De Rode Kruis Colonne vroeger en nu
'De colonne heeft vele mensen uit het Gouwe Veer, Nieuwerkerk, Capelle en Oosterland kunnen redden'
HET ROODE KRUIS WIST
ZIJN TAAK
ZATERDAG 24 SEPTEMBER 1994 NR 25640
11
De Zierikzeesche
Rode Kruis colonne
in de vijftiger jaren.
Van links naar rechts
bovenste rij:
D. Goudswaard
L.A. Schouls
P. Kloet
Middelste rij:
Th. Sies (met vlag)
A. Moermond
J. Folmer
C.M. van Hoorn,
B.C. van der Kloot
A.A. Berrevoets
Onderste rij:
P.J. van Hove
J.J. van 't Leven
van de Weele
L. Jonker
J. Luik
H.M. Pannekoek-
van de Weele
N. Moermond
SCHOUWEN-DUIVE-
LAND - 'Het moeilijk
ste was wel het bergen
van lijken die in de
overstroomde huizen
lagen. Maar ook dat ge
lukte na veel inspan
ning. Wat door de Rode
Kruis colonne hier is
gepresteerd is, om de
woorden van dokter
Van Hoorn te herhalen,
fantastisch geweest.
Ze is boven alle lof ver
heven.' Deze woorden
stonden op 13 februari
1953, dertien dagen na
de Watersnoodramp, in
ide Zierikzeesche
Nieuwsbode.
-jOud-huisarts dr C. M. van
Hoorn uit Zierikzee staat,
41 jaar later, nog achter de
lof, die hij indertijd toe
zwaaide aan de Rode Kruis
colonne waarvan hij comman
dant was. ,,Ze hebben zich ge
weldig gehouden. Ik had re
spect voor die mensen."
Hoewel zich na 1953 op
Schouwen-Duiveland geen
rampen van een dergelijke
omvang meer hebben voorge
daan is de ruim tachtig-jarige
arts overtuigd van het belang
van Rode Kruis colonnes, ook
in deze tijd. ,,In iedere regio
zijn een aantal mensen nodig
die hulp kunnen verlenen bij
grotere ongelukken, mensen
die daar via een goede oplei
ding op zijn voorbereid."
Een mening die wordt ge
deeld door de huidige regio
commandant van de drie
Rode Kruis colonnes op
Schouwen-Duiveland,
M. C. Pieterman uit Burgh-
Haamstede. .Deskundigen
hebben berekend dat zich on
geveer één keer in de vijftig
jaar in een gebied een echte
ramp voordoet. Dat houdt in
dat het nog tientallen jaren
kan duren. Maar het kan ook
morgen zijn. Wanneer de ei-
landelijke hulp dan niet toe
reikend is wordt de rampsitu
atie nog vele keren versterkt.
Toen tijdens de hevige storm
in 1990, alle dammen en brug
gen moesten worden afgeslo
ten bleek dat het niet denk
beeldig is dat Schouwen-
Duiveland bij een ramp plot
seling op zichzelf is aangewe
zen."
Hoewel de organisatie en
werkwijze van de Rode Kruis
colonnes vele tientallen jaren
ongeveer hetzelfde bleven,
bestaat een groot verschil
tussen de colonnes. Zoals die
in de periode na de Waters
noodramp functioneerden en
de huidige colonnes. ,,De
Rode Kruis colonnes zijn te
genwoordig de kraamkamer
voor nieuwe ontwikkelingen.
Ontwikkelingen waarbij sa
menwerken in groter verband
een steeds grotere rol speelt",
aldus Pieterman. Zo is er
sinds vier jaar een Genees
kundig Peloton, dat wordt
gevormd door 65 mensen af
komstig uit de drie Rode
Kruis colonnes op Schouwen-
Duiveland. Op initiatief én
onder leiding van de Ge
meenschappelijke Genees
kundige Dienst (GGD) Zee
land kan dat Peloton in
groter verband worden inge
zet bij rampen met meerdere
slachtoffers, op allerlei plaat
sen in Zeeland.
