Expositie over schaarste en
vindingrijkheid in de oorlog
Ars Musica-concert door
twee Zierikzeese musici
Kliek-o
Pendeltrein in Zeeland
234
226
«36
«28
Trouivjurk van parachutezijde en derdehands broek
DONDERDAG 17 NOVEMBER 1994 NR 25673'
7
De redactie behoudt zich het recht voor ingekomen stukken in te korten. Plaatsing be
tekent niet dat de inhoud door de redactie wordt onderschreven. Ingezonden stukken
zijn buiten verantwoordelijkheid van de redactie en uitsluitend voor rekening van de
briefschrijver, waarvan naam en adres bij de redactie bekend moeten zijn.
Onder de kop 'Pendeltrein in
Zeeland' besteedt het week
blad van de Nederlandse
Spoorwegen 'De Koppeling'
aandacht aan wat genoemd
wordt ingrijpende plannen"
om meer reizigers naar de
Zeeuwse lijn te trekken.
Die plannen behelzen onder
meer: verhoging van de fre
quentie van twee naar drie
treinen per uur, betere aanslui
tingen op het overige vervoer,
meer verkooppunten, sluiting
van vier van de tien stations,
verlaging van de frequentie
van bediening van de plaatsen
waar stations worden gesloten
van 1 keer per uur naar 1 keer
per 2 uur en het opheffen van
treinen naar de Randstad, be
houdens eventueel in de spits.
Een onderbouwing dat juist
deze maatregelen nodig zijn
om 10 procent meer reizigers te
.trekken ontbreekt.
Uit de pers kan worden opge
merkt dat het zou gaan om een
geïntegreerd netwerk van
trein, bus en treintaxi. Er zou
den betere en snellere verbin
dingen ontstaan: zo is de reis-
duur Roosendaal-Renesse nu
nog twee keer zo lang als per
auto. In het beoogde systeem
zou dat nog maar 1,3 keer zo
lang zijn. Het gaat om een ex
periment dat als voorbeeld
voor de rest van Nederland
moet dienen.
Bij wie echt geïnteresseerd is
in deze plannen bestaat be
hoefte aan antwoord op de vol
gende vragen en opmerkingen:
Voor frequentieverhoging is
het niet nodig de doorgaande
treinen op te heffen. De tijdta-
bel blijft gelijk waardoor In
tercity's er dus zeer wel door
heen te weven zijn. Welk ver
lies van reizigers is te verwach
ten door de sluiting van vier
stations en is dit verlies ver
werkt in de verwachte stijging
van tien procent
Tot nu toe hebben alle provin
ciehoofdsteden een snelle en
moderne verbinding met de
Randstad. Waarom wordt dat
voor Middelburg niet meer no
dig geacht? Hoe zo komt er een
'eventuele' doorgaande trein in
de spits? Waar hangt dit nog
van af?
Waarom zo'n onzinnig voor
beeld gekozen als Roosendaal-
Renesse? Hoeveel reizigers zijn
er dagelijks voor die relatie en
hoe verhoudt zich dat getal tot
het tot nu toe nog dagelijkse
aantal reizigers van de Zeeuw
se lijn naar de Randstad? Zijn
er geen voorbeelden met meer
realiteitswaarde? Door een
overstap in Roosendaal zal de
reistijd overigens niet worden
verkort.
Op de vier te sluiten stations
nemen snelle en frequente bus
sen het over, stelt de lijnmana
ger. Sneller dan de trein? En
hoezo frequent als de de één-
uursdienst wordt omgezet naar
een tweeuurs? Had de heer
Brokx, burgemeester van Til
burg, dit experiment niet dich
ter bij huis uit kunnen voeren?
Waaraan heeft de Zeeuwse lijn
de uitverkiezing te danken?
Welke belanghebbenden in
Zeeland zijn hierbij geraad
pleegd?
