Bombardement Prins Hendrik
was geen tragische vergissing
Gemeente Zierikzee komt met
brochure over basisonderwijs
Drie nieuwe uitgaven
in Zeeuwse Slibreeks
Joop van Loo in Kroniek van Stad en Lande
Tips voor
dieren-
bezitters
Werkgroep
Ontwikke
lingssamen
werking
Keuze van een school vaak niet eenvoudig
Lijsttrekkers
van de PvdA
in Wester-
sehouwen
VRIJDAG 31 DECEMBER 1993 NR 25488
3
Schroef-stoomschip Prinses Juliana, voorheen Prins Hendrik, in de haven van Zierikzee. (Foto: collectie W. J. J. Boot, Opperdoes).
ZIERIKZEE - „Op dezelfde avond van de derde mei (1946) staat op de Roomskatholieke begraafplaats
de moeder van matroos Van Wanrooy met diens beide jonge kinderen. De stille stoet trekt voorbij. Op het
graf van haar zoon worden geen bloemen gelegd. Zij vraagt zich af waarom, is hij soms niet voor de vrijheid
gestorven?" Van Wanrooy was één van de eenentwintig slachtoffers van het bombardement op de Prins
Hendrik van vrijdag 3 september '43. Deze tragische gebeurtenis is door Zierikzeeënaar Joop van Loo be
schreven in de Kroniek van de Vereniging Stad en Lande Schouwen-Duiveland.
Drie jaar lang. zij het niet onaf-
gebroken is Van Loo bezig ge
weest met zijn onderzoek naar
deze laatste vaart van de Prins
Hendrik; de boot die in de oor
logsjaren door de Provinciale
Stoombootdiensten Wester-
schelde/Oosterschelde werd
gehuurd voor het onderhouden
van de veerdienst Zierikzee-
Katseveer. Als achtjarig jonge
tje werd Van Loo persoonlijk
geconfronteerd met de gevol
gen van dit bombardement;
zijn vader die op verzoek van
een van zijn collega's een
dienst had geruild en daardoor
gespaard bleef, verloor door
deze aanval vanuit de lucht op
één dag zes collega's.
Deze gebeurtenis, die zich op
vrijdag 3 septërtïbfcr'1943-af
speelde, heeft met name bij de.
oudere medewerkers van de
Stoombootdienst een diepe in
druk achtergelaten, hetgeen bij
jubilea en afscheidsrecepties
vaak naar voren kwam. Veel
groter nog was het leed voor de
nabestaanden van de eenen
twintig omgekomen Zeeuwen.
Voor hen geen slachtofferhulp
maar wel veel vragen over hoe
de tragedie zich op die vroege
ochtend heeft voltrokken. Be
halve die persoonlijke betrok
kenheid hebben ook de vele on-
duidelijkheden meegespeeld
bij de keuze van Van Loo voor
dit onderwerp.
In zijn verhaal probeert Van
Loo een antwoord te vinden op
de vraag of het bombarderen
van de Prins Hendrik op 3 sep
tember '43 door de geallieer
den een weloverwogen op
dracht dan wel een noodlottige
vergissing was. Om een genu
anceerd antwoord op die vraag
te kunnen geven schetst Van
Loo eerst een kort tijdsbeeld en
gaathij vervolgens in op de
achtergronden van het getrof
fen schip en het squadron dat
het bombardement uitvoerde.
Verder belicht hij zeer sum
mier de achtergronden van de
slachtoffers, de geringe inspan
ningen van de autoriteiten om
de Prins Hendrik te bergen en
de berichtgeving in de Zeeuwse
pers. Twee van de drie kranten,
de Provinciale Zeeuwsche Cou
rant en de Zierikzeesche
Nieuwsbode omschreven dit
bombardement als „een ter-
reuraanval". „Het is moeilijk
in te zien waarom een aantal
Nederlandse burgers in de
vroege morgenuren op weg
naar werk en bedrijf, in de gol
ven de dood moet vinden, om
dat er in Europa een oorlog
woedt" zo becommentarieerde
de Zierikzeesche Nieuwsbode
de gebeurtenissen.
