Zes concerten gepland in
elfde seizoen Ars Musica
dichters
<D
Slachtofferhulp
Zeeland in gevaar
1G TOT BEVORDERING VAN N00TZAKEN
WEEDUIZEND METER MUZIEK
Op verschillende lokaties in Zierikzee
Q)
EN DA» NOG DIT...,
N TOEN WAS DE WINKEL DOODSTIL
DINSDAG 22 SEPTEMBER 1992 NR 25226
ZIERIKZEE - Na een succesvol jubileumjaar gaat de
Stichting Ars Musica het elfde concertseizoen tege
moet. Organisatoren Willie Bil, Wim Boer, Ellen
gard Jense, Liesbeth Franken en Dik de Koning heb
ben daartoe weer een serie van zes concerten samen
gesteld in zeer wisselende bezettingen. Alle concer
ten worden gehouden op verschillende lokaties in
Zierikzee.
De kust
Ik hou van je gele stranden
Ik hou van de ruisende wind
Ik zie graag je blauwe golven
Omdat ik alles zo mooi vind
Ik hou van je rijen blonde duinen
Zomers van je overvolle kust
Maar ook als ik er alleen ben
Zo heerlijk die stilte, die rust
Ik hou van je eindeloze verten
De horizon in het verschiet
Geniet van de kabbelende golven
De einder die je in de verte ziet
Ik hou van je grillig karakter
Soms lieflijk en rustig van aard
Maar als de storm je soms opjaagt
In hevige woede ontaard
Maar je blijft met je grilligheden
Een plek die me dierbaar is
Ik wil je niet ruilen, met waar ook ter wereld
Omdat ik weet, dat ik je dan zo mis
C. J. v. d. Maas
Ren esse
Deze rubriek verschijnt wekelijks in de dinsdag-uitgave van de
Zierikzeesche Nieuwsbode en biedt thuis-dichters uit de streek
de gelegenheid hun gedichten aan een groter publiek te presen
teren. Wie denkt een of meer geschikte gedichten te hébben
kan deze opsturen naar de Zierikzeesche Nieuwsbode, Postbus
I, 4300 AA Zierikzee. De redactie behoudt zich het recht
voor de gedichten wel of niet te plaatsen. Wijzigingen worden
vanzelfsprekend niet doorgevoerd. De naam van de schrijver of
schrijfster staat onder het gedicht.
Het eerste concert staat ge
pland voor zaterdag 3 oktober.
Theo Peeters, hoboïst van het
residentie-orkest, heeft voor
deze gelegenheid een trio ge
vormd met fluitiste Hanni Ba-
rendrecht en organist Wim
Boer. Hun programma bevat
voornamelijk werken uit de
Barok-periode, waaronder tri
osonates van Vivaldi en Leoil-
let. Het concert begint om 20.30
uur.
Ensemble
In de Lutherse kerk wordt za
terdag 14 november een concert
verzorgd door het ensemble La
Gamme Marésienne. Dit en
semble was al eerder te gast in
Zierikzee en bestaat uit Mauri
ce van Lieshout (blokfluit),
Maaike Boekholt (viola da
gamba) en Norbert Bartelsman
(clavecimbel). Het trio bespeelt
kppieën van oude instrumen
ten en vertolkt Renaissance- en
Barokmuziek.
Een bijzonderheid tijdens dit
concert is het uitvoeren van
werk van de 17e eeuwse Zierik-
zeese componist Jean Snep.
Zangeres Liesbeth Franken
verleent ook haar medewer
king aan de avond. Het concert
begint om 20.00 uur. Het derde
concert staat gepland voor za
terdag 19 december in de Willi-
brorduskerk. Het Madrigaal
koor en het Strijkereensemble
van de Zeeuwse Muziekschool
uit Middelburg vertolken
hoogtepunten uit Handel's
Messiah. Dat concert begint
om 20.30 uur.
Beide groepen waren al eerder
te gast in Zierikzee en wisten
toen velen te boeien. De keuze
uit de Oratorium-literatuur zal
ongetwijfeld velen aanspre
ken. Madrigaalkoor en strij
kereensemble staan onder lei
ding van Rinus Hillebrand. De
koorgedeelten werden ingestu
deerd door Titia Dijkstra.