De argwaan overheerst in Zee
land, weet de lijnmanager. Zou
de informatievoorziening daar
iets mee te maken kunnen heb
ben?
P. den Broeder,
Zierikzee
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Rijssen (deelge
meente De Open Hof): J. G. van
den Boogaard te Drempt en Ol-
denkeppel.
Ds. C. A. van Dieren
bedankt voor beroep
OOSTERLAND - Ds. C. A. van
Dieren, predikant van de Gere
formeerde Gemeente te Stol
wijk, heeft bedankt voor het
beroep dat door Oosterland op
hem was uitgebracht.
Oosterland is vacant sinds het
vertrek in 1975 van ds. W. Hage
naar Rotterdam-West, thans
predikant te Kruiningen. Ds.
Van Dieren werd geboren op 30
juni 1953 en is sinds 1988 predi
kant te Stolwijk.
nno o$r>
ÜROO£&i
37 A<$
38 A#
nnn<*f>;
ItUOfXPl
37A">
38 A «95
DROO,**,
H ROOjA
37A(i
38 A">:
1* R<1<AO
IV H lllp
37 A"t
38 A'?
37*
38e
BROO#
is uoojq
37b
38 e
DROOW
nitnojC?
stichtino
stichtino
stichtino
1910-1945
1940-1915
1940-1915
alüemeen
algemeen
algemeen
233
255
stichtino
stichting
stichtino
1910-1915
1940-1945
1910-19(5
algemeen
algemeen
algemeen
225
227
stichtino
stichtino
stichting
194* -915
1910-1915
1940-1915
ai.üemf.en
algemeen
ai.oemeen
217
21$
219
««O
Bonkaarten, rlezc afbeelding is een nadruk wan de stichting 1940-1945, werden in de oorlog gebruikt
om schaars goed te verdelen
FOTO JOOP VAN HOUDT
Den Haag
DEN HAAG - De gemeente Den
Haag wil tussen 1995 en 1998
zesduizend extra banen schep
pen. Dat is mogelijk als het
Rijk vele tientallen miljoenen
guldens betaalt en gemeentelij
ke plannen niet doo2'kruist met
.wetjes en regels. Dat blijkt uit
.het actieplan ,,Van Den Haag
aan Den Haag", dat het stads
bestuur vanmiddag presen
teerde.
ZIERIKZEE - In de Zeeuwse Muziekschool aan de Poststraat in Zierikzee geven
Liesbeth Franken (alt) en Ellengard Jense (clavecimbel en piano) een Ars-
Musica-concert op zaterdag 19 november. Tijdens dit concert staan twee stijl
periodes centraal: de Barok en de Romantiek.
In het eerste deel van het con
cert; dat om 20.00 uur begint,
wordt er Barokmuziek ten ge
hore gebracht. Franken wordt
hierbij begeleid op clavecim
bel. Ook zal de claveceniste so
lo te horen zijn.
Drie Barokcomponisten staan
centraal: Bach, Vivaldi en
Handel. Van Vivaldi wordt een
solocantate gebracht, van Bach
werk voor clavecimbel solo en
van Handel drie aria's uit
diens oratorium Susanna
(1749). Dit oratorium dateert
uit Handels Engelse periode,
dezelfde waarin hij de Messiah
schreef. De oratoria van Han
del zijn een soort kerkopera's
met een Bijbels persoon of ver
haal als thema. Daar hij in die
tijd beschikte over uitstekende
zangers, hield.hij bij zijn com
posities hun virtuositeit graag
in gedachten. Diit resulteerde
in schittei"ende arja's.
In het tweede deel van het con
cert speelt Ellengard Jense
werk van Mendelssohn, Grieg
en Tsaikowski. Verder wordt
de liederencyclus Vier ernste
Gesange van Brahms uitge
voerd. Dit zijn vier liederen
met als thema het zoeken naar
de oorsprong en de zin van het
leven, lijden, de dood en het on
recht. Het laatste lied vormt
een soort antwoord op dit zoe
ken met een Lofzang op de
Liefde. De teksten zijn ont
leend aan passages uit de bij
bel.
