Oppositie tegen gemeentelijke
herindeling langzaam weggeëbd
Kerkorgels op Schouwen-Duiveland
na Watersnoodramp onnodig vervangen
Acrylschilderingen
in Galerie Galerij
Het ziekteverzuim in de
detailhandel kan omlaag
Hoofd
DINSDAG 10 JANUARI 1995 NR 25703
Iedereen zal inzien dat we samen verder moeten
Zes gemeentelijke koffiekopjes: binnenkort collectors items. (Foto: Joop van Houdt).
ZIERIKZEE - 'Vechten tegen de bierkaai' en 'met de rug tegen de muur'. Twee termen die tijdens de vele
discussies over de gemeentelijke herindeling op Schouwen herhaaldelijk gebruikt zijn door de tegenstan
ders van de samenvoeging van de zes gemeenten op Schouwen-Duiveland tot één gemeente. Maar de kaarten
zijn geschud en de beslissing is in feite al gevallen. Deze maand staat de herindeling op de agenda van de
vergadering van de Vereniging van burgemeesters, wethouders en secretarissen, kortweg B, W en S.
9
Nu gelijk aan gemiddelde bedrijfsleven
ZIERIKZEE - Het ziekteverzuim in de detailhandel
bedraagt 5,8 procent Dat is precies gelijk aan het
gemiddelde in het Nederlandse bedrijfsleven. Over
het algemeen meldt men zich in de detailhandel
minder vaak ziek, maar is men wel langer ziek.
De gemeente Bruinisse mag tot
een van de meest uitgesproken
tegenstanders van de gemeen
telijke herindeling gerekend
worden. Als enige gemeente op
Schouwen-Duiveland wist
Bruinisse haar inwoners te mo
biliseren en een bus vol Brue-
naars reisde naar Middelburg,
overhandigde een petitie aan
commissarisvan de Koningin
in Zeeland drs. W. T. van Gel
der en zong in de Statenzaal uit
volle borst het Bruse volkslied
met de onvolprezen zinsnede
'Mun komme van Bru, en mun
wete van niks'. In het oude vis
sersdorp heeft in ieder geval
het gemeentebestuur zich neer
gelegd bij het onvermijdelijke.
Nuchter
Nuchter is in Bruinisse gecon-
Na de Watersnoodramp van
1953 kwam er in de jaren daar
opvolgend een tweede vloed
over Schouwen-Duiveland; van
kerkorgels welteverstaan. De
ze orgels maken volgens Se-
vestre waarschijnlijk deel uit
van een nieuwe stroming in de
Nederlandse orgelbouw. Deze
vond zijn oorsprong in de Or-
gelbewegung, die in de jaren
twintig van deze eeuw opgang
deed in Duitsland. De aanhan
gers grepen terug op het zeven
tiende eeuwse Noordduitse or
geltype.
In Nederland kreeg deze bewe
ging vooral na 1950 aanhang.
Op de Zeeuwse en Zuidhol
landse eilanden werden tussen
1955 en 1975 een opvallend
groot aantal orgels gebouwd.
In deze streken spreekt men
ook wel over 'ramp-orgels'. Op
Schouwen-Duiveland werden
de nieuwe orgels meestal ge
plaatst nadat bestaande orgels
waren afgekeurd op grond van
de gevolgen van de Waters
noodramp. Van de bijna veertig
kerkgebouwen werden er ze
ventien voorzien van een
nieuw instrument.
Sevestre plaatst in vijf geval
len grote vraagtekens bij de
vervanging van een orgel. Vol
gens hem moesten deze tegen
woordig waardevol geachte or
gels, wijken zonder dat daar
toe een dwingende reden was.
Dit was het geval met de orgels
in de Hervorm.de kerk in
Noordgouwe en de Rooms-Ka-
tholieke kerk, de Hervormde
kerk, de Lutherse kerk en de
stateerd dat men geen middel
onbeproefd he,eft gelaten, maar
dat het allemaal niet heeft mo
gen baten en dat verder verzet
geen enkele zin heeft. „Willen
we straks geen vijfde wiel aan
de wagen zijn dan moeten we
nu hard gaan werken aan de
eenwording", aldus burge
meester Vogelaar van Bruinis
se. Overigens blijft hij van me
ning dat de samenvoeging van
de gemeenten de afstand tus
sen bestuurders en bestuurden
zal vergroten.
