekeloere.
09.15 uur Muziek!
09.30 uur Licht.
10.00 uur Nieuws uit de natuur.
10.30 uur Ferhalen fan in mu
seum.
11.00 uur Sehooltv-Weekjour-
naal.
11.30 uur Binnenkort bij de
NOT. Voorlichtingsprogram
ma voor leerkrachten.
13.00 uur Davis Cup. Recht
streeks verslag van het Davis
Cup tennistoernooi.
17.28 uur 2 Vandaag.
Met om:
17.30 uur NOS-Journaal.
17.35 uur Actualiteiten.
18.00 uur NOS-Journaal.
18.15 uur Actualieiten.
18.43 uur NOS-Sportjournaal.
18.51 uur NOS-Hoofdpunten
uit het nieuws gevolgd door
het weer.
19.00 uur Dierenmanieren.
Dierenmagazine.
19.36 uur Voor 't eerst, voor 't
laatst.
20.13 uur Miss Rose White.
Amerikaanse tv-film uit 1992.
21.49 uur Bananasplit. Pro
gramma met de verborgen ca
mera.
22.34 uur Overleven in de na
tuur. Engelse natuurdocumen-
taireserie.
23.24 uur Pauze filmpje.
23.30 uur NOS-Journaal.
23.40 uur Socutera. Bestrijd de
spierziekten, film van het
Prinses Beatrix Fonds.
23.43 uur NOS-Studio sport.
NEDERLAND3
07.00 uur NOS-Journaal.
07.07 uur Klokhuis.
07.22 uur KRO's Tekenfilmfes
tival.
07.29 uur Ontbijt-tv. Actueel
magazine, met om:
07.30 uur NOS-Journaal.
07.33 uur Ontbijt-tv.
08.00 uur NOS-Journaal.
08.07 uur Ontbijt-tv.
08.30 uur NOS-Journaal.
08.35 uur Ontbijt-tv.
09.00 uur NOS-Journaal.
09.05 uur Uitzending politieke
partijen: VVD.
09.08 uur Kook tv.
09.29 uur Dolmans vrolijke
vrijdag.
10.04 uur Levend verleden.
11.05 uur Bas ontmoet Willem
Duys.
11.32 uur Boggle.
12.00 uur NOS-Journaal.
12.07 uur Wereldwensen.
13.00 uur NOS-Journaal.
13.09 uur Oppassen.
13.35 uur Twaalf steden, 13 on
gelukken.
14.01 uur Close-up: De kracht
meting.
15.07 uur Bobobobs.
15.32 uur Alle dieren tellen
mee.
16.00 uur NOS-Journaal.
16.07 uur Love hurts. Engelse
serie. Afl. 4.
16.57 uur Tante Fatina. Repor
tages vanaf de Beverwijkse
Bazaar.
17.07 uur Casualty. Engelse
ziekenhuisserie.
18.00 uur Villa Achterwerk.
Kindermagazine.
18.00 uur Buurman en buur
man.
18.08 uur Teckel Titus.
18.15 uur Sesamstraat. Kleu
terprogramma.
18.30 uur NOS-Jeugdjournaal.
18.40 uur Klokhuis. Informa
tief kindermagazine.
19.00 uur Lingo. Woordspel.
Presentatie Frangois Bou-
langé.
19.30 uur Van gewest tot ge
west. Regionaal magazine.
20.00 uur Father Ted Crilly.
Engelse comedyserie over drie
priesters en hun huishoudster.
20.29 uur Dolman's vrolijke
vrijdag. Opgewekt program
ma voor het hele gezin.
21.08 uur Stardust. Magazine
over films en filmmakers.
21.50 uur Uitzending politieke
partijen: AOV.
22.00 uur NOS-Journaal.
22.16 uur NOS-Sportjournaal.
22.34 uur Nova. Actualiteiten
programma. Met NOS-Ge-
sprek minister-president.
23.17 uur Exodus. Documentai
re over de gevolgen van het
plotseling ontstaan van grote
vluchtelingenkampioenen
voor het milieu.
00.07 uur NOS-Nieuws voor do
ven en slechthorenden.