Liesbeth Franken studeerde
Frans en na het behalen van
een onderwijsbevoegdheid
werkte zij als docente Frans.
Dit doet zij tot op heden in
deeltijd. Zij begon met zingen
als leerling van Titia Dijkstra
aan de Zeeuwse Muziekschool.
Zij vervolgde haar studie in
deeltijd aan het Brabants Con
servatorium voor de muziek
theoretische vakken en stu
deerde zang bij de pedagoge
Francine Fregeres. Zij volgde
cursussen en masterclasses in
Engeland en Frankrijk. Sinds
1993 studeert ze bij de Franse
Barokspecïaliste Franeoise Se-
mellaz. Franken is dirigente
van het Zierikzeese koor Ado-
nai.
Ellengard Jense studeerde pia
no bij Johanna Waggenaar en
Simon Admiraal aan het Ko
ninklijk Conservatorium in
Den Haag. Later volgde zij ook
de hoofdvakken Algemene Mu
ziek Vorming en schoolmuziek.
In 1973 volgde zij de heer J.
Luykenaar op als adjunct-, la
ter regiodirecteur, van de
Zeeuwse Muziekschool. Gerui
me tijd maakte zij als claveci-
niste en pianiste deel uit van
het Trio Hutyra. Dit trio ver
zorgde tal van kamerconcerten
in Zeeland. Haar voorkeur
gaat eerder uit naar samenspel
en begeleiding, dan naar so-
lospel. Zij werkt reeds enkele
jaren samen met Liesbeth
Franken. Zij is tevens vanaf de
start in 1982, als bestuurslid
betrokken bij de Ars Musica-
concerten.
Alt Liesbeth Franken.
ASSEN (ANP) - Oorlog is niet alleen een kwestie van gevechten en bombardementen. In de herinnering Van
velen die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt, betekent oorlog ook schaarste, distributie en Vin
dingrijkheid. Het Drents Museum in Assen, het Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum in Overloon en het
Historisch Museum Rotterdam laten volgend jaar in een expositie zien hoe groot de creativiteit en inventi
viteit van de Nederlanders tijdens de oorlog was voor wat betreft kleding, kledingschaarste en textiel
distributie.
i
Expositie
De expositie is in het Drents
Museum in Assen te zien Kus
sen 20 januari en 17 april ^995.
In het Nationaal Oorlogs- en
Verzetsmuseum in Overloon
van 23 mei tot 20 septembör en
in het Historisch Museum in
Rotterdam sinds vorige maand
tot 15 januari 1995.
TEXEL - De GGD uit Den ^el-
der is bezig met een omvang
rijk tbe-onderzoek onder ruim
400 mensen die contact hebben
gehad met een leerkracht van
de school met de bijbel in
Oosterend op Tbxel. De man
bleek vorige week te lijder» aan
besmettelijke, open tbc.
Mensen hebben altijd, oorlog
of geen oorlog, behoefte om
zich psychisch en fysiek door
middel van kleding en li
chaamsverzorging op de been
te houden. Dat gold in de Twee
de Wereldoorlog en geldt ook
vandaag nog in bijvoorbeeld
voormalig Joegoslavië.
Textiel
Al vrij snel na de capitulatie
van Nederland, op 14 mei 1940,
begonnen de Duitsers de in Ne
derland aangelegde textiel-
voorraad op te eisen. Hierdoor
kwam er steeds minder textiel
ter beschikking van de bevol
king. De bedrijven in de textie
lindustrie waren voor hun
grondstoffen dan ook afhanke
lijk van een aantal overzeese
landen. Het wegvallen van de
aanvoer betekende een
schaarste aan grondstoffen. Op
12 augustus 1940 ging kleding
en textiel in Nederland groten
deels op de bon. Via de kranten
bleef de bevolking op de hoog
te van de op dat moment geldi
ge bonnen. Het was zaak om
dat goed in de gaten te houden,
want zodra de inleveringster
mijn voor de kleurige bonnen
was verstreken, waren ze on
bruikbaar.