Kamermuziek
Liefhebbers van Kamermuziek
dienen zich zaterdag 30 januari
1993 naar de Muziekschool aan
de Poststraat te spoeden. Voor
het eerst namelijk heeft Ars
Musica een keuze gemaakt uit
het aanbod van het
'kamermuziek-circuit voor stu
denten en oud-studenten' van
het Brabants conservatorium.
Het concert in de Muziekschool
wordt verzorgd door altvio
liste Jacomien Punt uit Mid
delburg. Zij wordt begeleid
door,pianist Jan Gruijthuyzen.
Gespeeld worden werken van
Schumann, Sjostakowitsj en
Bloch. Het concert begint om
20.00 uur.
Uiteraard heeft Are Musica
ook dit jaar weer gezorgd voor
een concert waarbij een koor
de hoofdrol vervult. Musica
Cordis uit Goes is bereid ge
vonden zaterdag 13 maart 1993
een concert te verzorgen in de
Lutherse kerk. Het repertoire
van dit vocaal ensemble omvat
vijf- en meerstemmige muziek
van renaissance tot laat
romantiek. Het concert begint
om 20.00 uur.
Als sluitstuk van de serie Are
Musica-concerten deze keer
geen concert op Koninginne
dag, maar een bevrijdingscon
cert op woensdag 5 mei 1993. In
de Nieuwe of Grote Kerk treedt
dan het Koperensemble Paul
van Belzen op. Dat concert be
gint om 20.00 uur. De koper
klanken worden afgewisseld
door solo-orgelspel van Willie
Bil.
Voor alle concerten zijn ilosse
kaarten verkrijgbaar. Een
abonnement kan ook. Voor
meer informatie: 01110-12169.
meenten een bureau voor
slachtofferhulp, welke bureaus
bemenst worden in wissel
diensten door coördinatoren en
vrijwilligere. Reden voor deze
bureaus met spreekuren is ge
legen in het feit, dat enkele ge
meenten in Zeeland als subsi
dievoorwaarde hebben gesteld,
dat Slachtofferhulp in de ge
meente bereikbaar moest zijn.
Daarnaast zijn op drie plaat
sen, te weten Zierikzee, Tholen
en Sas van Gent bureaus opge
richt veelal ook op verzoek van
de plaatselijke politie.
Een en ander had tot gevolg dat
er grotere exploitatielasten in
1992 zijn ontstaan, dan thans
subsidietechnisch kunnen wor
den gedekt. De financiële si
tuatie van de stichting is op dit
moment dermate zorgwek
kend, dat indien er niet op zeer
korte termijn financiële hulp
wordt geboden, de stichting'be-
gin oktober niet meer in staat
zal zijn de slachtoffers hulp te
verlenen, vanwege het feit dat
er geen liquide middelen op
korte termijn meer beschik
baar zijn.
Exploitatie
Dit geraamde exploitatiete
kort van ongeveer 35.000,- is
een raming van de thans gel
dende reeële situaties. Even
tuele grotere onvoorziene om
standigheden zijn hierin niet
meebérekend. Naast het feit,
dat nu de noodklok geluid
wordt heeft de Stichting plan
nen in voorbereiding om op de
korte termijn een beroep te
doen op de subsidieverleners
en hulp te zoeken bij andere in
stellingen. Op langere termijn
wordt een commissie samenge
steld, die zich bezig gaat hou
den met:
Het aanboren van fondsen ten
behoeve van de dekking van
exploitatietekorten in 1993 en
verdere jaren;
Het voorbereiden van een op te
richten stichting Steunfonds
Financiering Stichting Slacht
offerhulp, welke stichting al
lerlei activiteiten op touw zal
gaan zetten om het voortbe
staan van de Stichting Slach
tofferhulp op langere termijn
te garanderen.
ROTTERDAM - Rotterdamse
marktkooplieden dreigen het
recht in eigen hand te nemen
als de politie niet meer mensen
inzet om henzelf, hun koop
waar en hun klanten te be
schermen tegen zakkenrollen
de junkies. Zij schrijven dat in
een open brief aan burgemees
ter Peper.
