Drukke kerstvieringen
op Schouwen-Duiveland
JIKKEMIEN
4
i
ft
a
J aerwisselienhe
Ruim 40.000
deelnemers aan
'satelliet
conferentie'
Explo '91
ZIERIKZEE - Dinsdag
sprak koningin Beatrix
voor de radio haar kerst
toespraak uit. Hieronder
volgt de integrale tekst
van die toespraak.
„Met Kerstmis mogen wij de ge
boorte vieren van Jezus Christus. Hij
is het licht waarmee God de weg wil
wijzen in een donkere wereld.Ook
vandaag kunnen wij niet zonder dit
licht. Angst en onzekerheid heersen
bij mensen en volken. Na de ontspan
ning tussen Oost en West kreeg de te
genstelling tussen Noord en Zuid een
nieuwe scherpte. In Europa kon wel
iswaar een hoopvol kader worden ge
schapen voor veiligheid en samen
werking, maar tegelijkertijd werden
in het Midden Oosten recht en vrede
op het spel gezet. Waar nieuwe kan
sen op vrede zo gauw al weer worden
overschaduwd door machtsmis
bruik,agressie en geweld, kan twijfel
omslaan in vertwijfeling. Zij die ver
antwoordelijkheid dragen in de in
ternationale samenleving, staan voor
dilemma's van een nauwelijks te pei
len draagwijdte.
Internationale dreigingen beheer
sen het nieuws. Vraagstukken die
minder aandacht krijgen, zijn even
wel niet altijd minder dringend. De
omgang met de natuur en met het le
ven zélf stelt ons voor diep ingrijpen
de dilemma's. Wij staan op de drem
pel van een tijd waarin wetenschap
en techniek vele beperkingen waar
aan de mens scheen te zijn onderwor
pen, kunnen overwinnen. Wij beheer
sen technieken waarmee wij alles
wat leeft kunnen beïnvloeden. Dit
stelt de mensheid voor fundamentele
vragen en verantwoordelijkheden.
Vragen die wij niet voor ons uit mo
gen schuiven, verantwoordelijkhe
den die wij niet kunnen ontlopen,In
de geschiedenis van de mensheid lag
aanvankelijk de nadruk op het on
derwerpen van een natuur die het
menselijke bestaan beperkte en be
lemmerde. Hieruit ontstond een voor
uitgangsgeloof dat eerder gericht was
op het overschrijden dan op het
respecteren van grenzen. Vandaag
gaat het niet zozeer om wat kèn,
maar om wat mag en moet. Bij alle
onderzoek en ontwikkeling staat
meer op het spel dan de bevrediging
van onze nieuwsgierigheid en de ver
betering van ons fysieke bestaan. We
zenlijk is de vraag of het uiteindelij
ke doel beantwoordt aan onze op
dracht de aarde te bewonen en te be
waren. De wetenschap heeft veel
goeds gebracht. Door de onthulling
van geheimen over de opbouw van
het leven worden wij in staat gesteld
honger te bestrijden en ziekten te
voorkomen. Kennis van de wijze
waarop erfelijke eigenschappen bio
logisch zijn vastgelegd en worden
overgedragen, opent de mogelijkheid
die eigenschappen ook te veranderen.
Maar daarmee is tevens een grens be
reikt die noopt tot bezinning. Moet
alles wat kan, ook kunnen? Respect
voor de natuur als onze partner in
Gods schepping, is almoeilijk in
overeenstemming te brengen met on
ze hedendaagse leefwijze en onze ma
nier van produceren. In hoog tempo
dreigen bestaande plant- en diersoor
ten uit te sterven en verstikken wij
ons milieu. Respect voor de natuur is
evenmin te rijmen met pogingen die
ren - en straks misschien zelfs men
sen - om te vormen tot door ons be
dachte creaturen.
