Aan de slag in de tuin i
Gastvrij voor rokers en niet-rokers
O
"IK ZIE HET ALS SERVICE
VAN DE ZAAK"
Vogels en vlinders
lokken is simpel
11
Kindertuin óók mooi
Haal de natuur in uw tuin
Met vijver trekt u dieren en planten
WOENSDAG 4 MEI 1994
19
Pankij Nefkens: "In Nederland is er duidelijk behoefte aan rookvrije ruimten." FOTO: G. SCHUTTE
MCDONALD'S VOORLOPER IN ROOKVRIJE RUIMTE
In de Verenigde Staten en Canada kennen veel restaurants een
absoluut rookverbod en vrijwel overal is in elk geval plaats
voor niet-rokers. Wat betreft rookvrije ruimten in Nederland
mag McDonald's een trendsetter genoemd worden. In Neder
land zijn honderd McDonald's restaurants met rookvrije ruim
ten en er komen er nog 22 bij in 1994. In het jaar 2000 wil
McDonald's 200 restaurants hebben in Nederland.
De meeste restaurants worden gerund
door zogenaamde franchise-nemers,
dat zijn zelfstandige ondernemers die
zich aansluitenbij de McDonald's for
mule. In Almere wordt de McDonald's
met McDrive gerund door Panky
Nefkens. "Ik werk al sinds 1979 bij
McDonald's en ben binnen het bedrijf
opgeklommen. Nu ben ik bijna an
derhalfjaar franchisenemer, dus zelf
standig ondernemer. En het werk be
valt me nog prima. Mcdonald's is een
goed bedrijf met een goede formule,
het werken met mensen staat centraal
en de franchisenemers en het hoofd
kantoor werken goed samen."
Formule
McDonald's heeft een internationale
formule waar ook rookvrije ruimten
bijhoren. "In Nederland is er duide
lijk behoefte aan rookvrije ruimten.
Bij ons zijn alle afgebakende zithoe
ken, dat is ongeveer de helft van de
zaak, rookvrij. Omdat deze zithoeken
afgeschermd zijn, is er minder kans
op rookoverlast uithet rokersgedeelte.
Ook heb ik extra aandacht besteed
aan de ventilatie in de zaak. Ik zie de
rookvrije ruimte als deel van onze
service, we zijn tenslotte een echt fa
milie-restaurant met ballenbad en
kinderfeestjes en die vinden natuur
lijk plaats in onze rookvrije ruimte."
Beleid
Bij rookvrije ruimten hoort ook een
zogenaamd rookbeleid. "In onze zaak
hangen duidelijk bordjes boven de
niet-roken tafels en er zitten bordjes
op de muur.
We zetten trouwens ook nergens as
bakken neer en als de gasten er dan
om vragen dan kijken we natuurlijk
even of ze niet per ongeluk in de
rookvrije ruimte zitten. Ook praat
onze hostess met zoveel mogelijk gas
ten over verschillende dingen, dus
ook over het rookbeleid. Daardoor
weet ik dat de mensen heel enthou
siast zijn over de rookvrije ruimte. Ik
krijg heel veel positieve reacties, en
niet alleen van de niet-rokers, ook de
rokers zijn heel positief."
Top-tennisser
Richard Kraijcek:
"WAAROM LOOPT
NEDERLAND ACHTER?"
Richard Kraijcek/ beroeps
tennisspeler/ reist de hele
wereld rond om op toer
nooien te spelen. Thuis eten
zit er voor hem niet in, als
niet-roker is hij aangewe
zen op eten buiten de deur.
"Beroeps-tennissen en roken dat
gaat echt niet samen. Het is slecht
voor mijn conditie en dat kan een
beroepsspeler zich niet veroorloven.
