Aversie tegen brug in korte tijd
omgezet in uitkijken naar jubileum
Zeelandbrug een onmisbare schakel
voor bevolking Schouwen-Duiveland
Zeelandbrug weer trots van Schouwen-Duiveland
Tolheffing
uitgangspunt
bij bouw van
Zeelandbrug
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Dinsdag li december 1990 Nr. 24863
5
Hier worden de brugstukken aangebracht. De Zeelandbrug in wording.'
ZIERIKZEE - Wie kon zich enkele maanden geleden nog voorstellen, dat het vijfen
twintigjarig jubileum van de Zeelandbrug zo'n feest zou worden als het er nu naar uit
ziet? Kritiek op het provinciebestuur van Zeeland was in de achterliggende periode
niet van de lucht. De tolheffing moest een halt worden toegeroepen. Maar pas achten
twintig jaar nadat de toenmalige koningin Juliana als eerste in de buidel tastte voor
de tol, kan men zonder belemmering van Schouwen-Duiveland naar de Bevelanden en
vice versa.
t
Als zaterdag 15 december de Stad
Zierikzee van rederij Den Breejen
met een groot aantal genodigden uit
vaart, is het precies vijfentwintig
jaar geleden dat een nog veel groter
gezelschap getuige was van de inge
bruikname van de brug. Middelpunt
was koningin Juliana, die bereid was
gevonden de officiële ingebruikname
te verrichten.
gedeputeerde en voorzitter van de
Provinciale Zeeuwse Brug Maat
schappij sprak over de allure van de
brug. ,,Moge onze Oosterschelde-
brug, tot welker bouw werd besloten
in de overtuiging dat de toekomst van
onze provincie en haar bevolking dit
eiste, mede het symbool blijven van
de mogelijkheden, welke open staan
als de wil tot samenwerking en on
derling vertrouwen, aanwezig zijn".
Commissaris Van Aartsen was
vooruitstrevend in zijn toespraak
door de Westerschelde-oeververbin-
ding aan te halen; de discussie van
1990. Hij noemde de Oosterschelde-
brug een verbintenis van betekenis.
Ze kon immers ook meteen een direc
te verbinding vormen tussen Hol
land-Zeeland enerzijds en West- en
oost-Vlaanderen in België en het
Noord-Westelijk gebied van Frank
rijk anderzijds.
,,Ik weet, dat in die verbinding nog
een vaste schakel ontbreekt - Zeeland
kan het zelfs op een feestelijke dag
als vandaag niet onvermeld laten -
namelijk de vaste oeververbinding
over of onder de Westerscheide. Het
feestelijk karakter van deze dag zou
schade lijden, indien Zeeland ook
vandaag niet als haar overtuiging zou
uitspreken dat ook die vaste oever
verbinding tot stand zal komen, zal
moéten komen. In dit verband wil ik
nog slechts in herinnering roepen de
grootse ontwikkeling die gaande is in
de zogenaamde Kanaalzone in
Zeeuwsch-Vlaanderen".
Ir Snip geestelijke
vader
ZIERIKZEE - Geestelijke va
der van de Zeelandbrug was de
helaas voor de ingebruikname
overleden ir J. G. Snip, hoofd
ingenieur-directeur van de Pro
vinciale Waterstaat van Zee
land. Uitgangspunt in zijn
planvorming was, dat er tol ge
heven moest kunnen worden.
Want iedereen was het er over
eens, dat een brug zonder tol on
betaalbaar zou zijn.
De brug mocht zoveel kosten,
dat men met een tolheffing tot
1978 (de weg over de Stormvloed
kering had toen klaar moeten
zijn) uit de kosten zou zijn. .Con
structie en uitvoering dienden
derhalve zodanig gekozen te
worden, dat een voldoende ren
tabiliteit gewaarborgd was",
staat te lezen in een van de ver
slagen uit die tijd.
Dat er indertijd behoefte was
aan een goede verbinding tussen
Schouwen-Duiveland en de Be
velanden (het was de doorgaan
de weg naar Rotterdam) stond
voor iedereen buiten kijf. Maar
in eerste instantie werd gedacht
aan het moderniseren van de be
staande veei*dienst in de geest
van Vlissingen-Breskens met 80-
100 meter lange veerboten met
koplading. De plannen hiervoor
werden inderdaad opgesteld,
maar de berekeningen wezen uit
dat een dergelijke moderne veer
dienst zulke grote investeringen
vereiste, dat ook andere oplos
singen onder ogen gezien moes
ten worden.
Betonfabriek
En zo werd besloten, dat er een
brug moest komen. Het welva
rende agrarische Noord-Beve
land kon niet vermoeden dat er
ooit een grote betonfabriek na
bij Kats zou gaan draaien. En
van een omvang, die zijn gelijke
in de wereld niet kende. In de
werkhaven van Kats werd op een
werkterrein van ongeveer 7 hec
tare een vijf kilometer lange
brug aan de lopende band ver
vaardigd.
