'Ik zag zo'n ding toevallig nog achter liggen'
Winkelinterieur Korsten op Zierikzeese Kraanplein 141 jaar ongewijzigd
Tekst
Foto
Marijke Vael
Joop van Houdt
Vormgeving Kees van de Wetering
ZIERIKZEE - De toon
bank deed reeds dienst
toen de bakkerswinkel
van Stoffel van der
Weijden, bijna 150 jaar
geleden, in het pand
was gevestigd. De hou
ten wandkast met open
vakken, de achterin de
ruimte geplaatste-wand
met kleine vierkante
ruitjes en de kast waar
in vroeger de verse bro
den lagen,roepen de
sfeer op van een Anton
Pieck-prent. Niet zo
vreemd, want het inte
rieur van de winkel
van Korsten aan het
Zierikzeese Kraanplein
is de afgelopen 141 jaar
bijna ongewijzigd ge
bleven. ,,Aan de achter
zijde is het pand wel
verbouwd, maar de
winkel hebben we al
tijd gelaten zoals het
was. Omdat we het
oude interieur wilden
behouden én omdat het
veel geld zou hebben
gekost om het te veran
deren", aldus de 67-jari-
ge Johannes Korsten.
Samen met zijn broer en zus
ter is hij eigenaar van de
zaak, die op heel Schouwen-
Duiveland bekend staat als
de winkel waar je moet zijn
wanneer je iets zoekt dat ner
gens anders meer is te krij
gen. Een apparaatstekker bij
voorbeeld, zoals die op de
eerste elektrische strijkijzers
en stofzuigers zat. Lampjes
met een bijzonder voltage,
zoals die in oudere leesloupes
zitten. Of zelfgemaakte oude-
jaarse boenwas. „Het is
enorm zoveel artikelen er in
de winkel zijn. En mocht ik
iets toch niet hebben liggen,
dan zorg ik er voor dat ik het
krijg", aldus Korsten.
Sinds ongeveer tien jaar staat
hij alleen in de winkel omdat
het daar een stuk rustiger is
dan vroeger. ,,Dat is niet te
vergelijken. Vroeger was het
een hele drukke winkel die
open was van zes uur 's mor
gens tot elf uur 's avonds, 's
Morgens voor ze naar het
land gingen kwamen de boe
ren hier ontsmettingsmidde
len halen, waarmee ze ziek
ten in het gewas konden
voorkomen. Om ongeveer
9.00 uur kwamen de eerste
vrachtrijders. Met een soort
huifkar die werd getrokken
door een paard kwamen ze
bestellingen ophalen die wer
den gedaan door elektriciens
in de dorpen." Speciaal voor
deze vrachtrijders was achter
de winkel aan het Karsteil
'het^plem-van Korsten—ge
creëerd.
Een particulier plein met een
stal waar de vrachtrijders
hun paarden konden uitspan
nen en voorzien van hooi.
Terwijl dat gebeurde maakte
de vader van de huidige win
kelier, Cornelis Johannes
Korsten de bestellingen ge
reed waarop de vrachtrijders
wachtten. Vader Korsten
deed dat samen met zijn trou
we medewerker C. M. Flik-
weert, die 72 jaar in de zaak
werkzaam was. In de loop
van de dag en de avond kwa
men de nodige elektriciens en
particulieren langs die mate
rialen nodig hadden voor de
klussen die zij moesten uit
voeren. ,,Dat ging achter el
kaar door en 's avonds kwa
men de boeren langs om de
spullen die zij vergeten
waren." Wanneer de winkel
om elf uur 's avonds was ge
sloten, ging Korsten senior
naar de barbier om zich te
laten scheren of knippen.
De winkel van Korsten was
niet altijd een zaak in elek-
tra-onderdelen. ,,Mijn voor-
vadér, die de zaak in 1853
overnam van bakker Van der
Weijden vestigde zich als fo
tograaf en kunstschilder.
Tot na de eeuwwisseling ver
diende mijn overgrootvader
J. Korsten zijn geld met het
maken van foto-portretten en
geschilderde portretten. Hij
was tekenleraar aan de
Rijks-HBS in Zierikzee en
maakte ook wel foto's en
schilderijen van stadsgezich
ten en landschappen. Ik heb
nog een schilderij van de
toenmalige fotozaak." Het
atelier waar de foto's werden
gemaakt was, weliswaar on
gebruikt maar nog geheel in
tact toen Korsten kind was.
..Ik zie het in gedachten nog
zo voor me.
Het was gevestigd in een
ruimte links boven de vroe
gere bakkerij. Het raam had
geen vaste ruit. Er konden
losse ruiten met verschillen
de kleuren ingeschoven wor
den. Die gebruikte mijn voor
vader als geel- en roodfilters
om bepaalde effecten bij de
foto's te bewerkstelligen."
