'De stembiljetten lijken wel lakens,
de stembus raakt steeds verstopt'
Hoge opkomst en opgewekte stemming bij Tweede-Kamerverkiezingen
Limburgs
afval naar
Serooskerke
Commissie
ruimtelijk
beheer
Pasje voor
voetgangers
en fietsers
i
ra
DONDERDAG 5 MEI 1994 NR 25558
S
De opkomst voor de Tweede-Kamerverkiezingen was op Schouwen-Duiveland nog hoger dan het
landelijk gemiddelde. (Foto: Joop van Houdt).
SCHOUWEN-DUIVELAND - De afmeting- van de stembiljetten vormde dinsdag-
het enige probleem in de stembureaus op Schouwen-Duiveland. Om ongeveer
13.00 uur, toen in het Zierikzeese stadhuis al een opkomst van ruim vijftig pro
cent werd geregistreerd, moest burgemeester mr J. J. P. M. Asselbergs de stem
bus openmaken om de massa biljetten ineen te drukken. ,,Dit is illegaal, maar
ik moet even stampen anders kan er niets meer bij. Die stembiljetten lijken wel
lakens. Ze zijn zo lang dat de stembus steeds verstopt raakt. Tot nu toe was het
afdoende om af en toe even te schudden, maar dat helpt niet meer."
In de loop van de middag ont
dekte men in Zierikzee dat het
euvel kon worden voorkomen
wanneer de stembiljetten dub
belgevouwen in de bus werden
gedeponeerd. In het Bruse
stembureau werd de 'stamptol'
gehanteerd; een smalle houten
stok die door de gleuf van de
stembus werd gestoken om de
biljetten opeen te drukken. En
in Zonnemaire schudden de le
den van het verkiezingsbureau
bij toerbeurt de bus met ver
kiezingsbiljetten. „We blazen
er dan gelijk even overheen. In
de hoop dat dat de uitslag voor
onze partij goed zal doen", al
dus het Brouwse CDA-raadslid
R. J. van der Wekken. Het was
druk in de stembureaus op
Schouwen-Duiveland. De hoge
opkomst tekende zich al in de
ochtenduren af. „Tijdens de ge
meenteraadsverkiezingen had
den we op dit tijdstip 34 kie
zers gehad, nu al meer dan vijf
tig", meldde het Brouwse
VVD-raadslid M. C. J. Mol, een
uur na het openen van de stem
bureaus vanuit Dreischor.
Het mooie weer en de publici
teit, die de afgelopen weken
via de televisie de huiskamers
instroomde, was debet aan de
ze grote publieke belangstel
ling. „Iedere dag zag je dat ge
doe van de politici, met onze
stemmen als inzet. Dat geeft
toch een gevoel van macht. Dat
wil je dan ook gebruiken", al
dus het Bruse Algemeen Be-
lang-raadslid M. C. Maaskant-
Okkerse. Ibch bleek uit de
reacties van veel kiezers dat zij
zich niet lieten bèïnvloeden
door het optreden van de poli
tici. „Het was zeer twijfelach
tig wat we allemaal te zien kre
gen op TV.
Volgens mij zorgen ze allemaal
in de eersté 'plaats Voor hun ei
gen boterham. Voor mij hoeft
al die poespas niet. We doen al
lemaal wel eens wat fout", al
dus A. Schouls uit Zierikzee.
Hij vertelde te gaan stemmen,
omdat hij dat van huis uit als
een plicht meekreeg. „Altijd
op dezelfde partij. Het is een
principiële keuze. Welke partij
het is houd ik geheim."
Van huis uit leren stemmen
werd ook dinsdag in de prak
tijk gebracht. Onder meer door
het echtpaar Hagesteijn-van
Dienst uit Zierikzee dat met
hun twee-jarig zoontje Tim
naar het stembureau ging.
„Hij weet het nog van de vori
ge keer. Bij de gemeenteraads
verkiezingen mocht hij ons bil
jet in de bus doen. Dat vond hij
zo leuk dat we hem nu weer
hebben meegenomen." Op het
stembiljet dat Tim in dé bus
gooide is een hokje van D66
rood gekleurd, daar doet Ha-
gesteijn niet moeilijk over.
„D66 heeft goede ideeën. Ze
verdienen een kans om mee te
regeren."