„In eerste instantie hebben wij
ook gestreden voor het behoud
van onze zelfstandigheid", al
dus Vogelaar. Toen dat niet
haalbaar bleek werd het plan
voor samenvoeging van Brui
nisse en Duiveland geboren. In
de wandelgangen was de naam
er al: Duivenisse. Dit plan - vu-
Gereformeerde kerk in Zierik
zee. i
In de andere gevallen gaat het
om orgels die na 1900 gebouwd
zijn. Deze behoren tot de ver-
valperiode en waren ook zon
der Watersnoodramp aan ver
vanging toe.
Uit de onderzoeken die de SOC
uit liet voeren blijkt dat de or
gels die verdwenen zijn wel
min of meer te lijden hebben
gehad van de zeer vochtige en
ook zilte atmosfeer in het ge
bouw. Volgens Sevestre waren
de beschadigingen die de or
gels hierdoor opliepen echter
niet van doorslaggevende aard
om tot vervanging over te
gaan. Welke redenen er wel aan
ten grondslag lagen is volgens
hem moeilijk te achterhalen.
In de archieven is weinig mate
riaal voorhanden en de SOC is
volgens de auteur zeer terug
houdend in het geven van in
formatie.
Technische aard
De argumenten voor de vervan
ging van het Van Dam-orgel in
de Gasthuiskerk in Zierikzee
waren in eerste instantie van
technische aard. De pijpen wa
ren van een slechte kwaliteit,
met een „stompe, boventoonar-
me klank" tot gevolg, aldus
het rapport. En iets verder heet
het, dat het orgel typisch een
produkt is „van een tijd, waar
in het verval in de orgelbouw
zich duidelijk manifesteerde".
rig bepleit in beide betrokken
gemeenten - leed echter schip
breuk en inmiddels heeft ook
de gemeente Duiveland haar
verzet tegen de herindeling
gestaakt.
De meest hecentelijke poging
om op de valreep nog een
spaak in het wiel van de herin
deling te steken is afkomstig
van de gemeente Westerschou-
wen. Daar kwam men op het
idee om uitstel van herindeling
te bepleiten zolang nog niet
duidelijk was of Goeree-Over-
flakkee al dan niet bij Schou
wen-Duiveland zou worden ge
voegd. Een voorstel om de
staatssecretaris in overweging
te geven om van zowel Schou
wen-Duiveland én Goeree-
Overflakkee één gemeente te
maken, kreeg echter onvol
doende steun van de gemeente
raad.
Omdat het Rampenfonds vrij
wel het gehele benodigde be
drag voor nieuwbouw, 60.000
gulden, beschikbaar stelde, zal
de keus niet moeilijk zijn ge
weest.
Volgens de officiële lezing vol
deed het orgel echter niet aan
de eisen die de eredienst stelde
en moest het in zijn geheel, in
clusief kast, verwijderd wor
den. Deze kast was volgens de
Formeel blijft de Wester-
schouwse gemeenteraad ge
kant tegen herindeling. Achter
de schermen werken burge
meester en .wethouders echter
al mee aan de totstandkoming
van de gemeente Schouwen-
Duiveland. Het gelijktrekken
van gemeentelijke belastingen
en de werkgelegenheid van de
ambtenaren, zijn zaken waar
mee burgemeester H. Tees zich
zegt bezig te houden.
Van meet af aan is Schouwen-
Duiveland verdeeld geweest in
twee kampen, maar binnen de
gemeenteraden was men het
ook niet altijd roerend met el
kaar eens. In Westerschouwen
spraken de verschillende
raadsfracties zich eensgezind
uit tegen de herindeling en dat
was ook in Bruinisse het geval.