Bovendien ishet gewoon slecht voor
mijn gezondheid. Ik vind het ook
ongelofelijk dat er nog zoveel ro
kers zijn. Men weet toch vandaag
de dag wat de consequenties van
roken zijn. Natuurlijk moet iemand
die rookt dat zelf weten, maar het is
niet juist om een niet-roker die ook
een avondje uit is, mee te laten ro
ken. En ik kan daarover meespre
ken. Door mijn beroep mis ik het
'thuis' eten eh de hele sfeer van het
'thuis' zijn. Gelukkig ik eet ook wel
graag buiten de deur. Ik vind het
bijvoorbeeld heerlijk om goed te
eten, lekker Italiaans, Frans of Indo
nesisch. En bij de meeste restau
rants in het bui tenland kan je kiezen
of je roken of niet-roken wil zitten.
Ik denk dat men ook altijd het recht
moet hebben om te kiezen of men
roken of niet-roken mag zitten. He
laas zijn we in Nederland nog niet
zover. Hier roken nog zoveel men
sen. En eigenlijk stoort mij dat
enorm, ook omdat mijn buiten
landse collega's het steeds weer
opmerken als zij in Nederland zijn.
Ik geloof dat het hoog tijd wordt,
nee ik vind het noodzakelijk, dat
men in Nederland tenminste de
keus krijgt om rookvrij te zitten bui
ten eigen deur."
GEDRAGSCODE MOET ROOKOVERLAST IN HORECA BEPERKEN
Richard Kraijcek. FOTO:ANP
Nederlanders zitten in de horeca
het ergst in de rook. Veel vaker
dan bij kennissen, onderweg,
op het werk of thuis. En dat
terwijl elf miljoen Nederlanders
niet roken. Onder deze niet-ro
kers bevinden zich heel wat
mensen die regelmatig een pilsje
pakken, op z'n tijd buiten de
deur eten of die dol zijn op een
avondje dansen. Velen van hen
hebben echter last van tabaks
rook, en bedanken voor een
'adembenemende7 avond uit.
Om de rookoverlast in cafés en
restaurants nu aan banden te
leggen, introduceert het Bedrijf
schap Horeca een gedragscode
met de bedoeling dat meer
horeca-gelegenheden rookvrije
ruimten krijgen.
De Stichting Volksgezondheid en Ro
ken is daar heel blij mee, want slechts
5% van de horeca ondernemeningen
heeft rookvrije ruimten. Als er een rook
vrije ruimte is dan kunt u kiezen tyissen
roken en niet-roken, net zoals in de trein
en andere openbare gebouwen. Meer
rookvrije ruimte in de horeca zou veel
rookoverlast kunnen voorkomen. Bo
vendien is uit wetenschappelijk onder
zoek gebleken dat meeroken schadelijk
is voor de gezondheid. Cara- en hart
patiënten, zwangere vrouwen en kin
deren moeten daarom rokerige ruimten
zoveel mogelijk vermijden. Als er nu
meer rookvrije ruimte in de horeca ko
men, kunnen deze bijna drie miljoen
mensen ook eens zorgeloos uit.
Rookvrij
Steeds meer mensen stoppen met ro
ken. Op de werkplek en in de bedrijfs
kantine is nicotine veelal verdrongen en
het rokersgedeelte in treinen wordt
steeds kleiner. In andere landen is de
horeca veel verder met het inrichten van
rookvrije ruimten. In Frankrijk en Bel
gië zijn de horeca-ondernemers nu zelfs
Aan dit logo kunt u een restaurant met rookvrije
ruimte herkennen.
ken, want nu is het nog ongebruikelijk
dat horecaondernemers vragen of u lie
ver rookvrij wil zitten.
Boekje
Het klinkt ongeloofwaardig, maar ook
rokers zijn voorstander van rookvrije
ruimten en vinden het niet erg om 'apart
te zitten'. Als er maar wel een plek is
waar ze wèl mogen roken. Rokers wil
len niet-rokers helemaal niet hinderen
en een rookvrije ruimte kan hierbij hel
pen.