Voor J. W. F. Loubert uit Zierik
zee blijkt het stemmen wat
minder simpel. Hij verblijft
lang in het stemhokje en be
kent dat hij pas op die plaats
zijn keuze heeft bepaald. „Ik
ben een zwevende kiezer, ik
stem steeds anders. Deze keer
..heb ik me niet laten leiden
door een bepaalde partij, want
ze hebben allemaal wel men
sen die ik sympathiek vind. Ik
heb gestemd op een kandidaat
uit Zeeland." De Zierikzeeë-
naar vertelt dat hij altijd gaat
stemmen, maar wel 'met frisse
tegenzin'.
„Ze maken er zo'n rotzooitje
van. Van dat gebral gister
avond tijdens het debat werd
ik ook niet wijzer." Wel heeft
hij enkele tips voor de landelij
ke bestuurders. „Justitie moet
veel strenger zijn. Ze zouden
weer lijfstraffen moeten invoe
ren, wie niet horen wil moet
maar voelen. Bijvoorbeeld bij
die incest-affaire in Epe. Ze
zouden het corpus delictus in
het openbaar moeten afhak
ken."
Opvallend veel toeristen
brachten dinsdag via een kie
zerspas hun Jstém uit op
Schouwen-Duiveland. In Re-
nesse registreerde men daar
door een opkomstpercentage
van 103 procent! Ook werd
druk gebruik gemaakt van vol
machten om niet alleen de ei
gen stem uit te brengen, maar
ook die van anderen „Ik wens
je veel succes het komende half
uur', grinnikt gemeentesecreta
ris ir W. L. Walraven wanneer
Joes van Arkel met drie biljet
ten het stemhokje ingaat. „Ik
moest ook voor mijn ouders
stemmen, want die zijn naar
mijn oma", vertelt de twintig
jarige die zelf voor het eerst
stemt. „Op de WD want ik
ben het eens met Bolkestein
dat kinderen van illegalen hier
niet in Nederland naar school
moeten kunnen. Dan verneder
landsen ze. Maar ik weet ook
geen oplossing voor het pro
bleem hoor."
In het Bruse dorpshuis is de
stapel gebruikte volmacht-
kaarten en kiezerspassen onge
veer eenderde van de stapel ge
wone oproepkaarten.
„We zitten nu al aan een op
komst van zestig procent, ter
wijl het nog maar 14.30 uur is.
Wanneer dat zo door gaat heb
ben we straks stembiljetten te
kort", zegt gemeenteambte
naar O. Gebraad wat benauwd.
In het stembureau staat ook de
hoogste groep van de christelij
ke basisschool Op Dreef. „We
hebben juist verkiezingen ge
houden in de klas. Nu komen
we even kijken hoe het in wer
kelijkheid gaat", legt schooldi
recteur H. Groeneveld uit. De
'verkiezingscampagne' op
school bestond uit een kring
gesprek en twee leerlingen fun
geerden als stembureau door
de stemmen te tellen. De 12-
jarige Janneke van de Waal
keek ook naar het televisiede
bat van de lijsttrekkers van de
grote partijen. „Ze maken al
leen maar ruzie. Daarom is het
heel moeilijk om te kiezen."
Veel kinderen stemden op het
CDA, de partij waarin hun
meester actief is als voorzitter
van de plaatselijke afdeling.
„Ik heb zo maar gegokt. Ik heb
op de WD gestemd vanwege
het woord vrijheid. Mijn vader
wil altijd graag veel vrije da
gen", aldus de 12-jarige Nadine
van der Helm.
Het stemmen in Bruinisse is in
de eerste plaats gezellig. „Hoe
is het met de kleine?", vraagt
CDA-raadslid M. Maaskant-
Okkerse aan een jonge vrouw
die met haar oproepkaart
komt. „Dat is hier de gewoonte
in Bru. De mensen zijn zomaar
niet terug buiten. Ze blijven
even hangen om een praatje te
maken. Met elkaar of met ons."
Ook in Zonnemaire heerst een
gezellige sfeer. Vanwege de ver
bouwing van het dorpshuis is
de gymnastiekzaal ingericht
als kiesbureau. Het nieuwe
Brouwse D66-raadslid Th. van
Dijk zit voor het eerst achter de
tafel van een kiesbureau. „Je
ziet mensen van wie je wel de
naam kende, maar niet het ge
zicht. Zo leer je de inwoners
van de gemeente toch weer be
ter kennen." Om ongeveer 14.00
uur heeft 35 procent van de
(524) stemgerechtigden zijn
stem uitgebracht. Onder ande
re mevrouw L. Korstenbroek,
die zichzelf omschrijft als een
vaste trouwe kiezer. „Ik stem
altijd op dezelfde partij. Ik
vind dat het redelijk goed gaat
in Nederland. Alleen zou de
misdaad strenger aangepakt
moeten worden." Bij de ingang
van de gymnastiekzaal hangt
de prognose van de verkie
zingsuitslag zoals de inwoners
van Zonnemaire die op Ko
ninginnedag hebben voor
speld. Achteraf blijkt het aar
dig te kloppen: 37 zetels voor
de PvdA, 34 zetels voor het
CDA.