Zal de mens door ingrepen in het le
ven zélf werkelijk op den duur een
betere schepping - en daarin een bete
re mensheid - tot stand brengen? Wie
zal beslissen wat beter is? En wie
heeft het recht een ander mens te ont
werpen naar eigen wens? Juist daar
waar de wetenschap grenzen verlegt,
wordt de vraag naar onze eigen inner
lijke grenzen actueel. Nieuwe ont
wikkelingen kunnen alleen dan wor
den omgezet in welzijn voor mens en
natuur als zij begrensd en beheerst
worden door moraal en levensover
tuiging.Kennis verrijkt en verruimt
de mogelijkheid tot kiezen. Daarmee
wordt evenwel de kans vergroot dat
verkeerde keuzen worden gemaakt.
Er bestaat gevaar van manipulatie en
misbruik. Onmisbaar is een ethiek
die grenzen stelt en die ook weet te
bewaken. Bij alle voox*uitgang die de
wetenschap de mensheid nog kan
brengen ligt de toets uiteindelijk in
de vraag of er ook sprake is van voor
uitgang uit een oogpunt van bescha
ving. Ethiek vormt het hart van elke
cultuur. In onze vergaand geïndividu
aliseerde samenleving zal ethiek toch
niet louter een kwestie kunnen zijn
van persoonlijke verantwoordelijk
heid. Waar de waardigheid van het le
ven op het spel staat, zal die verant
woordelijkheid door een
gemeenschap moeten worden gedra
gen, een gemeenschap die niet alleen
door wetten bijeen wordt gehouden,
maar die ook berust op beschaving,
cultuur en levensovertuiging. Levens
overtuiging en geloof vinden soms
eerder een uitdrukking in vragen dan
in antwoorden. Juist de vragen die
onbeantwoord blijven, verdiepen ons
respect voor de schepping en onze
eerbied voor het leven. Kritisch zul
len wij de vele mogelijkheden die de
menseljjke geest weet te ontwikke
len, tegemoet moeten treden. Nieuwe
grenzen zullen wij vooral in onze in
nerlijke overtuiging moeten vinden,
in een moraal die harmonie met de
Schepper, de natuur, de medemens en
de eigen ziel tot uitgangspunt neemt.
Hierin liggen ook de grenzen aan het
recht tot manipuleren met de Schep
ping. Weten en weten liggen in el-
kaars verlengde. Leven vanuit begin
selen - dóórin is de mens uniek!
Kerstmis onderstreept het wonder
van de menselijke geboorte. De bron
van leven blijft een mysterie. God
heeft, zegt de Bijbel, de mens bijna
goddelijk gemaakt. Bijna, dat wil
zeggen: niet helemaal. Wij mensen
zijn schepselen, niet de Schepper. Het
leven zelf is tegelijk raadsel, gave en
opgave. Wij weten niet. wdt leven is,
alleen dat het gegeven is.
Ook bij de geboorte van Jezus die
wij in deze decembermaand vie
ren,ligt in het gewone het wonder be
sloten. Kerstmis leert ons wat werke
lijk telt: het leven in al zijn eenvoud
en waardigheid. Dit leven te respecte
ren, in harmonie met de hele schep
ping, is onze opdracht in de wereld.
Ik wens U allen een goede Kerst
mis!"
H
II
uvt
m
Een bomvolle Nieuwe Kerk in Zierikzee. (Foto: Joop van Houdt).
SCHOUWEN-DUIVE
LAND - De barre weersom
standigheden hadden niets
met het kerstgevoel te ma-
Een kijkje in de Nederlandse Hervormde kerk in Noordgouwe. (Foto: Joop
van Houdt).
ken dit jaar. De zo felbe
geerde witte kerst bleef
uit. In plaats daarvan viel
de regen met bakken uit de
lucht en zorgde een Zuid
westerstorm voor een alles
behalve behaaglijke tem
peratuur. Maar in de ker
ken was het op en top
kerst.
In alle dorpen waren de kerken op
getuigd om op kerstavond (24 decem
ber) het kerstfeest in te luiden. Dat
gebeurde overal met muziek. Zoals in
de Drie Koninginnenkerk te Noord-
gouwe, waar voor de eerste keer een
oecumenische dienst gehouden werd.
Het interkerkelijk koor Adonai gaf
acte de présence en datzelfde gold
voor de plaatselijke muziekvereni
ging Con Amore.