Transport
Aanvankelijk was de afspraak
(tussen Geallieerden en de Ne
derlandse regering in balling
schap) dat de burgerbevolking
zoveel mogelijk zou worden
ontzien bij het bombarderen
van doelen in bezet gebied. In
1943 kwam die afspraak in het
gedrang omdat Roosevelt en
Churchill bepaalden dat de
transportverbindingen in de,
door Duitsland bezette gebie
den moesten worden uitgescha
keld om zo het militaire en eco
nomische verkeer lam te leg
gen. In juni '43 voerde de Royal
Air Force dan ook verschillen
de bombardementen uit op
schepen en andere doelen in de
bezette gebieden. Een van de
eerste schepen die op de Oos-
terschelde onder vuur werd ge
nomen was het stoomschip Zie
rikzee. Drie maanden later
volgde het rampzalig bombar
dement op de Prins Hendrik,
een schip dat in de vooroorlog
se jaren onder de naam Prinses
Juliana tussen Rotterdam en
Hoek van Holland voer. Vanaf
16 juli 1940 werd het schip ver
huurd aan de Provinciale
Stoombootdiensten. Op last
van de Duitse bezetter werd de
naam Prinses Juliana begin
1943 veranderd in Prins Hen
drik, want namen van het ko
ninklijk huis waren voor de
mof taboe.
Vermist
Op die beruchte vrijdag ver
trok het schip om 06.30 uur
vanuit Zierikzee richting Kat-
seveer, met aan boord tien be
manningsleden en zeventien
passagiers. Onder hen twee
Duitse militairen.
Ter hoogte van de Katshoek
voor de kust van NoordBeve-
land doemde dan plots het
squadron van de Royal Air For
ce op, dat eerst de sleepbdot En
Avant XVIII onder vuur nam.
Direct daarop gevolgd door het
bombardement van de Prins
Hendrik. Het schip werd daar
bij getroffen door drie bom-
Binnen de kortste keren maak
te het schip slagzij, waardoor
er nauwelijks gelegenheid was
om gebruik te maken van de
reddingsmiddelen aan boord.
Het drama voltrok zich zo snel
dat slechts weinigen - in totaal
zes personen - de ramp overle
ven. Ze werden gered door de te
hulp geschoten bemanning van
de En Avant XVIII en door een
aantal mensen die het bombar
dement vanaf de vaste wal had
den gezien. Eenentwintig an
deren vonden aan boord van de
Prins Hendrik de dood. Velen
van hen werden lange tijd later
nog altijd vermist, waardoor
de nabestaanden zich door een
tijd van martelende onzekerhe
den heen moesten worstelen.
Zelfs een maand later nog werd
in het Havenkanaal het stoffe
lijk overschot van een van de
slachtoffers aangetroffen.
Berging
Met de berging van het wrak
van de Prins Hendrik en de
vermisten werd door de autori
teiten blijkbaar niet veel haast
gemaakt. Weliswaar meldde de
waarnemend commissaris Die-
leman dat er pogingen gedaan
zouden worden om het wrak te
bergen of om in ieder geval de
slachtoffers te bergen. Dit met
bemiddeling van Rijkswater
staat. Van Loo heeft in zijn on
derzoek echter nergens aanwij
zingen gevonden dat die pogin
gen ook daadwerkelijk zijn on
dernomen. Gezien de gevaarlij
ke omstandigheden op het wa
ter tijdens de oorlog -zelfs
gezonken schepen waarvan nog
slechts een deel boven water
zichtbaar was werden bescho
ten - kan de schrijver dat nog
wel begrijpen. Waarom er ech
ter na de oorlog geen pogingen
meer zijn ondernomen om het
wrak te bergen, dat blijft een
open vraag. Wellicht waren er
kort na de oorlog andere zaken
die een grotere prioriteit had
den, maar ook kan het zijn dat
men de kwestie omwille van de
nabestaanden heeft laten
rusten. Pogingen om het schip
alsnog te bergen zouden alle
wonden opnieuw hebben open
gereten.
Wat wel vaststaat is dat de ber
ging van de Prins Hendrik
geen enkel economisch belang
diende; de waarde van het
schip was minimaal en de kos
ten van berging hoog.