SEROOSKERKE - Behalve af-
val uit Zuid-Holland, zal in de
periode tot 1 januari 1995 ook
afval uit Limburg worden aan
gevoerd aan de vuilnisstort
plaats aan de Hoosjesweg in
Serooskerke. Verder wordt
huishoudelijk afval uit Tholen
en Sint Philipsland naar de
stortplaats in Serooskerke ge
bracht.
Dit alles om nog gebruik te ma
ken van de 'lege plekken' op de
vuilstortplaats voor die begin
1995 moet worden gesloten.
Het Zeeuws college van gede
puteerde staten ging dinsdag
akkoord met de aanvoer van
12.000 ton afval vanuit het
Limburgse Schinnen naar Zee
land. De helft daarvan, onge
veer 6.000 ton zal worden
gestort op de stortplaats bij Se
rooskerke. Gs gaven daarbij
nadrukkelijk aan dat de Reini
gingsdienst Schouwen-Duive
land de overlast van wegwaai
end papier en plastic beter in
de hand moet houden. De over
last van dit soort afval nam
aanzienlijk toe sinds vanuit
Zuid-Holland vuilnis wordt
aangevoerd dat 'apart' is inge
zameld. Omdat het GFT
(groente-, fruit- en tuinafval)
niet meer in het afval zit, heeft
dit een veel lager soortelijk ge
wicht. De wind krijgt daar
door sneller vat op het afval
waardoor het van de vuil
nisstortplaats waait.
BROUWERSHAVEN - De com
missi e ruimtelijk beheer ver
gadert op maandag 16 mei in
het stadhuis van Brouwersha
ven. Aanvang is 19.30 uur.
Op agenda staat onder meer de
aanwijzing van een plaatsver
vangend voorzitter en de herin
richting van de Schuitkade.
Verder komt aan de orde de
subsidieverordening Stads- en
Dorpsvernieuwing en het vast
stellen van het concept van de
eerste herziening van het be
stemmingsplan Buitengebied-
Milieuaf stemmingskaart
VLISSINGEN - Voetgangers
en (brom)fietsers die op het
veer Vlissingen/Breskens tus
sen 15 mei en 16 september
moeten betalen voor de over
tocht kunnen dat het komende
seizoen voor het eerst via een
automaat doen. De pasjes kun
nen op een aantal dagen voor
de inwerkingtreding van het
tarief worden aangeschaft in
de voetgangersterminal in
Vlissingen en Breskens.
Voor de overtochten is een pas
je ontwikkeld dat tien gulden
kost en de hele periode geldig
is, tussen 7 uur 's morgens en 8
uur 's avonds. Ook de waarde-
kaart voor inwoners van
Zeeuwsch-Vlaanderen (WKZ)
kan via de automaat worden
gebruikt. Van de voetgan
gerspas en de WKZ wordt geen
geld afgeboekt. De automaat
telt alleen de passagiers. Wie
niet in het bezit is van een pas
je blijft aangewezen op het ko
pen van een kaartje via de be
mande kassa. Inwoners van
Zeeuwsch-Vlaanderen die hun
WKZ uitsluitend gebruiken als
identiteitsbewijs moeten die
als voetganger of (brom)fietser
aan de bemande kassa laten
voorzien van een PSD-
nummer. Alleen dan wordt de
kaart door de automaat geac
cepteerd. De. pasjes kunnen op
gehaald worden pp maandag 2,
dinsdag 3, woensdag 4, dinsdag
10 en woensdag 11 mei in de
voetgangersterminal van het
veer. De kassa in Vlissingen is
die dagen geopend van 8.00-
12.00 en van 13.00-17.00 uur. In
Breskens van 7.00-12.00 en van
13.00-16.00 uur. De invoering
van het tarief voetgangers en
(brom)fietsers is gebeurd uit
veiligheidsoverwegingen. Ge
bleken was namelijk dat het
herhaaldelijk voorkwam dat
passagiers enkele reizen achter
elkaar aan boord bleven. Hier
door ontbrak het zicht op het
totale aantal mensen aan boord
van de veerboot. Per overtocht
kunnen 1000 mensen aan boord
zijn.
