Stoomtram tijdens bezetting
centraal in nieuw boekwerk
HOEVE DE TERP
Interessante paddestoelen
tijdens Sehelphoekexcursie
Huib Bolle beste tegelaar
op vakbeurs Contacta Goes
Deel tien van serie over RTM
Vergadering- van Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen
Van eetbaar tot dodelijk gijïig
Thema-avond waterbeheer
60 procent
reed te hard
Standhouders Schouwen-Duiveland tevreden
*s
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE
ƒ3
De RTM-stoomtram bij het station van Zierikzee.
ZIERIKZEE - Deel tien in de serie over de Rotterdamse stoomtram is uit. Ditmaal pakte de samensteller
Bas van der Heiden de periode tijdens de Bezetting 1940-1945 bij de kop. Aan de hand van rond de 100 foto's,
treinkaartjes, netkaarten en dienstregelingen voert Van der Heiden de lezer terug naar 10 mei 1940 en de
jaren daarna. Want uiteraard werd ook de RTM al gauw geconfronteerd met de oorlogshandelingen.
Na de capitulatie van het Ne
derlandse leger op 15 mei 1940,
kwam het normale leven weer
langzaam op gang. Ook de
diensten bij de RTM werden,
zij het zeer beperkt, hervat. De
gevolgen van de oorlog werden
voor de RTM al spoedig merk
baar. Busdiensten, die voor de
oorlog tramlijnen hadden ver
vangen, werden wegens gebrek
aan gasolie en benzine
gestaakt. De tram nam de taak
van de bus weer over. De tram
kreeg ook steeds meer te ver
voeren. De diensten werden
uitgebreid en de trams werden
langer en zwaarder.
Achterstallig onderhoud
Ontregeling van de dienst door
defecte stoomlokomotieven,
wegens achterstallig onder
houd, kwam dan ook regelma
tig voor. Hoe langer de oorlog
duurde, hoe meer de RTM op al
haar diensten te maken kreeg
met aanvallen van geallieerde
vliegtuigen. Trams en schepen
op de veerdiensten waren re
gelmatig het doelwit. Diverse
personeelsleden en passagiers
kwamen bij deze beschietingen
om het leven of raakten ge
wond. Voor het personeel werd
het steeds moeilijker en zwaar
der om de diensten gaande te
houden. Velen van hen werden
gedwongen om in Duitsland te
gaan werken. Bij gebrek aan
mannen werden daarom in
1943 de eerste conductrices in
dienst genomen.
In die tijd werd er per tram
veel materiaal voor de bunker
bouw vervoerd. Dit vervoer
was zo omvangrijk dat, om lo-
komotievén te sparen, de dien
sten op zondag met ingang van
18 oktober 1942 werden
gestaakt. Diverse baanvakken
waren na de inundatie van be
gin 1944 niet meer berijdbaar,
zodat na 18 september 1944 alle
diensten die er nog waren wer
den gestaakt. Alleen voor de
voedselvoorziening in Rotter
dam reed er 's nachts een goe
derentram naar de Hoeksche
Waard. Het vervoer voor de
Duitse Wehrmacht ging onver
minderd door. Maar aan het be
gin van 1945 werd er praktisch
niets rneer vervoerd. Na de be
vrijding op 5 mei 1945 werden
de baanvakken weer in orde
gebracht en vernielde kunst
werken hersteld.
Zeer langzaam werden de'dien
sten weer hervat. In deze uitga
ve volgt de samensteller de
tramlijnen vanuit Rotterdam.
De diverse lijnen op Voorne
Putten, Hoeksche Waard, Goe-
ree Overflakkee en Zeeland
worden stuk voor stuk behan
deld, waarbij tevens de daar
mee samenhangende bus-en
bootdiensten aan de orde ko
men. Van der Heiden begint
zijn tocht door het oorlogsge
bied bij de tramlijn naar Spij-
kenisse. Daar werd op 10 mei
1940 de eerste tram uit Rotter
dam door de Duitse troepen te
gengehouden en naar de Ro-
sestraat teruggestuurd. Op die
zelfde dag werd het stationsge
bouw aan de Rosestraat door
de Duitsers bezet en het daar
werkzame personeel werd naar
huis gestuurd.
