Oorkondes voor helden die het
eiland voor isolement behoedden
streeknieuws
Als u weet hoe snel er een deuk in uw auto zit,
neem dan ook een verzekering die snel uitbetaalt.
De bank met de S doet meer C|
voor alle zekerheid.
6
ZIERIKZEE
Sloop
Aan de Raveslootstraat te Zierikzee
is een begin gemaakt met de sloop
van 12 duplexwoning, die plaats moe
ten maken voor de nieuwbouw van 10
huurwoningen. Het werk wordt uit
gevoerd in opdracht van woning
bouwvereniging Beter Wonen te Zie
rikzee. De sloopwerkzaamheden
zullen voor de komende kerstdagen
worden uitgevoerd.
Op de vrijgekomen plek zal in ja
nuari worden gestart met de bouw
van tien aanpasbare woningen van
hetzelfde type dat onlangs gereed is
gekomen, eveneens aan de Ra
veslootstraat.
Beter Wonen heeft voor vervangen
de nieuwbouw gekozen omdat het
aanpassen van de oude woningen aan
de huidige wooneisen een te grote in
vestering zou vergen. Verder heeft in
de besluitvorming een rol gespeeld
dat dit type woning niet meer vol
deed aan de vraag van woningzoe
kenden.
Met de sloop en vervangende
nieuwbouw wordt de laatste fase in
geluid van de stadsvernieuwing in
plan Buyse. Daarbij zijn in de afgelo
pen zes jaren alle woningen door Be
ter Wonen gerenoveerd, gesloopt en
vervangen door nieuwbouw of is
grootonderhoud verricht.
Schrijfsavonden
In de komende week houdt Am
nesty International, afdeling Schou-
wen-Duiveland, weer de maandelijk
se schrijfavonden. Deze maand ten
bate van gewetensgevangenen in
Ethiopië, Griekenland en Columbia.
De schrijfavonden zijn maandag 17
december in de Prinses Juliana-
school in Zierikzee en in de Gerefor
meerde kerken in Haamstede en
Brouwershaven. Op dinsdagochtend
is er gelegenheid om te schrijven in
Noordgouwe aan de dr Wort-
manstraat 23 (vanaf 10.00 uur). Dins
dagavond kan men schrijven in de
Gereformeerde kerken in Scharendij-
ke en Nieuwerkerk en in de consisto
rie van. de Hervormde kerk te Ooster-
land. Tenslotte kan men op woensdag
19 december terecht in de bibliotheek
te Bruinisse. Alle schrijfavonden zijn
van 19.00-20.30 uur, behalve in Oos-
terland waar de tijd van 20.00-21.00
uur is. Deze maand zijn op de schrijf
avonden ook adressen van gevange
nen aanwezig om kaarten met goede
wensen naar toe te sturen. Elk jaar
levert deze groetkaartenactie vele po
sitieve reacties op. In Ouwerkerk
wordt deze maand geen schrijf avond
gehouden. Voorbeeldbrieven, om
thuis te schrijven, kunnen afgehaald
worden bij mevrouw Van Damme,
Zwanenburgseweg 12.
Viering
Zoals ieder jaar houdt de werk
groep Kindernevendienst weer een
kinderkerstviering voor en door kin
deren op le kerstdag om 15.30 uur in
de Willibrorduskerk te Zierikzee. Ie
dereen is welkom.
BURGH-HAAMSTEDE
Werkhonden
Zaterdag 15 december rondt de
Werkhondenvereniging Schouwen-
Duiveland haar wedstrijden af op het
terrein aan de Hogezoom te Burgh-
Haamstede. Afgelopen zaterdag is de
groep begonnen, 's Morgens om 08.30
uur wordt begonnen met speuren te
genover het tankstation de Val in Zie
rikzee. Daar worden de afdelingen A,
B en C afgewerkt, 's Middags wordt
er op het eigen terrein afscheid geno
men van de eerste pensioengerechtig
de hond van de club. Wie voornemens
is om in het voorjaar van 1991 een cur
sus Elementaire of Gedrag- en Ge
hoorzaamheid te volgen kan kennis
komen maken met de club. Inlichtin
gen zijn ook' verkrijgbaar via 01110-
16458, b.g.g. 17243.
