Inflatie en devaluatie: voor de
mosselvissers de grootste strop
Wetenschap op zicht: aandacht
voor wetenschap en techniek
Wetenschapsweek tot en met zondag 14 oktober
Voor gemeente
secretaris in
Bruinisse
veelheid
aan taken
Vergadering
commissie
financiën
Zierikzee
Voorheen en thans in de mosselbranche (IV en slot)
4
ZIERIKZEE - De Delta Expo op de Neeltje Jans, de
Stichting Volkssterrenwacht Philippus Lansbergen in
Middelburg en het Zeeuws Biologisch Museum in Oost-
kapelle doen zondag 14 oktober mee aan de landelijke ac
tie Wetenschap op zicht. Deze manifestatie, die dit jaar
voor de derde achtereenvolgende keer wordt gehouden
vormt de afsluiting van de Nationale Wetenschapsweek
van dinsdag 9 oktober tot en met zondag 14 oktober.
Deze landelijke Wetenschapsweek
wordt georganiseerd door de Stich
ting Nationale Wetenschapsweek in
samenwerking met de Stichting Pu
blieksvoorlichting over Wetenschap
en Tbchniek, de Erasmus Universiteit
(Rotterdam), de universiteiten van
Groningen en Utrecht plus tachtig
musea in den lande. Doel van deze
week is het stimuleren van belang
stelling bij het pubiek voor de weten
schap,
Een week lang worden er allerlei
uiteenlopende manifestaties rond het
thema wetenschap gehouden. Het
klapstuk van deze vijfde landelijke
Wetenschapsweek vormt de publieks
manifestatie Wetenschap op zicht. In
zo'n tachtig musea, sterrenwachtén,
universtiteiten en onderzoeksinstel
lingen wordt zondag 14 oktober een
speciaal programma gepresenteerd
waarin wetenschap en techniek cen
traal staan. De organisatoren ver
wachten hiervoor zo'n 50.000 bezoe
kers.
Wetenschappers zullen die dag hun
ivo ren wetenschapstoren" verlaten
om belangstellenden zo eenvoudig
mogelijk te informeren over hun be
zigheden. Of dat nu hun studie naar
botsende atoomkernen betreft of de
kenmerken van prehistorische mu
ziek maakt niet uit, als het maar be
grijpelijk wordt uitgelegd. Voor kin
deren is er een speciaal programma
met onder andere skeletten bouwen.
De Delta Expo die aan deze lande
lijke manifestatie deelneemt laat
zondag de strijd tegen het water zien
met onder meer de bouw van de
Stormvloedkering in de Nieuwe Wa
terweg en de kustverdediging na
1990. Bij de Volkssterrenwacht in
Middelburg zullen verschillende
sprekers ingaan op diverse aspecten
van het zonnestelsel en de geschiede
nis van de sterrenkunde.
Krant
Behalve activiteiten zoals lezingen
en demonstraties komt er ter gele
genheid van deze vijfde Wetenschaps
week ook een speciale wetenschaps
krant uit. Deze is (gratis)
verkrijgbaar bij .de VVV-kantoren,
openbare bibliotheken en deelne
mende instellingen, die zondag tus
sen 12.00 en 17.00 uur geopend zijn.
De sterrenwachten zijn bovendien
ook 's avonds van 19.30 tot 23.00 uur
open. In deze krant zit een bon die
(maximaal twee personen) gratis toe
gang geeft tot een van de manifesta
ties. Op vertoon van diezelfde bon
ontvangen bezoekers het boek In
dienst van de verwondering van Felix
Eijgenraam. Dit boek bevat een aan
tal interviews met wetenschappers.
Ondernemerskring
De Ondernemerskring Schouwen-
Duiveland heeft voor maandag 22 ok
tober een bijeenkomst belegd in res
taurant Mondragon in Zierikzee. De
ze vergadering begint om 20.00 uur.
Na het afwerken van het huishoude
lijke gedeelte spreekt Barry Hughes,
vroeger voetbaltrainer en tegenwoor
dig -manager over de overeenkom
sten tussen sport en ondernemen. Na
de pauze bestaat er gelegenheid tot
discussie over dit onderwerp.
RENESSE
baar bestaan wordt een voorlich
tingsprogramma gepresenteerd dat
tot doel heeft meer bekendheid te ge
ven aan de verschijnselen van een
aantal actuele ziektebeelden. Door
middel van een inleiding en filmbeel
den wordt aandacht besteed aan de
medische begeleiding door het Rode
Kruis en aan de ziekten dementie,
psoriasis, multiple sclerose en aids.