De foto's tonen onder meer de
schade die werd toegebracht
aan het stationsgebouw en het
Handelsterrein. De eerste con
ductrice Annie Collet, het
opruimen door RTM-personeel
van munitievoorraden te Hoog
vliet, de Duitse wachters bij de
Spijkenissebrug, de 'vredes-
tram' in Oostvoorne, de bun
kerbouw en het vervoer door
de duinen daar naar toe, de ver
nielde trambrug te Numans-
dorp, de versperringen in
Oude-Tbnge en de beschoten
tram op het eiland Noord-
Bevelanden is maar een greep
uit het vele fotomateriaal dat
dit boek te bieden heeft.
Vervolg
Na dit deel 10 zijn er in deze se
rie nog drie uitgaven te ver
wachten te weten De stoom
tram en de veerhavens (deel 11),
De stoomtram en het goederen
vervoer (deel 12), en hoe kan
het ook anders deel 13 die de
welluidende titel De tram uit
de rails mee zal krijgen. De
Stoomtram tijdens de bezet
ting is een uitgave van Uitgeve
rij Deboektant Klaaswaal.
ZIERIKZEE - De Zierikzeese
afdeling van de Nederlandse
Bond voor Ouderen heeft voor
dinsdag 2 november een leden
vergadering belegd. Deze ver
gadering wordt deze keer in De
Driehoek aan het Kerkhof ge
houden en wel vanaf 14.00 uur.
Tijdens deze vergadering moe
ten de ANBO-leden een nieuwe
voorzitter kiezen. De huidige
voorzitter H. Asma is aftre
dend en niet langer herkies
baar. Voorgesteld wordt om L.
Anceaux als nieuwe voorzitter
te benoemen. Ook voor me
vrouw R. van den Noord geldt
dat zij niet langer herkiesbaar
is. Voorgesteld wordt om me
vrouw Oole en de heren J.
Hoogstrate en J. van den Noord
als bestuurslid te benoemen,
waarbij Hoogstrate dan het
penningmeesterschap op zich
kan nemen.
Na deze aanmerkelijke
bestuurswijziging komen het
werkplan en de begroting voor
'94 aan bod. Na de pauze waar
in zoals gebruikelijk een verlo
ting wordt gehouden ter dek
king van de kosten, richt de
aandacht zich op The New Ho
pe Quartet uit Burgh-
Haamstede, een ensemble dat
zich heeft toegelegd op bar-
bershopsinging. Wat dat pre
cies inhoudt wordt deze mid
dag haarfijn uitgelegd. De
zang wordt verder ook afgewis
seld met een voordracht van
mevrouw E. Vos. Ook wordt er
na de pauze nog teruggeblikt
op het heuglijke feit dat in de
cember '92 de 2500e wijkbus
60+ passagiere werd geregi
streerd. Daarvan wordt dins
dag nu een korte film ver
toond. Wie een kleinigheidje
voor de verloting heeft kan
hierover contact opnemen met
mevrouw S. Snijders (telefoon
01110-14526) of de heer Van der
Bijl (telefoon 01110-13111). Wie
de vergadering wil bezoeken
maar geen vervoer heeft kan
hiervoor eveneens contact op
nemen met genoemde perso
nen.
Deel één: Het hek gaat open
Door MIEN VAN T SANT
14
Zijn stem klinkt tamelijk nors, als hij
zegt: 'Je kunt je zusje zo maar niet aan
een ander afstaan, hoor! Ze hoort bij
ons allemaal. Straks als mamma en
Maaike weer op honk zullen zijn, zul
len we Han en jou wèt hard nodig heb
ben om mee op haar te passen. Mamma
zal het nu nog weer drukker krijgen en
het duurt nog wel even, eer we in ons
nieuwe huis zullen wonen'.
Dirk Jans verjaardag verloopt wel heel
anders dan de kleine man, maar ook
zijn vader, had gedacht. Dirk de Graaff
heeft zijn eerste serieuze opdracht van
de regering te pakken. Uitgerekend op
de dag, waarop zijn oudste zoon vier
jaar zal worden, moet hij al vroeg naar
Schiphol om bij het uitladen van de
paarden aanwezig te zijn, die hij voor
de regering heeft aangekocht en die nu
afgeleverd moeten worden.