Open dag
In aansluiting op de opening van
het brandweercomplex in Haamstede
is er zaterdag 15 december tussen
10.00-16.00 uur open huis. Naast be
zichtiging van het nieuwe brandweer
complex, het materiaal en de voertui
gen zullen diverse hulpverleningsin
stanties, zoals de regionale brand
weer, de rijkspolitie, de strandred-
dingsbrigade, het Rode Kruis en de
Stichting Ambulance vervoer acte de
présence geven. Tevens worden er
door de jeugdbrandweer om 10.30 uur
en 11.30 uur demonstraties gegeven.
Het korps zelf doet dat om 14.30 uur
en 15.30 uur. Gedurende de open dag
kunnen de op de scholen uitgereikte
kleurplaten worden ingeleverd en
wordt om 16.00 uur de prijsuitreiking
verricht.
Kerstzangavond
in dorpshuis de Schutse
In dorpshuis de Schutse te Burgh-
Haamstede is er vrijdag 14 december
een kerstzangavond met medewer
king van muziekvereniging de Witte
van Haemstede, het gemengd koor
Nu met Hope, het Interkerkelijk
Kerkkoor, het Ouderenkoor Weste
lijk Schouwen en het koor van de Ne
derlandse Vereniging van Huisvrou
wen. De muzikale avond begint om
19.30 uur, maar om 19.00 uur gaat de
zaal open en klinkt e'r koraalmuziek.
WOLPHAARTSDIJK
Galerie
De wethouder van cultuur in Goes,
drs G. R. Heerebout, opent zaterdag
15 december Galerie Hoekweide in
Wolphaartsdijk. Het voormalige sta
tige Oud Zorgvliet aan de rand van
het dorp is in 1908 gebouwd naar ont
werp van de architect A. le Clerq uit
Kruiningen. De huidige eigenaresse,
Cocky Bruinzeel-van Leeuwen heeft
er een galerie van gemaakt.
Nutsspaarbank Zierikzee, Havenpark 16, tel. 01110-14051
spaarbank
Een ongeluk zit altijd in een klein hoekje. Of
het nu gaat om uw auto, uw huis, uw inboedel of uw
leven: risico's loopt ieder mens. Daarom is het ver
standig om u deskundig te laten verzekeren tegen een
aantrekkelijke premie.
Bij de bank met de S bent u voor verzekeren aan
het juiste adres. Niet alleen omdat u bij ons d(j premie
zonder extra kosten per maand mag betalen, maar
ook omdat we de tijd nemen om uw verzekeringen
goed te laten aansluiten bij uw persoonlijke omstan
digheden. En mocht er ooit onverhoopt iets mislopen,
dan kunt u ervan op aan dat uw schade snel wordt
afgehandeld. Da's toch goed om te weten.
Wilt u meer informatie, kom dan even langs bij
ons kantoor.
Deel drie en slot
BRUINISSE - Hoe koud zal het worden? Ieder jaar wordt er al vroeg naar geraden
en menen mensen een koude of warme winter te kunnen voorspellen door op het ge
drag van insecten of andere dieren te letten. Prof. S. W. Visser schreef in de barre win
ter van 1947: „In de afgelopen 7V2 eeuw ziet men steeds hetzelfde beeld, tijdvakken
met veel koude winters wisselen af met normale of warme. Soms trekken de strenge
winters in groepen, soms komen ze alleen opzetten. Als voorbeeld noemt hij de win
ters: 1408, 1435, 1608, 1709,1830, die bij de natuurvorsers bekend staan onder de naam
„grand hivers", wat in het Nederlands vertaald kan worden als alleen optredende zeer
strenge winters.
