'Het schaakspel heeft in zekere
mate een dualistisch karakter'
j
1
Schaakgrootmeesters
in jubileum-toernooi
MAANDAG 10 AUGUSTUS 1992 NR 25201
7
WÊÊM
1
-
I H1
-
ZIERIKZEE - Schaakvereniging Zierikzee viert
haar tachtig-jarig bestaan in de vorm van een zeer
sterk bezet Rapidtoernooi in de concertzaal van
Zierikzee. Op zaterdag 29 augustus zal de grootste
aandacht uitgaan naar het hoofdtoernooi dat
bestaat uit twintig schakers. Naast het
hoofdtoernooi rekent de organisatie op tachtig
schakers die zullen deelnemen aan de acht-
kampen die worden afgewerkt.
Maar de grootste aandacht
gaat uit naar het
hoofdtoernooi. In navolging
van het grote toernooi in 1987
heeft de drijvende kracht,
Jacques Krijger en
woordvoerder van de
Schaakvereniging Zierikzee,
beslag weten te leggen op
internationale grootmeesters.
Naast de drie internationale
grootmeesters zijn er een
groot aantal schakers die de
meester-titel dragen. Voor de
tweede keer in de
geschiedenis van de
vereniging wordt het sterkst
bezette toernooi van Zeeland
in Zierikzee gehouden. ,,Ik
ben al een jaar bezig om dit
toernooi te organiseren. Het
grootste gedeelte van mijn
vrije tijd ben ik er-mee bezig,
en op één schaker na ben ik
nu volledig rond", vertelt
Krijger met een tevreden
gezicht.
Het rijtje namen liegt er dan
ook niet om. Zo heeft Krijger
drie internationale
grootmeesters weten te
strikken. De Rus Rael
Vaganiau en de Amerikaan
Larry Christianse, die
momenteel verblijven in het
Duitse Keulen en de Chileen
Roberto Cifuentes maken hun
opwachting in de Concertzaal
van Zierikzee. „Drie sterke
schakers met een rating van
rond de 2600", aldus Krijger.
Daarnaast komen de
internationale meesters: de
Belgische schaker Luc
Winants, Rini Kuijf uit
Leiden, Frans Cuijpers uit
Utrecht, Johan van Mil uit
Eindhoven, G. J. den Boer en
G. Pieterse uit Amsterdam.
Als enige vrouwelijk schaker
komt de hongaarse Erica
Sziva naar Zierikzee.
De Hongaarse behaalde een
aantal weken geleden tijdens
de open nationale
schaakkampioenschappen nog
de Nederlandse
kampioenstitel.
Ook een aantal FIDE-
meesters geven acte de
presénce. Eric Knoppert uit
Utrecht en C. J. van Baarle,
die snelschaken als hun
specialisatie hebben. Ook
lokale krachten zijn
toegelaten in de hoofdgroep
van twintig spelers. J.
Seleman, R. v. d. Veken, J.
Aangeenbrug en J. J. Visser
doen mee namens de
gastvereniging Zierikzee. Cor
Jansen (Wemeldinge) en de
kampioen van Zeeland, Rudy
de Smit vertegenwoordigen
Zeeland. Kees van de Bos uit
Bruinisse sluit de rij van de
indrukwekkende namen.
„Een toernooi van deze
omvang is uiteraard zeer
kostbaar. Daarom is het
belangrijk dat veel sponsors
ons ondersteunen..want. anders
was dit niet mogelijk
geweest. Maar ook de
enthousiasme onder de
schakers geeft je plezier om
dit te mogen organiseren.
Reacties als, tjonge tjonge
wat een groot toernooi in
Zierikzee, is natuurlijk
prettig om te horen",
verklaart Jacques Krijger uit
Zierikzee.
„Natuurlijk zijn ook
clubschakers en thuisschakers
welkom op dit toernooi. Zij
kunnen zich aanmelden voor
één van de vele achtkampen.
Deze worden naar sterkte
ingedeeld en de spelers
treffen elkaar eenmaal.
Inmiddels zijn er al veertig
aanmeldingen en de
verwachting is dat het er
ruim tachtig worden". Voor de
toeschouwers is er geen enkel
beletsel om zaterdag 29
augustus vanaf 10.00 in de
concertzaal in de
Paardenstraat in Zierikzee te
komen kijken naar de
verrichtingen van de vele
schakers. Om 10.25 uur is de
officiële opening van het
toernooi door de heer D. van
der Wekken, loco-
burgemeester van Zierikzee.
Om 10.30 uur beginnen de
eerste wedstrijden en het
einde is rond de klok van
16.30 uur.
