LAMPLICHT OVER HET ERF
De duinen op Schouwen-Duiveland
Binnen
schippers
blokkeren
jachten
bij
Maasbracht
Volle kerk bij
concert
van
Musi Voca
Film Oeroeg in Zierikzee
4.
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE
Paraboolduin. (Foto: Frans Beekman).
ZIERIKZEE - Water en wind zijn in Nederland twee
belangrijke elementen die het landschap op bou
wen. Maar water en wind kunnen ook het gevormde
weer afbreken, uitschuren ofwel eroderen. In het
tijdschrift van de Natuur- en Vogelwacht Schouwen-
Duiveland Sterna beschrijft Frans Beekman uit Zie
rikzee de drie types duinvormen die op Schouwen-
Duiveland onder invloed van water en wind ont
stonden: strandduinen, buitenduinen en binnendui-
nen.
Bij de duinen speelt het water
een rol bij de aanvoer van het
zand uit zee tijdens storm. Ligt
het zand eenmaal op het strand
en is het gedroogd, dan gaat de
wind ermee spelen. Samen met
planten als Biestarwegras en
Helm kunnen op gunstige
plaatsen strandduinen ont
staan. Deze duintjes vormen na
enige tijd een nieuwe zeereep.
De zeereep kan gaan verwaai
en en zo kunnen valleien-op-
de-wind ontstaan, op Schou
wen vanouds trekgaten ge
noemd, met ervoor en ernaast
stuivende zandheuvels en al
tijd hillen geheten, het mooist
nog te zien in het Stuifduinen-
reservaat.
Verklikkerstrand
In ongeveer 1960 is op het brede
Verklikkerstrand te Nieuw-
Haamstede de duinvorming be
gonnen. Vóór het bestaande
duin lagen strandduintjes die.
op den duur aaneen groeiden
tot een nieuwe zeereep, daarbij
geholpen door Rijkswaterstaat
die toen het uitgangspunt „ge
sloten duinkust" zeer letterlijk
nam.
In een natuurlijke situatie
groeiden 's zomers de duinen
aan en sloegen 's winters vaak
weer weg. Op brede stranden
was dat helemaal geen be
zwaar, per saldo vond daar uit
bouw van de duinen plaats.
Door de winterstormen wor
den de strandduintjes vaak
aangetast tot fortachtige vor
men die men wel "strandpol-
len" noemt. Op het strand van
de Kwade Hoek op Goeree is
dat fraai te zien.
Stuifduinenreservaat
Op de bijgevoegde foto een
prachtig ontwikkeld parabool
duin met op de voorgrond een
vlak stuk oud cultuurland.
In een bestaand duin ontstond
een windkuil. Dat gat in de
duinhelling breidde zich uit in
zeewaartse richting (let op de
tong naar beneden). Het vrij
komende zand werd door de
wind over de kop weer neerge
legd. Op de lange duur ver
plaatste deze kop zich landin
waarts en bleven de zijhellin
gen staan. Van boven ziet het er
als een langgerekte boog uit,
vandaar de naam "parabool-
duin".
De ontwikkeling van het stuif-
gat (of trekgat) in zeewaartse
richting bij het paraboolduin
van de foto heb ik de laatste 15
jaar goed kunnen volgen en het
resultaat is te zien. Er kwam
een bewaard gebleven stuk cul
tuurland uit de Middeleeuwen
bloot met volgestoven greppels
(„Het Akkertje"). In dit hu-
meuze zand zaten heel wat
scherven die er wellicht vroe
ger door bemesting/bewoning
terecht waren gekomen. Het
zand woei er de laatste jaren
tussen uit en de scherven zak
ten steeds lager.
Soortgelijke vormen komen we
ook op de Veluwe in de zand
verstuivingen tegen. Het weg
geblazen zand vormt naast de
laagtes op het oude mos en
grasoppervlak een soort
strooizone waar de planten
weer bovenuit groeien. Soms
vult het zand een oudere uit
blazing ernaast op en soms
vooral in oostelijke richting
worden lage duintjes gevormd.