Uit bijgaande foto's blijkt ook, dat
de dienst in de Grote of Nieuwe Kerk
van Zierikzee massaal bezocht werd.
En toen werd het aftellen tot eerste
kerstdag.
Schaars
Op kerstavond werden de horeca
gelegenheden slechts schaars be
zocht. De meesten zochten de huiselij
ke gezelligheid op. Daar sprongen de
meeste café's op in door de deuren op
kerstavond te sluiten. Ook eerste
kerstdag waren nog veel zaken geslo
ten.
Slecht weer
Tweede kerstdag daarentegen gin
gen meer mensen de straat op. Over
dag nodigde het slechte weer hier niet
echt toe uit, maar 's avonds - toen het
stormachtige weer enigzins ging lig
gen - werd het wat drukker op straat.
Kerstmis 1990 zit er weer op cn in de
winkels draait het de komende dagen
om oliebollenbeslag en flessen cham
pagne. Nog vier dagen en 1990 is over.
Zonder da je d'r aerg in eit, is 't
jaer wee uut, atte je dit leze nog 'n
paer daehen. Dae is in dit jaer vee
veranderd, meer as in tientalle jae-
ren die achter ons lae.
Polletieke wik nie doe, mê je mag
toch wel is wat opmaerke. Pollietie-
ke aerdverschuwinhen in Oost-
Europa ao hrondihe veranderienhen
in de machtsverhoudinhen tussen 't
Óós
ten in Westen tot hevolg aod. De kou-
we oorlog zó atte ze dat noeme is
minder óre.
De sloop van de Berlijnse mure, die
bienae daertig jaer bestaen eid, is
dae 'n voorbeeld van. 't Iezere hur-
dien is deu roest, in de beide
Duitslanden binne verenigt. Wie ei
dat ooit kunne dienke?
Mê ja 't zd aoltied we wat bluve op
aerde. M'n dochte 't oorlogsheweld is
'n aende wéke, noe zitte m'n wee
mee de Holf. Wat zd dat óre?
Wilder wete dat nie. Je zd dienke
dae kom oorlog, in dan kom ter soms
net wat anders. Overa rommel 't.
Laemen nie te vee vertrouwen ao in
de méns. Op 't ménselijk kunnen, in
op ménselijke wie'sheid. Want dae
kdje bedrohe mee uutkomme. M'n
kunne voorspellinhen doe, mê dat
kaje beter laete want 't komt licht
anders uut as aje docht eit.
Noe is 'n méns nog al is henehe om
vaere vooruut te praeten of te dien
ken. Noe bie de jaerwisselienhe
dienkje wé is om dienhen die atte he-
beurd binne.
Eén voorbeeld, 'n man aode 'n bu-
telandse reize maekt. Ie oade 't
hoed nae z'n zin aod in zei dat doek
volhend jaer wee, mê dae kwam heen
volhend jaer mee. In m'n wete aole-
maele zoon reize is enkele reis, dae
binne heen retoeren vö. Kiek mê
linhs je, misschien in de femielje,'d'r
binne d'r dit jaer mee ons behonne,
mê nie eindihd.
't Kan hauw hebeurd weze mee 'n
méns, je oef dae nie ziek vö te wezen.
M'n ao 'n hrote mond atter niks op
doet mê wee doe t 'r wat op zitte we
in onze schijter.
In die ménsen die atte allene over
bleve binne dienke dae mee zukke
daehen over. Ik weet wê d'n énen kan
beter tehen allene weze as d'n ao ren.
Mê ik ao d'r a vee óre zae 't is wat in
de winter. Aolfvuve de lampe an, éér
at 't dan 's ochens aolf nehene is af
ten uuthaet, vooral a je slecht kan
slaepe.
Zó ei ieder méns wê wat. Laemen
öpe op 'n hoeije jaerwisselienhe in
hezonde daehen. want dat is 'n ver-
naem punt wê at weinig bie stille
staen óórd. WULLUM
Nederland 1
13.00 uur Nieuws voor doven en
slechthorenden.
