schermen
Een kijkje achter de
P. Mom van Uit op Schouwen-Duiveland
a
OUDEJAARSBULAGE
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE
vernomen, redde de
toenmalige burgemeester Th.
H. de Meester de avond door
met een genereus gebaar het
Stadhuismuseum open te
stellen. Het publiek nam het
gelukkig allemaal nogal
laconiek op, in tegenstelling
tot de leden van de
werkgroep die werkelijk met
het zweet in de handen
stonden.
Dat gevoel van bange
vermoedens en vertwijfeling
van Mom was inmiddels niet
onbekend meer. Het incident
met de hagelbui als
spelbreker maar ook de
ongemakken die een oud en
sfeervol theater nu eenmaal
met zich meebrengt, zorgden
ervoor dat Mom zeker in de
eerste jaren soms op het
puntje van zijn stoel zat
hopend dat er niets
onverwachts zou gebeuren.
Die schietgebedjes werden
niet altijd verhoord, zoals die
keren dat het gordijn niet
zonder het nodige ruk- en
trekwerk dichtwilde of die
keer toen het licht uitviel.
Dergelijke technische
mankementjes zijn na de
grote verbouwing van de
Concertzaal in het seizoen '70-
'71 uitzondering geworden.
Natuurlijk kan de
Concertzaal niet vergeleken
worden met een modern en
van alle technische snufjes
voorzien theater en natuurlijk
zijn er altijd wel gebreken die
opgeknapt moeten worden,
maar ondanks die gegevens
vindt Mom dat de Concertzaal
zeker als theater voldoet.
Daarom is het ook zo jammer
dat de vedetten van nu zoals
een Youp van 't Hek, een Paul
van Vliet en een Brigitte
Kaandorp niet of nauwelijks
meer in Zierikzee te zien zijn.
Hoewel de concurrentie in het
cabaretwereldje volgens Mom
nu groter is dan in de jaren
zestig en zeventig, kiezen de
meeste cabaretiers van nu
voor meerdere optredens in
één en hetzelfde theater, want
het publiek komt toch wel.
,,Men heeft het ervoor over
om voor een voorstelling een
eind te reizen" is de ervaring
van de Zierikzeese theater
organisator.
In de tijd dat hij zijn entree
maakte bij de werkgroep was
dat wel even anders.
Schouwen-Duiveland was nog
nauwelijks ontsloten,
waardoor een avondje theater
zich beperkte tot de
Concertzaal. Dat avondje
theater, dat volgens Mom
door sommigen ten onrechte
het etiket elitair kreeg
opgeplakt, werd in die jaren
zestig onder de paraplu van
de Zeeuwse Volksuniversiteit
georganiseerd. Een taak die
vervolgens werd overgenomen
door de Stichting
Cultuurspreiding Zeeland.
Sinds het seizoen '82/'83
wordt het theateraanbod in
Zeeland geregeld door Uit in
Zeeland, waarmee de
werkgroep Uit op Schouwen-
Duiveland nauwe contacten
onderhoudt.
Niet alleen de paraplu
waaronder de Schouwen-
Duivelandse werkgroep
„schuilt" is in de loop der
jaren van eigenaar verandert
ook de manier waarop het
theaterprogramma en alle
administratieve rompslomp
daaromheen wordt opgesteld
Suiker en dat stukkenWan
Tsjechow zoals de Drie
Zusters en Oom Wan ja in
Zierikzee werden gespeeld.
Die stukken zijn door de
grote opkomst van de vrije
theaterprodukties niet zijn
vele blijspelen naar de
achtergrond geschoven. „Het
toneel is niet meer wat het is
geweest, er is een zekere
verschraling opgetreden"
klinkt het wat spijtig uit de
mond van Mom,
Dat weerhoudt hem er echter
niet van om nog altijd met
veel plezier de nodige uurtjes
te spenderen aan het regelen
van de theatervoorstellingen.
Dankzij de komst van de
computer is dat werk
weliswaar niet meer zo
tijdrovend als die eerste
jaren, toen Mpm en zijn
vrouw zelf een paar seizoenen
lang de abonnementen hebben
verzorgd.
Daarvoor moest hij zelfs een
week vakantie nemen. Later
ook werden in een
schoollokaal van de RSG in
één morgen tijd driehonderd
abonnementen plus de
stoelindelingen - een indertijd
onbekend fenomeen in
Zeeland - verzorgd. Deze
taken worden inmiddels in
Middelburg uitgevoerd. Hoe
professioneel Uit in Zeeland
ook werkt, het neemt niet
weg dat er nog altijd mensen
zijn die voor het reserveren
van een plaats even naar Mom
bellen. Er zomaar even
tussenuit gaan is in het
theaterseizoen dan ook haast
niet mogelijk voor het
echtpaar Mom. Na bijna
zevenentwintig jaar begint de
inmiddels 68-jarige Mom een
beetje uit te zien naar een
opvolger aan wie hij het
regelen en plannen met een
gerust hart kan overlaten.
