'De moeilijkste reis van mijn leven'
Nieuw: Zeeuwse popprijzen
Haarlems Toneel met Claus*
Spaanse Hoer in Concertzaal
Whiplash, ofwel de klap met
moeilijk bewijsbare gevolgen
Kunstbende
in teken
van vrijheid
Juniorkamer schenkt bomen aan Goemanszorg
Stichting wil steun voor onderzoek
6
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE
ZIERIKZEE - Het Haarlems Toneel speelt woensdag
23 november in de Concertzaal in Zierikzee het to
neelstuk De Spaanse Hoer van Hugo Claus uit 1970.
De Spaanse Hoer is een humoristisch toneelstuk
over lust en hebzucht, gierigheid en liefde. De voor
stelling valt onder auspiciën van Uit op Schouwen-
Duiveland.
t De Spaanse Hoer nog niets aan actualiteit
i Pieper).
De Spaanse Hoer gaat over de
rijke leeghoofdige jongeman
Calisto, die verliefd wordt op
het rebelse jonge meisje Meli-
bea. Zelf durft hij haar niet te
benaderen en schakelt de oude
koppelaarster Celestina in. Ge
dreven door haar schraperige
hebzucht probeert zij de twee
tot elkaar te brengen. Met de
hulp van twee onbetrouwbare
knechten weet zij alle schroom
uit de weg te ruimen maar het
geluk blijkt van korte duur. De
liefde raakt verstrikt in de
hebzucht van de twee knech
ten.
Zeer geprezen
De Spaanse Hoer werd in 1970
voor het eerst met veel succes
gespeeld door Globe. Het stuk
werd door pers en publiek zeer
geprezen en een triomf voor
Hugo Claus genoemd. In zijn
bewerking werd 'La Celestina'
een tijdloos toneelstuk over
huichelarij, corruptie en liefde.
In het jaar waarin Claus zijn
65ste verjaaardag viert, zag het
Haarlems Tbneeel een prima
aanleiding om een van de leuk
ste toneelstukken van de
schrijver in het repertoire op te
nemen. In De Spaanse Hoer
spelen: Vastert van Aardenne,
David Asser, Jim Berghout, Ju
les Croiset, Rick Engelkes, Ric
ky Koole, Sjoera Retèl, Elsje
Scherjon en Marianne Vloet-
graven. De regie is in handen
van Frances Sanders.
Kaarten
De voorstelling begint om
20.00 uur. Kaarten zijn ver
krijgbaar bij het VW-kantoor
in Zierikzee.
ROTTERDAM (ANP) - De
Kunstbende, de cultuur
wedstrijd voor jongeren tussen
de 13 en 19 jaar, staat volgend
jaar in het teken van de vrij
heid. De keuze van het thema
sluit aan bij de viering van 50
jaar bevrijding van Neder
land. De organisatie maakte
dat donderdag in Rotterdam
bekend.
De Kunstbende is een initiatief
van het ministerie van onder
wijs, cultuur en wetenschap
pen, bedoeld om de cultuur
deelname onder jongeren te
stimuleren. In 1995 viert het
project z'n eerste lustrum. Tra
ditiegetrouw kunnen jongeren
in verschillende categorieën
als theater, dans, muziek, taal,
en fotografie video, strijden
om de hoofdprijs.
Vanaf maart tot en met mei
volgend jaar vinden in veer
tien regio's (de twaalf provin
cies en Amsterdam en Rotter
dam) voorrondes plaats. Jonge
ren kunnen meedoen aan één
of meer onderdelen. De regio
nale winnaars strijden tegen
elkaar in de landelijke finale
op zaterdag 24 juni in Muziek
centrum Vredenburg in
Utrecht. Voor de beste deelne
mers zijn er Gouden, Zilveren
en Bronzen Ratjes te verdie
nen.
In het nieuwe seizoen gaat de
Kunstbende ook samenwerken
met andere organisaties zoals
het Nationaal Comité 4 en 5
mei, de Stichting CJP en de Ne
derlandse bibliotheken. Zo
wordt onder meer een schrijf
wedstrijd gehouden voor jon
geren tussen de 12 en 26 jaar.