We zien op dit nieuwe duintje
vaak Kruipwilg en ook een en
kele Vlier groeit er wel weer
bovenuit.
Op veel grotere schaal komen
dezelfde processen ook voor in
de woestijnen en met een beet
je fantasie kan de foto dus ook
gemaakt zijn in Nevada of Ari
zona
Ze kwamen aldus tussen oude
re scherven te liggen (in een
woestijn zouden we dit een kei
envloertje noemen). Ze dateren
uit de 10e tot 13e eeuw (veel
geïmporteerd Paffrath en
Pingsdorf aardewerk). Na die
tijd is het cultuurland vanuit
het westen overstoven en na ze
ven eeuwen kijken we opnieuw
op dat oude middeleeuwse
land.
Aantasting van het duin dus,
maar wel met een zeer interes
sant gevolg. De wijze woorden
van Thijsse uit "Waar wij wo
nen" haal ik hier aan: „En nu
de wind. Daar kunnen wij ge
lukkig in het geheel niet aan
tornen, dus alles wat wij daar
van ondervinden is mooi en
goed en bewonderenswaardig
of in het allerergste geval toch
nog altijd leerzaam".
Duinpolder
De Duinpolders ontstonden
via de verstuiving in de vlakke
binnenduinen of vroongron-
den, onder meer aan de rand
van het zweefvliegveld Nieuw-
Haamstede, tevens de rand van
de Zeepeduinen van Natuur
monumenten.
Door graverijen in de Tweede
Wereldoorlog en bunkerbouw
was hier het plantendek van
het vroongrasland aangetast,
flink meegeholpen door de tal
rijke konijnen. Hetzelfde kan
ook gebeuren door het vee, we
zien dat bijvoorbeeld in de
Mairepolder waar paarden be
paalde stukken kapot trappen.
-Het oppervlak werd door de
wind aanzienlijk verlaagd en
er ontstond een uitblazings-
kom en op andere plaatsen
meer een langgerekte verla
ging. Hiervan gaf school
meester Hubregtse uit Burgh
een goede beschrijving: "Een
langgerekte, diepe zandstui-
ving is hier ontstaan, dezelfde
veelal heerschende Z.W.wind,
die het heuveltje vroeger den
vorm en richting gaf, holde het
als het ware nu weer uit, zoo
dat slechts de lage zijkanten
bleven staan, en juist in de
richting van de lengte-as". En
kele steviger stukken, met wat
meer wortels in de grond bij
voorbeeld, boden weerstand.
BHHHIHHi
In een woestijn noemt men zo
iets een „restberg" (ook Insel-
berg) in ons geval duidelijk be
woond door konijnen.
Ook hier net als op „Het Ak
kertje" verzamelden zich op de
bodem de scherven. Meester de
Nooyer uit Renesse verzamelde
er in de jaren '50 munten uit de
13e tot 15e eeuw, vooral uit
Vlaanderen en Frankrijk (en
niet één uit Holland).
De rechte wandjes van de uit-
blazingslaagtes zijn doorboord
door konijnen die zo de effec
ten van de winderosie verster
ken en ook weer zorgen voor
nestmogelijkheden voor de Tb-
puit, een typische vroongron-
denvogel. Deze toch wel merk
waardige uitblazingsverstui-
ving op de duinpolder vindt
vooral plaats in de wat hogere
ruggen. Sommige van die rug
gen zijn in het verleden wel
licht door de mens opgeworpen
om stuivend zand op te vangen.
De naam „duindijk" in 18e
eeuwse bronnen duidt daar
misschien op.
MAASBRACHT - Actievoeren
de binnenschippers op de Maas
bij Maasbracht verhinderen
sinds donderdagochtend jach
ten de sluis te passeren. „Dat
is geheel tegen de afspraak",
aldus een boze pleziervaarder.