De talloze uurtjes die het
echtpaar - mevrouw Mom
helpt haar man waar
mogelijk - aan de
theatervoorstellingen
spendeert blijven voor velen
wellicht onzichtbaar. Een
enkeling echter weet dat te
waarderen, zoals die ene
theaterliefhebber van Flakkee
die mevrouw Mom als blijk
van waardering ooit een bos
bloemen stuurde. Het pakt
echter ook weieens anders uit,
zoals die ene keer toen Mom
en Erbrink door het college
van burgemeester en
wethouders op het matje
werden geroepen omdat er in
een van de voorstellingen
gevloekt was. Dat konden de
Bruse vroede vaderen niet
over hun kant laten gaan. Dit
voorval deed zich voor in de
tijd dat Bruinisse
meebetaalde aan Uit op
Schouwen-Duiveland.
Ifegenwoordig is Bruinisse de
enige gemeente op Schouwen-
Duiveland die niet bijdraagt
in de bureaukosten en de
exploitatietekorten van de Uit
organisatie. De vijf
gemeenten betalen daarvoor
samen vijftig mille. Een
absoluut minimum volgens
Mom. Door het beëindigen
van de provinciale subsidie
voor Uit in Zeeland in 1993,
waardoor nu naarstig naar
een andere opzet wordt
gezocht (bij voorbeeld
samenwerking met de
theaters in Goes of
Middelburg) kan dat
prijskaartje weieens een
hoger bedrag te zien geven
dan die vijftig mille. Op dit
moment is die toekomst
echter nog in nevelen gehuld
en kan de 68-jarige Mom
daarover alleen maar
speculeren. De tijd dringt
echter.
en verwerkt is niet meer te
vergelijken met die eerste
jaren.
Voorbij is de tijd dat ergens
in een tuin in een paar
uurtjes tijd een
seizoenprogramma werd
opgesteld. Tegenwoordig buigt
de werkgroep zich al één jaar
van te voren over de
samenstelling van het nieuwe
theaterseizoen met zo'n
vijftien tot zeventien dans-,
muziek-, toneel- en
cabaretvoorstellingen.
Daarbij wordt dan nog voor
elke gekozen voorstelling een
tweede keuze gemaakt, voor
het geval de gekozen
voorstelling niet door zou
gaan.
Hoewel het aanbod
theatervoorstellingen haast
overweldigend is, zijn de
keuzemogelijkheden voor de
Schouwen-Duivelandse
werkgroep aanmerkelijk
beperkter. Niet alleen omdat
een aantal cabaretiers niet in.
de kleinere theaters zoals de
Concertzaal op wil treden,
maar ook gezien de beperkte
financiële mogelijkheden van
de werkgroep.
Grote gezelschappen zoals de
Hoofdstadoperette die zestien
jaar lang nagenoeg elk
seizoen in Zierikzee optrad
zijn te duur geworden en
kunnen op het podium van de
Concertzaal met al hun decors
ook niet uit de voeten. De tijd
dat Zierikzee kon genieten
van een grote produktie zoals
bij voorbeeld de musical als
Met Man en Muis van Annie
M. G. Schmidt lijkt dan ook
voorbij.
Dat lijkt ook een beetje het
geval te zijn met het klassieke
toneel, gebracht door acteurs
en actrices van naam. Met
weemoed kan Mom nog
terugdenken aan de jaren dat
An Hasekamp, de gebroeders
Lutz, Willem Nijholt, Piet
Römer en Pleuni Tbuw samen
te zien waren in Hugo Claus'
met als solist Herman
Krebbers heel wat laconieker
op. In het najaar van '68 toen
dit orkest, dat later
uitgegroeid is tot het
Amsterdams Philharmonisch
orkest, samen met Herman
Krebbers in Zierikzee optrad,
ontketende zich boven de
hoofden van de
muziekliefhebbers in de
Concertzaal een enorme
hagelstorm.
Dat was ook binnen goed te
merken: door de tocht
wapperden de slippen van de
pandjesjas van Krebbers op
en neer en van zijn
schitterende vioolmuziek was
door het tikken van de hagel
op het golfplatendak weinig
meer te horen. Dit
natuurgeweld weerhield de
musici er niet van om
onverstoorbaar door te spelen.
In Zierikzee moesten ze zich
immers altijd aan een strak
tijdschema houden om na het
optreden nog net met de
laatste pont huiswaarts te
kunnen keren. Als het
publiek de zaal verliet
spoedden de musici zich in
allerijl naar de bus die voor
de deur klaar stond.