Deelnemers moeten een ver
haal afmaken waarvan Leon de
Winter de eerste regels schreef.
DREISCHOR - De Juniorka
mer Schouwen-Duiveland
schenkt aan de stichting Goe-
manszorg in Dreischor 282 beu
ken en tien lindebomen.
Op zaterdag 26 november plan
ten leden van de Juniorkamer
deze bomen persoonlijk langs
de afscheiding van de monu
mentale boerderij met de Wel-
leweg. Zoals bekend wordt de
boerderij momenteel ver
bouwd en gerestaureerd. Het
pand wordt het nieuwe onder
komen voor het Landbouwmu
seum, dat voorheen gevestigd
was in het vroegere lagere
schoolgebouw in de kern van
Dreischor.
Dat gebouw werd afgebroken
om plaats te maken voor een
nieuw dorpshuis in combinatie
met een servicewoningencom-
plex voor ouderen en een on
derkomen voor de peuterspeel
zaal. Als onderkomen voor het
Landbouwmuseum werd Goe-
manszorg aangekocht.
De Juniorkamer hield tijdens
de Vlasdag in augustus een
rommelmarkt ten bate van het
nieuwe onderkomen van het
Landbouwmuseum. Van de op
brengst van dat evenement
werden de bomen gekocht die
over ongeveer een week wor
den aangeplant. De plantacti-
viteiten beginnen om 10.00 uur.
Na afloop daarvan overhandi
gen leden van de Juniorkamer
een symbolische cheque aan de
voorzitter van de stichting
Goemanszorg, L. N. Labruyère.
BRUINISSE - Na het overlijden van haar man Ko van de Klooster, vertelde de 79-jarige Johanna van de
Klooster-van de Vliet uit Bruinisse een verhaal aan haar kinderen dat zij nog nooit hadden gehoord. Zoon
Jan van de Klooster vond de geschiedenis zo interessant dat hij haar optekende en opstuurde naar de redac
tie van de Nieuwsbode. Hieronder volgt de onverkorte versie van 'De moeilijkste reis van mijn leven'.
Het was 1937, en ik was pas
met mijn man, Ko getrouwd.
Het was een moeilijke tijd,
vlak voor de oorlog. Maar ik
was erg gelukkig op ons bin-
nenvaartscheepje de Zeelands
Luister. Het was een mooi, de
gelijk nieuw schip, we hadden
er werk voor, er was brood op
de plank en het leven lag voor
ons. De Luister was 110 ton
groot en er stond een stevige
'kar' in, een industrie-diesel
van 60 pk. We voeren met haar
iedere week op en neer tussen
Brussel en verschillende'plaat-
sen in Zuid-Holland. In Brus
sel zorgde meneer v. d. Berg,
dat er vracht voor ons op de ka
de in wagons stond te wachten.
Dit was in het Grote Dok in
Brussel. V. d. Berg verdiende
daar ook weer wat aan en wij
hadden redelijk vast werk. El
ke week een reis: met glas rich
ting Nederland en een retour-
reis sla-olie van Calvé in Delft
terug naar Antwerpen en Brus
sel. Dit deden we overigens sa
men met de Zeelands Luister II
van mijn zwager.
Op een vrijdag in het najaar
van 1937, we waren net in Brus
sel geladen met kisten glas,
werd mijn man plotseling erg
ziek. Het was om een uur of
drie 's middags. Ko, die snel ze
nuwachtig en bezorgd is, zei:
,,Hoe moet dat nou in Gods
naam? We moeten maandag
ochtend in Delft lossen. Alles
is besteld!" Vrachtwagens,
Westlanders! (*dit zijn plat
boomde bootjes voor vervoer
van glas naar de tuinders in het
Westland)!
Uur bedenktijd
Ik heb toen een dokter laten
komen. Natuurlijk was dit een
Frans sprekende man, maar
gelukkig hadden we v. d. Berg
om voor ons te vertalen. Ko
bleek een soort griep te heb
ben, die in zijn hoofd was gaan
zitten. De dokter was onver
biddelijk, als mijn man niet
een paar dagen volledig bed-
rust nam, dan zou hij de rest
van zijn leven door hoofdpij
nen gekweld worden. Toen men
vertrokken was, keek hij mij
aan.
