Schouwen-Duivelanders in
Napoleons 'Grande Armee'(slot)
Woningbouw in Noordgouwe
vooral langs de Heereweg
com
tec
Minder aanvoer van
puin op stortplaats
Champagne-ontbijt
op huwelijksdag
Op zaterdag 13 maart
Strao in Scharendijke
f
De ondergang van de Grande Armee en Napoleon's tanende macht
Gebied langs Zuidweg blijft vrij voor uitzicht op
dorpssilhouet
Vergadering
algemeen
bestuur RSG
Bedrijfsgezondheidszorg
onderwijs in commissie
6
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE
Het beeld van een der veldslagen van Napoleon. (Foto: Spiegel der Historie, november 2966).
ZIERIKZEE - Ook het eiland Schouwen-Duiveland heeft in 1812 tol moeten betalen aan de mensverslinden-
de veldtochten van Keizer en veldheer Napoleon. Jonge inwoners van Schouwen-Duiveland dienden in het
33ste regiment, het 126ste regiment of maakten deel uit van Napoleons elitetroepen; De Nationale Garde.
Amateur-historicus J. Schot B.w.z. uit Zierikzee dook diep in de boeken.
Van de jongens van het eiland
die ingedeeld waren in het Eli
te Corps van de Keizerlijke Na
tionale Garde schrijft prof. dr.
Schama: „Net als elders in Eu
ropa had de ondergang van de
'Grande Armee' in Rusland het
krediet van het Keizerlijk ge
zag in de Nederlanden diep on
dermijnd. De verliezen van
zo'n 14.000 man sterke Neder
landse strijdmacht waren ver
houdingsgewijs niet ernstiger
d&n die van de andere buiten
landse contingenten, maar dat
was op zich al rampzalig ge
noeg". Van de 500 Nederlan
ders uit het Elitecorps der Kei
zerlijke Nationale Garde keer
den er maar veertig van de
Russische veldtocht terug, zel
oten met alle ledematen intact.
Bij dit corps waren de volgen
de eilandbewoners ingedeeld:
Dingeman Bakker, zoon van
Pieter en Willemina Cats uit
Zierikzee, Johannes Heuse-
veld, zoon van Tfeunis en Kenke
Bastiaanse uit Zierikzee, Roe
land Loenjers, zoon van Hen-
dricus en Bastiana Hekke uit
Zierikzee, Christiaan Hoes,
zoon van Christiaan en Catha-
rina Verdonk uit Zierikzee en
Johannes Sprok, zoon van Bar
tholomew en Janna van
Sprong uit Zierikzee, Adam
van der Moer, zoon van Izaak
en Wilhelmina van Oostdijk
uit Zierikzee, Dingeman van
Zon, zoon van Cornelis en
Adriana de Ruyter uit Ouwer-
kerk. Simon Levi van Os, zoon
van Zadoc en Roosje Leers, ge
boren in Rotterdam maar wo
nende in Zierikzee was ook bij
het regiment ingedeeld, maar
zond een 'remplagant'.
Fourageren
Ook in het 124ste Regiment de
Ligne werden tientallen
Zeeuwse jongens ingezet,
meest voor de aanvoer van le
vensmiddelen voor de enorme
troepen voor Rusland. Jaques
Presser schrijft daarover in
zijn 'Napoleon. Historie en Le
gende': „Elk regiment heeft
een eindeloze trots; wanneer
het Hollandse 124ste regiment
op 9 juni Saalveldt verlaat
voert het over de 100 stuks
hoornvee mede, dat de verre
van overvloedige foerage spoe
dig uitput. Er is een geharre
war van allerlei volken door el
kaar, een opeenhoping van
misverstanden en vertragingen
die met de dag erger wordt.
Spoedig komt het tot moord en
brand. Keizer Napoleon komt
zelf toegesneld en beveelt de
plunderaars en deserteurs
dood te schieten".
Ook in dit regiment waren 48
Zeeuwse 'Conscrits' ingedeeld,
waarvan zeven van het eiland
Schouwen-Duiveland. Dat wa
ren: Marinus Trompert, zoon
van Marinus en Janna Schip
per uit Zierikzee, Jacobus
Brouwer, zoon van Jan en Cor
nelia Landmeter uit Ooster-
land, Job Vijverberg, zoon van
Jan en Maria Verker uit Oos-
terland, Johan van Wessum,
zoon van Lambertus en Corne
lia Bal uit Oosterland, Joost
Flohil, zoon van Jan en Pieter-
nélla van de Waarde uit Ooster
land, Pieter Boone, zoon van
Pieter en Cornelia Roelse uit
Zierikzee en Jacobus van
Gink. zoon van Pieter en Mag-
dalena Jansen uit Zierikzee.