In Duiveland echter was er ver-
plaatselijke orgelcommissie
namelijk van een minderwaar
dige houtsoort gemaakt, die
niet meer toegepast werd. De
kast doet nog steeds dienst in
de Rooms-Katholieke Paro
chiekerk in Hoogerheide en
welke liturgische eisen be
doeld worden valt volgens Se
vestre niet uit de stukken te
halen.
Bij het orgel van de Hervorm-
deeldheid: PvdA en CDA spra
ken zich uit voor herindeling
maar SGP/RPF en VVD ble
ken tegen. Ook binnen het col
lege heerste verdeeldheid.
Toenmalig burgemeester A.
Bergshoeff ontpopte zich als
voorstander van herindeling,
maar de twee wethouders - van
VVD en SGP spraken zich uit
tegen herindeling.
Geen partijpolitiek
De kleur van de partijen heeft
in de discussie over de herinde
ling feitelijk geen rol gespeeld.
In Westerschouwen en Bruinis
se waren respectievelijk PvdA
en Lijst van de Velde tegen her
indeling, maar in de andere
vier gemeenten pleitten de
sociaal-democraten juiste voor
herindeling. Precies hetzelfde
geldt voor het CDA. De kleine
confessionele partijen spraken
zich in drie gemeenten (Wester
schouwen, Duiveland en Brui
nisse) uit tegen herindeling
maar in de andere drie gemeen
ten schaarden SGP/RPF zich
achter de voorstanders van her
indeling. Hetzelfde geldt voor
de WD.
Ook onder de voorstanders van
gemeentelijke herindeling was
echter verdeeldheid en wel
over de uitwerking van die her
indeling. Binnen de gemeente
Brouwershaven gingen stem
men op voor de vorming van
dorps- en eventueel zelfs wijk
raden, maar dat plan werd
door andere voorstanders van
herindeling met enige scepsis
bekeken en zelfs door de PvdA-
fractie binnen de gemeente
raad van Westerschouwen van
de hand gewezen als 'dagdro
merij'.
Tijdens de discussies over de
gemeentelijke herindeling
raakten de gemoederen soms
behoorlijk verhit en werden
uitspraken gedaan die de spre
kers in kwestie door andere ge
meenten niet in dank werd af
genomen. Het Bruse raadslid
dat voorspelde dat het Bruse
geld straks besteed zou worden
aan de restauratie van monu
menten in Zierikzee kreeg pu
bliekelijk een veeg uit de pan
van burgemeester mr. J. J. P. M.
Asselbergs van Zierikzee die
vond dat een bestuurder derge
lijke taal niet uit mocht slaan.
Burgemeester Vogelaar kan
daar op zich wel begrip voor
opbrengen. „Maar ik heb er
zelf nooit aan meegedaan. Ik
vind ook dat je anderen niet op
zo'n manier moet bekritise
ren". Vogelaar bekijkt de toe
komst optimistisch en nuchter
en hij is er van overtuigd dat
ook de andere bestuurders - of
ze nu voor of tegèn herindeling
zijn - tot de slotsom zullen ko
men dat ze samen met de ande
re gemeenten verder zullen
moeten en dat het derhalve ver
standig is om eventuele strijd
punten te begraven. „Ik denk
dat iedereen wel inziet dat we
samen verder moeten en dat er
nog heel wat werk verzet zal
moeten worden"
de kerk in Noordgouwe is de
invloed van de Watersnood
ramp in het geheel afwezig. De
kerk was in 1952 ontruimd in
verband met een restauratie en
het orgel lag in gedemonteerde
toestand opgeslagen in
Utrecht. In 1972 kreeg de kerk
een nieuw instrument in de ou
de kast. De reden hiervan is
niet duidelijk.
Genadeslag
Het orgel van de Rooms-
Katholieke Kerk in Zierikzee
werd mede vervangen op ver
zoek van het koor. De zangers
vonden het orgel te klein en te
slecht van kwaliteit. Volgens
de orgelcommissie was de
ramp „de genadeslag" voor het
orgel. Het doet echter nog
steeds dienst in de Hervormde
kerk van 's-Heer Arendskerke,
zij het in sterk gewijzigde en
fors uitgebreide vorm.