Dat het bombarderen van de
Prins Hendrik een weloverwo
gen daad en geen vergissing
was staat volgens Van Loo vast.
„Gezien de feiten kan van een
vergissing geen sprake zijn"
stelt hij aan het eind van zijn
verhaal. Daarbij baseert hij
zich onder meer op de opdracht
van het squadron, het uitscha
kelen van de scheepvaart in de
Scheldemonden en de duidelij
ke omschrijving van de doelen
in het vluchtrapport. Behalve
het beantwoorden van de vraag
opzet of vergissing wil zijn ver
haal ook de herinnering levend
houden aan de „dappere man
nen van de Provinciale Stoom
bootdienst en alle andere
slachtoffers die bij deze droeve
gebeurtenis in de regionale his
torie het leven lieten".
Kroniek
De achttiende jaargang van de
Kroniek van het land van de
zeemeermin,, zoals het jaar
boek van Stad en Lande voluit
heet, bevat daarnaast nog een
artikel van J. W. Hagen over de
twee Petersburgse reizen van
Zierikzeeenaar Johannes van
der Harten (1815, 1830). De ach
tergronden van de Strao, een
Schouws dorpsfeest worden
belicht door H. Uil, M. K. Buth
en J. J. B. Kuipers. Het wel en
wee van de bierbrouwerijnij
verheid in Zierikzee is beschre
ven door drs A. C.J. Ha-
gesteijn. Drs P. Sevestre, orga
nist heeft zich verdiept in de
kerkorgels op Schouwen-Dui
veland. Hoe en op welke wijze
het dialect en de standaardtaal
op Schouwen-Duiveland op ge
spannen voet met elkaar ston
den is uitgewerkt door J. B.
Bems, terwijl F. Beekman de
fotobeelden van de storm
vloed, gemaakt door Rykel ten
Kate als uitgangspunt voor een
verhaal heeft gekozen. J. D.
Vlot tenslotte laat in een arti
kel de geschiedenis van het
Zeeuwse oorlogsschip Zierik
zee 'herleven. De achttiende
Kroniek (ISBN-nummer 90-
70511-24-x) is te koop bij de
boekhandel of kan worden be
steld bij R. de Jongh, telefoon
01110-16582.
ZIERIKZEE - De afde
ling Noord- en Midden-
Zeeland van de Neder
landse Vereniging tot
Bescherming van Dieren
informeert de eigenaren
van dieren via een spe
ciale campagne over de
wijze waarop hun dieren
de oudejaarsnacht zo
goed mogelijk doorko
men.
De tips die daarbij wor
den gevolgd luiden als
volgt: Op Oudejaars
avond uw hond vroeg
uitlaten. Zo mogelijk
een uitlaatplaats zoeken
buiten de bebouwde kom
waar het dier misschien
minder last heeft van
vuurwerk dat te vroeg
wordt afgestoken. Doe
gewoon tegen uw dier,
schenk geen overdreven
aandacht. Laat zien dat
er niets is om bang voor
te zijn. Laat uw dier niet
alleen of zorg dat er ie
mand aanwezig is die uw
dier kent. Katten kun
nen het beste binnen
worden gehouden. Een
kat in paniek zal moge
lijk ver van huis dwalen.
Men kan eventueel con
tact opnemen met de die
renarts om het dier een
kalmerend middel te la
ten toedienen. Doe uw
huisdier een naam/
adreskokertje of plaatje
om. Aan vuurwerkge
bruikers wordt geadvi
seerd om alleen goedge
keurd vuurwerk te ge
bruiken en te kijken of
er geen dieren in de
buurt zijn voor men het
afsteekt. Men kan beter
sier- dan knalvuurwerk
kopen.
ZIERIKZEE - Het bezoek aan
M[aore door Mascha Geleijnse
én een tentoonstelling over
ontwikkelingssamenwerking
in bibliotheek De Stolpe. Dat
zijn enkele onderwerpen die
worden besproken tijdens een
openbare vergadering van de
Werkgroep Ontwikkelingssa
menwerking Zierikzee.
