DE EERSTE TWEE
WEKEN GRATIS
n
'De kerkdienst op zondag is voor mij
altijd weer het hoogtepunt van de week'
Commissie Kleine Monumenten
biedt unieke exemplaren aan
SAMAN BV
-1
ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
Krijn Schoonaard 35 jaar koster van de Nederlandse Hervormde
Kerk Burgh
Plan om deze exemplaren te kopiëren
Openlijke geweldpleging
en mishandeling in Bru
Diefstal
dieselolie
uit
tankauto
dé krant van schouwen-duiveland!
ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
DONDERDAG 12 DECEMBER 1991 148e JAARGANG NR 25067
WAARIN OPGENOMEN DE ZIERIKZEESCHE COURANT 1797-1889
BURGH-HAAMSTEDE - „Hoe langer je koster bent, hoe meer je van de kerk
gaat houden. Ik doe dit werk ontzettend graag. Daarom wil ik het blijven doen
tot ik niet meer kan. Tot ik bij wijze van spreken met twee stokken naar de kerk
moet gaan". Iedereen in Burgh kent de 70-jarige Krijn Schoonaard als de koster
van de Nederlandse Hervormde Kerk. Het pittoreske kerkgebouw dat al sinds
de zeventiende eeuw het middelpunt vormt van de Burghse Ring. Elke zondag
morgen staat Krijn Schoonaard in het kerkportaal om de bezoekers van de
dienst persoonlijk goedendag te wensen. De temperatuur in het kerkgebouw is
dan door zijn goede zorgen al tot een behaaglijk niveau gestegen, op de kansel
staat een glas water gereed en op het bord voorin de kerk heeft hij aangegeven
welke psalmen en gezangen de dominee uitkoos voor de dienst.
Op een december was het pre
cies 35 jaar geleden dat Krijn
Schoonaard door de kerkvoog
dij van de Nederlandse Her
vormde Kerk in Burgh werd
aangesteld als koster. Een bij
baantje waarmee hij toenter
tijd 200 gulden per jaar ver
diende en tegenwoordig 2000
gulden. Maar die verdiensten
zijn voor Krijn Schoonaard bij
zaak. Hij houdt van zijn werk
vanwege de sfeer van de zon
dagse kerkdiensten. „Al sinds
mijn vijfde jaar ga ik naar de
kerk. Vroeger samen met mijn
grootvader en later met mijn
gezin. Ik heb dat altijd graag
gedaan".
Dat wist ook de zoon van de
vroegere koster, de heer Den
Engelsman. In de vijftiger ja
ren klopte hij regelmatig op
het raam bij de familie Schoon
aard. „Jij doet wel kosteren hè,
jij gaat toch naar de kerk, zei
hij dan. Hij had het werk als
koster na de dood van zijn va
der wel overgenomen, maar
deed het niet graag". Krijn
Schoonaard wel en daarom
was hij er snel bij om te sollici
teren toen de Kerkvoogdij een
advertentie plaatste waarin
men een nieuwe koster vroeg.
Sindsdien zit hij elke zondag
tijdens de dienst op zijn vaste
plaats linksonder het orgel.
Een plaats van waaruit hij de
hele kerk kan overzien en via
enkele knoppen onderin zijn
bank de geluidsinstallatie kan
regelen. „Ik heb het gevoel dat
ik alles in de gaten moet hou
den. Er voor zorgen dat alles
goed gaat in de kerk". De kans
dat er iets fout gaat is zeer
klein want Krijn Schoonaard
is een zeer precies mens die al
les tot in de puntjes uitkient en
organiseert.
Zijn wekelijkse werkzaamhe
den voor de zondagsdienst be
ginnen op zaterdagmiddag
wanneer hij bij de dominee
langs gaat om het briefje waar
op de psalmen en gezangen
staan die tijdens de zondagse
dienst worden gebruikt. Nadat
hij die gegevens heeft aange
bracht op het bord voorin de
kerk, daalt Krijn Schoonaard
af in de kelder van het kerkge
bouw. Daar stonden vroeger de
kolenkachels die het gebouw
via roosters in de vloer verwar
men. De koster stookte die ka
chels al op zaterdagavond op
om er van verzekerd te zijn dat
het kerkgebouw op zondag
morgen lekker warm zou zijn.
Tegenwoordig hoeft hij alleen
de knop wat hoger te draaien
want er staan nu gaskachels in
de kelder. Maar de zorgvuldig
heid waarmee hij de tempera
tuur regelt is er niet minder
om. „Ik ben op zondag altijd
om 9.10 uur in de kerk. Dan zet
ik de kachels nog wat hoger en
als de dienst begint zet ik ze he
lemaal laag, anders hoor je het
geruis zo goed".