JÊÊKÊÊÊÊ
Foto uit 1917 met de viering van het vijf jarig bestaan. Staand van links naar rechts:
A. Planting, een militair, Sj. de Vries (onder), onbekend (boven), Dulfer, Joh. Bongertman,
Joh. van Ballegooijen, Misset, onbekend, J. Ideler en ds. de Jong. Zittend van links naar
rechts: dr. Spruit, dr. A. van der Hoeven, J. A. Biermasz, sergeant Herfst, Meijer, onbekend,
'S. Klimmerboom' en J. H. Heimbach.
De Schaakvereniging Zierikzee bestaat tachtig jaar. Een zeer respectabele leeftijd voor een club die
ondanks vele tegenslagen nog steeds een bloeiende vereniging is. Een vereniging met geschiedenis maar
ook zeker met toekomst. De vereniging is in al die jaren levensvatbaar geweest en heeft menige
schaakgrootmeesters voortgebracht. Naast de vele toernooien, clubkampioenschappen en competitie
wedstrijden, die de vereniging organiseerde, was er ook regelmatig succes voor de leden op nationaal
en internationaal niveau. In het verhaal op deze pagina een greep uit de vele facetten van de levensloop
van een tachtigjarige. We zijn met grote stappen door de geschiedenis van Schaakvereniging Zierikzee
gewandeld.
De juiste datum van de
oprichting van
Schaakvereniging Zierikzee
was 22 maart 1912 maar eind
augustus 1992, viert de
jubilerende vereniging haar
tachtigste verjaardag. Geen
receptie en toespraken maar
louter een schaakjubileum-
toernooi in de Concertzaal
van Zierikzee. Niet zomaar
een schaaktoernooi, nee, een
keur aan internationale
schaakgrootmeesters en
FIDE-meester geven acte de
présence in de twintig man
sterke hoofdgroep van het
Rapid-toernooi. Daarnaast
zijn voor de tachtig jarige
schaakvereniging ruim
tachtig andere deelnemers
actief in een acht-kamp.
De Schaakvereniging
Zierikzee, die momenteel
zesenveertig leden telt, heeft
een waardevolle historie waar
in het organiseren van
schaak-evenementen juist de
drijfveer van de vereniging
was. In de Zierikzeesche
Nieuwsbode van woensdag 14
februari 1912 plaatste het
bestuur van de sociëteit 'Ops
Genoegen' in Zierikzee een
advertentie waarin werd
medegedeeld dat bij
voldoende deelname een
stimiiltaanséahce zou worden
georganiseerd tegen de toen
bekende schaker W.
Muntjewerff uit Amsterdam.
Spontaan gaven vijftien
schakers zich op voor deze
uitdaging en in de sociëteit in
de Poststraat werd op
zaterdag 2 maart de eerste
officiële schaaktoernooi
gehouden. Muntjewerff won 9
partijen, speelde er 3 remise
en verloor er uiteindelijk 3.
Het ijs was gebroken, de
deelnemers kregen de smaak
te pakken en op 20 maart 1912
kwam men in de sociëteit
weer bijeen om de
schaakvereniging op te
richten. Op 22 maart werd de
'Schaakclub Zierikzee'
officieel een feit en de
jaarlijkse contributie werd
vastgesteld op één gulden.
Het gekozen bestuur plaatste
in De Zierikzeesche
Nieuwsbode het bericht van
de oprichting en voegde er
aan toe: „Wie een minnaar
van het schaken is, sluite
tijdig bij de Schaakclub aan".
fn de eerste levensjaren werd
er op woensdagavond, in de
sociëteit in de Poststraat, de
wekelijkse schaakavond
gehouden. Er werd en
regelmatig simultaanséances
georganiseerd en vanaf 1914
werden de eerste
huishoudelijke competities
gehouden. Vijf jaar na de
oprichting herdacht de
vereniging op feestelijke
wijze in de sociëteit haar
vijfjarige bestaan. Óp de foto
de schakers in hun nette pak
poserend voor de fotograaf.
De twee militairen herinneren
aan de mobilisatie in verband
met de eerste wereldoorlog.
In de daarop volgende jaren
werden er onderlinge
wedstrijden georganiseerd.
Voor het eerst werd er in 1920
een clubkampioen
geregistreerd. De
gymnastiekleraar Joh.
Bongertman mocht de
wisselbeker in ontvangst
nemen en na een
onderbreking door de
onderwijzer Joh. van
Ballegooijen kreeg
Bongertman in 1923 de beker
definitief in zijn bezit. Nog
vele jaren bleef Bongertman
de beste speler van de
vereniging.