De leden van de werkgroep ko
men op maandag 10 januari
bijeen in de raadzaal van het
Zierikzeese stadhuis. Op de
agenda staat verder het lespak
ket van het Landelijk steun
punt Educatie Ontwikkelings
samenwerking. Het pakket
omvat een Thnzania-project en
is bedoeld voor de bovenbouw
van de basisscholen. Men praat
over de kerstmarkt die werd
gehouden en een bijeenkomst
van de werkgroep Boot die is
gepland op 20 januari. De ver
gadering kan door iedere be
langstellende worden bijge
woond. Aanvang 19.30 uur.
ZIERIKZEE - De gemeente Zierikzee heeft een nieu
we voorlichtingsbrochure over de mogelijkheden
voor basisonderwijs in Zierikzee uitgegeven. In deze
brochure staat informatie over de zes basisscholen
en de school voor speciaal onderwijs in Zierikzee.
Nieuwe inwoners van Schouwen-Duivelands cen
trumgemeente krijgen dit drukwerk in een informa
tiepakket. Andere geïnteresseerden kunnen deze
brochure afhalen bij het bureau voorlichting van de
gemeente in het stadhuis.
De keuze van een school is niet
altijd eenvoudig. Vaak zoeken
ouders een school binnen rede
lijke afstand van hun woning.
Daarnaast vinden velen het be
langrijk dat de grondslag van
de school aansluit bij de eigen
geloofs- of levensovertuiging.
Ook de manier waarop het on
derwijs wordt gegeven, het
functioneren van de school, het
onderwijsresultaat en de sa-
Eén van de openbare basisscholen in Zierikzee: de Theo Thijssen-
school. (Foto: Joop van Houdt).
menwerking met de ouders zijn
belangrijke aspecten waarover
belanghebbenden eerst infor
matie willen hebben voordat
zij definitief een keuze van de
school bepalen.
Uitgebreid
Zierikzee telt zes basisscholen
en één school voor speciaal on
derwijs. Drie basisscholen zijn
openbaar, één basisschool is
van Rooms-Katholieke signa
tuur en drie basisscholen zijn
protestants-christelijk. In de
brochure wordt - per school -
ingegaan op een heleboel ver
schillende aspecten van het on
derwijs. Niet alleen wordt be
schreven vanuit welke invals
hoek men het onderwijs vorm
geeft, maar ook wordt inge
gaan op de onderwijsdoelstel
lingen en eventuele buiten
schoolse activiteiten. Op de
Theo Thijssenschool bijvoor
beeld is er voor de kinderen de
mogelijkheid om een EHBO-
en een schaakdiploma te beha
len. Basisschool 't Kofschip
heeft - zo blijkt uit de beschrij
ving - ter ondersteuning van de
expressievakken contact met
het Steunpunt voor Kunstzin
nige Vorming.
In de school worden ook regel
matig tentoonstellingen met
begeleidende lesbrieven ge
houden.
Het spel in al zijn vormen
neemt een belangrijke plaats
in op Binnen de Veste en het
zelfde geldt voor het groeps
werk. Met de invoering van de
nieuwe wet op het basisonder
wijs hebben 'vakken' als inter
cultureel onderwijs, Engels en
bevordering gezond gedrag
hun intrede gedaan op de
school. Op grond van leerlin
genweging krijgt de school ex
tra hulp toegekend die het mo
gelijk maakt om kinderen die
om wat voor redenen dan ook
moeite hebben met bepaalde
onderdelen van de leerstof nog
een extra steuntje in de rug te
geven. De Rooms-Katholieke
Willibrordusschool organiseert
in nauwe samenwerking met
de oudervereniging een breed
scala van activiteiten zoals een
schoolreis, een vijfdaags
schoolkamp voor de drie hoog
ste groepen, een driedaags
schoolverlaterskamp voor de
leerlingen van groep acht en
evenementen als een School
feestdag, Sinterklaasfeest,
Fancy-fair en dergelijke.