Dirk Jan is er gelukkig niet zo heel erg
van onder de indruk. Han en hij mogen
de hele dag bij oma en opa De Graaff
door brengen en oma heeft beloofd pof
fertjes te zullen bakken. Poffertjes met
'sneeuw' erop, zoals Dirk Jan ze altijd
noemt. En pappa heeft beloofd, dat
Han en hij aanstaande zondag weer
mee naar mamma mogen. Dan zullen
ze zijn verjaardag nog eens opnieuw
met elkaar vieren.
Nog zelden heeft Dirk de Graaff zich zó
gespannen gevoeld, als nu hij na een
vlotte rit met de extra schoongemaak
te veewagen het terrein van Schiphol
oprijdt. Hijzelf ziet er tot in de puntjes
verzorgd uit. Als medevennoot van het
bedrijf wil hij hier op zijn voordeligst
aantreden. Ja, in zijn hart voelt hij het
haast nog meer als een eresaluut tegen
over de zes prachtige paarden, waar
van hij het verdere vervoer straks zal
moeten verzorgen. Maar zijn vertrouw
de overall ligt desondanks in het hoek
je van de dubbele chauffeursbank en
hij weet nu al, dat hij zich daarin met
een een stuk behaaglijker zal voelen.
Tjonge, wat een dag! Zijn oudste van
daag al vier en als hij er dit karwei tot
volle tevredenheid van de betrokkenen
goed afbrengt een grote stap in de toe
komst!
Opzettelijk heeft hij Jannie niet ver
teld wat er de reden van is, dat Dirk
Jan zijn verjaardag niet thuis zal vie
ren. Stellig zou ze mee in spanning zit
ten, er het liefst zelf bij zijn geweest.
Jannie, tussen de paarden grootge
bracht en met een kennis van zaken,
waarvan hij nog heel wat zou kunnen
leren.
Het vliegtuig is er nog niet, kèn er ook
nog niet zijn. Bang om door mogelijke
pech op de drukke Schipholweg te laat
te zijn. is Dirk veel te vroeg van huis
gegaan. Nu zit hij met zo'n vijfentwin
tig minuten wachttijd. Ter wille van
Gijsbert heeft hij wel een kop koffie
moeten bestellen. Zelf heeft hij er
maar nauwelijks weet van wat hij
drinkt.
'Ik ga nog wat rondkijken', zegt hij, als
hij zijn kopje achter elkaar heeft leeg
gedronken'. 'Neem jij er gerust nog
een, als je er trek in hebt'. En een brief
je van tien op het tafeltje mikkend:
'Reken dan ook even af, als je wilt. Je
weet waar je straks zijn moet?'
Eenmaal alleen gunt Dirk zich toch de
tijd niet wat rond te neuzen. Hij blijft
liever in de buurt van de veewagen,
kan zelfs de lust niet weerstaan die van
binnen nog even te inspecteren.
Zo maar moet hj om zichzelf lachen.
Jannie moest hem nu eens meemaken.
Precies zo geladen als een schooljon
gen, die voor zichzelf al best wieet dat
hij over is, maar die, als het grote ogen
blik nadert, waarop de klasseleraar de
rapporten komt uitdelen, toch weer be
gint te twijfelen.
Jannie! Zijn vrouw! Warm springt de
liefde voor zijn ferme levensgezellin in
hem omhoog. O, ze moest nu naast hem
kunnen staan, als Gijsbert en hij
straks de paarden veilig in de wagen
moeten zien te krijgen.
(wordt vervolgd)
SEROOSKERKE - De zaterdag door de Natuur- en
Vogelwacht Schouwen-Duiveland gehouden herfst-
wandeling in het natuurreservaat De Schelphoek bij
Serooskerke, leverde behalve zestien voldane excur-
siegangers ook tevreden glunderende natuurgidse
op. De wat tegenvallende opkomst werd namelijk
ruimschoots vergoed door het enthousiasme van de
deelnemers èn het ontdekken van een aantal nog
niet eerder in het gebied waargenomen paddestoe
lensoorten.