VERONICA
16.00 Tripical heat. 17.00 Per-
vect strangers. 17.30 Nieuws
lijn. 18.30 Veronica Reisgids
expedition. 19.00 Onderweg
naar morgen. 19.30 Lucky 10.
19.35 Thunder in paradise.
20.35 Liefde op het eerste ge
zicht. 21.20 Veronica goes
down under. 22.15 Christine.
00.10 Veronica in concert:
Duran Duran.
RTL 4
06.30 Hei elei kuck elei. 07.00
Ontbijtnieuws. 07.10 Telekids
cartoon express: Bouli. 07.15
Telekids cartoon express: De
Smurfen. 07.30 Ontbijtnieuws.
07.40 Telekids cartoon express:
De Smurfen. 07.55 Telekids
cartoon express: Laurel Har
dy. 08.00 Ontbijtnieuws. 08.08
The bold the beautiful. 08.30
Ontbijtnieuws. 08.35 Santa
Barbara. 09.00 Ontbijtnieuws.
09.10 Santa Barbara. 09.30
Goede tijden, slechte tijden.
10.00 Koffietijd. 11.00 The Op
rah Winfrey show. 11.45 Santa
Barbara. 12.30 Barend van
Dorp. 13.30 Lord of the ani
mals. 14.00 Special: Judge
Dredd A case study. 14.30 Goe
de tijden, slechte tijden. 15.10
As the world turns. 16.00 Vier
nieuws. 16.10 Catherine. 17.00
Vijf uur nieuws. 17.10 5 uur
show. 17.30 Half zes nieuws.
17.35 5 uur show. 18.00 Zes uur
nieuws. 18.10 5 uur show. 18.30
The bold the beautiful. 19.00
Rad van fortuin. 19.30 Half
acht nieuws. 19.50 Weer. 20.00
Goede tijden, slechte tijden.
20.30 Lekker lang Lusse. 21.30
Riders. 23.30 Late nieuws en
sport. 00.05 Northstar. 01.15
Nachtprogramma.
RTL 5
16.00 Power time. 17.00 The
Dukes of Hazzard. 17.55 Moon
lighting. 18.50 NTB. 19.00 06-11
Flashback. 19.30 Denktank.
20.00 Herman's head. 20.30
Dangerous Passion. 22.15 RTL
sport. 22.45 Ricki Lake. 23.30
Frankenstein and the monster
from hell. 01.10 Hei elei, kuck
elei aktuell. 01.40 Nachtpro
gramma.
SBS6
16.00 Kinderkafee. 16.30 Super-
boy. 17.00 The Susan Powter
show. 17.30 Married with
children. 18.00 Waagstuk. 18.30
Ben op de stip. 19.00 Blue Thun
der. 20.00 Armed and dange
rous. 21.35 Showbiz. 22.05 Fa
taal moment. 22.35 Timescape.
BRT 1
17.10 Het capitool. 17.35 Bu
ren. 18.00 Journaal. 18.10 Mooi
en meedogenloos. 18.30 Blok
ken. 19.00 Het Park. 19.30
Journaal en sport. 19.58 Weer
bericht. 20.00 FC De Kampioe
nen. 20.35 De muziekdoos.
21.20 Single white female.
23.05 Film fan: Martha. 00.57
Weerbericht. 00.59 De coda van
Rosa.
BRT 2
18.00 Tik tak. 18.05 Blinky
Bill. 18.30 Disney Festival.
19.00 Ultratop. 19.30 Journaal
en sport. 19.58 Weerbericht.
20.00 Niveau 4: Om de tuin.
20.30 Groen licht. 20.50 Vlaan
deren Vakantieland. 21.29 KE-
NO-uitslagen. 21.30 Ter Zake.
22.15 Paardenkoersen. 22.20
Grenzeloos. 22.50 Hertas afire.
23.15 Coda.
OMROEP ZEELAND
07.05 uur Omroep Zeeland
Ochtendeditie.
08.08 uur Landelijke en inter
nationale actualiteiten.
08.32 uur Omroep Zeeland
Ochtendeditie met o.a. Ac
tualiteitenquiz.
09.05 uur Muziek door de
week.