In november 1993 sloot het
Rode Kruis Zeeland een over
eenkomst met alle Zeeuwse
gemeenten betreffende de op
richting van een groep Op
vang en Verzorging; een an
dere nieuwe-ontwikkeling op-
het gebied van hulpverle
ning. Het gaat om een groep
bestaande uit Rode Kruis-
vrijwilligers, die zowel uit de
colonnes als de Welfare-afde
lingen of de Jeugd Rode
Kruis-afdelingen afkomstig
kunnen zijn. Bij een ongeluk,
dat invloed heeft op tiental
len mensen (bijvoorbeeld een
explosie) kunnen zij in hun
eigen gebied worden ingezet
om de mensen op te vangen
die licht gewond zijn of heel
erg geschrokken. „Zij zorgen
voor de opvang en verzorging
van die mensen in locaties
die de gemeente daarvoor be
schikbaar stelt", aldus Pie
terman.
De regio-commandant ver
wacht dat nog voor 1 januari
1995 op proef een derde Rode
Kruis hulpverleningsgroep
wordt opgezet die voortkomt
uit de colonnes. Het gaat om
een zogenaamde Snel Inzet
bare Groep voor Medische
Assistentie (SIGMA). Een
groep bestaande uit ongeveer
twintig speciaal opgeleide co
lonneleden, waarvan er bij
toerbeurt acht gedurende dag
en nacht oproepbaar zijn.
Het is de bedoeling dat deze
SIGMA-groep samen met de
brandweer uitrukt bij onge
vallen met meerdere gewon
den. Op die manier kunnen
zij slachtoffers opvangen tot
de ambulance is gearriveerd
Oud-huisarts C.M. van Hoorn
Bij al die nieuwe ontwikke
lingen blijven de oude, ver
trouwde Rode Kruis colon
nes functioneren, zoals ze dat
al vele tientallen jaren doen.
De Rode Kruis-colonnes op
Schouwen-Duiveland werden
opgericht in de veertiger
jaren en soms zelfs daarvoor.
„Ik heb de colonne in Zierik
zee helpen oprichten. Dat
was in 1937 of 1938", herin
nert de inmiddels 88-jarige
Bram Berrevoets uit Zierik
zee zich. Hij werd door de
toenmalige gemeenteambte
naar J. Nolet gevraagd om
zich beschikbaar te stellen
voor de colonne en bracht bij
vele bekenden briefjes rond
met het verzoek dat ook te
doen. „We zijn met ongeveer
zestien mensen van start ge-
~gaan."
Een Rode Kruis colonne is
een groep Rode Kruisleden
die zich vrijwillig inzet voor
het verlenen van hulp bij on
gelukken of calamiteiten
waarbij meerdere slacht
offers zijn. Via wekelijkse of
twee-wekelijkse bijeenkom
sten wordt men opgeleid
voor het verzorgen, steunen
en vervoeren van gewonden.
Een opleiding die uitgebrei
der is dan een 'gewone'
EHBO-opleiding herinnert
oud-huisarts Van Hoorn zich.
Als commandant van de Zie-
rikzeese colonne verzorgde
hij die opleiding vele jaren.
Later werd die taak overge
nomen door verpleegkundigen.
Van Hoorn herinnert zich dat
aan het begin van de vijftiger
jaren tijdens de lessen ook
aandacht werd besteed aan
de manier waarop men ge
wonden met behulp van lad
ders, touwen en brancards
van de bovenverdiepingen
van huizen kon halen. Hij
kon toen nog niet vermoeden
dat de colonneleden deze
techniek, enkele jaren later
tijdens de Watersnoodramp
veelvuldig zouden moeten
toepassen. „Ik heb het ze ge
leerd omdat ze daar belang
stelling voor hadden. Ze von
den het leuk om dat soort
dingen te kunnen." De Water
snoodramp, waarbij die met
plezier geleerde kennis grim
mige werkelijkheid werd,
staat de oud-huisarts nog in
het geheugen gegrift.
„Ik woonde toen met mijn
gezin aan het Havenpark. We
werden om ongeveer 03.00
uur wakker omdat de brand
weersirene maar bleef loeien.
Toen ik beneden kwam om
poolshoogte te nemen zei
mijn buurman: dokter, ber
gen wat je bergen kan, want
de vloedplanken kunnen het
niet houden." Vlak daarna
werd Van Hoorn gebeld door
politieman De Leeuw die
hem verzocht de Rode Kruis
colonne bijeen te roepen. „Ik
belde ondercommandant L.
Schouls en samen hebben we
geprobeerd de andere colon
neleden te bereiken." Dat
lukte maar ten delè omdat
een aantal van hen in hun
huizen was opgesloten door
het water. Een klein^ ploeg
kwam bijeen in het politiebu
reau, van waaruit Van Hoorn
de werkzaamheden van de
colonne begon te delegeren.