In de afgelopen 35 jaar heeft
Krijn Schoonaard precies 1750
keer een glas water in.de kan
sel neergezet. „Ik vind het leuk
om dat soort dingen uit fe reke
nen. Zo heb ik 2450 keer de
klok geluid en in Burgh zes
predikanten meegemaakt".
Wat de koster ook weet is de
hoeveelheid mensen die in al
die jaren de kerkdiensten be
zocht. „In het begin telde ik de
mensen die in de kerk zaten
omdat ik daar aardigheid in
had. Later hoefde ik niet meer
te tellen omdat ik in een oogop
slag zag hoeveel het er waren.
Ik weet immers precies hoeveel
plaatsen er zijn in de banken
en stoelen". Thuis noteerde de
koster de hoeveelheid kerkgan
gers van die zondag in een
schrift. Daaruit blijkt nu dat
de zondagse diensten in de
kerk van Burgh in de afgelo
pen 35 jaar door precies 263.787
mensen werden bezocht.
„Vooral in de zomermaanden
zit de kerk erg vol. Er zijn veel
vakantiegangers die elke zon
dag trouw naar de kerk ko
men. Tijdens de kerstzang-
dienst op 24 december en de
paasdierist is het ook altijd
druk. Dan zitten er dik 400
mensen in de kerk, terwijl er
250 plaatsen zijn". De koster
heeft het dan druk met de ex
tra stoelen die tevoren moeten
worden neergezet en het naar
een plaats leiden van mensen
die aarzelend achterin de kerk
blijven staan omdat ze in de
drukte zo gauw geen lege stoe
len meer zien.
Via al die kerkbezoekers heeft
de heer Schoonaard in de loop
der jaren heel wat contacten ge
legd. „Door mijn werk als kos
ter heb ik veel vrienden gekre
gen en ontzettend veel kennis
sen in heel Nederland. Ik vind
het leuk om na de dienst buiten
op het kerkepad even na te pra
ten met de bezoekers". Ook
wanneer de koster na de dienst
thuis met zijn familie koffie zit
te drinken gaan zijn werk
zaamheden soms nog door.
„Dan gaat de telefoon en krijg
ik te horen: Krijn, ik heb mijn
portemonnee in de kerk laten
liggen. Of mijn handschoenen,
een paraplu of een bijbeltje".
Ook verzorgde de koster in de
loop der jaren vele rondleidin
gen in de, uit 1645 daterende
kruiskerk. „Veel informatie
over de historie van de kerk
heb ik via de heer Van Citters
en tegenwoordig is er ook een
foldertje waarin alle gegevens
staan. Dat is gemakkelijk".
Behalve de kerk beheert de
heer Schoonaard ook nog twee
andere gebouwen van de kerk
voogdij: het groepsvakantie-
huis De Koebel en het bijge
bouw van het parochiehuis Re-
vasa. Maar 'zijn' kerk heeft een
bijzonder plaatsje in zijn hart.
Gedurende al die jaren ont
brak hij maar zelden bij de
zondagse diensten. „Het was
bij ons thuis altijd eerst de
kerk en dan de kinderen. Ook
als we naar Apeldoorn of Rot
terdam moesten rijden om bij
hen op bezoek te kunnen gaan.
Dan stond de auto al buiten
klaar om gelijk na de dienst te
kunnen vertrekken".
Gisteren, woensdag, werd het
35 jarig jubileum van de heer
Schoonaard gevierd met een
bijeenkomst in de Koebel
waarbij veel mensen hem en
zijn familie bezochten.
Nauwkeurigheid is de lievelingszuster der eerlijkheid.
G. Simmons
Koster K. Schoonaard. (Foto: Marijke Folkertsma).
OOSTERLAND - Enerzijds met trots maar ander
zijds ook met „een bloedend hart" heeft de commis
sie Kleine Monumenten van de Vereniging Stad en
Lande Schouden-Duiveland deze week afstand ge
daan van twee inventarisatiemappen waarin de
kleine monumenten in Bruinisse, Sirjansland,
Ouwerkerk, Nieuwerkerk en Oosterland zijn vast
gelegd. De gelukkigen die deze werkstukken in ont
vangst mochten nemen waren burgemeester A. Vo
gelaar van Bruinisse en zijn collega A. Bergshoeff
van Duiveland.