ZIERIKZEE - De Stichting Slachtofferhulp Zeeland
loopt dit jaar bij ongewijzigd beleid aan tegen een
exploitatietekort van ongeveer 35.000,-. De hoofd-
redeb voor dit ontstane tekort kan naast de vermin
derde subsidiestroom van de provincie, eigenlijk
simpel worden benoemd, namelijk: ,,Het succes van
de Stichting Slachtofferhulp Zeeland".
In 1992 is het aantal hulpvra- van 45 vrijwilligere, die allen
gen van slachtoffers (mede een korte doch, intensieve op-
door de doorverwijzingen van leiding voor deze vorm van
politie) ten opzichte van 1991 hulpverlening hebben genoten,
vermeerderd. Per peildatum 14 De intensiteit van de hulpver-
september 1992, staan er onge- lening is sterk verzwaard. In
veer 1000 geholpen slachtoffers Zeeland werden in 1992 meer
geregistreerd. De verwachting slachtoffers van de zware (ver
is, dat per ultimo 1992 dit cijfer keere)ongevallen en strafrech-
zal liggen tussen de 1400 en terlijke zaken geholpen. Daar-
1500 slachtoffers. naast vond intensieve nazorg
Werkzaam in de hulpverlening plaats aan politiemensen, le-
aan slachtoffers zijn naast de den van brandweerkorpsen etc.
drie coördinatoren een groep In Zeeland is thans in 7 ge
JAARGANG 3
De eerste speeldoos werd
in Zwitserland uitgevonden
tegen het einde van de 18e
eeuw. De eerste kam (voor
een speeldoos althans) werd
gebruikt door Arislide Janvier
in 1776. Voornaamste speel
doossteden zijn Sainte
Croixa en Genève. Daarnaast
worden tegenwoordig natuur
lijk speeldozen gemaakt in
Japan.
het eerste draaiorgel met
voorgestoken boeken werd
gemaakt in 1827. Maar pas in
1878 werd dit systeem enorm
populair. De meest beroemde
bouwers waren Mignon,
- Celestina en Seraphone.
denk niet dat mechanische
muziek geen echte 'muziek'
is. De grote componisten
dachten daar anders over,
Handel, Haydn, Mozart,
Beethoven, Schubert en
Rossini en diverse andere
componisten schreven spe
ciale composities voor speel
dozen, klokken en mechani
sche orgels.
het nationaal museum 'Van
speelklok tot Pierement' in
Utrecht bevat een indrukwek
kende verzameling mechani
sche muziekinstrumenten.
en dan nu de top 4 van de
speeldoos hitparade: It's a
small world (Disney), Love
me tender, Somewhere my
love, the Entertainer. Op
klassiek gebied gooien de
bloemenwals van
Tsjaikowsky en de variaties
van Paganini hoge ogen.
- tenslotte een aantal citaten
van de kerkmusicus en com
ponist Hendrik Andriessen uit
een artikel over draaiorgels:
"Er zijn Ie weinig draaiorgels.
Wat een gezelligheid voor
een paar centenl Maar ze
behoren nu eenmaal niet tot
de verschijnselen die men
officieel bestemt tot bevorde
ring van het geestelijk en
maatschappelijk bestaan.
Helaas De draaiorgels verte
genwoordigen het muzikale
wezen van de levenskunst,
een wezen dat men in de
'keurige' kunst nauwelijks
aantreft. Als u moet kiezen
tussen het horen van een
draaiorgel of hel lezen van
een intelleclualislisch artikel
over muziek, wat doet u den?
Ik kies onvoorwaardelijk voor
hel draaiorgel."
Had Marcel Goudswaard beter irr'de tijd vari bepoederde pruiken geboren
kunnen worden? Of is er in de wereld van de chips juist rriarkt voor verstilde
romantiek. Over speeldozen die maar door blijven spelen.