Inspirerend en kundig geleid
door de gidsen Jeltje Lanting,
Roos v. d. Hoek en Ine v. d. Ven
struinde zaterdagmorgen een
gemêleerd gezelschap het kre-
kengebied af op zoek naar pad
destoelen en andere herfstver
schijnsels.
De goede voorbereidingen van
de drie gidsen waren aan de
zeer gevarieerde en aanspre
kende wandeling af te lezen.
Vele aspecten kwamen aan de
orde, zoals bijvoorbeeld het
ontstaan van de fraaie herfst
kleuren, de zogeheten „inkt
vlekken" en gallen op boom
bladeren en de bijzondere func
tie van pionierstruiken als li
guster, vlier en duindoorn.
Kreken
Overal in het gebied wisten de
gidsen wel wat te vertellen. Zo
werd de in 1953 bij de afslui
ting van het Schelphoekgat ge
bruikte, boven de dijk uitste
kende caisson beklommen om
er de ontstaansgeschiedenis
van het krekenstelsel te belich
ten. Langs de waterkant bleef
men stil staan bij de daar voor
komende zoutminnende plan
ten, om aan te tonen dat het
kreekwater onder invloed van
zoute kwel uit de Oosterschel-
de puur zout is.
Een waardevolle bijdrage aan
de rondleiding leverde ook de
als excursiedeelnemer aanwe
zige C. Hagenaars van Staats
bosbeheer. Vanuit zijn beheer
dersfunctie wist hij veel inside
informatie te verstrekken. Hij
kon onder meer melden dat een
langs de Ringdijk gesitueerd
populierenbosje binnenkort
gekapt zal worden om er een
gevarieerder struweel voor in
de plaats te laten komen.
Een plan tot verwezenlijking
van een produktiebos op de
open grasvlakte nabij het
kamphuis was naar zijn zeggen
van de baan. Tenslotte vestigde
hij nog de aandacht op het feit
dat het huidige bosbeheer
sterk gericht is op de kring
loopgedachte: dood hout laten
staan of liggen en door de na
tuur zelf op.laten ruimen.
Dat dood hout een belangrijk
substraat - voedingsbron - is
voor vele zwammensoorten
konden de wandelaars met ei
gen ogen zien. Her en der in het
bos werden met schimmels be
groeide takken of boomstob
ben aangetroffen. Volgens een
der gidsen gaat het bij deze
soorten om zogeheten saprofy-
ten, welke zich voeden met af
gestorven plantaardig mate
riaal. De twee andere groepen
waarin paddestoelen onderver
deeld worden bleken die van
de parasieten - op levende plan
ten - en symbionten te zijn. Van
de laatste groep wisten de gid
sen te vertellen dat zij bestaat
uit soorten die samenleven met
bepaalde bomen.
Niet eerder
gevonden
Aan het eind van de excursie
stonden er drieëntwintig
zwammensoorten op papier,
van goed eetbare als de cham
pignon en de geschubde inkt-
zwam tot de dodelijk giftige
groen knolamaniet. Laatstge
noemde olijfgroene - of is het
gifgroene? - paddestoel maakte
deel uit van vijf niet eerder in
De Schelphoek gevonden soor
ten. Hoewel dit soort waarne
mingen tijdens excursies als
een leuke bijkomstigheid ge
zien moeten worden, deed het
de natuurgidsen duidelijk
Als daarnaast de aanwezige
natuurvorsers na ruim twee
uur speuren blijk geven erg
van de wandeling genoten te
hebben, kan gesproken worden
van een geslaagde Sehelphoek
excursie.
MIDDELBURG - Zoals gebrui
kelijk organiserende Zeeuwse
natuurorganisaties weer een
gezamenlijke thema-avond,
waarin een actueel ondérwerp
belicht wordt. De avond wordt
gehouden op donderdag 18 no
vember in de Zeeuwse Biblio
theek, KouSteensedijk 7 in
Middelburg.