De schippers hebben wel be
loofd de blokkade van de sluis
in de loop van de ochtend op te
heffen. Het is de eerste keer
dat jachten worden tegenge
houden.
De blokkade van de sluis bij
Maasbracht is niet speciaal ge
richt tegen de pleziervaart, al
dus een woordvoerder van de
politie in Roermond. In de eer
ste plaats verhinderen zij hun
collega's die wèl varen, door te
sluizen.
Door CATALIJN CLAES/EWOUT SPEELMAN 55
Hij is nu getrouwd met die dochter van
de garagehouder uit het buurtdorp,
maar ze heeft geen kwade gedachten
als ze denkt dat dat huwelijk al schip
breuk heeft geleden. Ze heeft het 'ou
we' Jan zelf tegen Harmen horen zeg
gen: 'Die jongen van mij is een pracht
jongen en een kei van een zakenman.
Maar hij had nooit moeten trouwen.
Hij is geen man voor één vrouw'.
Als ze thuiskomt vindt ze Harmen in
de kamer. Verwonderd kijkt ze hem
aan. 'Zo vroeg al?' vraagt ze. 'Ik dacht
dat je vanavond pas thuis zou komen'.
Hij staat van zijn stoel op en trekt haar
mee naar de slaapkamer. Ze is onwil
lig, speels geeft hij haar een duwtje.
Wat bezielt Harmen toch? Zo midden
op de dag, zo ineens, dat is toch niets
voor hem?
Wat ze denkt is Harmen helemaal niet
van plan. De verrassing en het kinder
lijke plezier dat hij daar bijvoorbaat
om heeft houden zijn gedachten gevan
gen, aan vrijerij denkt hij helemaal
niet.
'Nou?' zegt hij gespannen.
Ja, daar hangt het, het geschenk, het
grote geschenk een bontjas, een du
re bontjas, die zeker wel een duizend of
drie gekost heeft.
O ja, laatst was ze met Harmen meege
reden naar de stad met vrees en be
ven, want hoewel hij inderdaad meteen
geslaagd was voor zijn rijbewijs, was
hij stellig nog geen volleerd chauffeur.
Ze had een kop koffie met hem gedron
ken in een goede gelegenheid. Vroeger
zou Harmen daar niet over gedacht
hebben. Als hij een enkele keer naar de
stad ging nam hij brood mee of kocht
een stukje worst en hij dronk zijn kof
fie in Marktzicht waar de boeren op
hun klompen binnen mogen komen en
de vloer bevuild is met modder en res
ten mest.
Jan Doornbos heeft Harmen wat vlot
ter gemaakt en daar is Justine blij om.
Een losbol en een geldsmijter zal Har
men nooit worden, daar heeft de goei
erd echt geen aanleg voor, maar hij
weet zich maatschappelijk wei wat be
ter aan te passen, hij draait ieder dub
beltje niet meer om, om het dan toch
weer in zijn zak te steken.
Ze waren een bontzaak voorbijgeko
men en Justine zou geen vrouw zijn als
ze niet een ogenblik was blijven staan.
'Die daar', had ze gezegd, 'een
droom
Tben waren ze verder gelopen. Ze had
Harmen tot het notariskantoor ge
bracht waar hij verwacht werd en .had
zelf nog wat boodschappen gedaan.
Aan de bontmantel had ze heel niet
meer gedacht, 's Winters droeg ze een
coat, gevoerd met een schaapshuid,
niet sjiek maar lekker warm. De be
hoefte aan een bontjas was nooit bij
haar opgekomen en zeker zou ze er
nooit bij Harmen om gezanikt hebben.
Hij gaf haar ruim kleedgeld, vroeg
nooit hoe ze dat besteedde. Wat ze niet
nodig had zette ze op de spaarbank,
maar veel was het niet, ze hield er nu
eenmaal van om eens een nieuw hoed
je, een vlot jurkje of schoentje te ko
pen. Ze was niet zo handig met de
naald om zelf haar jurken te maken,
Greet kon dat wel.