De afstand Zierikzee-
Randstad wilde zeker bij
slecht weer nog weieens
spelbreker zijn. Bange
momenten beleefde de
werkgroep als de artiesten,
kort voor aanvang van de
voorstelling nog niet
gearriveerd waren of
helemaal niet arriveerden.
Zoals die keer toen zo'n
zeventig aanwezigen in de
Vierschaar tevergeefs
wachtten op de musici. Iben
na een half uur wachten taal
noch teken van het orkest was
ZIERIKZEE - Henk van Ulsen, Herman Krebbers
en Anton Kersjes, conferenciers als Wim Kan, Wim
Sonneveld, Seth Gaaikema en Youp van 't Hek.
Hij heeft ze zien gaan en zien komen. Net zoals de
vele theaterliefhebbers uit de regio die de sleur
van lange winteravonden met een bezoek aan een
theatervoorstelling in de Concertzaal willen
doorbreken. Die Concertzaal in hartje Zierikzee is
zo ongeveer een tweede thuis geworden voor P.
Mom. De man die er samen met zijn
„kunstbroeder" J. Chr. Erbrink en nog een aantal
andere leden van de werkgroep Uit op Schouwen-
Duiveland al meer dan vijfentwintig jaar voor
zorgt dat een avondje theater ook op Schouwen-
Duiveland tot de uitgaansmogelijkheden behoort.
Het theater en alles wat
daaromheen hangt boeit Mom
mateloos. Dat was al zo toen
hij in 1964 Schoonhoven
verruilde voor Zierikzee. Een
kleine plaats, maar in
tegenstelling tot de zilverstad
wel eentje met een eigen
theater. Daarvan maakte
Mom en zijn gezin dan ook
dankbaar gebruix. De liefde
voor dat wat zich op het
podium afspeelt, bleef niet
onopgemerkt en toen de
penningmeester van de
werkgroep van de Zeeuwse
Volksuniversiteit (ZVU) op
Schouwen-Duiveland - een
fiscaal confrater van Mom - in
1966 vertrok viel in de
discussies over de opvolging
dan ook al gauw de naam van
Mom. Als belastingambtenaar
wist die wel raad met het
onvermijdelijke cijferwerk en
bovendien was de man een
liefhebber van theater. Aan
het verzoek van de voorzitter
van de werkgroep van de
Zeeuwse Volksuniversiteit -
eveneens een
belastingambtenaar - om lid
te worden van deze ZV-U-
werkgroep die hier alle
theatervoorstellingen regelde
gaf Mom dan ook graag
gehoor.
Een besluit waarvan hij tot
op de dag van vandaag nooit
spijt heeft gehad. Toegegeven;
ervoor zorgen dat alle
financiële en administratieve
rompslomp naar behoren
wordt geregeld en het met
beperkte middelen
samenstellen van een
gevarieerd theaterprogramma
„vreet tijd en energie" maar
biedt ook voordelen. Niet
iedereen verkeert immers in
de gezegende omstandigheden
om kort voor de voorstelling
een babbeltje over koetjes en
kalfjes te kunnen maken met
mannen als Wim Kan, Wim
Sonneveld, Seth Gaaikema en
de andere groten uit de
wereld van de
podiumkunsten.
Nog altijd kan Mom met
genoegen terugdenken aan de
periode waarin Kan in
Zierikzee optrad. „Die man
kwam voor de voorstelling
altijd even een praatje maken
over bij voorbeeld het feit dat
ie zo lekker had gegeten,
maar ook wilde hij evenals
Seth Gaaikema altijd horen
of er hier in Zierikzee iets
bijzonders was gebeurd. Daar
kon hij dan tijdens zijn
optreden op terugkomen".
Sterallures was een begrip
dat in het woordenboek van
Kan ook niet voorkwam en
deed zich in het oude theater
eens een onverwacht
mankementje voor, dan nam
Kan dat - vakman als ie was -
gewoon voor lief.
Ook aan Wim Sonneveld
denkt Mom nog weieens
terug, bij voorbeeld als hij
die ene plaat van hem draait.
Onherroepelijk ziet Mom dan
het beeld voor zich van de
conferencier die geheel
onbedoeld met zijn
bureaustoel richting publiek
glijdt, dit omdat het podium
van de Concertzaal in de
jaren voor de grote
verbouwing begin jaren
zeventig niet helemaal
waterpas was. Die zelfde Wim
Sonneveld, die enerzijds de
goeie ouwe tijd
romantiseerde, maar
tegelijkertijd ook heel cynisch
kon zijn, ontstak in Zierikzee
ooit in heftige woede toen hij
tot de conclusie kwam dat in
het enige toilet achter het
podium geen lamp brandde.
Dergelijke ongemakken,
inherent aan een oud theater
nam het Kunstmaandorkest
