Dijkbeveiliging: vijfenvijftig jaar geleden schot in de roos 'Middelburgse' Vietnamezen op de vlucht voor de discriminatie in Oost-Europa Verbitterd in Zeeuivs asielzoekerscentrum Speelweek in Zierikzee Monniken waren de eerste dijkenbouwers DONDERDAG 15 AUGUSTUS 1991 NR 24998 5 MIDDELBURG - „We hebben eind '89 zelfs nog meegedemonstreérd op het Wenceslas-plein. Tegen de communisten. Samen met de Tsjechen." Het klinkt vooral verbitterd want inmiddels hebben Tran Dai Hoi (38) en Nguyen Trong Chien (31) in grote haast het Tsjechoslowakije van president Vaclav Havel verla ten en zijn gevlucht naar Nederland. „We werden daar verschrikkelijk gediscri mineerd", zo luidt kort en bondig hun verhaal. Sinds juni zitten ze met 57 andere tot voor kort in Oost-Europa werkzame Vietnamezen in het asielzoekerscen trum De Eendracht in Middelburg. In totaal kwamen er sinds mei dit jaar al 348 Vietnamezen naar Nederland, een spectacu laire stijging tegenover de 90 Vietnamezen die zich over heel 1990 als vluchteling bij de Ne derlandse vreemdelingenpoli tie kwamen melden. Alleen al in juli registreerde Justitie 133 Vietnamese asielzoekers waar onder 42 vrouwen en vier kin deren onder de vijftien. De overgrote meerderheid is afkomstig uit Oosteuropese landen als Polen en Tsjechoslo wakije, terwijl bij het ministe rie van justitie de indruk be staat dat er ook Vietnamezen uit de voormalige DDR tussen zitten. Traceerbaar was deze laatste groep de afgelopen da gen overigens niet. Zowel Justitie als WVC, dat de op vang van asielzoekers regelt, registreren hun cliëntele op na tionaliteit en niet op het land waar zij vandaan komen. Tran Dai Hoi en Nguyen Trong Chien maakten de reis van Praag naar Nederland (met vier lotgenoten) per auto. ,,Dat kost een paar honderd dollar per persoon", aldus Nguyen Trong Chien. „Vlak voor de Duitse grens stap je uit, je loopt door het bos over de grens en een paar honderd me ter verder staat de chauffeur je dan weer op te wachten." Contractarbeiders Jaren geleden kwamen ze als contractarbeiders van Vietnam naar Tsjechoslowakije. „Dat was op basis van een overeen komst tussen de regeringen van beide landen. Voor Viet nam was het leveren van arbei ders een manier om hun schuld bij de toen nog communisti sche Oosteuropese landen af te betalen. Voor ons was het een mogelijkheid aan de armoede en de onderdrukking in Viet nam te ontsnappen. Je verdien de in Tsjechoslowakije meer dan in Vietnam, ook al waren we verplicht 10 procent van ons inkomen aan Vietnam af te dragen." Eenvoudig was het niet om voor uitzending naar Oost- Europa in aanmerking te ko men. Veel van de beschikbare arbeidsplaatsen in Oost- Europa (in Tsjechoslowakije werkten zo'n 30.000 tot 40.000 Vietnamezen; in heel Oost- Europa inclusief de Sovjetunie ruim 200.000) waren gereser veerd voor familieleden van de communistische partijtop. Voor de overige plaatsen ston den de Vietnamezen in de rij en alleen zij die voldoende smeer geld konden betalen, konden uiteindelijk ook vertrekken. Zowel Tran Dai Hpi als Nguyen Trong Chien kwamen op die manier via omkoping als onge schoold arbeider in Tsjechoslo wakije aan de slag. Ook voor de omwentelingen in Oost-Europa werden de Viet namezen daar al „als slaven" behandeld. Slecht betaald voor vuil en zwaar werk, vaak er barmelijk gehuisvest moesten zij zich .bovendien voortdurend „het verbale racisme van de lo kale bevolking" laten welge vallen. Teruggaan naar Viet nam was onmogelijk, omdat de toenmalige Tsjechische autori teiten bij aankomst hun pas poorten innamen. Vrijheid Bovendien, zo vertelt Tran Dai Hoi, waren zij juist naar Euro pa gekomen, omdat er in Viet nam „geen vrijheid en geen de mocratie heerst". „Wij wisten' al lang dat het communisme niet werkt", vult Nguyen Trong Chien zijn landgenoot aan. Ze waren in eerste instantie dan ook enthousiast over de „fluwelen revolutie" die