Zierikzee
4
S.
CDA
VVD
co
co
a
Gr. Links
o.
<9
(A
Ik
E
cc
Q.
(9
co
CU
O
O
O
A0V/55
Totaal
Tweede Kamer '94
1778
1236
1205
1067
136
551
127
157
6348
Percentage '94
28.0
19.5
19.0
16.8
2.1
8.7
2.0
2.5
80.7
Tweede Kamer '89
2224
1898
1054
441
199
424
14
-
6290
Percentage '89
35.4
302
16.7
7.0
3.2
6.8
0.2
-
83.3
Scharendijke
PvdA
VVD
(O
CD
O
Gr. Links
GPV/RPF/SGP
co
a.
u
a
u
A0V/55
Totaal
Tweede Kamer '94
200
209
227
96
18
58
12
39
876
Percentage '94
22.8
23.9
26.0
11.0''
2.1
6.6
1.4
4:5
87.2
Tweede Kamer '89
220
289
148
47
12
59
1
-
778
Percentage '89
28.3
37.1
19.0
6.0
1.5
7.6
0.1
-
83.6
UI
E
co
Burgh-
4
cc
b
in
in
T5
ra
Haamstede
Q.
a
o
Sk
a
ia
a-
C9
O
O
o
4
o
h-
Tweede Kamer '94
655
635
804
346
53
227
732
137
2958
Percentage '94
22.1
21.5
27.2
11.7
1.8
7.7
2.5
4.6
92.4
Tweede Kamer '89
797
926
734
205
54
206
31
-
2985
Percentage '89
26.7
31.0
24.6
6.9
1.8
6.9
1.0
-
104.4
a.
CO
J2
co
Kerkwerve
PvdA
O
VVD
co
«O
O
ia
ee
au
ca
O.
O
s
O
O
4
Totaal
Tweede Kamer '94
83
151
139
39
9
164
16
15
625
Percentage '94
13.3
24.2
22.2
6.3
1.4
26.2
2.6
2.4
79.4
Tweede Kamer '89
103
249
110
22
9
159
-
-
654
Percentage '89
15.8
38.1
16.8
3.4
1.4
24.3
-
-
83.6
Nieuwerkerk
PvdA
CDA
VVD
(O
(O
a
Gr. Links
C9
Q-
ce
CU
C9
a
u
o
u
A0V/55
Totaal
Tweede Kamer '94
293
246
338
152
12
413
18
26
1510
Percentage '94
19.4
16.3
22.4
10.1
0.8
27.4
1.2
1.7
83.8
Tweede Kamer '89
335
408
226
64
16
399
-
-
1455
Percentage '89
23.0
28.0
15.5
4.4
1.1
27.4
-
-
87.0
Renesse
PvdA
CDA
I
VVO
L
co
ca
O
Gr. Links
GPV/RPF/SGP
CD/CP'86
in
5
o
<t
Totaal
Brouwers
haven
*x
■D
O.
CDA
VVD
co
ca
O
Gr. Links
o.
ca
V»
CU
flB
cu
ca
CD/CP'86
w
U9
S
O
«X
Totaal
Tweede Kamer '94
236
225
409
148
19
37
30
53
1174
Tweede Kamer '94
287
124
211
147
11
109
21
30
955
Percentage '94
20.1
19.2
34.8
12.6
1.6
3.2
2.6
4.5
103.1
Percentage '94
30.0
12.9
22.0
•15.3
1.1
11.3
2.1
3.1
85.9
Tweede Kamer '89
325
433
366
64
17
34
5
-
1248
Tweede Kamer '89
388
179
173
65
21
108
5
-
943
Percentage '89
26.0
34.7
29.3
5.1
1.4
2.7
04
-
113.7
Percentage '89
41.5
18.9
18.3
7.2
2.2
11.4
0.5
-
89.5
a.
j£
B
u.
Ou
j»
SR
Ouwerkerk
PvdA
CDA
VVD
S
a
ia
o.
ca
O
O
u
«r
5
O
h-
Tweede Kamer '94
148
61
147
63
1
32
2
16
471
Percentage '94
31.4
13.0
31.2
13.4
0.2
6.8
0.4
3.4
88.8
Tweede Kamer '89
153
101
119
41
9
10
-
-
436
Percentage '89
35.1
23.2
27.3
9.4
2.1
2.3
-
-
93.0
Serooskerke
PvdA
CDA
VVD
<a
ca
o
B
25
GPV/RPF/SGP
CD/CP'86
SS/A0V
Totaal
Zonnemaire
«X
•B
CL
CDA
VVD
ca
ca
o
Gr. Links
GPV/RPF/SGP
CD/CP'86
in
tn
5
e
«e
Totaal
Oosterland
«X
•B
a.