Behalve de leden van de NBvP zelf
kunnen ook introducé's de bijeen
komst bijwonen.
SCHARENDIJKE
Collecte
W
De collecte voor de Nierstichting
heeft in Scharendijke 891,85 opge
bracht. Gevers en collectanten harte
lijk dank.
DEN HAAG - Op het Malieveld in
Den Haag is de theatertent van de
rondreizende musical Sneeuw witje
en de zeven dwergen" voor een groot
deel omgewaaid. Niemand raakte ge
wond. Zaterdagavond zou er de Haag
se première worden gehouden, maar
die is afgelast.
Vervolg van pagina 1
tijdens gemeenteraadsvergaderin
gen. ,,Je zit daar als een soort waar
nemer. Je weet van binnenuit wat er
speelt". Nu zit hij tegenover het pu
bliek waar hij tot voor kort zelf deel
van uitmaakte. Een flink verschil, zo
onderkent Van Oostenbrugge.
,,Als gemeentesecretaris ben je
vaak de fluisterende figuur tijdens
gemeenteraadsvergaderingen", al
dus Van Oostenbrugge. ,,Je wordt in
gehuurd om loyaal te zijn aan het col
lege van b en w".
Een gemeentesecretaris is, zo stelt
Van Oostenbrugge, eigenlijk de eer
ste adviseur van het college en de ge
meenteraad. ,,Je bent ook een soort
vertaalstation. Je moet zaken verta
len naar de praktische uitvoering er
van". De uitspraak van diens voor
ganger De Groot dat een gemeentese
cretaris politiek grijs moet zijn wordt
door Van Oostenbrugge onderschre
ven.
Politiek
Van Oostenbrugge is persoonlijk
overtuigd aanhanger van de Staat
kundig Gereformeerde Partij (SGP).
Hij beseft dat hij zijn persoonlijke
politieke mening terzijde moet schui
ven in zijn functie als gemeentesecre
taris. „Natuurlijk zullen mijn tenen
weieens krullen over wat er in de
raad gezegd, wordt, maar mijn tenen
zitten in mijn schoenen en die zie je
dus niet", aldus Van Oostenbrugge.
De eigenschap van Bruenaars dat
ze de dingen recht voor z'n raap zeg
gen spreekt de nieuwe gemeentese
cretaris wel aan. „Je weet wat je aan
ze hebt en je mag ook van alles terug
zeggen".
Begrip en vooral respect voor el
kaar is volgens Van Oostenbrugge
wat dat betreft heel belangrijk. Hij
ziet zijn toekomst als gemeentesecre
taris van Bruinisse met vertrouwen
tegemoet. „Het is voo.r mij een uitda
ging om dit te gaan doen. De gemeen
te Bruinisse is een gemeente waar
van alles te beleven valt. Het is voor
mij zeker geen springplank naar een
grotere gemeente, want ik heb het
heel goed naar mijn zin".
ZIERIKZEE
Expositie
Van zaterdag 13 tot 20 oktober is in
de Vismarkt te Zierikzee een exposi
tie van het werk van de Zierikzeese
schilder Rijnhard Schregardus. Het
betreft recent werk van de schilder
waarin Schregardus zich vooral liet
inspireren door oersymbolen. De ex
positie is dagelijks geopend van 13.00
tot 16.00 uur.
Vergadering Philatellca
Op maandag 15 oktober wordt in
het Huis van Nassau te Zierikzee een
vergadering gehouden van de afde
ling Schouwen-Duiveland van de
postzegelvereniging Philatelica. Op
de agenda staat het voorstel om het
roken voor de pauze af te schaffen.
Verder wordt een veiling en een verlo
ting van postzegels gehouden. De bij
eenkomst begint om 20.00 uur.
Bijeenkomst NBvP
De afdeling Noordwelle en omstre
ken van de Nederlandse Bond van
Plattelandsvrouwen houdt op don
derdag 11 oktober om 19.30 uur een
bijeenkomst in het dorpshuis te Re-
nesse. De avond heeft een informatief
karakter. Onder de titel Een kwets-
ZONNEMAIRE
Collecte
De collecte voor de Nederlandse
Nierstichting heeft in de kern Zonne-
maire 523,40 opgebracht. Namens
de organisatoren van de collecte wor
den alle gevers en collectanten die
aan dit resultaat hebben meegewerkt
hartelijk bedankt.