Voor mensen die 'rookvrij' uit willen,
geeft de stichting Volksgezondheid en
Roken het boekje 'Gastvrij voor rokers
en niet-rokers' uit. Hierin staan adres
sen van lunchrooms, (weg)restaurants,
cafés, hotels en reisorganisaties die nu
al rookvrije ruimten hebben. Dit boekje
kunt u aan vragen bij de Stichting Volks
gezondheid en Roken, tel: 06 - 8339 (tij
dens kantooruren).
Slechts vijf procent van de Nederlandse horecabedrijven beschikt over een rookvrije ruimte. En dit
terwijl niet-rokers in de horeca het meeste last hebben van rookoverlast. Een nieuwe gedragscode
moet de rookoverlast in de horeca verminderen. FOTO: G. SCHUTTE
wettelijk verplicht om het rookvrij te
houden. In Nederland werd in 1990 in
overheidsgebouwen een rookverbod
ingevoerd. Deze maatregel is over het
algemeen zeer positief ontvangen. Sinds
dien venvachten ook steeds meer men
sen dat er in andere openbare gebou
wen rookvrije ruimte is.
Oplossingen
Tabaksrook is de belangrijkste vervuiler
van binnenlueht. Daarom is een rook
verbod in horecagelegenheden de beste
oplossing, maar dat is nog niet realiseer
baar. De op één na beste oplossing is een
rookvrij gedeelte. Een transparante
wand of hoge planten, vormen bijvoor
beeld een prima barrière voor de rook
uit het rokersgedeelte. Een rookvrij^
ruimte moet wel goed aangegeven wor
den en is te herkennen aan bordjes,
stickers, tafelstandaards en het ontbre
ken van asbakken op tafel. Een goed
ventilatie- en afzuigsysteem is bijna een
'must' voor een zo fris mogelijke atmo
sfeer.
Mondiger
Uiteraard zijn het met alleen de
horecabedrijven die iets kunnen doen.
Niet-rokers kunnen ook laten merken
dat ze rookvrije ruimte willen. Nu dur
ven niet-rokers niet te vragen of het
roken wat minder kan, laat staan om te
vragen of er gestopt kan worden. Ge
volg is dat de niet-roker het rokerige
etablissement niet meer bezoekt. Jam
mer, want zo realiseert de horeca-on-
dernemer zich nooit hoeveel klanten
eigenlijk rookvrij uit willen. Als niet-
roker kunt u een horeca-ondernemer er
gewoon op wijzen dat u graag rookvrij
wil zitten, of bij het reserveren vragen
om een tafel in het rookvrije gedeelte.
Ook al kan het misschien niet, het zet de
horeca-ondernemer wel aan het den-
Speciale niet-roken standaards geven aan zvelke
tafels tot de rookvrije ruimte behoren.
FRISSE TIPS VOOR NIET-ROKERS
1. Vraag of u kunt zitten in een rookvrije ruimte wanneer u binnenkomt of wanneer
u reserveert. Hoe meer erom gevraagd wordt, des te meer kans dat de rookvrije
ruimte toeneemt,
2. Uit uw teleurstelling wanneer een restaurant geen rookvrij gedeelte heeft en vraag
of het restaurant er in ieder geval over na wil denken.
3. Wanneer u met een groep in een niet-roken gedeelte reserveert, zorg dan dat
iedereen uit de groep dat weet.
4. Staan er op de tafel asbakken, vraag dan of ze weggehaald kunnen worden of zet
ze op de grond.
5. Heeft u last van rokers aan een andere tafel, vraag dan gerust een andere tafel. De
meeste restaurants proberen aan uw verzoek te voldoen.
6. Maak bij het uitkiezen van een restaurant gebruik van het boekje 'Gastvrij voor
rokers en niet-rokers'. Dit boekje kunt u aanvragen bij de Stichting Volksgezond
heid en Roken, telnr: 06 - 8339 (tijdens kantooruren).
7. Zeg het voort wanneer een horeca-gelegenheid goede rookvrije ruimten heeft.
8. Geef ook complimenten aan etablissementen die over goede rookvrije ruimten
beschikken.
9. Onthoud dat iedereen recht heeft op frisse lucht. Wees als niet-roker assertief in het
vragen hierom, maar niet agressief.