Op de Jan Wouter van den
Doelschool en de Johan Louis
de Jongeschool is de bijbel de
leidraad. Op beide scholen
wordt vanzelfsprekend alle in
de wet op het basisonderwijs
genoemde vakken gegeven
maar wordt wel geprobeerd het
protestant-schristelijke karak
ter van de scholen door te laten
klinken daar waar dat moge
lijk is. Veel aandacht wordt
ook besteed aan onderwerpen
als samenleving, wereldoriën
tatie en natuur. De Johan Louis
de Jongeschool heeft het Jood
se monument aan de Gracht-
weg in Zierikzee geadopteerd.
De Beatrixschool is een school
voor speciaal onderwijs met
een afdeling voor zeer moeilijk
lerende kinderen. De school
beschikt over een speciaal be
geleidingsteam bestaande uit
een psycholoog, een jeugdarts
en een maatschappelijk wer
kende. Aan de school wordt zo
wel godsdienstonderwijs als
humanistisch vormingsonder
wijs gegeven.
ZIERIKZEE - Sinds juni zijn er nu drie nieuwe uit
gaven in de Slibreeks verschenen. Het eerste nieuwe
boekje dat door toedoen van de Stichting Kunstuit
leen na de zomer is verschenen is Tijger en lam van
Andreas Oosthoek. De twee andere uitgaven zijn
Een cirkel van saamhorigheid van Kreek Daey Ou-
wens en Odysseus' reis naar Walcheren van Marion
Crezée. Deze Slibreeks is een initiatief van de Stich
ting Kunstuitleen Zeeland.
Tijger en lam van Andreas
Oosthoek bestaat uit een reeks
gedichten met een verhaal.
Doordat in beide genres het
Oosten en dan met name Thai
land centraal staan is er sprake
van een eenheid. Daar in de
Oriënt vindt de westerling rust
en warmte. De teksten van
Oosthoek zijn op rijstpapier
gedrukt waardoor de vormge
vers geprobeerd hebben vorm
en inhoud met elkaar in over
eenstemming te brengen.
J eugdherinner ingen
Een cirkel van saamhorigheid
is het werk van Kreek Daey
Ouwens waarin zij op subtiele
wijze jeugdherinneringen
weergeeft. Opmerkelijk in dit
boekje is de grote aandacht
voor details, voor kleine geba
ren en spaarzaam gesproken
woorden, die zoveel betekenen.
Kreek Daey Ouwens schrijft
sinds 1986. Behalve haar to
neelstuk Sweet, sweet Rose,
my darling Rose publiceerde
zij in Hollands Maandblad, de
Gids, de Revisor, Dietsche Wa
rande en Belfort. Haar debuut.
Stokkevingers verscheen in
1991 bij Querido's. Beeldend
kunstenares Elly Strik met
wie de schrijfster al eerder
boeken heeft gemaakt, heeft de
subtiele sfeer die Een cirkel
van saamhorigheid kenmerkt
nog versterkt door haar il
lustraties.
Van Marion Crezée is het op
merkelijke boekje Odysseus'
reis naar Walcheren. Dit boek
je bevat een tekstfragment uit
het tiende boek van de Odyssee
van Homeros, waarin de tove
nares Circe Odysseus de weg
wijst naar de onderwereld.
Odysseus' reis naar Walcheren
is gemaakt naar aanleiding
van het boek Waar eens Troje
lag van Iman Wilkens, waarin
hij zijn theorieën ontvouwt
over de oorsprong van de Ilias
en de Odyssee van Homeros.
Wilkens situeert de plaatsen
die Odysseus aandoet in West-
Europa. Op zijn zwerftochten
komt Odysseus in contact met
Circe, volgens Wilkens ontmoet
hij haar op de plaats waar nu
Zierikzee ligt. Vandaaruit ver
volgt hij zijn omzwervingen
waardoor hij op Walcheren te
recht komt. Deze tocht van
Schouwen-Duiveland naar
Walcheren is door Marion Cre
zée als uitgangspunt voor haar
boekje genomen, waarin de op
merkelijke illustraties alle
aandacht trekken.