13.10 uur Gobble Gobble is verliefd,
tekenfilm uit Wales.
13.34 uur Lawinelawaai, Amerikaan
se speelfilm.
15.04 uur Christmas gift, compilatie
van Disney animaties.
15.59 uur Jostiband zonder grenzen,
documentaire over een tournee van
dit orkest van geestelijk gehandicap
ten.
16.23 uur Passage, gevarieerd mid
dagprogramma.
17.30 uur Journaal.
17.40 uur Disney club, afwisselend
Disneymagazine voor jong en oud.
18.30 uur Otmar Fischer, potret van
deze wijnboer, burgemeester en do
minee.
19.00 uur Journaal.
19.20 uur Dinges, spelprogramma
waarin kinderen omschrijvingen van
woorden geven die door volwassenen
geraden moeten worden. Presentatie:
Frank Masmeyer.
19.49 uur Ha, die pa, comedyserie.
Afl. 7: Protest.
20.22 uur Passage to India, Engelse
speelfilm uit 1984 van David Lean.
23.00 uur Journaal.
23.10 uur Ursul de Geer, praatpro
gramma.
23.58 uur Nocturne, licht-klassieke
muziek.
00.22 uur Huizen van Oranje: Kasteel
Moersbergen.
Nederland 2
13.00 uur Nieuws voor doven en
slechthorenden.
17.30 uur Journaal.
17.40 uur De wereld op een postzegel,
8-delige cursus filatelie. Afl. 3.
17.55 uur River journeys, documen
taire serie over grote rivieren. Afl. 6.
18.55 uur Jackpot, spelprogramma.
19.25 uur T en T, Amerikaanse serie.
19.52 uur De TV Dokter, medische
tips met dr. Ferdinand Zwaan. Herh.
20.00 uur Journaal.
20.27 uur Medisch Centrum West, se
rie. Afl.: De vergissing.
21.34 uur De TV Dokter, medische
tips van Ferdinand Zwaan.
21.35 uur Julia Andrews en Carol
Burnett: Een reünie, special met deze
comediennes.
22.30 uur De wondere wereld van de
plastische chirugie, documentaire
over 40 jaar plastische chirurgie in
Nederland.
23.35 uur Katja en Mariëlle Labeque,
concert van dit pianoduo met het
Philharmonisch Orkest van Mün-
chen.
00.25 uur Journaal.
00.30 uur Nieuws voor doven en
slechthorenden
Nederland 3
09.00, 13.00 en 18.00 uur Nieuws voor
doven en slechthorenden.
18.00 uur Wind in de wilgen, Engelse
animatieserie.
18.30 uur Sesamstraat.
18.45 uur Charlie Chaplin classics (2).
19.00 uur De jonge jaren van Charlie
Chaplin, 13-delige dramaserie. Deel
2.
19.54 uur Uitzending van de VVD.
20.00 uur Journaal.
20.25 uur Jaaroverzicht journaal, sa
menvatting van het nieuws van 1990.
22.00 uur Journaal
22.15 uur Studio sport journaal, actu
ele informatie over de sport van van
daag.
22.30 uur NOS-Laat, achtergrondin
formatie.
23.00 uur De laatste oorlog? Spreker:
Leon Wecke, polemoloog.
23.15 uur Un flic, Franse speelfilm.
BRT 1
13.45 uur Diamond Awards Festival,
Internationale muziekshow vanuit
het Sportpaleis in Antwerpen.
14.55 uur Kinderen voor kinderen
festival, wedstrijd voor kinderkoren
uit Vlaanderen en Nederland.
16.00 uur Samson, Samson en Gert
beleven dolle avonturen met de te
kenfilms.'
17.30 uur Het Capitool, Amerikaanse
serie.
Aansl. Kwislijn.
17.55 uur Nieuws.
18.00 uur Tik tak, animatieserie. Afl.
212.
18.05 uur Plons. Afl.: Plons en de kie
vieten.
18.10 uur Postbus X, jeugdserie.
18.35 uur Oproep der kabouters
Spaans/Nederlandse tekenfilmserie.
19.03 uur Buren, Australische serie.