10. Als je (nog) rookt, kijk dan of je niet in een rookvrije ruimte zit.
Belangrijk!
Bepaal strategie
voor u begint
Als u zover bent dat u wilt gaan tui
nieren ot uw tuin opnieuw wilt gaan
aanleggen, ga dan vooral eerst
eens rustig zitten. Het is per slot
van rekening niet niks wat u aan
pakt.
Het is heel belangrijk dat u zich
eerst de volgende vragen stelt:
Wal voor tuin wilt u? Hoeveel
geld heeft u er voor (over)? Wat
voor grondsoort heett uw tuin?
Hoe laag ol hoe hoog is de tuin en
hoe is de zoniigging? Wat staat
ot groeit er rondom? Hoeveel
ruimte heeft u? Hoeveel tijd aan
onderhoud bent u kwijt? Komen er
kinderen of huisdieren in de tuin
Dit zijn allemaal (actoren waar u
rekening mee moet houden.
Vooral de eerste vraag is belang
rijk; wat voor tuin wilt u?
In 'Rob Verlinden's Tuinboek'tonX
er alles over lezen (uitgeverij Tïrion
49.50). Ook de kleine tuin komt
ruim aan bod. Belangrijk: een
smalle beurs hoett geen belem
mering te zijn voor hel hebben van
een mooie tuin.
Nogmaals; u moet kiezen voor hel
type tuin. Daarbij kunt u hulp in
roepen. Een tuinarchitect wil u
graag helpen bij de Inrichting en er
zijn diverse tuincentra die middels
de computer een kant en klaar ont
werp voor uw stuk(je) grond pro
duceren.
Een vlindervriendelijke tuin maken J
is niet moeilijk. Het is een kwestie
van de juiste planten op zonnige, be-
schutte plaatsen. Zo gauw als de bloemen
stuifmeel en nectar gaan leveren komen
de vlinders vanzelf. U kunt het nog leuker
maken door een zodanige plantesoort te
kiezen dat u van het vroege voorjaar tot
diep in de herfst bloei heeft met veel geur
en kleur. Vlinders herkennen kan met be
hulp van het zeer instructieve 'Vlinders'
van de auteur Feltwell (Thieme Baarn
34,50) en 'Vlinders lokken' van De
Lestrieux. (Thieme Baam 19,90).
Om vogels in uw tuin te halen moet u een
aantal ruige plaatsen creeëren door wat
losse takkenhopen neer te leggen en vooral
zo te snoeien dat het ondoordringbaar
wordt. Dat waarderen de vogels zeer. Zo
ook planten, struiken en bomen met voed
sel in de vorm van bladluis en rupsen. Die
hoeft u dus niet te spuiten. In 'Wat vliegt
daar?' (Thieme Baam 28,50) en 'Basis
Vogelgids' (Thieme Baarn, 24,50)
kunt u precies opzoeken welke vogels
uw werk op prijs stellen.
Een kindvriendelijke tuin kan ook heel
mooi zijn. Leest u maar eens in 'Rob
Verlinden's Tbinboek' hoe het moet.
In dit boek kunt u ook over de zo belang
rijke veiligheid in de kindertuin lezen en
wat u daar aan kunt doen. En misschien
wel het allerbelangrijkste stukje van
JR. het boek: hoe kun je kinderen leren
tuinieren zonder dat ze na een paar
weken het harkje erbij neergooien.
Tuinieren is eigenlijk de natuur een beetje
teruggeven van wat de mens haar in het
verleden heeft ontnomen. En onbewust is
dat misschien één van de redenen waarom
de natuurlijke tuin zo populair blijft. Een
andere reden is de bijna onbegrensde mo
gelijkheid die een dergelijke tuin u biedt.
Sla 'Rob Verlinden's Tuinboek' van uit
geverij Tirion er maar op na. U heeft een
ongekende vrijheid om er tc laten groeien
wat en waar u maar wilt. Op straffe van
mislukking moet u zich wel aan een aan
tal basisregels houden:
Maak gebruik van alle natuurlijke ele
menten die al aanwezig zijn, zoals een hel
ling. een boom, een laagte.