Een kaart, die de Koninklijke Zeelandia zond aan haar klanten: ,,We blijven
paraat van uur tot uur. Om de bevoorrading ook van uw bedrijf te garande
ren. We doen onze uiterste best". (1963).
Die zullen er altijd zijn en altijd
blijven. Soms een bonte rij van warm
en koud (de laatste twee jaar hadden
we zgn. „open winters"), maar soms
ook een opeenhoping van strenge
winters achter elkaar. In de dertiger
jaren van de vorige eeuw begon Jan
van den Berg Wz, (Jan van Wout), met
het optekenen van diverse zaken die
in het dorp Bruinisse gebeurden en
hij tekende ook verschillende jaren
met koude winters op, zoals: 1838, dat
men van Zijpe naar St. Philipsland
en Tholen liep zoals eerder geschre
ven.
Hij schreef onder meer:
1883/ Op 23 maart vroor het nog zo
hard, dat 5 mosselboten op weg naar
de Zuiderzee bij Haarlem nog in het
ijs geraakten en bleven zitten.
1886/ Van half november tot half
maart altijd vriezend weer, toch ging
de mosselverzending door. Er kon
schaatsen worden gereden maar er
werden ook mossels gevangen.
1888/ Winter begon 19 februari en
was zo streng, dat de stromen voor de
wal, nog met ijs overdekt waren (tot
half maart).
1890/1891/ De bekende winter,
waarmee deze stukken zijn begon
nen.
1893/ 8 februari, twee vaartuigen
met balen mosselen moesten wegens
ijsgang in Den Bommel vluchten. Ze
hebben daar hun lading gelost, die
vervolgens over Flakkee naar Oude-
Tbnge is gebracht. Vandaar per vaar
tuig naar Vlissingen. De mosselen
waren bestemd voor Engeland en de
exporteurs waren P. Okkerse en W.
Jumelet.
1916/17/ Dat was ook een strenge
winter, die ondergetekende zelf heeft
meegemaakt. Onze Kroniekschrijver
heeft merkwaardigerwijs daarover
niets vermeld.
1929/ Hij deed dit wel over de win
ter 1929. In het laatst van januari be
gon het te vriezen. 10 februari zette
de vorst zeer streng door. Veel ijs, al
les ingevroren. Alle veerdiensten ge
staakt. Op 3 maart begon men met
ijsbrekers de vaart open te breken.
Over de Zuiderzee werd per auto van
Enkhuizen naar Urk gereden.
De oorlogswinters 1940 tot en met
1945 waren alle bijzonder koud, werd
eerder vermeld. In onze eigen aante
keningen staat 14 februari. De tarwe
is uitgevroren (dood), de hele maand
februari was bitter koud. 5 februari
lag het Zijpe overdekt met ijs.
De oorlogswinters 1940 tot en met
1945 waren alle bitter koud. Ouderen
herinneren zich natuurlijk' 1944 (ja
nuari en februari) toen het bevel
kwam dat Schouwen-Duiveland
moest worden geëvacueerd. Wat is er
ook toen een ellende geleden. Maar
de pont op Zijpe voer over.
Dat was niet meer het geval in 1956;
op sommige dagen. Op 14 februari
was het zichtbaar dat de wintertarwe
was doodgevroren, op 25 februari
was Zijpe geheel met ijsschotsen
overdekt.
Zwarte kool
De winter van 1962/63 staat met
een zwarte kool opgetekend in de ge
schiedenis van Bruinisse en andere
vissersplaatsen, maar speciaal ook in
Bruinisse omdat mensnen het leven
verloren als gevolg van de weersom
standigheden.