De groene amazonepapegaai begint enthou
siast te krijsen als Gieskes de bezetting van
zijn draaiorgel opsomt: vier rijen violen, dub
bele rij bourdon, jazz-fluit, vibraton, dubbele rij
cello, celeste, zestien hulpbassen, acht cello,
bassen, trombonebassen.... 'Wilt u er een
koekje bij' vraagt mevrouw Gieskes. Ik blijk er
weer eens twee tegelijk gepakt te hebben.
"Geeft niet, ze moeten toch op". Gieskes blijft
opsommen 'Het is een volledig chromatisch
orgel. Vier registers zang, vier tegenzang,
veertig bassen...'
Een kerkorganist op een bezoek bij een draai-
organist. Je herkent de verliefdheid op een
eigen orgel. Maar er is een verschil. De kerk
organist hoeft het kerkorgel niet zelf aan te
schaffen en bij reparaties is er altijd wel het
kerkbestuur dat nog een potje heeft. De draai-
organist 'draait' overal zelf voor op. Zestien
jaar oud is het Zierikzeese draaiorgel nu. Met
op het front de drie Zierikzeese poorten en
pronkend met de naam Alanti, naar de voor
namen van vrouw en dochter (Alie, Anke en
Tineke) strooit het orgel zijn klanken in de
straatjes van Zierikzee. Het is geen ingehuur
de artiest van buiten die op een Toeristendag
met denderende versterkers de historische
sfeer even aan flarden scheurt. Het draaiorgel
is echt. Het hoort bij Zierikzee. Al lang. Aan de
muur hangt een foto van grootvader Kees
Rossen. Hij had zelfs twee pierementen. 'Als
kind was ik er al weg van' vertelt Gieskes. 'Ik
spijbelde van school om maar met het orgel te
kunnen meelopen'. Toen grootvader Rossen
overleden was ben ik zelf begonnen. Er kwam
een nieuw orgel, naar eigen smaak ingericht.
Weer is er die herkenning. Maar ook de ont
dekking hoe achter het spelend draaiorgel en
het bakje met geld geen muzikale machine,
maar een musicus zit die elk nummer naar
eigen muzikale klankkleur laat klinken. Er
komt nu een lange rol tevoorschijn met onbe
grijpelijke tekentjes. "Als ik een nieuw nummer
wil hebben laat ik een arrangeur het lied aran-
geren. Ik krijg dan deze grote rol thuis waarop
staat aangegeven waar in de kartonnen boe
ken de gaten gemaakt moeten worden. Dat
doe ik dan allemaal zelf.
Als het meezit ben ik aan een liedje een dag
bezig. Regel voor regel probeer ik uit hoe het
klinkt. Want ik ga m'n eigen weg. Ik kies een
eigen klankkleur en kijk, daar laat ik de gaten
iets over elkaar heen lopen, dan wordt de
melodie wat vloeiender."
Hoort hij het draaiorgel ooit echt spelen?
Soms, in een stil hofje of plaatsje kan Gieskes
echt van zijn instrument genieten. Maar in het
drukke gewoel op de Appelmarkt hoort hij er
niets van. Behalve als er iets niet goed klinkt.
Als er een pijp ontstemd is, raakt ook Gieskes
ontstemd. Toch is dat een normale muzikale
ziekte van een orgel. Maar als het een defect
is van het gevolg dat mensen niet met hun
tengels van het orgel af kunnen blijven, dan
word je wanhopig, want het kost geld, veel
geld soms.
De draaiorgelman en de draaiorgelvrouw.
Soms bemind, soms verguisd. Maar niemand
kan ze missen en als er in de toekomst echt
geen brood mee te verdienen valt en ook dit
orgel als Hollandse attractie in het buitenland
furore maakt, dan zal iedereen zeggen: Wat
was dat vroeger toch gezellig, met een draai
orgel van Gieskes.
Af en toe steekt iemand op straat z'n duim op.
Het is zo. Gieskes. En daar knap je weer van
op. Het is toch jouw instrument, jij bent het
toch die het instrument op jouw manier laat
klinken. Bovendien heeft het zoveel klank
kleuren. dat hebben maar een paar straator
gels in Nederland. De toekomst lijkt somber.