Nu hangt 'die daar' aan een knaapje
voor de driedeurskast en Harmen,
Harmen staat maar te grinniken.
'Voor jou', zegt hij wat schorrig, 'pas
hem maar. Als hij niét goed is mag ie
geruild'.
De mantel is wèl goed, het is precies
haar maat. Nu begrijpt ze waarom ze
zich een paar dagen geleden een onge
luk heeft gezocht naar haar zomerjas,
die ze nergens kon vinden en die 's
avonds toch in haar kast hing. Die
heeft Harmen uitgerekend en prak
tisch als altijd natuurlijk meegeno
men, dan konden ze in de winkel zien
welke maat hij moest hebben.
(wordt vervolgd)
Vrijdag 23 juli
NEDERLAND 1
17.53 uur Nieuws voor doven
en slechthorenden.
18.00 uur Journaal.
18.15 uur Sesamstraat, geva
rieerd kindermagazine.
18.33 uur Flipper. Amerikaan
se jeugdserie.
19.02 Tekenfilmfestival.
19.08 uur Star Trek, the next
generation, Amerikaanse sf-
serie.
20.00 uur Journaal.
20.25 uur 100 Wat?! Spelpro-
gramma.
21.12 uur The Saint. Engelse
misdaadserie.
22.06 uur De tijger slaat toe.
Documentaire.
22.46 uur In de herhaling
Serie herhalingen van infor
matieve programma's.
23.27 uur Journaal.
NEDERLAND 2
13.00 uur Nieuws voor doven
en slechthorenden.
18.00 uur Journaal.
18.22 uur Zoovenirs. Serie over
dierentuin-dieren.
18.55 uur Candid camera.
Amerikaanse humor met de
verborgen camera.
19.22 uur Allo allo. Engelse co
medyserie.
19.57 uur America's funniest
home video's. Amateur video
opnamen.
20.26 uur Stank voor dank. En
gelse comedVserie.
21.03 uur Blind date, dating-
programma.
21.57 uur Lach mee met André.
Terugblik.
22.43 uur In the heat of the
night. Amerikaanse politiese
rie.
23.34 uur Ruby Wax ten voeten
uit. Serie talkshows.
00.09 uur Moord in extase. Ne
derlandse speelfilm.
01.50 uur Journaal.
NEDERLAND 3
08.53 uur Nieuws voor doven
en slechthorenden.
13.35 uur Tour de France.
18.00 uur Journaal.
18.15 uur All along the watcho-
wer. Serie portretten van mu
sici.
18.51 uur Tour de France. Sa
menvatting.
19.25 uur NOS-Film Musical:
Singin' in the rain. Ameri
kaanse musical.
21.12 uur North Sea Jazz Festi
val 1993. Rechtstreeks verslag.
22.00 uur Journaal.
22.15 uur Sportjournaal.
22.30 uur Nova, actualiteiten
programma.
23.00 uur uur Trekking dage
lijkse lotto.
23.04 uur NOS-film classic:
The China Syndrome. Ameri
kaanse speelfilm.
RTL 4
06.00 uur Hei elei kuck elei,
Luxemburgs programma.
06.30 uur RTL Classique.
07.00 uur RTL 4 Nieuws.
07.05 uur Scooby Doo.
07.30 uur RTL 4 nieuws
07.35 uur Yogi Bear.
08.00 uur RTL 4 nieuws
08.06 uur The Bold the Beau
tiful, Amerikaanse serie. Herh
08.30 uur RLT 4 nieuws.
08.35 uur Santa Barbara, Ame
rikaanse soapserie.
09.00 uur RTL 4 nieuws.
09.10 uur Rad van fortuin,
spelprogramma. Herh.
09.35 uur Secrets. Amerikaan
se serie.
10.05 uur As the world turns.
Amerikaanse serie.
10.50 uur Son's and daughters,
soapserie.
11.15 uur RTL shop
11.25 uur RTL Text-radio
11.55 uur Clip van de dag.
12.00 uur Telekids.