De overhandiging van deze ver-
zamelmappen met kleine mo
numenten speelde zich af in de
Oosterhof in Oosterland waar
beide burgemeesters met hun
wethouders en gemeentesecre
tarissen, bestuursleden van
Stad en Lande en leden van de
commissie Kleine Monumen
ten elkaar ontmoetten. De be
tekenis van deze mappen waar
in in totaal zo'n tachtig kleine
monumenten afgebeeld en be
schreven zijn, schetste de voor
zitter van deze commissie, drs
P. Vleugel.
De bijeenkomst in de Ooster
hof vormde eigenlijk de bekro
ning op het werk dat jarenlang
is verricht. Vanaf het moment
in '87 dat de commissie Kleine
Monumenten uit zijn „win
terslaap" ontwaakte is er door
de dames De Jonge-Van 't Hoff
en Korsten en de heren Ro-
meijn en Huibers hard gewerkt
om de circa tachtig kleine mo
numenten in Duiveland en
Bruinisse te fotograferen en te
beschrijven.
Vleugel vergeleek de definitie
van kleine monumenten zoals
weergegeven in de Monumen
tenwet met de definitie zoals
de commissie die hanteert. Vol
gens genoemde wet vallen
woonhuizen, molens en boerde
rijen onder de term Kleine Mo
numenten. De commissie klei
ne monumenten echter be
schouwt allerlei onroerende
voorwerpen en ornamentjes
van voor 1953 als kleine monu
menten. Deze vormen een on
derdeel van panden die niet
noodzakelijk ook monument
behoeven te zijn. Dergelijke
kleine monumenten verleven
digen niet alleen het stads
beeld maar hebben in al hun
bescheiden omvang ook een
historische waarde. Die waar
de moet worden vastgelegd
voor het nageslacht. Vandaar
ook de activiteiten van deze
commissie van Stad en Lande.
In Duiveland en Bruinisse zijn
ten gevolge van de Ramp van
'53 en de Tweede Wereldoorlog
veel historische waardevolle
objecten verloren gegaan. In
het Kunstreisboek voor Zee
land worden dan ook slechts de
kerken en molens van Ooster
land en Nieuwerkerk alsmede
ook het Gasthuis in Oosterland
vermeld. Over het cultureel
erfgoed in Bruinisse en Sir
jansland wordt in alle talen ge
zwegen. Ook in het Monumen
ten Inventarisatie Project Zee
land komen Bru en Duiveland
er met in totaal drie foto's
maar bekaaid af.
Rijkere oogst
Het jarenlange werk van de
commissie Kleine Monumen
ten leverde wat dat betreft een
rijkere oogst op. In de twee
mappen - de een voor Bruinisse
en Oosterland en de ander voor
Sirjansland, Ouwerkerk en
Nieuwerkerk- komen in totaal
zo'n tachtig kleine monumen
ten aan bod, waaronder onder
meer de gevelstenen met de fa
miliewapens van de families
De Cocq en Hertsbeeck, de le
vensboom in de Bruse Oud
heidkamer en een tweetal
zwartgeteerde boerenschuren
waarbij de luikjes voor het
drogen van uienzaadbollen in
het oog springen.
Hoe snel dergelijke monumen
ten verloren kunnen gaan
bleek wel uit het feit dat in de
map twee schuren zijn afge
beeld, terwijl er ten gevolge
van de storm van vorig jaar
nog slechts een overeind staat.
Ook de makelaar met uilenga
ten van de oude schuur in de
Dorpsstraat van Sirjansland is
als klein monument beschre
ven en gefotografeerd.
Vleugel wees er de aanwezigen
op dat het vastleggen van ob
jecten met historische waarde
door vrijwilligers wordt ge
daan. Die trekken er met came
ra en potlood en papier op uit
om informatie te vergaren over
de functie van het monument,
het vermoedelijke jaartal en
materiaal, de eigenaar en an
dere bijzonderheden.
Kopieën
Het overhandigen van de beide
boeken gaf niet alleen veel vol
doening maar ging Vleugel
toch ook wel aan het hart. De
exemplaren voor de beide bur
gemeesters zijn namelijk enig
in hun soort. Voor dit euvel is
inmiddels een oplossing gevon
den. Stad en Lande zal in sa
menwerking met de gemeenten
Duiveland en Bruinisse en het
streekarchivariaat zorgen voor
kopieën van beide werken. De
ze kopieën zullen een plaatsje
krijgen bij de secretarieën van
Bewolkt
HET WEER
's Nachts enkele mistbanken en
minimumtemp. rond vriespunt.
s.
Overdag bewolkt, maar droog.
/~V
Middagtemp. van 6 graden in het
-v noordwesten tot 3 graden in het
c
j zuidoosten. Zuidwestelijke wind,
J rond kracht 3.
o
beide gemeenten en in de open
bare en provinciale biblio
theek. De medewerkers aan de
ze uitgave zullen eveneens een
kopie van hun „geesteskind"
krijgen.