De mensen geven minder, maar de kosten
stijgen. 'Ach laat maar draaien' denkt de een.
'Mieter op met dat ding' zegt een ander. 'Het
hoort bij ons. We kunnen het niet missen'. En
dat denken de meesten. En dat is nu maar
eens hardop gezegd.
lectie bevinden. Het zijn instrumenten met
een groot toonbereik en een fraaie klank
ruimte. Maar dan hoor je ook hele composi
ties en.... dan moetje wel een dikker spaar
varken hebben.
Bijna twee honderd jaar geleden werd de eer
ste speeldoos uitgevonden, maar ondanks
alle elektronische ontwikkelingen is er ook
ean het einde van de twintigste eeuw nog
steeds belangstelling voor speeldozen.
Op een dag was de winkel vol met mensen.
Een liefhebber wilde graag de klank van een
speciale speeldoos horen. Het was een
enorm geroezemoes. Toen de speeldoos
begon te spelen werd het opeens doodstil in
de winkel van Goudswaard. Dat is de macht
van een kleine speeldoos. Als het klepje open
gaat doen mensen hun klep 'dicht.
De speeldoos is de natuurlijke vijand van alle
vormen van housemuziek.
Het is een stukje tederheid in een verkillende
maatschappij aangevuld met een vleugje nos
talgie. Maar het is ook gewoon 'mooi' als een
van de toppers uit de collectie 'de vleugel' het
slotdeel uit de negende symfonie van
Beethoven vertolkt. Ook hier is de vorm en
het materiaal van de klankkast beslissend
voor de klank van de speeldoos.
We zetten het kamerscherm opzij en gaan
nog even de winkel in. Allerhande speeldoos
jes worden gedemonstreerd. Maar meer nog
dan de speeldozen vallen me de mensen op
die ook nu vol belangstelling reageren op de
klanken van de muziekinstrumentjes. 'O, dat
is leuk om cadeau te geven!' roept een
mevrouw en Marcel Goudswaard kijkt me
veelbetekenend aan.
Is een draaiorgel een reuzespeeldoos? Even aanzetten en het gaat allemaal
vanzelf... Makkelijk dus. Of is het een vak apart? Over Gieskes en het mis
verstand.
Ergens in de winkel aan de Poststraat staat
een rieten kamerscherm. Het verbergt een
oud keukentje. Aan de muur een kaart van
Nederland, op het aanrecht een sprookjes
kasteel, in de kast winkelwaar, op de grond
een hond en op de stoel Marcel Goudswaard.
In zijn hand houdt hij voorzichtig een driehoe
kig doorzichtig speeldoosje. 'It's a small world
after all'. We kijken in de keuken van de
speeldoos. Je kunt de cilinder zien draaien.
De metalen pinnetjes zetten de tongen van de
kam in beweging. 'Je blijft er gewoon naar kij
ken', zegt hij. Dan zet hij het speeldoosje op
het aanrecht. Voorzichtig, want de 'small
world' van een speeldoos kun je alleen met
de tedere gebaren van vingertoppen wegzet
ten.
Af en toe loopt hij weg om weer een nieuwe
speeldoos uit de winkel te halen. De oude
schoen met raampjes met allerhande bewe
gende figuren lijkt zo uit de Efteling wegge
haald. Maar bij andere speeldozen beweegt
er niets. Dan is er alleen dat zachte geluid als
je een bijouterie-doosje openf of een knopje
omzet. Kleine doosjes met een draaiend
beertje, een dansende Popov (gelukkig zon
der vrouw) tot de topexemplaren die zelfs
meerdere muziekstukken kunnen spelen.
De speeldozen vormen voor Marcel
Goudswaard een combinatie van handel en
hobby."Het is een produkt waar je echt iets
van kunt vertellen" en het lijkt wel of iedere
verkochte grote speeldoos plaats maakt voor
een nog mooier exemplaar. Al is het allemaal
maar om zelf van te kunnen genieten.
Voor een paar tientjes heb je al een speel
doosje, maar de echte liefhebbers staan met
hun neus gedrukt tegen de glazen vitrine
waarachter zich de top-exemplaren uit de col