Het thema voor deze avond is
Van Waterbeheersing naar Wa
terbeheer en gaat over de
Zeeuwse waterschappen en het
integraal waterbeheer. De
nieuwe en bredere taak van de
waterschappen betekent dat er
meer raakvlakken komen tus
sen de doelstellingen van de
waterschappen enerzijds en de
natuurbeschermingsorganisa
ties anderzijds. Er treden ook
spanningsvelden op binnen het
totale takenpakket van het wa
terschap. Hoe gaan de water
schappen met de natuurbelan-
gen om? Zijn er mogelijkheden
voor samenwerking? Waar
staan de Zeeuwse waterschap
pen ten aanzien van het inte
graal waterbeheer ten opzichte
van de landelijke situatie? Dit
zijn enkele aspecten die door
de sprekers worden uitgediept.
De avond begint om 20.00 uur
met een openingswoord door
de voorzitter van het Zeeuwse
Landschap, de heer T. A. Vogel.
Om 20.10 uur spreekt de voor
zitter van de Zeeuwse Water-
schapsbond, ir. P. J. Gruijters
over de Zeeuwse waterschap
pen. en het integrale waterbe-'
heer. 21.00 uur: pauze en om
21.20 uur een forumdiscussie
onder leiding van gedeputeer
de De Kok. 22.30 uur: Sluiting.
DRIEBERGEN - Meer dan de
helft van de automobilisten
die donderdagavond wegwerk
zaamheden op rijksweg A2
(Utrecht-Den Bosch) bij Beesd
passeerden, reed te hard. Bijna
60 procent overschreed de
maximumsnelheid van 70 kilo
meter, zo constateerde de poli
tie bij een snelheidscontrole.
Dat heeft het korps landelijke
politiediensten in Driebergen
meegedeeld.
Tussen 21.00 en 00.30 uur wer
den 2H4 auto's gecontroleerd.
Daarvan reden er 1262 te hard.
De gemiddelde snelheid be
droeg 93 kilometer per uur. De
hoogst gemeten snelheid van
een personenauto was 148 kilo
meter.
GOES - Huib Bolle is door een vakjury aangewezen
als de beste tegelaar op de algemene vakbeurs Con
tacta in de Zeelandhallen in Goes van 18 tot 20 okto
ber. Bolle is als leerling in dienst bij Bouwbedrijf
Prince in Burgh-Haamstede.
Tijdens de Contacta werd door
de bedrijven La Grand (Brui-
nisse) en VNPCI (Oosterhout)
een demonstratie tegelen ge
houden. Het Zierikzeese archi
tectenbureau Kort Verton le
verde een tekening, die de no
dige vakbekwaamheid van de
tegelaars vereiste. Huib Bolle
leverde precisiewerk af en won
hiermee een ballonvaart voor
twee personen.
De Contacta, die geldt als de
Zeeuwse bedrijvencontactda-
gen, werd door de meeste
standhouders uit Schouwen-
Duiveland met een tevreden
gevoel afgesloten. Het totaal
aantal bezoekers van de beurs
is gegroeid tot boven* de 6.000.
En ook het aantal stands en de
kwaliteit hiervan namen toe.
Meer aandacht
Tevredenheid was er ook om
dat de opzet meer aandacht te
trekken geslaagd is. Acht
standhouders uit Schouwen-
Duiveland vormden gezamen
lijk het Zeeland Noord Pavil
joen. Voordelen van de samen
werking zijn vooral de afstem
ming in standontwerp en het
gezamenlijk gebruik van een
eigen horeca. Behilve de eer
der genoemde bedrijven be
stond het Zeeland Noord Pavil
joen uit Auberge Maritime,
drukkerij Lakenman en Ocht-
man, BP Tankstations Mol
Schuddebeurs. Noordaoek Di
ving, congrescentrum Slot
Moermond en Zeilvloot de
Zeeuwse Stromen. Bovendien
waren er wandpresentatles van
JMC Design, JonkerPotcgrafie
en Life Design.
De coördinatie van de geza
menlijke deelname lag bij het
intergemeentelijke bureau Be-
drijfscontact Zeeland Noord.
Voor 1994 wordt het paviljoen
vergroot. Hierdoor kunnen nog
meer bedrijven deelnemen aan
de gezamenlijke presentatie.
De heer La Grand (tweede van links) toont de prijswinnaar een foto van de luchtballon. (Foto: Jocfp
van Houdt).
