WIE
KLEURT ER MEE?
De eerste muizensinterklaas
Ql
Sinterklaas vast in het zadel
Zie ginds komt de atoomboot
i
NIEUWSBODE EXTRA
WOENSDAG 18 NOVEMBER 1992
"KINDEREN", zei vader muis gewich
tig, "kinderen, ik moet jullie wat belang
rijks vertellen" De zes kinderen muis,
Grijsje, Tijsje, Grietje en Pietje. Jantje
en Tandje schoven dicht om vader
heen "In deze tijd", begon de oude
muis, "als het buiten stormt, regent,
hagelt en sneeuwt komen er voor ons
muizen goede dagen aan. De mensen
vieren dan namelijk een soort feest,
waarbij een schitterend mooi geklede
man verschijnt, die allerlei pakjes weg
geeft en zij noemen hem Sinterklaas.
Maar er is nog meer. Hij brengt altijd
een zwarte jongen mee. Die jongen, die
ik wel eens Zwarte Piet heb horen
noemen, net zoals jij Pietje, schijnt veel
van muizen te houden. Want hij strooit
met volle handen allerlei lekkere dingen
op de grond. Natuurlijk proberen de
kinderen van de mensen dat lekkers zo
veel mogelijk op te grabbelen, maar er
blijft altijd wel wat liggen in de hoeken
en gaatjes. En dat betekent voor ons
muizen: knabbelen en smullen maar.
Op mijn tocht van gisteravond heb ik de
mensen horen zeggen, dat het feest
over een paar dagen is. Ik zal dan wel
voor ons muizegaatje de wacht houden
en zodra het feest is afgelopen en de
mensen naar bed zijn, gaan wij op
speurtocht. Moeder heeft voor elk van
jullie al een rugzakje gemaakt. En alles
wat je vindt stop je daarin. Als we dan
weer thuiskomen, gaan we een smul-
feest houden".
De muizekinderen klapten in hun poot
jes van pret.
"Reken maar", zei Pietje, die de brutaal
ste was, "dat ik met de volste zak van
jullie allemaal thuiskom".
TOEN de muisjes in hun bed lagen,
lekker toegedekt door moeder muis, zei
Grietje tegen haar zusjes Gijsje en
Tandje: "Als we nu weten hoe dat feest
bij de mensen toegaat, zouden wij dat
ook kunnen vieren. Dat lijkt me leuk".
"Ja", zei Tandje, "maar we weten hele
maal niet hoe dat gaat".
"Jawel", zei Gijsje, "vader weet het toch.
Ik zal hem alles morgen vragen". Zo
gezegd, zo gedaan. Gijsje vroeg en
vroeg aan vader, tot ze precies wist hoe
alles in zijn werk ging.
"Sinterklaas draagt een rode mantel en
op zijn hoofd heeft hij een steek", ver
telde ze 's morgens in bed aan haar
zusjes. "Moeder heeft in haar lappen-
mandje nog wel iets, dat we kunnen
gebruiken", zei Tandje nadenkend,
"maar niemand mag het weten het
moet ons geheim blijven".
Nu was het zo, dat wanneer vader en
moeder muis 's nachts op speurtocht
gingen, vader altijd naar eten zocht en
moeder naar lapjes, plukjes wol en
draadjes. Dat bewaarde ze jNemaaJ in
een hoekje van het holletje. Terwijl
vader en moeder weg waren gingen de
meisjes-muizen op onderzoek uit. En
jawel hoor, zij vonden wat ze zochten:
een rood lapje dat groot genoeg was
om er een mantel en een steek van te
maken. En dat deden zij stilletjes. Tand
je zou zich verkleden en als iedereen
weer thuis kwam met een zak vol lek
kers zou zij opeens te voorschijn ko
men.
EINDELIJK was de dag van het Sinter
klaasfeest aangebroken. De hele fami
lie muis was er zenuwachtig van. Vader
was al vroeg op wacht gaan zitten voor
het gaatje. Soms draaide hij zich om en
zei: "Er rollen pepernoten vlak voor mijn
neus. Als het niet zo licht was, kon ik ze
zo pakken".
Toen het feest afgelopen was en alle
mensenkinderen naar bed waren, nam
de hele familie muis de rugzakken op en
achter elkaar kwamen ze het holletje
uit.
duurde dat wachten lang. Net toen zij
bijna in slaap was gevallen, hoorde ze
vader, moeder, de broertjes en zusjes
thuiskomen.
"Wat hebben we veel", riep Jantje opge
togen. En Pietje zei opschepperig:
"Mijn zak is wel zo zwaar als een kat.
Maar ik heb hem toch gedragen".
"Aan tafel kinderen", zei moeder muis,
"dan gaan we uitdelen. Tjonge, tjonge,
wat een smulpartij. Maar waar is Tand
je? Is die nog niet terug?"