Van de overige twee Zierikzee-
se kerken wekt de vervanging
van het orgel in de Gerefor
meerde kerk nog het meeste
verbazing. Sinds 1960 is deze
kerk in het bezit van een, vol
gens Sevestre „gigantisch
groot" drieklaviers orgel van
27 stemmen. Van de benodigde
88.000 gulden werd 74.500 gul
den door het Rampenfonds be
kostigd. Volgens Sevestre moet
veel geloof gehecht worden aan
het verhaal dat de Gerefor
meerde gemeente effectief
heeft onderhandeld met de au
toriteiten om een flink orgel te
verkrijgen. Met een dergelijk
aanbod was een pogirig het be
staande orgel te behouden bij
voorbaat kansloos.
TWELLO - De politie in Twello
moet volgende week in een gro
te berg groente-, fruit- en tui
nafval op zoek naar een mense
lijk hoofd. De politie werd vo
rige week gealarmeerd door
een werknemer van de Veluwse
Afval Recycling (VAR), waar
het gft-afval wordt verwerkt.
Op de transportband waar on
rechtmatigheden uit het afval
worden gehaald, zag de man
iets dat een menselijk hoofd
zou kunnen zijn.
Wordt er gedetailleerder geke
ken dan blijkt dat er aanzien
lijke verschillen in ziektever-
zuim zijn tussen groepen werk
nemers (het ziekteverzuim van
ouderen en vrouwen is hoger
dan dat van jongeren en man
nen), tussen branches (het ziek
teverzuim in de meubelbran
che is bijvoorbeeld hoger dan
in de voedings- en genotmidde
lenbranche) en tussen grote be
drijven en midden- en kleinbe
drijf (in het grootwinkelbe
drijf is het verzuim hoger dan
in het MKB).
Verlaging
Dit blijkt uit een onderzoek
naar de oorzaken en mecha
nismen van ziekteverzuim bin
nen de detailhandel. Het on
derzoek is uitgevoerd in op
dracht van het Hoofdbedrijf
schap Detailhandel (HBD)
door het Economisch Instituut
voor het Midden- en Kleinbe
drijf. Doel van het onderzoek
was aangrijpingspunten vast
te stellen om het ziekteverzuim
verder te beperken,zoals ook in
andere bedrijfstakken wordt
gepoogd.
Het ziekteverzuimpercentage
binnen de detailhandel zou wel
degelijk verlaagd kunnen wor
den. Immers, in de detailhan
del is de gemiddelde leeftijd
aanzienlijk lager dan in de rest
van het bedrijfsleven. Op
grond daarvan is een lager
ziekteverzuim denkbaar. Bo
vendien geven de verschillen
binnen de detailhandel ook
aanleiding tot de gedachte dat
er door maatregelen op het ge
bied van arbeidsinhoud, ar
beidsomstandigheden, ar
beidsvoorwaarden en arbeids
verhoudingen winst te behalen
valt.
Het onderzoek wees uit dat een
van de risicofactoren van wer
ken in de winkel is dat vaak
langdurig een bepaalde hou
ding moet worden aangeno
men. Acht uur lang staan, lo
pen of juist zitten kan een be-
De expositie van de acrylschil
deringen van Reijnders is tot
stand gekomen in samenwer
king met de Dennis Anderson
Gallery (DAG) in Antwerpen,
waar Reijnders al vaker expo
seerde en waar nog tot 23 ja
nuari werk van .hem te zien is.
Sinds 1984 exposeert hij zijn
schilderijen in België en Ne
derland en met enige regel
maat ook in Cuba.
Sinds enkele jaren werkt
Reijnders met acryl op papier
in een eigen stijl en inmiddels
bestaat er een nog steeds groei
ende serie van ruim tweehon
derd schilderijen waarin hij
zijn wensdromen tot uitdruk
king brengt. Ze laten zich het
best omschrijven als 'figura
tief vertellend'. Het werk van
Reijnders is niet gespeend van
humor.