10.05 uur Die's nog van voor
d'n oorlog. Adrie van Oorschot
ontmoet tijdgenoten. Van
daag: mevrouw Lucie de Smit
uit Schoondijke. n
11.05 uur Muziek door de
week.
12.05 uur Omroep Zeeland
Middageditie met onder meer
Het Fort Zeelandia, een pro
gramma van Peter Joosse over
de Zeeuwse burger en zijn be
stuur.
13.08 uur Landelijke en inter
nationale actualiteiten.
13.35 uur De Passage. Bob La-
gaaij praat met mensen in het
nieuws.
14.05 uur Muziek in Bedrijf.
Verzoekplaten van bedrijven
in Zeeland.
16.03 uur UIT, uitgaantips
voor het weekeinde. Een pro
gramma van Bert van Leer
dam. j
17.05 uur Omroep Zeeland
Avondeditie met onder meer
Zeeuws Diep, Zeeuwse opini-
leiders bespreken de actuali
teiten. Vandaag met: Hennie
Klein Hesselink (voorzitter
Zeeuwse Vrouwenraad, vice-
voorzitter ANBO Zeeland), Pe
ter de Koeijer (boer) en Con
stant van Waterschoot
(oud-Eerste Kamerlid PPR,
oud statenlid PPR en Delta
Anders, leraar Frans).
18.11 uur Landelijke en inter
nationale actualiteiten.
Op de hele uren en om 07.30,
08.30, 12.30, 13.30, 17.30 en
18.30 uur NOS-nieuwsbulletin.
In Nederlandse Hervormde kerk
DREISCHOR - Madrigalen, dansen en fanta
sieën van 1500 tot 1640. Een greep uit het reper
toire van het Winterthurer Vocalensemble. Dit
Zwitserse muziekgezelschap treedt donderdag
19 oktober op in de Nederlandse Hervormde
kerk in Dreischor. Het concert begint om 20.00
uur.
Het Winterthurer Vocalensem
ble tourt door Zeeland. Er wor
den concerten verzorgd in
's-Heer Arendskerke, Middel
burg, Kloosterzande en Drei
schor. Voor deze concertreeks
heeft het ensemble twee ver
schillende programma's op het
repertoire, namelijk een ma
drigaal- en een motetprogram
ma. Beide programma's wor
den elk in twee concerten
uitgevoerd.
Madrigalen
Het Madrigaalconcert, zoals
dal. ook in Dreischor wordt uit
gevoerd, heeft naast de madri
galen ook instrumentale wer
ken uit Duitse, Engelse,
Franse en Italiaanse literatuur
staan. Deze werken worden
door het ensemble in een wis
selende bezetting ten gehore
gebracht.
Het motetconcert bevat geeste
lijke muziek uit Italië, Zwit
serland en Engeland. Centraal
in dit concert staat 'der kleine
Psalter' van de Zwitserse com
ponist Willy Burkhard. Deze
compositie - bestaande uit zes
vierstemmige psalmbewerkin
gen - is gebaseerd op de polyfo-
nische muziek van Palestrina.
Hoog genoteerd
De muziek van Purcell staat
hoog genoteerd bij het Winter
thurer Vocalensemble. Mede
naar aanleiding van de herden
king van het sterfjaar van
Henry Purcell, 300 jaar gele
den, is het niet toevallig dat
het tweede deel van dit concert
gevuld wordt met twee motet
ten en de uit meerdere delen
bestaande compositie Funeral
music for queen Mary.
Het Winterthurer Vocalensem
ble werd in 1984 opgericht.
Sinds 1990 musiceert het met
dezelfde vaste bezetting van
zeventien zangers en zangeres
sen, onder leiding van Beat
Merz. Het ensemble is gespe
cialiseerd in renaissance- en
barokmuziek en geeft jaarlijks
ongeveer vijftien concerten,
waarin uiteraard deze muziek
een grote plaats inneemt.
Dirigent Beat Merz heeft nau
we banden met Zeeland. Zijn
moeder was namelijk Middel
burgse. hij heeft koordirectie,
zang en blokfluit gestudeerd
aan het conservatorium van
Winterthur en volgde cursus
sen bij William Dickinson,
Hermann Max, Evelyn Tubb
en Anthony Rooley.
I