Wat nu? Hij vroeg of ik alleen
de Luister naar Delft durfde te
varen. Maar dat vond ik nog al
wat. Ik vroeg een uur bedenk
tijd. Dat uur heeft voor mij wel
een dag geduurd. Per slot van
rekening was ik toch nog maar
een meisje van eenentwintig,
al had ik nu plotseling de sta
tus van schippersvrouw. Na
tuurlijk, ik kwam voort uit een
binnenvaartfamilie, en de weg
wist ik ook wel. Maar tussen
Lillo en Hansweert was een ge
vaarlijk traject voor zo'n klein
schip als de Zeelands Luister.
De zeevaart voer daar toenter
tijd nog vaak onder eigen
stoom, en dat ging nogal eens
wild en niet altijd met evenveel
kennis van zaken. En alleen is
maar alleen. Zo liep ik maar te
tobben. Na een uur ben ik naar
Ko z'n bed gegaan en ik heb ge
zegd: ,,Ik doe het". Hij keek
mij eens aan, maar zei verder
niets.
Ik ging aan dek en vroeg een
buurman" of hij mij wilde
helpen met kleden sjorren over
de dek-last van de lege olieva
ten voor Calvé. Na een uurtje
stevig sjouwen zat alles „zee
waardig". Onze agent v. d. Berg
was inmiddels op komen dra
ven met de papieren en met
medicijnen voor Ko. Eerst even
de hondjes, Fora en Bobbie,
uitgelaten. Tben van de Indu
strie alls smeerpuntjes ge
smeerd, de luchtkraan open en
hup, hij liep weer als een naai
machine. Nog even lucht ge
pompt, de touwtjes los en daar
ging Jo. Op hoop van Zegen!
De eerste sluis was Kapelle op
de Bos. Toen die open ging,
heel zachtjes de Luister naar
binnen laten drijven, op de
achterbolder een touwtje vast
gezet en de schroef zachtjes
aan. Het eerste obstakel was
genomen en ik had even tijd
om bij mijn man te kijken. Die
lag doodop van de zenuwen.
Zou je het nou wel doen, zou je
het nou wel doen?" Maar ik
had A gezegd, en dan moet B er
ook komen. De sluis ging in
middels weer open en toen
doorgevaren naar de volgende
sluis in Willebroek. Die was
onklaar en er was even tijd
voor een boterham.
Akietje
Tben de sluis gepasseerd was
ben ik doorgevaren naar Wind-
ham en daar zijn we 's nachts
gebleven. Ik heb toen aan mijn
man gevraagd hoe laat het
hoog water was, voor de plan
ning van de volgende dag. Die
zocht het in de almanak op, 4
uur hoog water, dan wilde ik
om 3 uur schutten. Nog even
naar de sluis gelopen om te
vragen of dat mogelijk was, en
dat kon. Dan kon ik nu even
naar bed, maar veel slapen was
er niet bij. Ik was ook best ze
nuwachtig. Al spoedig ging de
wekker weer. Gauw even wat
eten en de hondjes op de kant
uitlaten. Mijn man was vrese
lijk nerveus, ik dacht nog, dat
dat ook wel niet zo goed zou
zijn voor een vlotte genezing,
maar ja wat moet je? Ik had
nog net even om de machineka
mer in te duiken, om alles nog
te smeren, en toen was het tijd
om de sluis in te varen. Tijdens
het varen moest ik dan ook nog
allerlei dingetjes regelen, zoals
papieren voor de douane et ce
tera.