in Tsjechoslowakije de heer schappij van de communisti sche partij brak. Ze demon streerden mee op het Wenceslas-pleiiji en riepen sa men met de Tsjechen om vrij heid en democratie. Ook dat maakt ze huiverig naar Viet nam terug te keren. Onder de Vietnamezen in Tsjechoslowa kije gaan sinds de omwente ling hardnekkige verhalen dat zij die de omwenteling on dersteunden op de Vietnamese ambassade met naam en toe naam zijn geregistreerd. „Wie weet worden we alleen al daarom in Vietnam in een her opvoedingskamp gezet", aldus Tran Dai Hoi. Al snel werd de Vietnamezen echter duidelijk dat de omwenteling in Tsje choslowakije voor hen aanzien lijk minder gunstig uitpakte dan zij hadden verwacht. De overgang naar een markteco nomie maakte hun arbeidscon tracten in korte tijd waarde loos. Veel van hen werden stan- te pede op het vliegtuig gezet; anderen houden zich in leven als straathandelaar of verrich ten werkzaamheden waar geen Tsjech zich meer aan waagt. Maar het meest klagen beide Vietnamezen over het snel toe nemend racisme in het huidige Tsjechoslowakije. Want hoewel met name de voormalige DDR op dit gebied inmiddels een twijfelachtige reputatie heeft opgebouwd, is er ook in de an dere Oosteuropese landen te genwoordig sprake van talloze incidenten die het leven voor niet-Europeanen steeds min der draaglijk maken. „Zelfs het personeel van de ambassa des is niet meer veilig", aldus Nguyen Trong Chien. Ook door de straten van Praag „patrouil leren" groepjes skinheads die Vietnamezen maar ook Ango- lezen, Mozambicanen, Etio- piërs en Noordkoreanen op de vlucht jagen, niet zelden onder het instemmend applaus van omstanders. Geweld Regelmatig komt het daarbij nu ook tot lijfelijk -geweld waarbij volgens de twee her haaldelijk doden onder hun landgenoten zijn gevallen. Om te bewijzen dat zij niet over drijven, verwijzen de beide Vietnamezen naar de Tsjechi sche pers die „in kleine be richtjes" melding van dergelij ke incidenten heeft gemaakt. „De avond dat we naar Neder land vertrokken en ons hadden verzameld bij een metro station werden we "nog aange vallen door een groep skin heads. Omdat we daar met een hele groep waren, durfden ze ons niet echt te pakken. Maar als je alleen of met een paar mensen door de stad loopt, is het echt levensgevaarlijk." De beslissing dan maar naar Nederland te vertrekken werd vooral ingegeven door „de ab solute vrijheid" die hier vol gens hen heerst. „Nederland is een zeer humaan land waar het recht op leven wordt gegaran deerd", licht Nguyen Trong Chien toe. Het is informatie die hij vooral uit de Vietnamees- talige media heeft gehaald. Krantjes Krantjes die de Vietnamezen in Oost-Europa zelf uitgeven en sinds de val van het commu nisme vooral ook de publika- ties van in West-Europa geves tigde voormalige Vietnamese bootvluchtelingen die hoog op geven van de kansen die zij in Europa hebben gekregen. En ook op de Tsjechische televisie geldt Nederland als een land „waar vluchtelingen warm en gastvrij worden onthaald". Hun eerste ervaringen in het nieuw gebouwde en nog maar net geopende asielzoekerscen trum in Middelburg spreken dat voorlopig niet tegen. „We worden hier heel goed behan deld", zeggen de twee. Aan een oordeel over hun kans zich de finitief in Nederland te mogen vestigen wagen ze zich echter liever niet. „We willen niet te rug naar Vietnam", zo luidt de eenvoudige vaststelling waar mee ze vragen daarnaar beant woorden. Voorzover bij vluchtelingenad- vocaten bekend zijn de eerste asielverzoeken inmiddels ech ter afgewezen. Han Brands, werkzaam bij het Bureau voor Rechtshulp bij het asielzoeker scentrum in Veendam, daar over: „Het is nogal ingewik keld allemaal. Als ze de na druk leggen op hun behande ling in Tsjechoslowakije, dan worden ze geacht terug te ke ren naar Vietnam. Ze zijn daar immers volstrekt legaal ver trokken en dus gaat Justitie er vanuit dat ze