De afsluiting van de Grevelingen
was in volle gang. Op 27 december
1962, vlak na de kerstdagen stapte de
daarbij werkzame M. Koolaard uit
Bruinisse, toen hij zich 's morgens
aan boord van het schip wilde bege
ven, -waarmee hij werkzaamheden
verrichtte, op de reling. Die was door
de vorst erg glad. Niemand heeft het
ongeluk zien gebeuren, maar Koo
laard moet zijn uitgegleden, zo wordt
verondersteld. Hij viel in het ijskou
de water en verdronk. Later vond
men hem.
Op 7 januari 1963 vinden wij in on
ze aantekeningen de Grevelingen-
dam. De Grevelingendain belemmert
ijsgang, het ijs van het Zijpe dreef
toen er nog geen Grevelingendam
lag, dikwijls de Grevelingen op, of
van de Grevelingen op het Zijpe, al
gelang er eb of vloed was. Nu ont
moeten deze stromingen de dam in
aanleg op hun weg. In januari 1963 is
er op sommige dagen stagnatie, wat
de dienst Zijpe-Anna Jacobapolder
betreft. De ene keer verliest de pont
één of meer schroefbladen, tengevol
ge van het ijs, een andere keer ont
staat er een ander mankement. Maar
de pont blijft varen.
Op 1 februari hebben we aangete
kend. „De pont vaart weer". Uit
Dordt arriveren twee sterke sleepbo
ten, uitgerust als ijsbrekers, die moe
ten de vaargeul open houden. Op
Flakkee en op de Oosterschelde lig
gen de veerboten stil, maar met uiter
ste krachtsinspanning en geassis
teerd door de sleepboten-ijsbrekers
houdt men vol, onder soms onmense
lijke omstandigheden. De kapiteins:
W. Zondervan en C. de Keijzer en
soms ook, de reeds gepensioneerde A.
van Rhee, de machinsten Herman en
Cor Kok (het dekpersoneel), ze hou
den vol. Nergens in Zeeland vaart
nog iets, alleen de veerdienst.
Op 5 maart staan twee berichtjes in
de Zierikzeesche Nieuwsbode. Nog
altijd ijspret en dat was voor de men
sen die niet bij de veerdienst betrok
ken waren, maar daarnaast „De pont
vaart ondanks veel drijfijs". Het in
tact houden van de veerdienst duurt
dan al zes weken.
Als eindelijk de dooi intreedt is de
dankbaarheid bij de officiële perso
nen groot. Alle opvarenden van de
pont en van de sleepboten krijgen een
oorkonde, waarin de dankbaarheid
wordt verwoord.
Schouwen-Duiveland, geketend
door het ijs
Werd door de winter 62/63
geïsoleerd
Ik zag de overkant, in 't zilver grijs
U hebt de veerpont, toch gemeerd.
Met geestdrift en uw stoere kracht
Werden ketenen verbrijzeld
en gekraakt
Het isolement ten val gebracht
Dank, dat U voor onze vrijheid hebt
gewaakt.
Oorkonde
Deze gecalligrafeerde oorkonde
hangt nu nog in menige huiskamer
van het bootpersoneel. Ze is onderte
kend door de zes toenmalige burge-
meesters van ons eiland. Later, bij
hun veertigjarig dienstjubileum is
hun heldhaftigheid beloond in ijs en
ijzer (de oorlog) en de medaille in
goud bij de Orde van Oranje Nassau
opgespeld. Want gevaren moest er
worden er op het veer Zijpe-Anna Ja
cobapolder.
Dammen en bruggen hebben de
veerponten overbodig gemhakt, maar
88 jaar deden vele hun plicht. Verge
ten mag ook niet worden, wat gepres
teerd is, door de gebroeders Maas en
Westbroek. Ook zij hebben veel bijge
dragen aan de instandhouding van
het veer Zijpe-Anna Jacobapolder.
Storm, mist, ijs, er moest gevaren
worden en er werd gevaren, totdat in
1965 de Grevelingendam werd ge
opend.
Het is goed dit alles honderd jaar
na de barre winter van 1890 nog eens
te herdenken. (Slot).
S. A. Jumelet Azn.
Bruinisse