Beide burgemeesters bleken
het initiatief van de commissie
Kleine Monumenten te waar
deren. Burgemeester A. Voge
laar van Bruinisse opperde
zelfs de gedachte samen met de
gemeenteraad onder leiding
van een lid van de Kleine Mo
numentencommissie een wan
deling langs deze historische
kleinoden te maken. De eerste
afspraken zijn hiervoor inmid
dels gelegd.
Voor zijn collega Bergshoeff
van Duiveland bleek de inven
tarisatiemap de ontsluiering
van het mysterie van de make
laar aan de muur te betekenen.
Dat die kleine monumenten in
derdaad de moeite van het be
houd waard zijn onderstreepte
ook voorzitter H. Doeleman
van Stad en Lande in zijn
dankwoord. Het werk van de
commissie Kleine Monumen
ten relateerde hij aan de
doelstellng van Stad en Lande:
het behoud van historisch
waardevolle en karakteristie
ke elementen op en van
Schouwen-Duiveland en het
bevorderen van de kennis van
het verleden. Dat verleden
openbaart zich wat gemakke
lijker aan de wandelaar die
niet gehinderd door een snel
heidsmeter op zijn gemak
langs karakteristieke land
schappen en fraaie geveltjes
kuiert. Voor die groep wil Stad
2n Lande in de toekomst dorps
wandelingen uit gaan stippe
len.
3 KAMPEREN
De Westerschouwse commissie RO reageert verdeeld
op toekomst kamperen bij de boer,
4 KERSTMARKT
De kerstmarkt in de Grote Kerk te Zierikzee trekt veel
belangstellenden.
5 ARCHIEF
Het archief in het Brouwse stadhuis is naar verwach
ting over vier jaar vol.
9 TAFELTENNIS
Paul de Graaf uit Zierikzee neemt deel aan de Neder
landse C-kamploenschappen tafeltennis.
Dit nummer bestaat uit 12 pagina's
Slachtoffer opgenomen in ziekenhuis
BRUINISSE - De 22-jarige P. van L. uit Bruinisse
moest worden opgenomen in het Zweedse Rode
Kruis Ziekenhuis in Zierikzee vanwege verwondin
gen die hij opliep bij openlijke geweldpleging en
mishandeling door enkele leeftijdsgenoten in Brui
nisse.
De politie hield dinsdag de 35-
jarige Van den B. uit Heinkens-
zand en de 24-jarige D. uit 's-
Heerenhoek aan. Zij zouden
zich hebben schuldig gemaakt
aan de mishandeling die
plaatsvond in de nacht van
vrijdag op zaterdag.
De vechtpartij vond plaats in
de Prinses Wilhelminalaan te
Bruinisse om ongeveer 01.15
uur. Na cafébezoek werd een
personenauto met daarin vier
inwoners uit Bruinisse achter
volgd door een personenauto
waarin Van den B. uit Hein-
kenszand en D. uit 's-Heeren-
hoek zaten. In de Prinses Wil
helminalaan stopten beide
auto's. Then P. van L. uitstapte
werd hij door de Zuid-Bevelan
ders zodanig geschopt en gesla
gen dat hij zich onder dokters
behandeling moest stellen. La
ter werd hij vanwege nierletsel
opgenomen in het ziekenhuis
in Zierikzee. Beide verdachten
zitten momenteel nog ingeslo
ten in het politiebureau te Zie
rikzee.
BROUWERSHAVEN - Dins
dagmiddag werd in Brouwers
haven dieselolie gestolen uit
een geparkeerd staande tank
auto.
De tankauto stond aan de
Schouwsedijk. De hoeveelheid
dieselolie die werd gestolen is
niet precies bekend. De bena
deelde is de heer W. van de V.
uit van Brouwershaven.
Advertentie
Voor:
Dakbedekkking
Goten in koper en zink
Constructeurs/
Installateurs
Julianastraat 40
4301 NC Zierikzee
Telefoon 01110-12647
Al het nieuws van Schouwen-Duiveland in de bus.
JA, ik wil een kwartaalabonnement f 45,—
jaarabonnement 1 169.
en ontvang de Zierikzeesche Nieuwsbode de eerste twee
weken gratis.
Ik betaal nog niet, maar wacht eerst uw bericht af.
naam
adres
postcode
telefoon
plaats:
handtekening.
Zend de bon in open envelop zonder postzegel naar
Zierikzeesche Nieuwsbode abonnementenadministratie.
Antwoordnummer 12. 4300 VB Zierikzee