bij terugkeer geen moeilijkheden zullen on dervinden. Gaat het om hun vrees voor de machthebbers in Vietnam, dan wordt ze gezegd dat ze in het land van eerste opvang, dat wil zeggen Tsjechoslowakije, asiel moeten aanvragen." UTRECHT - Aan de daling van het aantal volwassen rokers is vorig jaar een eind gekomen. In 1990 rookte 35 procent van de Nederlanders en dat was 2 procent meer dan het jaar daarvoor. Het percentage steek sterk onder jongens van 15 tot 19 jaar en onder 20- tot 24- jarigen. ZIERIKZEE - In de periode van maandag 19 tot en met vrijdag 23 augustus wordt in Zierikzee weer een speelweek gehouden. Deze week is bedoeld voor kin deren met een verstandelijk handicap. is in handen van de afdeling Gespecialiseerd Jeugd en Vol wassenen werk van de Sociaal Pedagogische Dienst Zeeland. De algehele leiding berust bij Ria Mangnus terwijl vrijwilli gers de kinderen zullen bege leiden. Het vinden van vol doende vrijwilligers heeft de organisatie dit jaar weer de no dige kopzorgen gegeven. Zijn er nog mensen die een handje willen meehelpen, dan zijn de ze welkom. Hiervoor kan men zich melden bij (je SPD-Zee- land, telefoon 01180-15051 (An- ja van de Enden of Ria Mang nus). Werving van dc deelnemers ge schiedt via ZMLK-school. De speelweek gaat maandag 19 augustus om 9.30 uur van start in de Speel-o-theek (Baster- straat 1). Een week lang zijn er elke dag (van 9.30 tot 15.30 uur) diverse activiteiten voor de deelnemertjes, zoals knutse len, zingen, zwemmen en uit stapjes maken in de omgeving. Laat het programma het toe dan kunnen de kinderen nog vrij spelen met in de Speel-o- theek aanwezige speelgoed. De organisatie van deze week BROUWERSHAVEN Gruttenpikkers op zomermarkt Tijdens de zomermarkt die vrijdag 23 augustus plaats vindt in Brouwershaven treedt de boerenkapel de Gruttenpik kers op. De boerenkapel be staat uit muzikanten van de muziekvereniging Nut en Uit spanning uit Zonnemaire. Tus sen 19.00 en 21.00 uur lopen zij tussen de ongeveer 30 kramen die in verband met de zomer markt staan opgesteld op de Brouwse markt. De zomer markt zelf duurt van 15.00 tot 21.00 uur en vindt in het zomer seizoen wekelijks plaats in Brouwershaven. Op vrijdag 30 augustus voor de laatste keer dit jaar. OUWERKERK Feestje 's Nachts een feestje bouwen. Dat gebeurt in Ouwerkerk elk jaar. Ook dit jaar wordt het Midzomernachtfeest weer ge houden en wel vrijdag 16 augustus. Om 22.00 uur breekt op de Ring het feestgedruis weer los. Toneel door de thea- tersportgroep Kiekieris en mu ziek plus een fakir moeten voor de juiste sfeer zorgen. Het muzikale gedeelte wordt ver zorgd door Nieuw Leven uit Ouwerkerk, de Boerenkapel A.O.Z.N. van Frank Slager en de band De Branding onder lei ding van Harry van der Wek ken en drummer John Muis. Voor spanning en sensatie zor gen voorts een goochelaar en een fakir, terwijl Dick Snel een karatedemonstratie zal geven. Ook aan het stillen van de lek kere trek is gedacht in de vorm van een grote barbecue en een terras. UTRECHT - De Vereniging voor Gezondheidsrecht (waar in juristen,artsen en hooglera ren) heeft een aantal richtlij nen opgesteld die een handrei king moeten zijn' voor artsen en onderzoekers die te maken krijgen met erfelijkheidson- derzoek. Bescherming van de cliënt/patiënt staat daarin cen traal. DEN HAAG - De Rijksdienst Beeldende Kunst verwacht dat dit najaar definitief zal wor den beslist over de teruggave van 59 schilderijen die zich be vinden in het klooster in het Oostenrijkse Mauerbach. Een betonglooiing bij De Roompot. (Foto: Waterschap Schouwen-Duiveland). Naar verluidt verhuisde Ga briel Bolier naar Bergen op Zoom om veilig te zijn voor een watersnoodramp van het kali ber van 1953. Hij zag in de toe komst. Bekend waterbouwer in di dagen was jhr. mr. R. L. L. de Muralt. Hij was van 1903 tot 1913 ingenieur van het Water schap Schouwen en hij was het die voor de