13.00 uur RTL text-radio.
13.20 uur 600 spel. Herhaling.
13.30 uur Showtime Summer
time
14.00 uur De vakantieman
15.00 uur RTL shop
15.10 uur General Hospital.
Amerikaanse soapserie.
15.55 uur Santa Barbara. Ame
rikaanse soap.
16.20 uur The Oprah Winfrey
show
17.05 uur Love Boat, Ameri
kaanse serie.
18.00 uur RTL 4 zes uur nieuws
18.15 uur The upper hand. En
gelse comedy.
18.40 uur The bold beautiful.
Amerikaanse soap rond twee
families.
19.00 uur Rad van fortuin,
spelprogramma
19.30 uur RTL 4 avondnieuws.
19.50 uur RTL 4 weer.
20.00 uur Secrets, Amerikaan
se serie.
20.30 uur Het uur van de waar
heid, een selectie van opmer
kelijke en waargebeurde ver
halen uit Amerikaanse en
Duitse reality programma's.
21.30 uur Laurie Hill. Ameri
kaanse comedyserie.
21.55 uur Cooley High. Ameri
kaanse speelfilm.
23.35 uur RTL 4 laatste nieuws
23.50 uur Deranged. Ameri
kaanse horrorfilm.
01.15 uur Nachtprogramma.
BRT 1
17.28 uur Prins Valiant, 65-
delige Amerikaanse teken
filmserie.
17.52 uur Samsonclips.
17.55 uur Tik tak, serie. Afl.
204.
18.00 uur Journaal.
18.10 uur Mooi en meedogen
loos, Amerikaanse serie. Afl.
735.
18.35 uur Secrets, serie.
19.03 uur Buren, Australische
serie. Goed nieuws voor Bron-
wyn brengt Sharon in de war.
Paul krijgt een nieuwe mede
werkster, maar verliest een
andere.
19.25 uur Mededelingen en pro
gramma-overzicht.
19.30 uur Journaal en Sport.
20.00 uur Kapers op de kust.
Spelprogramma.
20.05 uur Moeders mooiste. En
gelse comedyserie.
20.30 uur Zeg 'ns AAA, Neder
landse comedyserie.
21.00 uur De fabriek, 13-delige
Nederlandse serie.
21.50 uur Tropical heat. 22-
delige Amerikaanse actieserie.
22.40 uur Tips voor trips
Aansl. Paardenkoersen
22.45 uur Vandaag en sport.
23.10 uur Dangerous curves,
Amerikaanse avonturenserie.
00.00 uur Coda.
BRT 2
13.35 uur Sport extra.
20.00 uur Vlaanderen vakan
tieland. Toeristische portret
ten.
20.40 uur Herover de aarde:"
Het huis van de toekomst. We
tenschappelijk programma.
21.30 uur Tips voor trips.
21.35 uur Journaal en sport.
22.05 uur Tourjournaal.
22.35 uur Zoeken naar Eileen.
Nederlandse psychologisch
drama.
ASSEN - Een werkgever uit het
Drentse gehucht Koekanger-
veld is woensdag door de recht
bank in Assen veroordeeld tot
het betalen van 7.500 gulden
smartegeld aan een inwoonster
van Hoogeveen wegens het ple
gen van ongewenste intimitei
ten. De man, werkzaam in de
bouwnijverheid, moet de
vrouw tevens ruim 8.000 gul
den aan achterstallig loon uit
betalen.
DREISCHOR - Een uitver
kocht huis, rijen wachtenden
buiten de kerk en drukte met
het plaatsen van extra stoelen.
Dit beeld kenmerkte het geza
menlijke optreden van orga
nist Sander van Marion en de
panfluitist Matthijs Koene in
de Nederlandse Hervormde
kerk van Dreischor.