«X
a
o
VVD
i
1
Gr. Links
a.
ik
CU
oe
2
ca
CD/CP'86
in
<n
55
e
I
O
Tweede Kamer '94
45
32
38
28
4
16
10
6
181
Tweede Kamer '94
117
77
118
59
11
13
4
10
421
Tweede Kamer '94
210
194
199
110
5 j
576
29
24
1357
Percentage '94
24 8
17.7
21.0
15.5
2.2
8.8
5.5
3.3
83 8
Percentage '94
27.7
18.2
28.0
14.0
2.6
3.0
0.9
2.3
80.3
Percentage '94
15.5
14.3
14.7
8.1
0.4
42.4
2.1
1.8
84,5
Tweede Kamer '89
76
51
33
19
6
7
1
-
195
Tweede Kamer '89
170
105
96
35
11
9
2
-
434
Tweede Kamer '89
309
324
134
40
11
540
-
-
1364
Percentage '89
38.9
26.1
16.9
9,7
3.0
3.6
0.5
-
90.2
Percentage '89
39.1
24.1
22.1
8.0
2.5
2.0
0.4
-
84.8
Percentage '89
22.8
23.8
9.8
2.9
0.8
39.6
-
-
86.8
Noordwelle
«X
TO
«X
e
o
VVD
co
co
O
Gr. Links
GPV/RPF/SGP
CD/CP'86
in
in
e
«X
Totaal
Tweede Kamer '94
53
37
85
22
9
15
2
5
231
Percentage '94
23.0
16.0
368
9.5
3.9
6.5
0.9
2.2
84.7
Tweede Kamer '89
64
50
67
10
6
12
-
-
213
Percentage '89
30.0
23.5
31.5
4.7
2.8
5.6
-
-
89.4
o.
<n
CL
co
in
Dreischor
PvdA
■X
a
u
a
co
co
a
o
a.
ca
O
O
e
«X
2
Tweede Kamer '94
147
75
167
101
8
18
2
19
544
Percentage '94
27.0
13.7
30.7
18.5
1.4
3.3
0.3
3.4
79.1
Tweede Kamer '89
196
143
159
48
7
10
-
-
571
Percentage '89
34.3
25.0
27.8
8.4
1.2
1.7
-
-
82.4
Sirjansland
PvdA
«X
a
o
o
1
25
OU
SE
O.
CS
CO/CP'86
tn
e
Totaal
Tweede Kamer '94
24
33
42
18
-
50
5
3
176
Percentage '94
13.6
18.8
23.9
10.2
-
28.4
2.8
1.7
87 1
Tweede Kamer '89
39
35
31
7
5
64
-
-
181
Percentage '89
21.5
19.3
17.1
3.9
2.8
35.4
-
-
94.8
a.
S
a.
8
j2
u.
ca
00
ut
JÉ
u.
co
a.
Ellemeet
PvdA
a
u
VVD
co
CD
a
ca
ge
ik
CL
ca
a.
o
a
o
in
a
I
Totaal
Noordgouwe
PvdA
2
u
o
5
co
ca
K
CL
ca
a.
u
a
o
in
e
Totaal
Bruinisse
1
a
u
VVD
1
25
CL
ca
a
u
1
Totaal
Tweede Kamer '94
57 J
40
61
34
2
2
- 10
7
214
Tweede Kamer '94
133
84
160
89
15
38
6
15
554
Tweede Kamer '94
453
419
516
199
18
512
49
50
2249
Percentage '94
266
18.7
28.5
15.9
0.9
0.9
4.7
3.3
81.6
Percentage '94
24.0
15.1
28.8
16.0
2.7
6.8
1.0
2.6
87.9
Percentage '94
202
16.7
230
89
0.8
22.9
2.2
2.2
87 1
Tweede Kamer '89
71
67
52
8
1
3
2
-
205
Tweede Kamer '89
152
138
102
36
17
47
3
-
5 02
Tweede Kamer '89
561
634
321
89
27
464
7
-
2112
Percentage '89
346
36.7
25.4
3.9
0.5
1.5
1.0
-
83.3
Percentage '89
30.2
27 4
20.3
7.1
3.3,
9.3
0.5
-
90,0
Percentage '89
26 5
30.0
152
4.2
1.2
21.8
0.3
-
89 7