verwachting t/m dinsdag 4 januari
WEERSVOORUITZICHTEN
Zondag Zonneschijn 40%
Kans op neerslag 60%
Min.temp. 1 graad
Mid.temp. 6 graden
Windkracht west 5
Maandag Zonneschijn 10%
Kans op neerslag 80%
Min.temp. 2 graden
Mid.temp. 7 graden
Windkracht zuidwest 7
Dinsdag Zonneschijn 20%
Kans op neerslag 70%
Min.temp. 4 graden
Mid.temp. 6 graden
Windkracht zuidwest 6
ZON- EN MAANSTANDEN
1 jan. Zon op 08.48, onder 16.35
Maan op 21.20, onder 10.17
2 jan.Zon op 08.48, onder 16.36
Maan op 21.38, onder 10.40
3 jan. Zon op 08.47, onder 16.37
Maan op 23.57, onder 11.02
Laatste Kwartier: 5 jan. (01.01).
HET WEEROVERZICHT
DE BILT - Na de overvloedige re
genval van gisteravond klaarde het
in de loop van de nacht op. Opkla
ringen worden vandaag afgewisseld
door enkele kortdurende regenbui
en. Vergeleken met gisteren zijn de1
neerslaghoeveelheden gering. Aan
het eind van de dag kan de buiig
heid helemaal verdwijnen. Nieuw
jaarsdag is op veel plaatsen een
droge dag, maar zondag staat het
weer opnieuw in het teken van re
gen en wind.
WESTERSCHOUWEN - In de
ledenvergadering van de Partij
van de Arbeid Westerschou-
wen is voor de gemeenteraads
verkiezingen van 2 maart 1994
de kandidatenlijst vastge
steld.
Op de lijst staan: 1. Gert Jan
van der Salm 2. Jan Hendrikse
3. Kees Verton 4. Cornelis
Speelman jr. 5. Floor Fonteyne
6. Mieke Kollen 7. Paul den
Hartog 8. Ted Sluyter. In de ko
mende jaren zal de PvdA zich
voornamelijk richten op de be
scherming van woon- en leef
omgeving, het landschap en
het milieu. Zij wil op basis van
een goed financieel onder
bouwd collegeprogramma
weer zitting nemen in het colle
ge van burgemeester en wet
houders van Westerschouwen.
Advertentie
TECHNISCH INSTALLATIE BURO
01114-1368 01119-1634
ZIERIKZEESCHE O
NIEUWSBODE Mi
Uitgever
Drukkerij Lakenman
Ochtman bv te Zierikzee.
Directie
D. L. van 't Leven.
Waarnemend hoofdredacteur
P. Kleemans
Kantoor
Jannewekken 11, Zierikzee.
Postbus 1, 4300 AA Zierikzee
Telefoon 01110-16551.
Telefax 01110-14315.
Lezersservice (bezorging)
De krant na 18.00 uur nog niet
ontvangen? Bel 01110-17314
Maandag t/m vrijdag van 8.00
uur tot 17.30 uur en van 18.00
tot 20.00 uur.
Woonhuisaansluitingen
Redactie (na 17.30 uur)
01110-12449
Fotograaf (na 17.30 uur)
01112-1575.
Abonnementen
Per kwartaal f 49,50
Bij autom. afschr. 1 47.00
Per jaar f 187,00
Bij autom. afschr. f 177,00
Losse nummers f 1,00.
De abonnementsprijzen zijn
inclusief 6% B.T.W.
Opzeggingen dienen een
maand, voor het einde van de
lopende abonnements-periode
schriftelijk bij de Zierikzeesche
Nieuwsbode gemeld te worden.
Inlevertijden advertenties
Maandagkrant
vrijdag tot 13.00 uur
Dinsdagkrant
maandag tot 11.30 uur
Donderdagkrant
woensdag tot 1130 uur
Vrijdagkrant
donderdag tot 1130 uur
Voor fouten ontstaan door
telefonische of onduidelijk
geschreven opdrachten wordt
.door ons geen verantwoording
gedragen.
Advertentietarieven
Losse mm prijs 64 cent.
Kontrakttarieven op aanvraag.
..succesjes" (t/m 4 regels) 1 7,-
De advertentieprijzen zijn
exclusief 17V2% B.T.W.