De fotocamera was uiteraard
een grote bak met daarover
een zwart doek waar de foto
graaf onder dook wanneer de
foto werd gemaakt.
Voor een foto-portret moes
ten de mensen vroeger min
stens een kwartier, heel stil,
poseren. Qmdie c
lijkheid te bevorderen wer
den ze met klemmen vastge
zet aan de tafel of de
standaard waarvoor ze ston
den of zaten. Al die attribu
ten bleven vele tientallen
jaren aanwezig in het in on
bruik geraakte atelier.
,,De klemmen heb ik eens
weggegeven aan een foto
graaf die er belangstelling
voor had. De magnesium
lamp die werd gebruikt voor
het flitslicht ging naar de
Ambachtsschool in Zierikzee
als cadeau bij een jubileum."
Het atelier waar Korstens
voorvader portretten schil
derde lag naast het foto-ate
lier. ,,Hij werkte ook thuis
bij mensen die de opdracht
verstrekten." De verf die
daarbij werd gebruikt maak
te overgrootvader Korsten
zelf. Die produktie werd
voortgezet door Korstens
grootvader C. J. Korsten, me
dewerker Flikweert en later
vader Korsten. ,,Ze gebruik
ten daarvoor droge verfstof
die afkomstig was van Duit
se fabrieken die ze mengden
in een verfmachine. Ze kon
den uit het hoofd alle ge
wenste kleuren maken."
Dat gold ook voor Korstens
vader die kleurenblind was.
„Hij deed alles aan de hand
van cijfers die Flikweert aan
de diverse kleuren had gege
ven".
Het was grootvader C. J.
Korsten die een middel ont
wikkelde tegen steenbrand,
een ziekte in tarwe waarmee
landbouwers te maken had
den. Hij was het ook die aan
het begin van deze eeuw in
de ruimte achter de winkel
twee petroleum-motoren re
aliseerde waarmee elektrici
teit werd opgewekt. „Op die
motoren stonden lange pijpen
met een bol er op om het ge
luid te dempen. De gelijk
stroom die er mee werd opge
wekt, werd via bovengrondse
leidingen met isolatoren naar
de huizen aan de Oude Haven
gevoerd. Natuurlijk alleen
die waarvan de bewoners ge
noeg geld hadden. Ook de
Concertzaal en de Cornelias-
tichting werden op die ma
nier van stroom voorzien. Ik
heb nog steeds de elektrici
teitsnieters liggen die werden
geplaatst in de gebouwen
waaraan mijn grootvader
elektriciteit verkocht." Op
basis van de gelijkstroom die
hij opwekte, legde grootva
der Korsten onder meer in de
ibelsys
teem aan waarmee patiënten
de verzorgsters konden op
roepen.
Nadat men was begonnen
met het opwekken en verko
pen van elektrische stroom,
werd het winkelassortimènt
van Korsten geleidelijk aan
uitgebreid met materialen,
die worden gebruikt bij de
aanleg van elektrische instal
laties in gebouwen. Dat as
sortiment groeide aanzienlijk
toen Korsten, ongeveer in
1930, stopte met het opwek
ken en verkopen van elektri
citeit omdat de PZEM daar
mee in 1927 begon. „Toen
iedere woning door het nuts
bedrijf werd voorzien van
een elektriciteitsaansluiting
was het voor ons gebeurd
met de verkoop van elektrici
teit." Wel nam de verkoop
van onderdelen voor elektri
sche installaties en apparaten
aanzienlijk toe.
Samen met zelfgemaakte
verf, landbouwbestrijdings-
middelen, teer voor de sche
pen en een aantal huishoude
lijke produkten als boenwas
en zemen werden onderdelen
voor elektrische apparaten
en installaties een belangrij
ke spil in het assortiment
van de goed lopende winkel.
Met de komst van de eerste
automobielen kwam daar
nog de levering van benzine
bij. „Voor de winkel aan het
Kraanplein kwam een benzi
nepomp te staan. Maar de
meeste benzine die we ver
kochten werd in vaten bij de
mensen thuis bezorgd." Er
waren indertijd nog maar en
kele mensen die in het bezit
waren van een auto. Hun
namen waren vermeld op
lijsten met (toen nog hele
korte) autonummers die de
familie Korsten in bezit had.
„Wij namen dan contact op
met die mensen om te vragen
of we benzine moesten leve
ren."
De vaten benzine werden
door medewerker Flikweert
met de een-tons vrachtwagen
van Korsten; de K 126 bij de
mensen thuis bezorgd. „Flik
weert moest daarvoor zijn
rijbewijs halen. Hoewel hij
bijna geen rij-ervaring had
en helemaal niet achteruit
kon rijden ging dat heel ge
makkelijk. Rijbewijzen wer
den indertijd uitgegeven door
een kantoor dat hier aan de
overzijde van de Oude Haven
zat. Flikweert reed daar
voorzichtig heen met de
vraeht wagen, volgeladen met
blikken benzine.