Zonder te veel in details te tre
den, kan toch één voornaam pro
bleem bij het ontwerp genoemd
worden. De gebruikelijke pijler
constructie in een stalendam-
wandkuip was niet mogelijk, ge
zien de diepte van soms 30 tot 35
meter. Gebaseerd op een eerder
door de hoofdaannemer toege-
past. systeem van paalfundering
is de keuze gevallen op een pij
lerconstructie bestaande uit drie
holle betonpalen met een uit
wendige diameter van 4,25 me
ter, die met een speciaal daar
voor ontworpen paalindrijfin-
stallatie in de grond gebracht
werden. De lengte van deze pa
len varieert van 30 tot 50 meter.
Isolement
Met de brug kwam een defini
tief einde aan het isolement van
Schouwen-Duiveland, ondanks
het feit dat de Grevelingendam
er al iets eerder was. De Neder
landse Spoorwegen hebben in
vervlogen tijden een affiche uit
gebracht met een van de stads
poorten van Zierikzee erop. Zie
rikzee zou echter nooit een
spoorlijn krijgen. Schouwen-
Duiveland zou een fase over
moeten slaan. Pas toen de auto
een definitieve plaats in de sa
menleving in ging nemen (na WO
2) was er een stuwende kracht
om goede verbindingen door te
zetten. De behoefte aan een goe
de verbinding met overig Zee
land kreeg steeds meer vorm. De
bouw van de Oosterscheldebrug
heeft aan deze wens voldaan.
Een van de sprekers tijdens de offi
ciële ingebruikname was de toenma
lige Commissaris van de Koningin in
Zeeland, mr J. van Aartsen. Hij vroeg
tijdens zijn toespraak begrip voor het
heffen van de tol.
Van Aartsen toen tot slot van zijn
i'edevoering: ,,En rest mij nóg te ver
melden, voor het geval U zulks nog
niet mocht weten, dat tol geheven zal
worden bij het gebruik van de brug.
Immers de financiële lasten zullen
moeten worden opgebracht. Ik zou
ons artikel niet goed aanprijzen, in
dien ik niet uitdrukkelijk zou stel
len, dat het bedrag van de tol, zojuist
door Uwe majesteit als eerste be
taald, bepaald laag genoemd kan
worden, in aanmerking genomen de
grote verbetering in de verkeersver
binding en de daardoor verkregen
besparing in tijd en geld".
Want daarover was iedereen het
eens; de Zeelandbrug - of Ooster-
scheldebrug zoals deze eerst ge
noemd werd - zou een belangrijk ge
geven zijn voor Zeeland. Van Aart
sen: ,,Het zal U duidelijk zijn, in Zee
land heerst grote vreugde over de tot
standkoming van dit grote, bijzonde
re project; en niet zonder enige mijns
inziens gepaste trots gewaagt de pro
vincie Zeeland van deze vijf kilome
ter lange brug als van de grootste van
Europa, tot stand gekomen op initia
tief van en onder leiding van de pro
vincie door de Aannemers
combinatie van de Amsterdamsche
Ballast Maatschappij en Van Hattum
en Blankevoort nv".
Ook M. J. van Poelje, toenmalige De Oosterscheldebrug van toen is vandaag de dag als Zeelandbrug onlosmakelijk verbonden met Schouwen-Duiveland. (Foto: Joop van Houdt).
ZIERIKZEE - De Zeelandbrug, met zijn typische, door
Zeeuwse instellingen nogal eens als beeldwerk gebruik
te silhouet, bestaat binnenkort een kwart eeuw. Voor
Schouwen-Duiveland was het een van de eerste - maar in
middels onmisbare - ontsluitingen, met zowel econo
misch als maatschappelijk belang. Voor dit stukje Zee
land betekent de brug meer dan een praktische
oversteek.
We zijn hier vèrschrikkelijk rijk
mee", stelt wethouder L. J. van Gas
tel van de gemeente Zierikzee. ,,De
Zeelandbrug heeft, evenals de andere
ontsluitingen van Schouwen, de mo
gelijkheid gebracht om te kunnen
functioneren in de totale samenle
ving. Economische invloed is nu uit
wisselbaar en we kunnen meedraaien
in het maatschappelijk gebeuren.
Anders zouden we terzijde blijven".
Schouwen-Duiveland was tot vijf
entwintig jaar geleden letterlijk en
figuurlijk een eiland, geïsoleerd door
het water", voegt zijn collega P. de
Rijke hieraan toe.
Het jubileum van de Zeelandbrug
is voor de twee Zierikzeese wethou
ders aanleiding herinneringen op te
halen aan de tijd van de pontjes, een
tijdrovende en onpraktische verbin
ding met 'de overkant'. ,,De spoor
boot naar Kats ging, als ik het me
goed herinner, vijf keer per dag", ver
telt Van Gastel. ,,Je moest bovendien
rekening houden met de mogelijk
heid dat je een boot moest wachten,
met als gevolg dat je soms uren te
vroeg arriveerde". Aan de andere
kant, voegen ze hier lachend aan toe,
gaat de smoes om een vergadering
aan de overkant te verkorten met het
oog op de afvaarttijden, tegenwoor
dig niet meer op.