Colonneleden haalden men
sen van de bovenverdieping
van hun huizen en brachten
ze naar het, met materiaal
uit het Rode Kruisrampende-
pot op de zolder, als noodhos
pitaal ingerichte schoolge
bouw aan het Kerkhof
Noordzijde; de huidige Drie
hoek. Ook het kerkgebouw
aan de Minderbroederstraat
en de vroegere Corneliastich-
ting aan het Havenpark wer
den gebruikt-ais locatie orn -
verkleumde of zieke mensen
tijdelijk onder te brengen.
Na enige tijd kwamen steeds
meer leden van de Rode
Kruis colonne, het Leger des
Heils en vele anderen zich
melden om te helpen. „Schip
pers en mensen van de pas
opgerichte ruilverkaveling
verrichtten vanaf het eerste
uur met hun boten levensge
vaarlijk werk in de zeemas
sa", aldus Van Hoorn. Het
gemeentebestuur en actieve
burgers kwamen in actie en
ir C. Koopman slaagde erin
zendapparatuur in elkaar te
zetten waarmee hij contact
kreeg met Radio Schevenin-
gen. Daarna kwam er ook
meer hulp van buitenaf.
Dokter Van Hoorn herinnert
zich die eerste tijd na de Wa
tersnoodramp vooral als een
periode vah chaos en ellende.
„Het was modderig en koud
en iedereen werkte langs el
kaar heen. We probeerden
ons goede humeur te bewa
ren. Maar dat was moeilijk."
Via het oprichten van een
rampcomité, waarin onder
anderen vertegenwoordigers
van het gemeentebestuur, de
luchtvaart en scheepvaart
zaten, probeerde men de
hulpverlening beter te orga
niseren. „Dat lukte wel,
maar niet zonder ruzie. De
spanning was groot omdat
niet zeker was of we het ei
land konden behouden. We
waren bang dat het hier een
tweede Reimerswaal zou
worden." Veel problemen
had men ook met burgers die
niet wilden meewerken aan
evacuatie. „Veel mensen
waren in de Tweede Wereld
oorlog ook al geëvacueerd
toen de Duitsers het eiland
onder water zetten. Veel van
hen wilden dat niet weer en
zeiden vastberaden: 'ik bluuf
tuus'."
Mensen die wel geëvacueerd
konden worden, werden
onder anderen door leden
van de Rode Kruis colonne
naar de Nieuwe Haven ver
voerd, waar een aantal eva
cuatieschepen gereed lag. Het
was onder meer de taak van
Van Hoorn om die schepen te
controleren. In het noodhos-
'ezers
itgavè oun dc
stopgezet, via
rees zij uit de
reldkrijg, om
n gelukkiger
:ijn tussen of-
lezers, tussen
nderc nering-
voorlichtcnd
f het nieuws
•(.machine dug
aüe ioeréld-
dclijk de uit-
t. omdat het
icht werd, dc
eiland weg-
oorden, tot-
de ramp ten
eld. Maar de
iter bleef wil
treek. Menig
ligen daarvan
tuis en haard
ds hun nieuw
ar contact te
dat hun lief
"tvréuiósbóde
nog niet
eicel beschei-
illcr steun en-
weer ie
dc gids suids
:n ah nlcuws-
et feit dat dv
t dagelijks en
noct vcrschij-
nnementsprifs
len gegeven.
I bedragen ie
ekend, omdat
kunnen be
en doen. Dtt
lig mogelijk
ok een over-
>etaalde abon-
De kolonne van dr. van Hoorn heeft
buitengewoon werk verricht
Geef in het tai
Geregeld
Aan weduw
Die in hun le'
Eén bladzij, 1
Gaan lezen
ben
nog
Iministratle in
de diverse
iog niets. Wij
at het meeste
te lossen,
Zodra de sirene ln de onhellsnacht
begon te loeien sprong ook dr. van
Hoorn het bed uit en trachtte zo snel
mogelijk contact te krijgen met zijn
kolonne van het Rode Kruis, wat
hem na enige moeite mocht gelukken
al kon hij de hele ploeg niot bij el
kaar trommelen, omdat ook leden
van.-zljn afdeling in hun huizen za-
fetr'ópgesloten. Met een kleine ploeg
begon mei* echter spoedig te opere
ren met medewerking die van alle
kanten werd verleend.