In de dertiger jaren kwam het
schaken, in het bijzonder door
de successen van Max Euwe,
uit zijn sociëtietssfeer. De
Zierikzeese schaakvereniging
ging proberen het schaken
meer populair te maken. Er
werd de mogelijkheid
geopend voor personen vanaf
zestien jaar óm het schaken
grondig te leren onder leiding
van ervaren spelers. De
speelavond werd verschoven
naar vrijdagavond .en men
verhuisde naar de bovenzaal
van Concordia aan het
Havenplein. De contributie
werd vastgesteld op een
kwartje per maand.
In 1934 werd de vereniging
versterkt door de komst van
de heer J. J. van den Ende die
zich in Zierikzee als notaris
vestigde De heer Van den
Ende had reeds een grote
■reputatie als schaker
opgebouwd. Hij was
kampioen van Twente en zou
dat in Zeeland vele malen
worden. Ook had hij reeds
grote bekendheid gekregen
als eindspelcomponist.
Ook met de komst van het
jeugdige talent Johan
Barendregt uit Nieuwerkerk
en de komst van Dr. J. J.
Westendorp Boerma kreeg de
Zierikzeese schaakgelederen
een enorme versterking. De
heer Westendorp Boerma nam
de voorzittershamer ter hand
en Van de Ende en
Barendrecht scoorde succes op
succes in wedstrijden van de
Zeeuwse Schaakbond.
De oorlog van 1940-1945
bracht de eerste grote
tegenslag. De heer Van den
Enden Werd al snel als
gijzelaar weggevoerd en iri
1944 moest een groot deel van
de bevolking evacueren in
verband met de inundatie
door dé Duitsers van
Schouwen-Duiveland. Op 24
oktober 1945 kwam de
schaakclub weer bijeen in de
bovenzaal van Concordia. Op
verzoek van de heer
Westendorp Boerma werd de
heer J. J. van den Ende
gekozen tot voorzitter en de
contributie werd vastgesteld
op eéh kwartje per week. Een
jaar later verhuisde de
vereniging naar een zaal in
het Korte Groendal en één
van de in die tijd moeilijke
punt was het meespelen in de
competitie van de Zeeuwse
Schaakbond. De
reisgelegenheid naar de
overige delen van Zeeland
leverde vooral in de
avonduren grote problemen
op. Uiteindelijk zorgde Van
den Ende voor een oplossing
om op zaterdag te gaan spelen
om zo aan de vereiste tijd van
minimum drie speeluren te
komen.
In 1949 noteerde de
schaakvereniging het eerste
grote succes binnen de
Zeeuwse Schaakbond.
Zierikzee werd kampioen en
promoveerde naar de eerste
klas. In 1951 werd Zierikzee
tweede. De Schaakvereniging
Zierikzee telde toen twintig
leden en rond dat aantal zou
het vele jaren blijven
schommelen. In die jaren
kreeg de schaakvereniging te
maken met een inzinking.
Een veel gehoorde klacht was
dat de huishoudelijke
competitie vrijwel nooit werd
uitgespeeld, wegens
afnemende opkomst op de
clubavonden, een tweede
grote tegenslag bracht de
watersnoodramp van 1
februari 1953.
Vrijwel geheel Schouwen-
Duiveland kwam onder de
water. Velen waren zwaar
getroffen en vertrokken
voorgoed uit Zierikzee. Een
groot deel van de bevolking
moest evacuren, waarbij ook
enkele leden. Vanaf 1951
huisde de vereniging in de
leeszaal van de
Nutsbibliotheek in het Vrije
in Zierikzee. De klokken
kregen daar een bad. De
schaakclub Winschoten
adopteerde deze klokken en
zond ze gerepareerd terug. De
heer Van den Ende
componeerde naar aanleiding
hiervan een eindspelsituntie
die hij aan Winschoten
opdroeg. De KNSB schonk
driehonderd gulden en ook de
ZSB bood de helpende hand.
Het herstel en het inlopen van
de achterstand werd echter
krachtig ter hand genomen.
In het seizoen 1954/1955 werd
Zierikzee derde in de 2eeuwse
Schaakcompetitie. Er werd
verhuisd naar een zaal in de
Hoofdpoortstraat en de
vereniging werd versterkt met
Ir. J. J. Elzerman, Ds. C. J.
van Royen en L. M. Siliakus.
Een droom werd
werkelijkheid, Zierikzee werd
kampioen van de Zeeuwse
Schaakbond en promoveerde.
Langzaam maar zeker bloeide
de vereniging weer op. In de
volgende acht jaar werd met
regelmaat gepromoveerd en
gedegradeerd. Tussentijds
werd twee maal verhuisd van
clubgebouw. In 1958 trok de
vereniging in Ds. P. F. van
den Berg-jeugdgebouw in de
Visstraat. In 1963 nam de
vereniging haar intrek in café
het Huis van Nassau in de
Lange Nobelstraat in
Zierikzee.
In het begin van de zestiger
jaren zijn de eerste tekenen
van ontluikend jeugdschaak.