In het 124ste regiment kwam
veel desertatie voor, daar het
'Grande Armee' van Napoleon
in Rusland dusdanig vernie
tigd was dat het geloof in Euro
pa aan het onoverwinnelijke
leger danig aan het tanen was.
Zo kwamen ook Joost Vijver
berg en zijn maat Joost Flohil
na vele omzwervingen weer
veilig in het toen al van het
Franse juk bevrijde Ooster
land terug, zo blijkt uit het ar
tikel Oosterlanders in de Gran
de Armee van Napoleon van de
elfde jaargang van het Zeeuws
Tijdschrift. Na de fatale neder
laag die Napoleon in Rusland
leed ging de conscriptie in nog
heviger mate verder. Napoleon
moest een nieuw leger in hét le
ven roepen waarbij ook jon
gens van 17 jaar werden ge
licht. Ook uit Zeeland moest
weer een groep van 33 mensen
aantreden.
Oorlogsbrief
De Zeeuwse 'uitverkorenen'
vertrokken met een totaal van
200 jongens op 1 april 1813 naar
de oorlogshaven Rochefort. Zij
zouden allen rdienst moeten
gaan doen op het Franse oor
logsfregat L'Ocèan. Onder hen
bevond zich Jan Schot W.z. uit
Tholen. Van hem is in de fami
lie altijd een brief bewaard die
hij schreef naar zijn ouders,
zusters en broer vanuit Roche
fort naar Tholen. Ook hij
kwam nimmer weerom. Op 6
mei 1813 kwam de groep in Ro
chefort aan. De jongens doen
niet lang dienst op de Franse
vloot, zo blijkt uit een brief
van conscrit Pinson, waarin hij
schrijft dat hij is geplaatst op
het schip La Licorne in juni
1813.
In augustus deed hij nog even
dienst op het oorlogsschip De
Majestueuse. Dat schip kon, zo
blijkt uit de brief, echter niet
uitvaren daar de Engelsen voor
de Franse havens kruisten.
Toen werden de bemanningen
der Franse vloot ingelijfd in
het nieuw opgerichte Grande
Armee om te worden ingezet
voor de veldtochten in Duits
land. Ze moesten allen marche
ren naar Mainz om verdere be
velen te ontvangen. De matro
zen waren overbodig geworden
en zij werden 'omgeschoold' tot
artilleristen en infanteristen.
Zo had Napoleon weer 40.000
man meer voor zijn voetvolk.
In de slag bij Leipzig werden
deze jongens ingezet. Tijdens
die slag, in oktober 1813, werd
Napoleon's leger vernietigd
door de troepen van de verbon
den mogendheden.
In deze groep bevonden zich
twee Zierikzeeënaars, name
lijk Roekus de Kok, zoon van
Leendert en Jannetje Roelse en
Abraham Gerardus Sevenhuy-
sen, zoon van Cornelis en Mar
tina Neeltje Bakker. Zij waren
beiden remplagant. Ook van
hen kwamen er weinig terug.
Van de goed drie jaar dat Ne
derland deel uitmaakte van
het Franse Keizerrijk dienden
28.000 Nederlanders onder de
Franse adelaar. Vijftiendui
zend van hen namen deel aan
de tocht naar Rusland in 1812
en van hen keerden slechts en
kele honderden behouden te
rug. Ook voor de inlijving in
1810, tijdens het Koninkrijk
Holland onder Napoleons
broer Lodewijk, eiste Napole
on van zijn broer in 1808 al 3000
Hollandse soldaten die moes
ten worden ingezet in de oorlog
met Spanje.
Hollandse brigade
Ook van deze zogenaamde Hol
landse brigade kwam vrijwel
niemand terug. Bijna allen zijn
vermoord door de Brigans
(Partizanen). Ongetwijfeld zijn
daarbij ook Zeeuwen vertegen
woordigd geweest, getuige de
vele brieven - van Vlaamse
conscrits aan het thuisfront.