Voor Antwerpen aangekomen,
waar het heel erg druk was,
moest ik voor stroom opdraai
en om bij de douane te kunnen
komen. Dit was heel erg span
nend, maar ondanks de drukte
is het me gelukt! In het hokje
van de douanes lagen ze alle
maal in bedden te slapen. Tben
ik daar binnen kwam, als jong
vrouwtje, werd er enthousiast
geroepen: "Allez! Kom toch
even bij ons liggen, daar zult ge
geen spijt van hebben!" Dan
moet je toch even denken, hoe
los ik dit nou weer op? Maar
met een grapje en met het ver
haal, dat mijn man ziek aan
boord lag, had ik ze toch snel
aan het stempelen. Ik kreeg
een zogenaamd 'akietje', wat
bij de post in Lillo weer ingele
verd moest worden. Hier in
Antwerpen begon het spannen
de gedeelte, tot aan Hansweert
moest ik het water delen met
de zeevaart.
Zweet in schoenen
Tben Lillo genaderd was, lag er
een situatie voor me, die het
zweet in mijn schoenen bracht:
veel stroom, een paar grote zee
boten, stroom-op- en -af va
rend, en een zwerm binnen
vaartschepen. Hiertussendoor
moest ik ook weer opdraaien
om bij de douanepost de papie
ren af te kunnen geven. Uitein
delijk is het gelukt, maar ik
was wel een kilo lichter!
Nu de grote ruk naar Hans
weert, eerste de Schelde, dan
het Nauw van Bath en vervol
gens de Westerschelde. Hier
kwamen de zeeboten onder
stoom met grote snelheid op je
af. Omdat die zeeschepen door
onnauwkeudig navigeren daar
nogal eens uit de bocht vlogen
en aan de grond raakten, had je
daar behalve die varende zwa
re jongens, ook nog veel wrak
ken, die met het materiaal, wat
toentertijd beschikbaar was,
niet geborgen konden worden.
Die werden bij laag water
stukje voor stukje met snij
branders gesloopt. Extra
obstakels dus, die veel concen
tratie van de vrouwelijke kapi
tein vroegen. Bij het naderen
van een tegemoetkomend zee
schip, was het zaak om op tijd
de motor te stoppen, en met de
neus recht op de golven de 'zee'
drijvend te nemen. Als je ge
woon op de motor door voer>
had je kans dat de kop onder de
golven stak, en dan kwam er
zoveel water overheen, dat de
deklast en misschien wel het
hele schip gevaar liep. Lang
zaam maar zeker, obstakel na
obstakel, kwam toch Hans
weert in zicht. Hier werd ook
nog even wat stuurmanskunst
gevraagd, want je moest het
schip zo voor de monding zet
ten, dat je ondanks de stroom
toch veilig tussen de dammen
terecht kwam. Maar alles lukte
prima en de grootste en gevaar
lijkste oversteek was achter de
rug! Ko stak zelfs zijn hoofd
even in de stuurhut, en toen hij
zag waar we waren, gaf hij me
opgelucht een zoen. Na het aan
leggen eerst naar de deklarant,
de heer Griep en vervolgens
naar de kommiezen. Op de te
rugweg even opgeven aan de
sluis en al snel kon de reis
voortgezet worden.
In de vluchthaven van Zijpe ge
stopt voor de zaterdagboot
schappen en olie geladen bij
Bakker.
De tocht voortgezet naar Rot
terdam. Na het passeren van de
Parksluis, konden we niet ver
der dan de Lage Erfbrug, dus
de zondag hebben we in de
Koolhaven doorgebracht. Ik
kon inmiddels wel wat rust ge
bruiken.
's Zondags ging het al weer een
beetje beter met Kc. Tben de
maandag aanbrak weer vroeg
op pad want om acht uur 's
morgens moesten we in Delft
lossen. Na Delft moesten we
nog in Den Haag, Leiden en
Aalsmeer lossen. Maar omdat
het elke dag een beetje beter
met mijn man ging, en omdat
hij mij elke dag wat meer kon
helpen, ging dat van een leien
dakje.
Dit is echt gebeurd en ik vind
het leuk om het eens door mijn
zoon op papier te laten zetten.
Ook vroeger konden vrouwen
hun mannetje staan! Mijn man
is vorig jaar op 84-jarige leef
tijd overleden en omdat je
daarna vaak aan vroeger
denkt, is deze gebeurtenis weer
bij mij boven gekomen.