Zo kon men weldra beschikken
over diverse lokalen ols die van
he Leger des Heils, het Bur
ger Weeshuis, de Chr. ULO school,
waar dr. van Hoorn met zijn staf ze
telt. Ook kreeg men de beschikking
In dc verwarmde vertrekken kon
men de natte en zieke mensen op
hun verhaal laten komen. Ook en
kele gewonden kregen hier onder
dak.
Het moeilijkste was wel hc-t ber
gen van lijken die in de overstroom
de huizen lagen. Maar ook dat ge
lukte na veel Inspanning. Inmiddels
waron 6 leden der kolonne, die in
den beginne waren uitgeschakeld,
komen opdagen en met dc versterkte
ploeg toog men verder aan het mens
lievende werk, dc hulpbehoevenden
zo goed mogelijk te verzorgen. Zie
ken en gewonden worden verder ook
naar dc inmiddels in de haven aan
gekomen boten vervoerd, daarbij ge
holpen door Rode Kruls-kolonnes
die van elders waren komen opda
gen, kort nadat do ramp had plaats
gegrepen.
Wat door de Rode Kruis kolonno
hier is gepresteerd is, om de woor
den van dr. van Hoorn Ie herhalen,
fantastisch geweest. Ze is boven olie
lof- varheven. Een noodziekenhuis,
cantin'e cn polikliniek kon worden
Ingericht. Hulpkrachten kwamen van
elders. De Chr. ULO werd een cen
trum vpor zieken cn gewonden; plm.
150 bedden zijn daar aanwezig. Dr.
van Hoorn was dankbaar voor de
verleende collegiale hulp van de
doktoren Schilstra, Vogelaar cn dr.
de Kok, alsmede van zr. Goudzwaard
en mej. van Luijk.
De kolonne heeft voorts veie men
sen uit het Gouwe Veer, Nieuwer
kerk, Capelle en Oosterland kunnen
redden. Een der leden van dc Rode
Kruis afdeling is met een hefscbroef-
vliegtuig naar Gilze Rijen gevlogen
om als gids te dienen wanneer de
helicoptércs zich boven ons eiland
zouden begeven om.te trachten men-,
sen uit hun benarde posities te be
vrijden.
Post
voor geëvacueerden
De PTT verzoekt alle geëvacueer
den hun nieuwe adres bekend te ma
ken aan allen, van wie zij postzen-
dingen kunnen verwachten. Dus ook
aan officiële lichamen cn aan uil
gevers van dagbluden en tijdschrif
ten. Men kan hiervoor gebruik ma
ken van de bekende kaarten voor
adreswijziging, die aan alle postkan
toren verkrijgbaar zijn.
De correspondentie voor geevacu-
ccrden, die door dc post niet binnen
een paar dagen bezorgd kan worden,
zal aan de afzenders worden terug
gezonden, teneinde deze niet in on
zekerheid te loten omtrent het lot
van de verzonden stukken.
Het vermelden van naam en adres
van de afzender op poststukken Is
thans nog rricer nodig don anders
Februari 1953.
De goederen,
geschonken zijn
volking va
seerd en ultgez
worden ultger
personen hebbe
elders onderdat
Om spoedmed
omroepen heef
de beschlkklnf
radiowagen. Vo
Havenplein
gericht, tenelnt
in de gelegcr
potje te kokc
blijft voorlopl
vraagstuk. Mei
krijgen. Met
de gewone g
BUTA-gas o
luidt is tocgcz<
een tweedaags
derhouden
Een gedeelte van de voorpagina van de Zierikzeesche Nieuws
bode van 13 februarie 1953
pitaal aan het Kerkhof
Noordzijde had hij enkele
dagen na de ramp een kan
toortje ingericht, van waar
uit hij de hulpverlening door
de Rode Kruis colonne coör
dineerde. De dokter verzorg
de in het noodhospitaal de
eerste medische behandeling
van de zieken en gewonden
die binnen kwamen, daarbij
geassisteerd door colonnelid
Bram Berrevoets. „Een aan
tal gewonden werd per
vrachtwagen via een omweg
over Capelle en Dreischor
over gebracht naar het zie
kenhuis in Noordgouwe. Din-
geman Bij de Vaate was daar
dag en nacht mee in de
weer", herinnert het colonne
lid zich.