eerste keer op grote schaal gewapend beton toe paste bij het versterken van oe vers en dijken. Naast zijn beroemde 'de Mu- ralt'-muurtjes, nog op verschil lende plaatsen te zien op Schouwen-Duiveland, bedacht hij ook betonplaten en be- tonspijkers om de dijkglooiing te beschermen. Van oudsher bestond een dijk uit verschil lende onderdelen. Het onderste deel was in de regel opgetrok ken van Vilvoordse steen, over gaand in basaltblokken. Daar boven kwam de dijkkruin van zand en vette grond. De dijk werd ook bekleed met vette grond die uitgestoken werd uit de schorren. Er waren speciale schippers die met hun scheepjes het hele jaar door, behalve in de winter, vette grond vletten naar plaatsen waar die grond nodig was. Van stroo werd dan een mat aange bracht waardoor de vette grond op zijn plaats bleef en op ter mijn aan elkaar groeide. Crisis In de dertiger jaren van deze eeuw holden de prijzen die de boeren voor hun produkten kregen achteruit. Hun inkom sten kelderden terwijl het on derhoud van de dijken steeds duurder werd door de steeds stijgende prijs van de toen veelgebruikte basaltzuilen. Een vinding van M. J. Leen dertse, de eenvoudige dijkbaas van Bruinisse, bracht uit komst. Hij verving de basalt zuilen door betonblokken waarop hij een verhoging aan bracht die dan weer een rem mende werking had op de golf- oploop. Ook het aanbrengen van een dergelijk betonblok op een dijkglooiing was eenvoudiger en dus goedkoper. Bovendien zorgde de vinding van .Leen dertse voor werk voor de be- tonfabrieken die door de crisis weinig werk hadden. Leendert se vroeg en verkreeg octrooi op zijn vinding en grote stukken dijkglooiing werden bekleed met de betonblokken van het systeem Leendertse. Leendert- se-dijkglooiingen zijn nog te zien aan de buitenzijde van de dijk aan het Zijpe. Over de vraag of de vinding van Leendertse werkelijk een vinding is geweest die een schok veroorzaakte in de kring van dijkbestuurders verschil lende de meningen. Simon Ha- ge, dijkgraaf en oud-burge meester van Bruinisse monkel de destijds al dat het prototype van het Leendertse blok te vin den zou zijn op sommige plaat sen in de stcenglooiing van de Bruse polder. Zij die na Hage de dijkglooiing inspecteerden zagen hier en daar gebakken tegels van rood aardewerk waaraan Leendertse zijn vin ding zou hebben ontleend. Concurrentie Hoe het ook zij, Leendertse bracht zijn vinding precies op tijd in de openbaarheid. Hij kreeg octrooi en de toepassing van zijn vinding zorgde voor verlaging van het Dijkgeschot en voor meer werkgelegen heid. De concurrentie zat ech ter niet stil. De betonfabrieken bestudeerden de blokken en brachten verbeteringen aan voor wat betreft de aansluit- baarheid van de blokken. Er werden blokken gemaakt vol gens het systeem Haringman, volgens het Pit systeem en vol gens het systeem Van Oord. In 1940 kwamen de Duitsers. Zij maakten bunkers in de dij ken en verwaarloosden de ei genlijk funktie van de water kering. Het bitumen, een mengsel van asfalt en zand, was inmiddels ook in opmars en in 1953 werden weggeslagen dijken vervangen door op gespoten zand bekleed met een laag bitumen. Nog steeds wor den betonglooiingen aangelegd maar het systeem Leendertse werd na de dood van de uitvin der, voorzover bekend, niet meer toegepast. De techniek stond en staat niet stil, maar het blijft nodig de dijken goed te onderhouden. Met welk sy steem dan ook. S. A. Jumelet Azn Ji - bouwer. Ruim een half jaar la ter kostte de dichting van dat gat vele honderdduizenden guldens. In de vijftiende en zestiende eeuw gebeurde het vaak dat een ingelopen polder geduren de vele jaren niet werd bedijkt. Veel eerder op de zee veroverde grond is op die manier verloren gegaan. Dergelijke polders werden drijvende polders ge noemd. Ook iri Bruinisse ken de men verschillende drijvende polders. De indijking ervan werd soms na jaren toch weer ter