19.25 uur Mededelingen en program
ma-overzicht.
19.30 uur Nieuws.
20.00 uur De wonderjaren, 52-delige
Amerikaanse serie. Afl. 30.
20.35 uur Weekendfilm: De jonge Je
zus, 2-delige Italiaanse tv-film.
22.10 uur Huizen kijken, reeks over
bouwen, verbouwen en wonen.
22.25 uur Kunstzaken. Aansl. Paar-
denkoersen. Aansl. Kwislijn.
22.30 uur Vandaag.
22.55 uur Winner, Amerikaanse
speelfilm.
00.45 uur Coda, Grens, van Sylvia
Plath, in een vertaling van Anneke
Brassinga.
BRT 2
18.30 uur Nieuwskrant.
18.35 uur Mooi en meedogenloos, afl.
85.
19.00 uur Programma van de
Christen-Democratische Omroep.
19.25 uur Mededelingen en program
ma-overzicht.
19.30 uur Nieuws.
20.00 uur Wereldoorlog II. Na sep
tember '44, 42-delige serie over de ge
beurtenissen na de bevrijding van
ons land. Afl. 4.
21.30 uur Ten huize van... terugblik
op de loopbaan van een prominente
Vlaming.
22.20 uur De nacht, nachtelijke mo
mentopname met Ingrid de Vos van
uit het Memlingmuseum in het St.-
Janshospitaal te Brugge.
APELDOORN/DRIEBERGEN -
Ruim 40.000 Europese jongeren ne
men de komende dagen deel aan de
evangelische 'satelliet-conferentie'
Explo '91. De conferentie wordt ge
houden op diverse plaatsen, die an
derhalf uur per dag via de satelliet
verbonden zijn met Lausanne, waar
het startsein wordt gegeven voor een
Zwitsers evangelisatie-jaar.
Het zwaartepunt van de conferen
tie ligt echter in Oost-Europa. In Le
ningrad komen van donderdagavond
tot en met oudejaarsdag ruim 10.000
jongeren bijeen. Ook in Roemenië
(Timisoara) en Hongarije (Boedapest)
is% de belangstelling groot. Met uit
zondering Zwitserland (Lausanne),
waar 7.000 jongeren worden ver
wacht, gaat het in Westeuropese lan
den om relatief kleine groepen deel
nemers. Het Nederlandse
Explo-comité heeft ervoor gekozen de
toerustingsconferentie op tien ver
schillende plaatsen te houden.
Zo worden de kosten voor de onge
veer 500 deelnemers gedrukt en is bo
vendien de kans groter dat Explo '91
de start wordt van een groot aantal
plaatselijke evangelisatie-activitei
ten, zegt coördinator Arjan Treuren.
Organisator van de conferentie, de
Evangelische Alliantie, hoopt dat de
jongeren na vijf dagen overtuigd zijn
van de noodzaak om in eigen omge
ving het Evangelie te verkondigen.
„Daarvoor hoef je niet ver weg", al
dus Treuren. En daarvoor hoeven ook
geen grootschalige bijeenkomsten te
worden gehouden. „Die grote, aan
sprekende campagnes zijn wel leuk,
maar je bereikt de mensen toch het
beste van mens tot mens".
De conferentie wil ook een aanzet
geven voor een langdurige samenwer
king tussen kerken en plaatselijke
groepen op hetgelbied van evangeli
satie. Met de organisatie van Explo
'91 is dit doel op landelijk niveau al
aardig bereikt, vindt Treuren. Het is
voor het eerst dat zeven evangelische
organisaties, waar onder Agape,
Youth for Christ en Jeugd met een
Opdracht, onder de paraplu van de
Evangelische Alliantie zo gericht sa
menwerken.
Steek eens op, Wattól, ik hou niet
van pijpen. Max tikte aan z'n pet.
Bedankt ineens begon hij hai-d te
lachen en keek de landheer olijk aan.
Dat is noe óók wat, ik ebbe je
knientjes achter ulder oortjes gekie
teld en noe krieg ik nog een rokertje.