In 1962 werd het eerste
jeugdschaakkampioenschap
van Schouwen-Duiveland
georganiseerd. In de jaren
bestond ook de gewoonte om
het seizoen te beginnen met
een snelschaakwedstrijd.
Wijnhandelaar en lid, de heer
R. P. Hogerheyde bracht wijn
mee die gretig aftrek vond en
de secretaris, R. A. Huneman,
zal zich wel niet vergist
hebben toen hij de notulen
van de jaarvergadering
besloot met de woorden:
„Waarna overgegaan werd tot
de orde van de dag, zijnde
snelschaak met slok".
Door de enthousiaste en
ijverige bemoeienissen van
Zeeuwse Schaakbond
wedstrijdleider M. J. Enzlin
werd in december 1965 in de
kantine van Smit Bolnes
een toernooi gehouden ter
gelegenheid van de vaste
brugverbinding.
Maar liefst achtenzeventig
schakers namen deel,
verdeeld in achttien groepen.
Het was een aantal dat die
tijd nog nooit op Zeeuwse
bodem was bereikt. Dit
succesvolle toernooi
resulteerde erin, door de
uitstekende organisatie, dat
een jaar later hel Nederlands
kampioenschap naar
Zierikzee werd gehaald. Dit
kampioenschap werd van 3
tot vijf juli 1967 in de kantine
van Smit Bolnes gehouden.
Twaalf topschakers namen
deel en de gastvrije wijze
waarop de voorzitter, J. J. van
den Ende de spelers
ontvingen, maakte zo'n goede
indruk dat ook in 1968 het
Nederlands kampioenschap
plaats vond in Zierikzee.
Het ledental dat altijd rond
de twintig had geschommeld,
steeg tot dertig. Ondanks het
vertrekken en overlijden van
sterke leden groeide de
ledenwinst nog steeds. Er
werd geconstateerd dat de
vereniging in de breedte
sterker werd. Het seizoen
1974/1975 stond in het teken
van de jeugd. Het ledenaantal
steeg tot zevenendertig
waaronder twaalf jeugdleden,
deze slaagden allen voor het
pionnendiploma van de
KNSB. Een jaar later kon met
hulp van de gemeente
Zierikzee nieuw materiaal
worden aangeschaft. Ook
verhuisde de vereniging naar
de bovenzaal van De Zeeuwse
Herberghe aan het
Havenplein.
Precies zeventig jaar na de
oprichting van de
schaakvereniging Zierikzeè,
22 maart 1982, werd er een
bijzondere ledenvergadering
gehouden. J. J. van den Ende
trad af als voorzitter en werd
met algemene stemmen
benoemd tot erelid. Hij kreeg
als afscheidscadeau een
uitgave in boekvorm van
vijftig van zijn beste
eindspelcomposities: 'Geschift
Werk'. Johan van den Ende,
geboren op 6 augustus 1902 in
Nisse, vierde vorige week zijn
negenste verjaardag. Nog
wekelijks schaakt de heer van
den Ende en was een
belangrijke pion voor de
Zierikzeese Schaakvereniging.
De heer van den Ende
vertelde jaren terug:
„Ondanks tegenslagen bleef
de schaakvereniging
voortleven. Er zijn genoeg
leden gebleven die door het V
schaakspel gegrepen waren.
Mensen, die dit spel moesten
beoefenen en daarvoor een
vereniging behoefden.
Waardoor heeft het
schaakspel hen dan zo
kunnen grijpen? Het
Schaakspel heeft in zekere
mate een dualistisch karakter.
Lessing heeft ooit gezegd:
„Zuviel spiel um kunst zu
sein, zuviel kunst um spiel zu
sein". Enerzijds een ster£
spelelement met alle kansen
daarvan, maar anderzijds
duidelijk een artistieke inslag
met vele facetten, zonder
meer schoonheid".
De laatste tien jaar was er
een belangrijke rol weggelegd
voor het eerste team van
Zierikzee. Nadat in 1985 weer
via versterkte promotie
teruggekeerd werd naar de
hoofdklasse degradeerde het
team in 1988. In 1991 keerde
zij opnieuw terug in de
hoofdklasse. Afgelopen
seizoen werd het
kampioenschap behaald en
promoveert het Zierikzeese
schaakteam naar de derde
klas landelijk van de KNSB.
De tachtig jarige vereniging is
meer dan ooit in haar
bloeiperiode. Want op
bijzondere wijze werd ook het
kampioenschap van de
bekercompetitie binnen
gehaald.
(Voor het schrijven van de
levensloop van een tachtig
jarige is er gebruik gemaakt
van het archief van de
vereniging en het
levensverhaal samengesteld
door H.Uil).
TEKST KEES VERKERKE