Op het programma voor deze
avond stond werk van Handel
en Bach maar ook muziek van
componisten als Albinoni,
Seixas, Arhe en Crackel. Van
Marion opende het concert met
een eigen compositie, Fantasie
a la Bailique de Valère. Hier
mee verbaasde hij zelfs de ken
ners met wat hij allemaal uit
het orgel wist te halen. Het
stuk was soms statig, dan weer
geestig en speels. Daarna tra
den Van Marion en Koene sa
men op. Die combinatie is vrij
logisch omdat beide instru
menten met pijpen worden
aangeblazen. Met dien verstan
de dat Koene het met zijn jeugd
en panfluit het op moest ne
men tegen een volumineus or
gel.
De grote opkomst was voor bei
de musici een aanmoediging
maar was tegelijkertijd voor
Koene ook een handicap, 's
Middags was er weliswaar
hard gerepeteerd om de bijzon
dere akoestiek van het kerkge
bouw uit te proberen, maar
door het vele publiek werd de
nagalm 's avonds min of meer
gehalveerd. Met zijn jeugdig
enthousiasme en fraaie embou
chure overwon hij deze moei
lijkheid met glans. Dat resul
teerde niet alleen in een en
thousiast applaus maar ook in
het nodige aantal verzoeken
om zijn handtekening. Vier
september staat al weer het
laatste concert van Musi Voca
op het programma. Hiervoor
zijn een brassband en een man
nenkoor uitgenodigd.
In bioscoop Concertzaal op zondag en
dinsdag
ZIERIKZEE - De Nederlandse film Oeroeg die kort
geleden in premiere ging, is aanstaande zaterdag én
volgende week dinsdag te zien in bioscoop De Con
certzaal te Zierikzee.
De film werd gemaakt naar het
gelijknamige boek van Hella
S. Haase. Hij is geregisseerd
door Hans Hylkema en de
hoofdrollen worden gespeeld
doot Rik Launspach, Martin
Schaw, Jeroen Krabbé, Peter
Faber en Josée Ruiter.
Oeroeg is het verhaal van een
hechte vriendschap tussen
twee jongens met een verschil
lende huidskleur en achter
grond die wreed doorkruist
wordt door de loop van de ge
schiedenis.
Johan ten Berghe (Rik
Launspach) en Oeroeg (Martin
Schwab) zijn geboren op dezelf
de dag. De een als zoon van een
Hollandse plantagehouder, de
ander als zoon van diens werk
nemer, de Indonesische opzich
ter Deppoh. De jongens zijn ge
zworen vrienden maar naar
mate hun kinderjaren verglij
den wordt duidelijk dat ze
door hun verschillende achter
grond uit elkaar groeien.
Wanneer Johan vanuit Neder
land als militair terugkeert in
Nederlands-Indië om daar te
vechten tegen de vrijheidsstrij
ders ontdekt hij dat alles an
ders is geworden. Hij is niet
langer de Nederlandse jongen
die zonder problemen bevriend
kan zijn met een Indonesische
jongen. Hij staat aan de kant
van de onderdrukker, of hij nu
wil of niet.
Wanneer hij op de veranda van
zijn ouderlijk huis zijn vader
aantreft, vermoord door de
opstandelingen wil hij nog
maar een ding: achterhalen
wie de moordenaar is. Niet al
leen voor zijn eigen genoegdoe-
AMSTERDAM Amsterdam
krijgt een derde stadsbeiaar-
dier. Hij luistert naar de naam
.Gideon Bodden. Met zijn 22 ja
ren is hij Nederlands jongste
beiaardier, aldus een medede
ling van de gemeente.
ning, maar ook omdat hi jver-
moedt dat zijn vroegere vriend
Oeroeg zijn vader heeft ver
moord.
Hij maakt een wanhopige
zoektocht naar de Oeroeg-van-
toen, naar een liefde die verlo
ren ging maar niet stierf. De
film wordt zondag 25 juli en
dinsdag 27 juli om 20.00 uur
vertoond.
Advertentie
De Concertzaal
te Zierikzee
7.nmla<; 25 juli 20.00 uut'
din-da» 27 juli 20.00 uur