Van één Zierikzeeënaar weten
we dat hij is vermoord in Span
je door de Partizanen, name
lijk de stiefzoon van Dominee
Reinier Sweigholt. Hij werd op
10 juni 1809 bij Frujillo met
zijn patrouille van 18 man ver
moord. Ook in de oorlog in
Spanje liet Napoleon 473 do
den achter.
J. Schot B.w.z.
Bronnen en literatuur
Archieven van de Kapitein der
recrutering (origineel in Mid
delburg) Prof. dr. Simon Scha
ma - Patriotten en bevrijders
Sergeant Bourgogne - Oogge-
tuigeverslag van de Russische
veldtocht Eugene Thrle - Napo
leon in Rusland Jan van Bakel
- Vlaamse soldatenbrieven uit
de Napoleontische tijd Jaques
Presser - Napoleon Historie en
legende P. A. Andriessen - De
tocht naar Rusland H. Th.
Chappuis - Napoleon J. A. de
Moor en H. Ph. Nagel - Dui
zend miljoen maal vervloekt
land Brief van Jan Schot uit
Rochefort P. Geyl - Napoleon.
NOORDGOUWE - De grond die door de verplaat
sing van het bedrijf van de gebroeders Dalebout in
Noordgouwe vrijkomt voor woningbouw, zal alleen
aan de kant van de Heereweg worden benut voor wo
ningbouw. Het open gebied langs de Zuidweg, dat
uitzicht biedt op het dorps-silhouet blijft leeg. Dat
bleek uit een nadere toelichting van de burgemees
ter van Brouwershaven, L. N. Labruyère.
wingsmogelijkheden (75 meter
afstand van de provinciale
weg) en het kleine gebied waar
op dit zou plaatsvinden is de
aantasting van het beeld ge
ring bij de huidige plannen,
volgens de burgemeester. De
Kloosterweg/Zuidweg heeft
een grote lengte met een vrij
zicht op de Ring. Indien de be
bouwingshoogte en -vorm zorg
vuldig worden ingepast kan
het zicht op de toren groten
deels worden behouden. Van
uit de Heereweg zal sloop van
de hoge landbouwschuren en
nieuwbouw met een lagere
nokhoogte het zicht op de Ring
verbeteren. De schuren nemen
dit zicht nu vrijwel geheel weg,
aldus de heer Labruyère.
Het is de bedoeling dat de hui
dige woning van de gebroeders
Dalebout op de hoek Heere-
weg/Dokter Wortmanstraat
blijft staan en wordt verkocht.
Het hoekpand is essentieel
voor het besloten beeld van de
Ring en het smalle profiel van
de Heereweg. De schuren en ge
bouwtjes die daarachter liggen
worden afgebroken. Op het
grondgebied dat daardoor vrij
komt wordt een nieuwe straat
aangelegd die vanaf de Heere
weg doorloopt achter de tuinen
van de woningen die aan de
Dokter Wortmanstraat staan.
Op die manier krijgen de be
woners een achteruitgang.
Volgens de burgemeester is het
de bedoeling om achter de wo
ning van de gebroeders Dale
bout aan de Heereweg twee
onder-een-kap woningen te
bouwen. Vanuit de nieuw aan
te leggen weg zou achter deze
woningen een doorlopend
straatje worden gerealiseerd
waaraan nog twee vrijstaande
woningen met garage kunnen
worden gebouwd. Hier tegen
over, aan de andere kant van de
nieuw aan te leggen weg, zou
den nog enkele nieuwe vrij
staande woningen komen. Er
bestaan dus plannen voor de
bouw van zes nieuwe woningen
op de plaats waar nu nog de be
drijfsgebouwen van de gebroe
ders Dalebout staan.
Volgens de heer Labruyère wil
het dagelijks bestuur van de
gemeente het open gebied
langs de Zuidweg het liefst ver
kopen aan iemand die er paar
den wil houden. Voor dat doel
zou aan de rand van het gebied,
aansluitend op het wijkje met
nieuwe woningen een schuur
gebouwd mogen worden.
Het karakteristieke beeld van
de Ring met kerktoren is vanaf
de Zuidweg waarneembaar
dankzij het tussenliggende
grasland. Bebouwing of be
planting zouden dit beeld ge
deeltelijk beperken. „Gelet op
de zeer beperkte bebou-
Plattegrond van het nieuwe bebouwingsplan aan de Heereweg te
Noordgouwe.