De bouw van de Zeelandbrug, bij
de ingebruikname de langste brug in
Europa, was destijds een initiatief
van de provincie. Het provincie
bestuur wilde niet wachten op de ver
wezenlijking van de Oosterschelde-
dam, een onderdeel van de Deltawer
ken, als verbinding tussen twee stuk
jes Zeeland. Een vooruitziende blik,
zo bleek later. De weg over de Storm
vloedkering werd niet zoals gepland
in 1978, maar pas in 1987 voltooid.
Koningin Juliana stelde op 15 decem
ber 1985 de Zeelandbrug officieel in
gebruik.
Schouwen-Duiveland was een half
jaar hiervoor al eiland-af, door de
aanleg van de Grevelingendam aan
de noordkant van het eiland.
Volgens Van Gastel en De Rijke was
de bevolking destijds niet echt huive
rig voor de aanleg van de verbinding,
die invloeden van buitenaf naar hun
altijd geïsoleerde woonomgeving
zouden brengen. „Niemand had ook
maar een idee van wat dit voor de sa
menleving tetoeeg zou brengen. Nie
mand dacht toen aan de randver
schijnselen". Van Gastel doelt hier
mee op de gigantische toename van
recreatie en toerisme op het voorma
lige eiland en de criminaliteit die dit
met zich meebrengt. De laatste jaren
telt Schouwen honderdduizend gas
ten op een vast inwonertal van dertig
duizend mensen.
Anderzijds leeft de bevolking van
het voormalig eiland voornamelijk
van het toerisme. „Het biedt een on
voorstelbare werkgelegenheid", al
dus Van Gastel, „en de bevolking pro
fiteert ook van het voorzieningenni
veau, dat niet in verhouding is met
het vaste inwonertal".
De Zeelandbrug is verder volgens
de beide -wethouders van groot be
lang voor de gezondheidszorg. De zie
kenhuizen in Goes en Zierikzee kon
den door deze vaste verbinding een
fusie aangaan. Opheffing van een van
de twee, door een te klein bedienings-
gebied, werd hierdoor voorkomen.
De ziekenhuizen kunneri nu gezamen
lijk medische apparatuur en deskun
digheid in huis halen. Voor de bevol
king is dit van enorm belang, menen
de Zierikzeese wethouders. „Als het
zou moeten, staat een ambulance in
twintig minuten aan de overkant. En
bij opname in een ziekenhuis aan de
andere kant kan het thuisfront ge
makkelijk op bezoek komen".
Ook voor beroeps- en hoger onder
wijs is Schouwen-Duiveland aange
wezen op scholen in de regio. Van
Gastel: „Toen ik vroeger in Goes stu
deerde was ik daar in de kost".
Schouwen-Duiveland vaart wel door
de aanleg van de Zeelandbrug en de
andere drie ontsluitingen, de Greve
lingendam, Brouwersdam en de
Stormvloedkering. Het inwonertal
zou anders volgens de twee wethou
ders flink afgenomen zijn. Mensen
die door de mechanisatie in de land
bouw ander werk zochten, moesten
in de meeste gevallen wel buiten het
eiland aan de slag, maar konden fo
rensen. Wel is er een trek van met na
me jongeren naar elders.
Daartegenover staat de komst van
de „senioren". De gepensioneerden
en vutters die hun oude dag op
Schouwen slijten. Zonder de moge
lijkheid om op elk gewenst tijdstip
naar en van het eiland te kunnen zou
den er nooit zoveel ouderen op Schou
wen-Duiveland zijn gaan wonen, ver
zekeren de twee Zierikzeese
wethoudei's.
Het economisch en maatschappe
lijk belang van de Zeelandbrug en de
door het provinciaal bestuur in het
verleden gedane beloftes, waren voor
de zes gemeenten op Schouwen-Dui
veland en een aantal Zeeuwse organi
saties uit het bedrijfsleven al gerui
me tijd aanleiding te protesteren
'tegen de voortdurende tolheffing op
de brug.
Provinciale staten bleken vorige
maand gevoelig voor hun argumen
ten, in tegenstelling tot het voorstel
van gedeputeerde staten besloten zij
de tolheffing begin 1993 te beëindi
gen.
De directie van de NV Provinciale
Zeeuwse Brug Maatschappij (PZBM),
de eigenaar van de brug, heeft samen
met de gemeentebesturen van Zierik
zee en Kortgene een jubileumpro
gramma voor een feest op en rond de
Oosterschelde samengesteld, met on
der meer activiteiten voor de bevol
king en tentoonstellingen. Tijdens
het jubileumweekeinde wordt de hele
Zeelandbrug getooid met nationale
vlaggen. De officiële jubileumviering
vindt zaterdag 15 december plaats
aan boord van de Stad Zierikzee. Ver
schillende inleiders zullen spreken
over De Zeelandbrug als belangrijke
verbinding, toen, nu en straks.