MAARSSEN (ANP) - De Nederlandse Stichting Whiplash Patiënten (NSWP) wil
medewerking van overheid, verzekeraars en GAK/GMD om een onderzoek te la
ten verrichten naar de oorzaken en preventie van whiplash. Als duidelijk is
waaruit letsel door een whiplash (zweepslag in de nek) precies bestaat, kunnen
de diagnosemogelijkheden misschien worden verbeterd en kunnen er preventie
ve maatregelen worden getroffen.
De NSWP voert al geruime tijd
gesprekken met verzekeraars.
Die gesprekken komen nu in
een versnelling, na de uitlatin
gen van directeur F. Rosenmul-
ler van verzekeringsmaat
schappij Royal Nederland. Hij
zei de premie van autoverzeke
ringen te hebben moeten ver
hogen door het toenemend aan
tal letselschaden. Gedupeer
den claimen volgens hem snel
ler voor het ongerief als gevolg
van een botsing en vooral de
schaden door de nekzweepslag
zouden daardoor alsmaar ho
ger worden.
Rosenmuller beschuldigde de
politie er zelfs van bij ongeval
len brochures uit te delen van
de NSWP, die bij schadeclaims
zou bemiddelen. Volgens hem
kan dat makkelijk leiden tot
Amerikaanse toestanden, waar
enorme schadeclaims de verze
keringspremies flink hebben
opgedreven.
Van een bemiddelende functie
is echter helemaal geen sprake,
zeggen voorzitter J. Smit-
Filarski en bestuurslid M.
Hoogstraaten-Jansen van de
NSWP. „De stichting bemid
delt niet, in uiterste gevallen
verwijzen we wanhopige pa
tiënten door naar specialisten.
Wel probeert de stichting meer
begrip te krijgen voor de situa
tie waarin whiplashpatiënten
terecht kunnen komen."
Een nekzweepslag ontstaat als
het hoofd ten opzichte van de
romp in een fractie van een se
conde een heftige slingerbewe
ging maakt. Daardoor kunnen
er beschadigingen ontstaan
aan spieren, banden en ge
wrichten in de nekstreek. Ook
kunnen zenuw- en hersenweef
sels beschadigd raken. De ge
volgen daarvan zijn zeer uit
eenlopend. Het centrale ze
nuwstelsel raakt van slag,
waardoor allerlei stoornissen
in het lichaam kunnen optre
den. Veel voorkomende klach
ten zijn hoofd-, nek- en schou
derpijn, concentratiestoornis
sen en slaapproblemen.
Volgens de stichting is de oor
zaak van die stoornissen zeer
moeilijk aan te tonen.
Hoogstraaten: „Patiënten wor
den van het kastje naar de
muur gestuurd, zoekend naar
een medische verklaring. Op
röntgenfoto's is vaak niets bij
zonders te zien, medisch onder
zoek levert evenmin iets op.
Dat er wel degelijk schade ont
staat, is tot nu toe alleen aan
getoond door lijkschouwing
bij mensen van wie bekend
was dat ze whiplash-sympto-
men vertoonden."
Naar schatting lopen jaarlijks
twintig- tot dertigduizend
mensen een nekzweepslag op.
Bij ongeveer 80 procent geneest
dat binnen afzienbare tijd, de
overige 20 procent houdt er
langdurig last van. Voor men
sen met een whiplash geldt dat
een volgende klap meer schade
kan aanrichten. Voorzitter
Smit: „Zoiets blijft altijd een
zwakke plek."
In 75 tot 80 procent van de ge
vallen is de whiplash ontstaan
door een kop-staartbotsing in
het verkeer. Zo'n driekwart
van die gevallen vindt plaats
binnen de bebouwde kom, als
een auto wachtend voor een
rood verkeerslicht, van achte
ren wordt aangereden. Niet
voor niets staat whiplash ook
wel bekend als het „red-
lightsyndrome".
Verder lopen mensen de nek
zweepslag op tijdens het spor
ten, bij ongevallen in en om
huis en door mishandeling.
Een voorbeeld daarvan is het
„shaken-infant-syndrome" dat
ontstaat als een jong kind hef
tig heen en weer wordt ge
schud.