ZIERIKZEE - Een raamplan
voor de invoering van de basis
vorming. Dat is een van de
punten die aan de orde komen
tijdens de openbare vergade
ring van het algemeen bestuur
van de Regionale Scholen Ge
meenschap Professor Zeeman.
De vergadering wordt op dins
dag 9 maart om 16.00 uur ge
houden in het schoolgebouw
aan het Hatfieldpark 2. Op de
agenda staat verder een finan
cieel overzicht over 1992, de
herplaatsing van de heer J. C.
Witkam, de benoeming van
mevrouw R. M. Mol tot lerares
handelskennis in tijdelijke
dienst en personeelszaken. Ie
dere belangstellende kan de
vergadering bijwonen.
Advertentie
meer
ontvangen?
(bel
comtec
voor
antenne
en schotel
installatie)
01110-16387
KERKWERVE - De aanvoer van puin, bouw- en
sloopafval op de vuilstortplaats aan de Hoosjesweg
nabij Serooskerke is in het vierde kwartaal van 1992
bij{ia gehalveerd ten opzichte van het jaar daarvoor.
Tbrwijl op de stortplaats 3804
kub minder werd aangevoerd,
verzamelde het (voor dat doel
onlangs opgerichte) bedrijf
Wandel Recycling tot en met
eind november 3269 kub puin.
Dit bouwafval is bestemd voor
hergebruik.
Uit het verslag over het vierde
kwartaal van de reinigings
dienst blijkt dat de hoeveel
heid meldingen van plaagdie-
ren aan het eind van 1992 wat
groter was dan het jaar daar
voor. Precies 123 mensen rie
pen de hulp van de plaagdier-
bestrijders in terwijl in het
laatste kwartaal van 1991 101
mensen werden geplaagd door
muizen, ratten, mollen, kak
kerlakken, bijen of vlooien.
Opvallend is de grote hoeveel
heid landbouwprodukten die
in het laatste kwartaal werd
aangevoerd op de stortplaats.
Bijna 1940 kub. terwijl dat een
jaar daarvoor nog 1396 kub
was. Ook de hoeveelheid grond
die werd aangevoerd was gro
ter: 999 kub tegenover 72 kub
in 1991.
De huisvuilauto's voerden in
de laatste drie maanden van
1992 1491 kub afval aan op de
stortplaats. En via de chemo
kar werd 12,719 kilo klein che
misch afval aangevoerd. Dat
was ruim 2.500 kilo meer dan
in het laatste kwartaal van
1991. Ook de hoeveelheid groot
chemisch afval dat (milieu
vriendelijk) werd verwerkt
groeide van 374 tot 810 stuks.
BRUINISSE - Het zal je maar gebeuren op de vroege
morgen. Na een gezonde nachtrust stapte de Bruse
rijwielhersteller met frisse moed uit het echtelijke
bed. Het beloofde een dag met een bijzonder tintje te
worden. Het was namelijk precies 32 jaar geleden
dat het echtpaar voor de ambtenaar van de burger
lijke stand had gestaan.
Op het moment dat de allround
bandenplakker zich in de kle
ren wilde hijsen rinkelde de
deurbel. „Nog vroeg en dan
weer al iemand op de stoep
voor een ventiel of een beetje
lucht voor een fietsband", was
mogelijk zijn eerste reactie.
Hij zoefde de trap af en stond
even later oog in oog met een
stevig tegen de koude noord
oostenwind geklede chef-kok
van restaurant Aquamarijn in
Bruinisse. „Gefeliciteerd met
uw 32-jarig huwelijk", introdu
ceerde hij zich spontaan. „Om
dat u vandaag wat te vieren
hebt kom ik even een ontbijtje
voor u serveren". Met een blik
in de richting van de bordjes,
servetten, wit-, bruin- en kren
tenbrood, gekookte eieren, ei
genhandig geperst Sinaasap
pelsap, koffie, thee, melk,
champagne en een bloemetje
probeerde hij de rijwielherstel
ler er van te overtuigen dat hij
meende wat hij zei. Iemand die
zoveel bij zich draagt kan men
vanzelf onmogelijk in de kou
laten staan. Alsof de kok kind
in huis was, begon hij gerouti
neerd de tafel te dekken met al
les d'r op en d'r aan. Kort daar
op kwam de vrouw des huizes
getooid in degelijke nachtkle-
dij poolshoogte nemen. Toen
het ontbijt volledig in gereed
heid was gebracht adviseerde
de onverwachte „indringer"
haar aan de tafel bij te schui
ven. „Eet smakelijk en een
prettige dag. Het bestek kom
ik nog wel eens ophalen", zei
hij, terwijl hij het verbouwe
reerde bruidspaar knusjes ach
terliet.