"Jawel moeder", zei Tandje en klom uit
haar bed. "hier ben ik, de eerste mui
zensinterklaas".
Het werd een geweldig feest en vader
muis bulderde: "Dat doen w.e volgend
jaar weer", en hij streek met zijn poot
over zijn bolle buikje. "En dan vragen
we de buurmuizen er ook bij". Dat
weten jullie dus: als je volgend jaar na
het sinterklaasfeest gepiep en getrippel
achter het behang hoort, dan vieren de
muizen Sinterklaas.
Tandje kwam het laatst en toen de
anderen in alle richtingen verdwenen
waren liep zij gauw terug naar het hol,
om haar mooie rode pakje aan te trek
ken. Zij verstopte zich in bed. Maar wat
Het is al weer zichtbaar in warenhuizen en winkels dat het Sinterklaas
feest is aantocht is. De voorraden nemen toe, het assortiment breidt
zich uit. Opvallend is dat er steeds meer variatie komt in het aanbod,
want de bestedingsmogelijkheden zijn weer groter. Aan de vindingrijk
heid van het bedrijfsleven komt geen einde. De verwachtingen van de
detailhandel zijn hoog gespannen, al zijn daar wel deuken in gekomen.
HET FEEST VAN GEVEN EN ONTVANGEN
DAAR zijn ook oorzaken voor aan te
wijzen. De teruglopende geboortecij
fers van de laatste tien jaren hebben
hun uitwerking niet gemist. Per gezin
een lager kindertal en bij het kind ligt de
grote kracht van het feest van de goed
heiligman. Daarnaast een minder dui
delijk vraagpatroon bij de consument.
Er zijn nauwelijks nog duidelijk vaste
trends bij de kopers te vinden. De con
currentie tussen de Sint en de Kerstman
verschuift nog ten gunste van de laat
ste. Het geloof in de gulle kindervriend
uit Spanje heeft onder invloed van de
maatschappelijke ontwikkeling en de
grotere openheid een flinke deuk ge
kregen. Het zal waarschijnlijk nooit ver
dwijnen maar de geheime erecode rood
de rijkdom en goedgeefsheid van de
Spaanse bisschop wordt wel hoe langer
hoe duidelijker geschonden.
Er is wel sprake van vervlakking in het
proces van geven en ontvangen van
geschenken. Een cadeau geven en ont
vangen gebeurt bij een veelvoud van
gelegenheden vergeleken bij enkele
decennia geleden. Eerst een Sinter
klaasverrassing dat enkele weken later
gevolgd wordt door een kerstgeschenk
behoort niet meer tot de uitzonderin
gen De ontkerstening van de westerse
wereld heeft in vele kringen het kerst
gebeuren ook aangetast. Minder ge-
loofsbeleven. meer feest en pret. Het
laatste samengaand met het uitwisse
len van geschenken.
Bij volwassenen onder elkaar is dat
meer zichtbaar dan in een gezin met
kinderen. Maar het proces is voelbaar in
alle kringen van de samenleving. Toch
heeft het Sinterklaasfeest in Nederland
zijn karakter weten te behouden. Dat is
te danken aan de legendes rondom de
bisschop, aan de sagen en gedichten,
die rondom hem geweven zijn en die
uitmondden in de plaagrijmen. die met
zijn cadeau's zijn verbonden.
VOOR Nederland is de bisschop van
Myra een folkloristisch verschijnsel
geworden. Onafscheidelijk verbonden
met het cadeau en zijn zwarte knechten
moest hij wel uitgroeien tot de grote
kindervriend. Daarom staat de hele we
reld van speel- en snoepgoed in het hart
van dat decemberfeest. Ook aan het
speelgoed, zo verbonden met verbeel
dingskracht en creativiteit, is de techno
logische ontwikkeling niet voorbij ge
gaan. De welvaart heeft die ontwikke
ling bevorderd. Nu is de gehele tech
nische wereld van volwassenen in
speelgoed nagebootst Het geringe
kindertal per gezin doet de rest. Van
jaar tot jaar nemen de uitgaven per kind
voor speel- en snoepgoed toe. Voor
technisch- en informatief speelgoed
omdat het de leergierigheid en creativi
teit prikkelt. Voor snoepgoed omdat
het, gespecialiseerd gebracht, een u-
nieke omlijsting betekent van het jaar
feest van de Sint.
Zoals alle festiviteiten wordt ook St.