Door middel van onderschrif
ten - waardoor het werk duide-
hoorlijke fysieke belasting
vormen. Daarnaast kent het
werken in de winkel momen
ten waarop getild en gebukt
moet worden. Dit zijn allemaal
punten van aandacht als men
het ziekteverzuim wil terug
dringen.
Wat betreft de geestelijke be
lasting van werken in de win
kel zijn er enkele opvallende
punten. De werknemers zijn ta
melijk tevreden met hun baan
en werken met plezier in de
winkel; ziekteverzuim voort
komend uit onvrede was bij de
ondervraagde werknemers een
weinig voorkomend verschijn
sel. Wel gaf men aan rustige pe
riodes in de winkel - vooral in
mode- en meubelzaken - als be
lastend te ervaren.
Verder blijkt dat, met name in
kleinere winkels, van sommige
werknemers meer verwacht
wordt dan zij aankunnen. Lei
dinggevende en administratie
ve taken worden vaak verdeeld
op basis van anciënniteit in
plaats van op basis van capaci
teit. Dit leidt nog wel eens tot
werkstress. De werksfeer
wordt over het algemeen posi
tief beoordeeld.
Uit het onderzoek blijkt dat
naarmate de onderlinge sfeer
tussen de werknemers beter is,
het acceptatievermogen van
onprettige zaken groter wordt.
Tot een goede werksfeer kun
nen onder meer bijdragen: het
vergroten van de betrokken
heid door regelmatige infor
matievoorziening over gebeur
tenissen in het bedrijf en een
serieuze benadering van klach
ten.
Dit laatste betekent ook dat
werkgevers actief op zoek moe
ten gaan naar klachten, omdat
veel werknemers klachten in
slikken om de werksfeer niet
te belasten. Het rapport vat de
onderzoeksresultaten ten slot
te samen in een schematisch
overzicht van de risicofactoren
voor ziekteverzuim. Daarbij
worden per risicofactor aan
grijpingspunten voor verzuim-
beperkend beleid aangegeven.
lijk verwantschap toont met
stripverhaal en cartoon
maakt de kunstenaar duidelijk
wat hij zeggen wil terwijl hij
de toeschouwers toch ruimte
laat voor eigen interpretaties.
In zijn acrylschilderijen ver
beeldt Reijnders zijn kleurrij
ke dagdromen waarin alles
mogelijk is en die ook letter
lijk in één dag gemaakt wor
den.
De achtergrond is doorgaans
slechts een simpele horizonlijn
en daarmee blijft de exacte
plaatsaanduiding van het ver
haal achterwege. Het verhaal
zou zich kunnen afspelen in de
woestijn, op de maan of - wat
waarschijnlijker is - in de
geest. In veel van de werken
van Reijnders komen dieren
voor en vaak blijken de dieren
de enige wezens die niet als
volkomen gestoord overko
men.
I
/UTisT vefTALT Mi-T neus.
ZIERIKZEE - Van de zeventien kerkorgels die op
Schouwen-Duiveland na de Watersnoodramp van
1953 werden vervangen zijn in minstens vijf gevallen
vraagtekens te plaatsen. Zoals voor heel Zeeland
geldt is het wrange hierbij, dat een groot deel van de
ingezamelde financiële middelen, voor een riick-
sichtlose vervanging van orgels is aangewend. Dit
valt op te maken in een artikel van Prosper Sevestre
uit Brouwershaven in het januarinummer van Het
Orgel, orgaan van de Koninklijke Nederlandse Or
ganistenvereniging.
De kas uan het Mitterreither/Schmidt-orgel van de Lutherse
kerk in Zierikzee kreeg in 1962 een nieuw instrument van Ham-
marberg. (Archieffoto).
Van kunstenaar Leo Reijnders
ZIERIKZEE - In Galerie Galerij in de Regionale
Scholengemeenschap Professor Zeeman in Zierikzee
exposeert van 16 januari tot en-met 31 maart de jon
ge Antwerpse kunstenaar Leo Reijnders. De exposi
tie is toegankelijk voor het publiek van maandag tot
en met vrijdag tijdens schooluren en verder na af
spraak.