In overleg met het water
schap en het gewestelijk com
mando van het Rode Kruis
liet Van Hoorn een eerste-
hulppost inrichten op de
hoek van Ouwerkerk. Een lid
van de Bevelandse Rode
Kruiscolonne verleende daar
hulp aan rijswerkers. Wan
neer hij de huisarts alarmeer
de ging Van Hoorn er heen,
lopend over de sterk afge
kalfde Gouweveersedijk.
Vele weken waren Van
Hoorn en een aantal colonne
leden dagelijks in de weer.
Toen er minder aanvoer van
doden en gewonden was wer
den in de, tot noodhospitaal
ingerichte school, werkmen
sen uit Limburg en straten
makers uit Amsterdam on
dergebracht. die kwamen
helpen om de ergste schade te
herstellen. Ook een team van
het Sint Thomas hospital in
Londen, dat ijverig hielp bij
de opsporing van verdronken
mensen, kreeg hier onderdak.
„Er moest voor die mensen
gezorgd worden. Als colonne
lid was ik daar dagelijks mee
in de weer", herinnert Bram
Berrevoets zich. De colonne
leden zorgden er ook voor
dat de kleding en andere goe
deren, die met vrachtwagens
werden aangevoerd, werden
gedistribueerd onder de be
volking.
„Het is prima dat de colonne
er was en nog steeds is. Die
moeten ze nooit wegdoen",
aldus de 88-jarige Berrevoets,
die dertig jaar actief was in
de Zierikzeese Rode Kruis co
lonne. Ook oud-huisarts Van
Hoorn is die mening toege
daan. „In de eerste periode
na de Watersnoodramp
waren het vooral Rode Kruis
mensen en schippers die be
schikbaar waren voor het
verlenen van hulp. Later
kwam het rampcomité. De
colonneleden verrichtten vele
weken goed werk onder zeer
moeilijke omstandigheden.
Men kon geen gebruik
maken van gas, elektriciteit
en waterleiding. Het was
koud, nat, glibberig en soms
heel luguber met al die lij
ken. Het was hollen en ren
nen, voor zover dat mogelijk
was."
Uit de woorden van de huidi
ge regio-commandant van de
drie colonnes op Schouwen-
Duiveland blijkt dat de co
lonneleden, 41 jaar later, nog
steeds degelijk worden voor
bereid op chaotische toestan
den. Om de veertien dagen
komen zij bijeen voor lessen
die onder meer daarop aan
sluiten. „Een van de belang
rijkste dingen die de colonne
leden leren is samenwerking.
ledeieen lieefl zijn eigen spe
cifieke taak, maar moet te
vens een goed inzicht hebben
in het geheel dat op die ma-
nier wordt gevormd. Zodat
men zonodig de taak van een
ander colonnelid kan overne
men", legt Pieterman uit.
Als leerkracht staat hij ook
voor de taak om de colonne
leden gemotiveerd te houden.
„Zij worden vele jaren opge
leid voor een taak die ze ho
pelijk nooit hoeven uit te
voeren. Dat houdt in dat de
zelfde leerstof steeds weer
wordt herhaald. Daarom is
het heel belangrijk de men
sen een lesprogramma voor
te schotelen, dat op verschil
lende manieren steeds weer
boeiend is."
Het Rode Kruis kan zijn
hulpverlenende werk alleen
blijven doen wanneer vol
doende vrijwilligers zich
daarvoor willen inzetten.
Door de nieuwe manieren
van hulpverlening, die zich
de afgelopen jaren ontwik
kelden, heeft men nog meer
vrijwilligers nodig dan vroe
ger, terwijl zich bij het Rode
Kruis, evenals bij andere or
ganisaties, een leegloop van
vrijwilligers aftekent.
De huidige actie van het
Rode Kruis om leden en vrij
willigers te werven is vol
gens Pieterman heel belang
rijk. „We proberen daarbij
over te brengen dat iedereen
geschikt is als Rode Kruis-
vrijwilliger, al is men alleen
maar goed in koffie zetten".
Het Rode Kruis wil via haar
opleidingen inspelen op de
persoonlijke voorkeur en
sterke kanten van de mensen
die zich aanmelden. „Zodat
iedereen de taak krijgt waar
in hij of zij zich het beste
thuis voelt. Dan functioneert
het Rode Kruis het beste bij
hulpverleningen.
Tekst Marijke Vael
Foto's Rode Kruis
Vormgeving Kees van de Wetering