Nicolaas door de commercie gestimu
leerd. Zonder de detailhandel en zijn
stuwende kracht zou geen enkel feest
tot de nu bereikte hoogtepunten zijn
gekomen. Het is het winkelbedrijf dat
St. Nicolaas en zijn zwarte knechten op
het spoor van de geschenken voor vol
wassenen heeft gezet. Een stormvloed
van cadeau-mogelijkheden ligt voor
hen gereed Dat geldt voor vele bran
ches. Lopen wij de muziekwinkels bin
nen dan staan de muziekmachines op
gestapeld Ook in video-recorders en
televisietoestellen is er een ruime keuze
en een grote keuze. Verder zal St. Nico
laas er stellig aan meewerken om het
aantal computers in de privé-huishou-
dens sneller te vermeerderen Het is
duidelijk zichtbaar dat de belangstelling
van niet ingevoerden voor dit artikel
wordt geremd door onwetendheid en
achterdocht over het bij-de-tijd zijn van
de aangeboden 'hardware' Met onvol
doende voorkennis van de snelle ont
wikkelingen op die markt kan de koper
al gauw voor een paar duizend gulden
een miskoop doen. Gaat de Sint niet in
zee met een vakkundig en betrouwbaar
winkelier dan kan er veel mis gaan
MEER vertrouwd is de consument met
het z g witgoed in de huishoudelijke
sector als wasautomaten, koelkasten
en vrieskisten Verwant aan dit soort
aankopen is nu de aanschaf van een
magnetron. De mogelijkheid om snel
warme maaltijden te voorschijn te tove
ren doet de harten van veel moderne
huisvrouwen sneller kloppen. Bij veel
van deze artikelen gaat het om forse
bedragen, die meestal uit voorafgaande
besparingen van de Sint zijn bijeenge
bracht. Juist in de sector van de ver
melde kapitaal-financieringen voor de
gezinshuishouding zijn er velen die on
middellijk na 5 december de kerstman
bellen voor een leuk, meer persoonlijk,
minder kostbaar, geschenk op kerst
avond. Een toenemend aantal verlang
lijstjes van ouderen is gevuld met wen
sen voor de wintervakantie. Vaak gaat
het om een uitrusting van ski's, sport-
kleding of daarbij passend schoeisel.
De kosten van een uitrusting voor een
wintervakantie zijn dikwijls zo hoog dat
men daarbij de hulp van Sinterklaas en
zijn makkers niet kan missen. Nog meer
is de aandacht gericht op een massa
huishoudelijke apparatuur van minder
omvang en lagere aanschafkosten. Ge
durende enkele jaren heeft de Sint
minder oog gehad voor het schenken
van goud, zilver en edelstenen maar,
aangemoedigd door nieuwe inflatiege
ruchten, zullen de juweliers dit jaar
meer profiteren van zijn gunst.
Een groot deel van ons volk zal
van een dure Sinterklaas geen
weet hebben. De klachten over
het rijker worden van de rijken en
het amier worden van de armen
nemen toe, ook in ons land. Maar
juist aan dit verschijnsel heeft de
goede Sint altijd veel aandacht
besteed. Door een stroom van
nlet-verwachte uitgaven uit te gie
ten over de minder gelukkigen In
ons economisch bestel zullen veel
tegenvallers kunnen worden op
gevangen. Maar het traditionele
van het Sinterklaasgebeuren zal
ook dit jaar bevestigd worden
door de eindeloze stroom van
handzame pakjes met de meest
uiteenlopende inhoud, voorzien
van gedichten, en omhuld met
toeters en bellen die uit allerlei
hoeken en gaten tevoorschijn ko
men. In die pakjesstroom klopt
het ware hart van Sinterklaas. Ook
dit jaar mag hij zijn paard be
stijgen in het besef dat Nederland
zijn leest viert in welvaart en voor
spoed. Hij mag dan wat verguisd
en bespot worden, wij zien zl|n
komst met geestdrift tegemoet.
In 1905 kwam de stoomturbine in ge
bruik en dat betekende dat de schepen
een nog grotere snelheid konden be
reiken. Toch werd dit systeem niet op
alle schepen toegepast. We vinden het
hoofdzakelijk bij oorlogsschepen die
noodzakelijk een grote snelheid moe
ten kunnen bereiken.
Steeds economischer
DE dieselmotor heeft ook in de scheep
vaart een zeer belangrijke rol gespeeld.
De schepen met dieselaandrijving
maakten wel niet zulke grote snelhe
den, doch hadden een ander belangrijk
voordeel: ze behoefden niet meer te
bunkeren, doch namen vloeibare
brandstof in, hetgeen ruimte, veel ha
vengeld, veel mankracht (stokers) be
spaarde en het schip schoner hield. En
heden ten dage varen nog een groot
aantal forse koopvaarders met diesel
motoren. Dit zijn de schepen die hun
afgewerkte stookolie soms op onpret
tige wijze in zee lozen, waardoor veel
narigheid kan ontstaan voor badgasten
en zeevogels.