ZIERIKZEE - De discussies over het terugdringen
van het ziekteverzuim laten ook het onderwijs niet
ongemoeid. Daarom bespreekt de Zierikzeese com
missie onderwijs dinsdag 9 maart het invoeren van
bedrijfsgezondheidszorg in het onderwijs. Dit ge
beurt tijdens een vergadering die om 19.30 uur in het
stadhuis begint.
Behalve het al dan niet invoe
ren van deze bedrijfsgezond
heidszorg in het onderwijs be
spreekt de commissie ook de
wet medezeggenschap onder
wijs 1992. Deze wet treedt dit
jaar in werking en versterkt zo
de medezeggenschap van per
soneel, ouders en leerlingen in
verschillende opzichten. Met
name de schoolbesturen krij
gen hierdoor een grotere be
leidsvrijheid. Invoering van
deze nieuwe wet betekent dat
schoolbesturen en medezeg
genschapsraden een nieuw me-
dezeggenschapsreglement
moeten vaststellen.
Verder komt ook een aantal
praktische zaken aan de orde,
zoals de vervanging van een ge
deelte van het meubilair van
de Sint Willibrordusschool, de
uitbreiding van de schoon
maaktijd Binnen de Veste en
de gewenste aanpassingen voor
invaliden in de Johan Louis de
Jongeschool. En hoe kan het
ook anders, ook een heroriën
tatie van het bestaand beleid
prijkt op de agenda.
Wat het aanbrengen van aan
passingen ten behoeve van in
validen befreft gaat het om het
toegankelijk maken van de J.
L. de Jongeschool voor rolstoe
lers en om het plaatsen van een
invaliden-toilet. Een ander
punt betreft het aantal uren
waarin Binnen de Veste van
stof en vuil wordt gezuiverd.
Volgens de schoonmaaksters is
het aantal beschikbare uren
ontoereikend. Dit omdat ver
schillende ruimten een andere
bestemming kregen waardoor
deze meer worden schoonge
maakt. Dit heeft echter niet ge
leid tot een bijstelling van het
aantal schoonmaakuren. Om
de zaak naar behoren te kun
nen reinigen wordt voorgesteld
om het aantal schoonmaaku
ren met tachtig uur te verhogen
tot in totaal 1431 uur. Aan die
(mogelijke) uitbreiding hangt
een prijskaartje van ƒ1650,-.
SCHARENDIJKE - Op zaterdag 13 maart wordt in
de kern Scharendijke het jaarlijkse Strao-feest ge
houden. Het evenement begint om 12.00 uur wan
neer de versierde paarden in de Dorpsstraat worden
gekeurd.
Ongeveer een half uur daarna
begint de rit, waarbij de rui
terstoet naar het strand rijdt
voor het wassen van de paarde-
voeten. Tbrwijl die rit bezig is
worden vanaf 12.45 uur in de
Dorpsstraat wedstrijden ring
steken per fiets gehouden voor
de jeugd tot en met twaalf jaar.
Om ongeveer 14.15 uur wordt
de ruiterstoet terug verwacht
in de Dorpsstraat. Vooraf ge
gaan door het muziekgezel
schap Nut en Uitspanning uit
Zonnemaire maakt men een
rondgang door Scharendijke.
Tbrug in de Dorpsstraat wordt
de ruiterstoet begroet door de
burgemeester van Midden-
schouwen, W. den Boer. Hij
spreekt het gezelschap toe.
Daarna wordt in de Dorps
straat de traditionele wed
strijd ringsteken te paard ge
houden. De kinderen kunnen
zich ondertussen aan de Platte-
weg vermaken met ponyrijden.
Tijdens het Straofeest zijn in
Scharendijke in de brood en
bankelafdeling van de super
markt aan de Dorpsstraat weer
de traditionele schróösels te
koop.
Belangstellenden die met hun
paard of pony aan het Strao
feest in Scharendijke willen
deelnemen, dienen zich tevoren
aan te melden via telefoon
nummer 01117-2068.