De ambtenaar vroeg hem of
hij zelf met die volgeladen
auto had gereden. Vervolgens
verklaarde hij plechtig en in
ambtelijke taal: 'Het is mij
genoegzaam bekend dat u
kunt autorijden en verstrekte
het rijbewijs." Autorijden
leerde Flikweert vervolgens
in de praktijk. Evenals het
verrichten van kleine repara
ties waarmee hij onderweg
werd geconfronteerd. „Op de
scherpe keitjes van de maca-
damwegen van vroeger had
je nogal eens een lekke
band." Dat alles speelde zich
af in de kindertijd van de
huidige winkelier Korsten.
„Er waren toen vele tiental
len kleine winkeltjes in Zie
rikzee. Bijna op elke hoek
van de straat had je een bak
kerswinkeltje. Niet zo luxe
als tegenwoordig hoor,
meestal verkocht men alleen
tarwe- en witbrood. Aan de
overzijde van het Kraanplein
had je de snoepwinkel van de
zusters Adriaansen en daar
naast woonde Teeuwis waar
ik vioolles kreeg." Na zijn
lagere schoolperiode, zat
Korsten drie jaar op de
Rijks-HBS in Zierikzee.
Omdat zijn belangstelling
vooral uitging naar techniek,
ging hij daarna naar Dor
drecht voor een opleiding aan
de Middelbare Technische
School (MTS). Hoewel veel
van zijn klasgenoten met die
opleiding interessante banen
kregen bij elektrische bedrij
ven, was dat voor Korsten
niet aan de orde. „Ik volgde
de MTS-opleiding om wat te
leren van het vak. Maar het
was vanzelfsprekend dat ik
in de zaak zou gaan. Achteraf
denk ik dat ik met de oplei
ding wellicht wat anders had
moeten doen. Leraar worden
op een technische school mis
schien. Maar vroeger dacht je
daar niet over na."
Nadat hij tijdens zijn gehele
schoolperiode al regelmatig
meehielp in de zaak, kwam
Korsten daar halverwege de
vijftiger jaren definitief wer
ken. Als snel kreeg hij op
Schouwen- Duiveland be
kendheid vanwege zijn ken
nis van televisietoestellen; de
nieuwe uitvinding die toen
pas op de markt kwam.
Op vele plaatsen in de regio
plaatste hij zo'n toestel en
voerde zonodig reparaties
uit. Samen met zijn broer
stond hij in de winkel, die
toen nog heel veel klanten
trok. „Er waren niet zoveel
winkels met een assortiment
als het onze. Tegenwoordig is
dat assortiment veel meer
verspreid over allerlei ver
schillende winkels." Toch
komen ook nu nog regelma
tig mensen in de oude winkel
op het Kraanplein. Daarom
houdt de 67-jarige winkelier
de zaak nog steeds open.
„Het is een stuk rustiger ge
worden dan vroeger. Dat is
niet te vergelijken met vroe
ger toen het een hele levendi
ge winkel was. Maar zolang
de loop erin blijft, ga ik
door. Ik doe dat om de men
sen te voorzien van allerlei
artikelen die we nog hebben
liggen." Omdat dat goedko
per was, werden vroeger
vaak grote hoeveelheden te
gelijkertijd ingekocht.
Daarom slaagt Korsten er
vaak in de mensen te helpen
aan iets van vroeger dat ze
zoeken. „Ik zag zo'n ding toe
vallig nog achter in de zaak
liggen." Verder koopt hij re
gelmatig artikelen in die nog
steeds goed lopen, zoals elek
triciteitsbuis en -draad.
„Behalve als particuliere
winkel functioneert de zaak
voor een aantal installateurs
nog steeds als groothandel."
Korsten weet zeker dat hij de
laatste telg uit zijn familie is
die in de winkel aan het
Kraanplein staat. „Er zijn
geen opvolgers." Desondanks
zou hij het jammer vinden
wanneer de 141 jaar oude
winkel daardoor zou verdwij
nen. Daarom is zijn hoop ge
vestigd op de gemeente Zie
rikzee. „Ze hebben ooit
aangekondigd tussen 1997 en
2000 langs te komen om te
praten over restauratie van
de winkel. Dat zou het leuk
ste zijn, al zitten wij dan zelf
niet meer in de zaak. Maar ik
weet natuurlijk niet of ze nog
steeds dat plan hebben."
Voorlopig blijft Korsten nog
dagelijks present achter zijn
anderhalve eeuw oude toon
bank. „Tot ik vanwege mijn
gezondheid of teruglopende
belangstelling voor de win
kel moet zeggen: Nu is het
welletjes."