Eveneens zeer belangrijk op het gebied
van de scheepsbouw werd in de laatste
tijd het gebruik van bepaalde lichte
metalen, zoals bijvoorbeeld aluminium
gebruikt, terwijl ook veel kunststoffen
hun intrede deden. Zij maakten de
schepen lichter en verhoogden de
maximumsnelheid.
ZO werd langzaam maar zeker in een
tijdsbestek van ongeveer 100 tot 150
jaar het beeld van het schip ingrijpend
veranderd. En de goede Sint heeft dit
alles meebeleefd. Hij heeft ons land be
zocht met geroeide galjoenen, met zeil
schepen, met raderboten, met stoom
boten met één, twee, drie en vier
schroeven, hij heeft de schoorsteen
zien roken van stoommachines, hij voer
op schepen met dieselmotoren en het
ziet er naar uit dat de goede, oude
heilige ook nog eens naar ons land zal
worden gebracht door een koopvaar
der, voortbewogen door kernenergie.
Dan kunnen we toch zingen: 'Zie ginds
komt de atoomboot... uit Spanje weer
aan'. Nu lacht de wereld om stoom als
een oude, onvoldoende vorm van ener
gie, en heeft de mens geleerd door te
dringen tot in de diepste geheimen der
materie en deze dienstbaar te maken
aan zijn behoeften. Doch de goedhei
ligman verwondert zich nergens meer
over. Hij maakt slechts gebruik van de
hem geboden mogelijkheden, waarvan
hij weet dat ze wijzigen met het voort
schrijden der eeuwen. Misschien
vraagt hij zich soms wel eens af, welk
vervoermiddel hij misschien over hon
derd jaar zal kunnen gebruiken. En-
vermoedelijk weet hij het al! Want Sint
Nicolaas weet toch alles!
DE grote kindervriend zelf is nooit met
het beroemde stoomraderschip van
Fulton dat in 1870 voer, naar ons land
gekomen, maar toch wel met iets derge
lijks, dat eveneens door raderen werd
aangedreven. Vrij spoedig namen de
scheepswerven afscheid van de rader
aandrijving en ging men over tot een
meer efficiënt systeem der schroefaan-
drijving dat in 1838 werd toegepast. Nu
moet men niet menen, dat de stoom-
voortstuwing dadelijk de zeilkracht ver
drong. Nee, zo snel ging de overgang
niet. Ten eerste bleven nog vele sche
pen met zeilvermogen de oceanen be
varen en enkele van hen, zoals de
beroemde bark 'Pamir' hebben het zelfs
nog tot de Tweede Wereldoorlog uitge
houden. Aanvankelijk beschouwde
men de stoomkracht niet meer dan een
soort hulpvermogen om het schip voort
te bewegen, wanneer de wind verstek
liet gaan. Men sprak dan ook van zeil
schepen met hulpstoomvermogen. La
ter, toen de stoomaandrijving door de
steeds verder voortschrijdende tech
niek werd verbeterd, kwamen er sche
pen met in eerste instantie stoomver
mogen en deze schepen werden dan
ook stoomschepen genoemd. Doch de
meeste van hen hadden daarnaast nog
forse masten met zeilen, die in geval van
nood - want zo bedrijfszeker waren de
stoommachines nog niet - er voor zou
den zorgen dat het schip met behulp
van de wind tijdig het einddoel kon
bereiken.' Dergelijke schepen noemde
men stoomschepen met hulpzeilver-
mogen. Zo zien we, dat langzaam maar
zeker de stoomkracht de boventoon
ging voeren.
De omwenteling
EEN ander belangrijk facet was wel het
vervangen van hout voor de romp door
metaal, hetgeen na 1870 goed ging
doorzetten. Een en ander was het ge
volg van de vele proeven die de geleer
de William Froude had genomen op het
gebied van scheepsvormen, die hij in
sleeptanks beproefde. Daarmee kwam
trouwens ook een totale omwenteling
in de scheepsbouw.
In 1888 kwam het eerste schip met
dubbele schroeven, vrij snel gevolgd
door schepen met 3 en zelfs met 4
schroeven.
ZO rond de 5de december komt traditiegetrouw de goede Sint in ons
land en het is een reeds honderden jaren oude gewoonte, dat de
goedheillgman uit het warme Spanje naar het kille noordelijke Neder
land reist per stoomboot. Het aloude versje: 'Zie ginds komt de
stoomboot' vertelt ons daar alles van.
In onze belangrijke havenplaatsen Is het een jaariijks weerkomend
gebeuren. Duizenden drommen dan samen rond de haven om de
aankomst van de grote kindervriend persoonlijk te aanschouwen.
Anderen zien het aan over de telëvisie.
De Savanna, het
eerste zeilschip met
hallstoomkracht.