Hij schudde zijn hoofd. Van julder
soort mensen zal ik nooit gin ver
stand kriege 't is vreemd. Nadat
hij het puntje van de sigaar gebeten
had en in z'n broekzak gestoken, om
dat je dat in een herenhuis niet op de
vloer kon laten vallen, stak hij aan,
genoot even van de lekkere lucht en
zei dan zakelijk: - Meneer ei weinig
tied en ik ook, wat moet *t er noe
gebeure?
De baron was even overrompeld
door het besliste optreden van de
stroper. Ja kijk eens, dat pro
ces tegen Simen Joosse is aan de gang
en jij ik zal me in verbinding stel
len met de rechtbank, dan hoor je er
wel van.
Max rees op. drukte zijn pet op zijin
hoofd en zei met harde stem: Goed
en wel. maar as Simen noe toch ge
straft oort, dan betekent 't niks. dat
ik icr geweest bin Hij was al bij
de deur en draaide de knop om
en meneer de bcron, dan is 't an de
boswachters om mien te kriegen, ik
wenste je 't beste.
Hóhé, wacht is even wat be
doel je, Wattèl°
Dat ik d'r vandeur gae De ba
ron was ook opgestaan en kwam naar
Max toe.
Ze keken elkander recht in de ogen.
Ik vertrouwe dat meneer voor
recht is, anders zulle de knienen en de
patriezen goed moete maeke, wat an
Simen Joosse misdreven oort.
Je druft veel te zeggen, Wattèl, ik
kan je laten opsluiten, zes maanden
desnoods, voor je stropen, en nog een
proces erbij wegens bedreiging.
Dat kan natuurlik maer wat
zou 't volk zegge van een land-eer, die
nie rechtvaerdig is?
De baron legde zijn hand op Max'
schouder. Je bent een vreemde ke
rel. Voor Joosse zal ik doen wat ik
kan, in ieder geval beloof ik dat jij de
straf zult krijgen.
Max glunderde. Bedankt vor de
booschap, meneer en de goeie mid-
deg.
Hij groette met zijn hand in de
hoogte en beende door de lange gang
war de knecht bedrijvig toeschoot.
Voldaan aan zijn sigaar zuigend,
die hij nu en dan uit zijn mond nam
om het gouden bandje te bekijken,
ging hij langs de binnenpaadjes naar
het dorp.
Jikkemien was bezig met babbe
laars bakken, toen hij binnenkwam.
Goeie dag, buurvrouwe. ik kom-
me even zegge ik bin bie de beron
geweest.
Wat zei je jie
Hij krabde onder zijn pet. Ja
Door DIGNATE ROBBEHTZ
69
ik ebbe gezeid oe de vurke in de stele
zat en noe oef jie nie meer te gevrae-
gen of Simen z'n straffe kwietge-
scholden kan ore. Zukke diengen is
gin werk voor een vrommes.
Ze rekte de babbelaars en legde ze
op de met boter besmeerde tafel. Met
een mes drukte ze er vierkantjes van,
draaide die om en liet ze bekoelen.
Wat dan noe, Max! Ik begriep d'r niks
van.
Wel wat mieter niks meer
Simen is vrie en ik zal denkelik in 't
spin-uus moete 't zal niet te be-
taelen weze al die zonden van mien.
Voor ze nog wat kon zeggen was hij
de deur weer al uit.
Op het tafelkastje stond de gele
brief, die gisteren gekomen was.
Over acht dagen moest Simen voor
het gerecht komen. En nu zou hij mis
schien toch niet gestraft worden en
zij moest niet naar de baron gaan om
te vragen of hij het voor deze eerste
keer zo wilde laten. Ze had er al een
hele dag over lopen denken, wat ze
zou zeggen als ze daar kwam, of ze
niet van schaamte bij de deur zou
blijvemstaan,
In het geitekot zat Simen op een
balksmande; hij durfde niet in het
dorp komen. De mensen zouden ach
ter zijn rug praten en wijzen. Jikke
mien haastte zich naar hem toe. Met
z'n gezicht afgewend fluisterde hij
naar haar ontroerde stem.
(wordt vervolgd)