In eerste instantie verschilde
de textieldistributie niet van
de verdeling van andere artike
len die op de bon gingen. Maar
dit veranderde snel. Per leef
tijdsgroep en per textielsoort
algemene kleding, bedrijfskle
ding, huishoudelijk textiel, ga
rens, kousen en sokken - gaven
de autoriteiten aparte bonnen
uit. Wie een nieuwe winterjas
of ander groot kledingstuk no
dig had, kon er aan het begin
van de oorlog nog wel aan ko
men. Voor elke twee stuks in
geleverde artikelen kon men
een nieuw kledingstuk tegen
de halve puntwaarde kopen.
Diverse hulporganisaties ver
deelden de ingeleverde oude
kleding onder de armen.
Speciale vergunning
Na eind 1941 konden particu
lieren alleen nog met een spe
ciale vergunning in bezit ko
men van wollen dekens, jassen,
kostuums, uniformen, trouw-
kleding en wollen ondergoed.
Kloosters en ziekenhuizen kon
den via deze speciale vergun
ning ook nog aan textiel ko
men. Veel particulieren waren
voor hun kleding en textiel
aangewezen op kunststoffen
van erbarmelijk slechte kwali
teit en van ruilhandel of zwar
te handel.
Vindingrijk
Wie nog een beetje gekleed
over straat wilde gaan, moest
zelf heel vindingrijk met de
steeds schaarser wordende
middelen omgaan. Mensen ver
maakten, ruilden, verstelden
en verfden kledingstukken
veelvoudig. De onderlinge soli
dariteit was groot en binnen fa
milie en vriendenkring hielp
men elkaar zoveel mogelijk.
Mensen waren inventief bij het
gebruik van alles uit de directe
omgeving.
Van verbandgaas maakten
mensen bij voorbeeld baby
jurkjes, gordijnen en doopjur
ken. En in het molenaarsgezin
liepen de kinderen in onder
goed en jurken van meelzak
ken. Wie nog een echt witte
trouwjapon had, leende hem
vaak vele malen aan anderen
uit. Velentrouwden noodge
dwongen in een mantelpakje of
een gewone lange japon.
Na de bevrijding zijn vele
vrouwen getrouwd in een
bruidskleedvan parachutezij
de. Tijdens de bezetting moes
ten de mensen de parachutes
verborgen houden, maar zij
haalden de koorden er welj uit
en gebruikten die voor breF en
haakwerk.
Aan het eind van de jaren der
tig waren de pakken van. de
man over het algemeen van ste
vig, slijtvast materiaal ge
maakt. In diverse damesbla
den stonden dan ook vele tips
om herenkleding te vermaken
voor andere leden van het' ge
zin. Een broek voor de zoon
van twaalf of een mantelpak of
vestje voor moeder en dochter.
Zeep
Helaas konden mensen thuis
weinig in omgekeerde richting
maken of vermaken. Omdat
het breimateriaal steeds moei
lijker te krijgen was, kreeg'jeen
slipover aan de achterkant een
andere kleur en naaiden rhen-
sen in de halsopening van de
trui de kraag van een c^vèr-
hemd. Zeep was nauwelijks te
krijgen en de verkrijgbare zeep
was van een erg slechte kwali
teit. Wassen en schoonmaken
werd naarmate de oorlog fvor-
derde een steeds groter pro
bleem.
Een aantal thema's dat ii} de
expositie aan de orde komen is:
textieldistributie tijdens de
oorlog, ruilhandel, Nederland
se en joodse textielproduben-
ten, schaarste van textiel, spe
ciale gelegenheden (onder; an
dere trouw- en doopjurken),
bevrijding en de textieldistri
butie na 1945.
4