Laat, voordat u een plan maakt, goed on
derzoeken uil welke grondsoorten uw tuin
bestaat en hoe de bemestingstoestand van
de grond is. Let ook op mogelijke vervui
ling.
Kijk hoe hoog of laag het grondwater
staat.
Bepaal aan de hand van deze gegevens wat
er 'van nature' zou groeien cn pas uw tuin
plannen daar zo goed mogelijk op aan.
Een soort tuin, waar u heel veel plezier, ook
culinair, aan kunt beleven, is de oofttuin.
Wat is er heerlijker dan bessen, frambozen,
appels, kersen, zelfs perziken of walnoten
uit eigen tuin te halen. Nu niet direct be
ginnen te roepen dat daar zo ontzettend veel
werk aan zit. U hoeft immers niet alles te
hebben! Drie bessenstruiken, een paar strek
kende meters frambozen en drie laagstam-
vruchtbomen zijn ook al een fruittuin waar
u veel plezier aan kunt beleven. Ook op dit
gebied moet u zich eersWjoed
op de hoogte stellen van de
mogelijkheden en vooral,
van de onmogelijkheden.
Zomaar bij een tuincentrum
wat bomen en struiken halen
3d haa
gaat altijd verkeerd. Al was het maar omdat
van veel rassen er minimaal twee exempla
ren moeten worden geplant. U weet wel,
kruisbestuiving!
Ook grondsoort, waterstand en hoeveelheid
zon bepalen wat wel en niet kan in uw tuin.
Voor dit tuintype is gelukkig genoeg lectuur
voorhanden. Een heel goed boekje is
'Fruitbomen' door Christine Recht van uit
geverij Thieme Baarn. Het kost 24,50. Hierin
wordt de biologische teelt van fruitbomen
haarfijn uitgelegd. Groeiwijzen en
snoei worden met intructieve te
keningen verduidelijkt.
TflVPr 11W hfl Ikon om nen beginnen met zaaien, stekken
1UVCI urv uaiiwii cn oppotten cn zodra het weer het toe-
Hl een mimtuin laat kan dc pot "of bak dan naar buiten. Wilt
u weten wat er allemaal voor mogelijkhe-
Bij mensen die geen tuin hebben kunnen' den zijn voor deze minituinen dan is het
rijk geïllustreerde boek 'Toppers in
Potten' yan Elisabeth dc Lestrieux (uitge
verij Thieme Baam) een openbaring.
De schrijfster weet veel van planten en
vooral van dc manieren waarop je cr mee
kunt werken. 'Jan opdc preekstoel' in een
pot, idem de vleesetende zonnedauvvtjcs.
ook de kriebels op een gegeven moment
toeslaan. Balkon of platje worden dan de
plaatsen waar dc groene vingers hun werk
gaan doen. Vaak met verbluffende resul
taten. Een extra V(x>rdecl van deze tuinen
is dat ook mensen die lichamelijk geen
'echte' tuin meer aankunnen een der- x pot, joem oe vjecseicnue zonnedauvvtjcs.
gelijke balkontuin nog heel lang kun- dc springkomkommer, het bosduveltje,
nen verzorgen. En met heel veel ple- dc kanariekers of de koraalcactus, wie
In dergelijke tuinen wordt veel ge-
hruik gemaakt van bakken of pot- 41
ten. Het grote voordeel daarvan
is dat dc opstelling telkens weer
kan worden gewijzigd. Wat het mooi
ste bloeit krijgt de best ogende plek!
Bovendien kunt u al vroeg in het jaar bin-
heeft er ooit van gehoord? Maar ook met
heel gewone viooltjes en veel gekende bol-
lensoortcn weet ze verbluffende dingen
te doen. En wist u datje ook heel goed bo
men cn struiken in cerrfiot of hak kunt hou
den'1 Vraagt u wel even of uw balkon of
platje het extra gewicht kan dragen? Tussen
haakjes. 'Toppers in Potten' kost 29.50.