Moeilijke diagnose
Voor whiplash bestaat nog
geen duidelijke behandeling.
Rustig bewegen en goede medi
sche begeleiding zijn erg be
langrijk, vooral in het begin.
Door de moeilijke diagnose
ontbreekt het daar juist in het
begin vaak aan.
De stichting probeert dat te on
dervangen door via de politie
en de wegenwacht folders over
whiplash uitte delen. „Daarin
staat dus niet vermeld hoe
slachtoffers een schadeclaim
kunnen indienen, maar wel
welke symptomen kunnen wij
zen op een whiplash en welke
acties dan ondernomen moeten
worden. Belangrijk is dat men
sen met klachten zo snel moge
lijk na het ongeval naar de
huisarts gaan. Tot die tijd kun
nen ze hun nek koelen met ijs
en stabiliseren met een opge
rolde handdoek. Daarmee kan
ernstiger letsel worden voorko
men", licht Smit toe.
Onverwacht
Onduidelijk is nog wat precies
een whiplash veroorzaakt. Bij
de kop-staartbotsingen is van
belang of het slachtoffer de
klap heeft zien aankomen. In
de praktijk blijkt het letsel er
ger te zijn als de klap onver
wacht komt, wat meestal geldt
voor inzittenden. Van invloed
is ook de stand van het hoofd.
Iemand die recht vooruit kijkt,
loopt minder snel en minder
ernstig letsel op dan iemand
die op het moment van de klap
net over zijn schouder kijkt.
Uit onderzoek moet nog blij
ken welke rol hoofdsteunen en
veiligheidsgordels spelen.
Hoofdsteunen kunnen de klap
weliswaar opvangen, maar het
letsel verergeren als ze niet op
de goede hoogte zitten. Veilig
heidsgordels lijken een nega
tieve invloed te hebben, maar
onduidelijk is wat ze precies
doen. Omdat veiligheidsgor
dels automobilisten en inzit
tenden wel hoeden voor ander
en ernstiger lichamelijk letsel,
is het noodzaak ze te blijven
dragen.
Psychisch leed
Het onderzoek waar de NSWP
op uit is, moet ook de onduide
lijkheden rondom whiplash
wegnemen. Daar zijn vooral de
mensen mee gebaat die langdu
rig met de gevolgen van de
whiplash te maken hebben.
Hoogstraaten: „Vaak lijdt hun
sociale leven daaronder en zijn
ze niet of nauwelijks in staat te
werken. Het uitblijven van een
diagnose geeft daarnaast nog
eens psychisch leed. Mensen
moeten veel moeite doen om
anderen, bij voorbeeld werkge-"
vers, ervan te overtuigen dat ze
zich de pijn en vermoeidheid
niet inbeelden, maar echt pijn
hebben. Als we meer weten
over whiplash, kan dat leiden
tot meer medisch begrip, en
daardoor tot meer sociaal be
grip."
Aanrijdingen aan de achterzijde van de auto zijn grote veroorzakers van whiplash, ofwel
zweepslag in de nek. (Archieffoto).
MIDDELBURG - De Stichting
Popmuziek Zeeland zet de
Zeeuwse pop aan het eind van
1994 extra in het zonnetje.
Voor het eerst worden in Zee
land prijzen toegekend aan
popmusici en bands die in het
voorbije jaar een opmerkelijke
prestatie aan het popfront heb
ben geleverd. De uitreiking
van de Zeeuwse Popprijzen
vindt plaats op woensdag 28
december in café Schuttershof
in Middelburg tijdens een
feestavond die onder meer
wordt opgeluisterd met een op
treden van De Grootste Band
van Zeeland, een sessieband
bestaande uit popmuzikanten
afkomstig uit alle delen van de
provincie.
De Zeeuwse Popprijzen zijn be
doeld als een extra duwtje in
de rug voor de popmuziek in
Zeeland, die het doorgaans
zonder grote bekendheid en pu
bliciteit moet stellen. Een jon
ge aanstormende band kan in
de visie van de stichting een
even bijzondere prestatie leve
ren als een popgroep van ge
routineerde oude rotten.