hand genomen. Bepalingen Andries Fierlinger ontwierp een aantal bepalingen waaraan de polderbewoners zich te hou den hadden en dat leidde weer tot het instellen van dijkbestu ren, de voorlopers van de he dendaagse waterschappen. Voorzitter van de Dijkraad werd de Dijkgraaf. Zij die in een polder een bepaald aantal hectaren land bezaten werden ingelanden gepoemd. Uit hun midden werden dan weer de ge zworenen gekozen. Dijkgraaf en gezworenen zijn vergelijk baar met een college van bur gemeester en wethouders van een gemeente. Naast een goede dijkgraaf was een eminent waterbouwkundi ge voor de toestand van de dij ken van groot belang. In het Waterschap Schouwen werden de opzichters die de toestand van de dijken in de gaten moes ten houden waterbouwkundi gen genoemd, maar op het plat teland sprak man van 'dijkba- zen'. De opzichters werden door hun personeel dan ook conse quent aangesproken met baas. Zonder te kort te willen doen aan anderen heeft Bruinisse in het drietal elkaar opvolgende dijkbazen Coreman, Bolier Gz en Mathijs Leendertse zeer be kwame dijkbazen gehad. Be kend zijn de waarschuwingen van een zekere Den Harder te gen het inpolderen van de Zuiderzee. Hij voorspelde dat een grote stormramp zou ont staan als de Zuiderzee als kom- berging van het opgezweepte Noordzee-water zou kunnen dienen. BRUINISSE - Hollanders zijn wijd en zijd bekend om hun strijd tegen het water. Nu is het Rijkswater staat die de zee bedwingt met bouwwerken als de Stormvloedkering. Naar de geschiedenis vermeldt zijn het echter de monniken geweest die als eersten dijken opwierpen om het water te keren. In de loop der jaren werden er verschillende methodes ontwik keld en toegepast om de dijken te verbeteren. De oudste sporen van belo ning van het Deltagebied zijn de duingebieden. Daar kon eb en vloed de bewoners niet de ren. Het waren zoals reeds aan gestipt de monniken die begon nen met het aanleggen van dij ken. Zij waren het die droog vallende gebieden begonnen te omkaden of er dijken omheen begonnen te bouwen. Polders Op die manier ontstonden pol ders die door dijken weer on derling met elkaar werden ver bonden. Bij de herverkaveling van Schouwen-Duiveland na de watersnoodramp in 1953 zijn veel van die zogenaamde binnendijken verdwenen. Het land ging rigoreus op de schop en dat ging ten koste van een aantal binnendijken. Het landbouwbelang stond toen voorop en ook al was er protest gekomen tegen deze manier van werken dan had het landbouwbelang hoogst waarschijnlijk toch gepreva leerd boven het voortbestaan van de binnendijken. Na de monniken waren het de edelen die schorren en kwelders inpol derden. Voor hen betekende het een uitbreiding van het grondgebied. Later sloegen ook andere particulieren aan het bedijken. Eén van de inpolderaars was Jaco Cats. Behalve geleerde en dichter was Cats ook staats man en deskundig op finan- ciëel gebied. Zijn raad aan zijn medeburgers was: steek uw duiten in de kluiten. Vrij ver taald was dat een aansporing om te beleggen in land. Land dat Cats eerst had veroverd op de zee en daarna verkocht of verpachtte. Lusten en lasten De inwoners van het nieuwe land, zoals de inpolderingen werden genoemd, hadden niet alleen te maken met de lusten van het land maar moesten ook de lasten ervan dragen. Zij wa ren verantwoordelijk voor on derhoud en herstel van de dij ken. Dat kostte echter behoor lijk wat geld, en daar ontbrak het de meeste toendertijd aan. Herstel werd daarom vaak uit gesteld, met alle gevolgen van dien. 's Maandags na de watersnood ramp van 1953 liep metse laar/aannemer Stoffel Capelle op zijn klompen door een in de dijk geslagen gat aan het zuid einde van de polder Bruinisse naar de daar wonende land Herstelwerk aan een Leendertse blokkenglooiing bij Ouwerkerk. (Foto: Waterschap Schouwen- Duiveland).

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1991 | | pagina 5