RTL 'tuinman' Rob Verlinden
Het voorjaar zit in de lucht. Dé tijd
out eens uw tuin overhoop te halen
of uw halkon in dc bloemen tc zet
ten. Er is genoeg tc doen. Op deze
pagina kunt u er alles overlezen. Of
kijk eens naar het RTL-programma
'Eigen huis en tuin
waarin ik wekelijks
de nodige tips geef.
w
Rob Verlinden
Langzaam maar zeker ontwaakt
uw tuin uit z'n winterslaap.
Nog even en de vogels zingen
weer, de kikkers kwaken hun
voorjaarslied en de eerste vlin
ders en hommels gaan op stuif-
meeljacht.
Ook in uw tuin. Maar dan moet
deze wel aan enkele voorwaar
den voldoen. Want vogels en
vlinders komen niet zo maar.
Op deze pagina leest u er alles
over, ook als uw liefde uit gaat
naar een oofttuin of eentje die
kindvriendelijk is.
En wist u dat uw zonnige balkon
zo is omgetoverd in een ver
bluffende minituin?
9
Water is in een tuin een bijna onmisbaar
element. Niet alleen vergroot het vele ma
len de mogelijkheden wat plantesoorten
betreft, bovendien vormt het een leefge
bied voor ontelbare dieren. Even bladeren
in 'Sier- en natuurvijvers' (Thieme
Baarn 24,50) of De natuurlijke tuin-
vijver (Thieme Baam 19,90) en u weet
al veel meer. Het vertelt u hoe u water op
vele manieren kunt integreren en vooral
welke moeilijkheden u allemaal tegen
komt. Een bijzonder creatieve oplossing
voor de zwaarste klus, het graafwerk, bie
den de boekjes ook. U no
digt op een mooie dag al uw
vrienden uit vooreen 'vij-
verfuif', die dan natuurlijk
wel eerst gegraven moet
worden.
Met dat water zet u zichzelf
opnieuw voor een keus. Wilt
u vissen houden dan heeft u
ander water, andere planten
en een andere opzet nodig,
dan wanneer u kiest voor zogenaamd
voedselarm water. Hierin leven vele in
sectensoorten en kunnen diverse amfi
bieën, dieren die zowel op het land als in
hel water leven, voorkomen. Zeker voor
kinderen is er toch niets mooier dan wa
ter met kikkerdril waar dan echte kikker
visjes uitkomen.
En dat mag u dan ook nog in uw huiska
mer laten gebeuren zodat het goed te vol
gen is. Niet te warm zetten! Zodra bij de
kikkervisjes de vier pootjes er aan zit
ten, snel terugzetten in de vijver.
Als bescherming en om de natuur een
bandje te helpen kunt u vele maatrege
len nemen. Ben takkenhoop aan de vij
verrand met wal kruipende of rankende
planten erover biedt een schuilplaats aan
enorm veel dieren. Pad. kikker, hagedis
en salamander, maar ook de egel. de
veldmuis, mogelijk een wezeltje en di
verse vogels, zoals de rood borst, de win
terkoning en de heggemus kunnen en
zullen er dan vaak komen.
Om over de insecten maar
te zwijgen. Zij vormen
weer voedsel voor veel van
de andere gasten. Soms on
genode, want heeft u eraan
gedacht dat de reiger graag
komt 'vissen' en ook graag
kikkers eet? En dan nog
dit; bent u absoluut zeker
dat kinderen niet in hel wa
ter kunnen vallen? Heeft u geen vissen
gekocht die elkaar opeten? En heeft u in
'Sier- en natuurvijvers' goed gekeken
wat u moet doen om dc vijver ook gered
te laten overwinteren? Kortom, het ple
zier is groot, maar er komt wel iets bij
kijken. Ter geruststelling, als u de di
verse handelingen en verzorgingen een
maal een jaarrond hebt uitgevoerd dan
wordt het al een stuk makkelijker.