DREISCHOR
Zeeuwse dialecten
Zeeuwse dialecten. Dat is het on-
dérwerp dat centraal staat tijdens
een bijeenkomst van de afdeling
Noordgouwe en omstreken van de
Nederlandse Bond van Plattelands
vrouwen. De afdeling komt bijeen op
woensdag 17 oktober in het dorpshuis
te Dreischor. Mevrouw Van der Zan-
de-Vleugel Schutter uit Nieuwerkerk
behandelt het onderwerp en test de
aanwezigen op kennis van het eigen
dialect. De bijeenkomst begint om
20.00 uur.
Samenzangavond
Op zaterdag 20 oktober wordt in 3e
Nederlandse Hervormde kerk te
Dreischor een samenzangavond ge
houden. De bijeenkomst wordt inge
vuld met samenzang van bekende
psalmen afgewisseld met orgelspel
door Michel de Wit. De samenzang
avond begint om 20.00 uur en de toe
gang is gratis.
Collecte
De collecte voor de Nierstichting
heeft in Dreischor opgebracht het be
drag van 641,55. Gevers en collec
tanten hartelijk dank.
NIEUWERKERK
Kennismakingsavond
Op vrijdagavond 12 oktober vindt
in het dorpshuis te Nieuwerkerk een
avond plaats waarbij kennis ge
maakt kan worden met de nieuwe do
minee van de Samen Op Weg gemeen
te Duiveland, ds Klip en haar
echtgenoot de heer Boersma. Tijdens
de bijeenkomst kunnen de diverse
verenigingen en clubs binnen de
SOW-gemeente zich voorstellen aan
de'nieuwe predikante. Ds Klip zal
iets over zichzelf vertellen en er is
voor ieder persoonlijk de gelegen
heid voor nadere kennismaking. Aan
vang 19.30 uur.
BRUINISSE
Vrouwengroep
Vandaag, dinsdag 9 oktober, komt
de Hervormde Vrouwengroep Helpt
Elkander uit Bruinisse bijeen in het
Hervormd verenigingsgebouw aan de
Deestraat. Debijeenkomst begint om
19.30 uur.
MIDDELBURG
Vrouwenvergadering
van ZOË
Het Zeeuws Ontwikkelingsbureau
vrouwen Emancipatie houdt donder
dag 11 oktober haar algemene verga
dering. Centraal tijdens de bijeen
komst staan een wijziging van de
statuten en een bestuursverkiezing.
De vergadering is bedoeld voor alle
vrouwen in Zeeland. Aanvang 20.00
uur in het Henriette van der Meyhuis
aan de Nieuwstraat 47 te Middelburg.
ZIERIKZEE - De besteding van het
eenmalig voordeel 1990, groot
381.415,- is een van de agendapun
ten die aan de orde komt tijdens de
vergadering van de commissie finan
ciën en volkshuisvesting van de ge
meente Zierikzee. De commissiever
gadering wordt donderdag 11 okto
ber gehouden in het stadhuis en be
gint om 19.30 uur.
Op de agenda van de commissiever
gadering onder meer het voorstel tot
het verstrekken van een krediet ten
behoeve van het treffen van voorzie
ningen in de Concertzaal in Zierik
zee. De vloerbedekking van de foyer
moet vervangen worden en dat kost
ongeveer 12.000,-. Diverse onder
houdswerkzaamheden vergen een be
drag van ruim 7000,-.
Voor de herinrichting van het
speelterrein bij OBS 't Kofschip in
Zierikzee is een bedrag van 62.400,-
nodig. Het college wil graag de me
ning van de commissie hierover ho
ren.
Verder op de agenda het verzoek
van de Zierikzeese Kegelbond aan de
gemeente Zierikzee om een bijdrage
van 15.000,-. Diverse tegenvallers
tijdens de bouw van het Kegelhuis
noopten het bestuur van de Kegel
bond tot dit verzoek. Behoorlijk wat
aandacht voor sport overigens want
opk een eenmalige bijdrage aan de
Stichting Sportcentrum Onderdak
Schouwen-Duiveland staat op de
agenda.
Vergaderlokaal
De stichting wil een examen/verga
derlokaal bij Onderdak realiseren.
De stichtingskosten worden geraamd
op 70.000,-. Gezien het belang van
dit lokaal voor het afleggen van exa
mens voor rijvaardigheidsbewijzen
wordt de gemeenten van Schouwen-
Duiveland een bijdrage van 1,50 per
inwoner gevraagd. Voor Zierikzee
komt dat neer op een bijdrage van
14.700,-.
DEN HAAG - Oud-minister Braks
is onderscheiden als Commandeur in
de Orde van de Nederlandse Leeuw.
BRUINISSE - De overschakeling van ijzeren op houten
vaartuigen en het verlies van de Zuiderzee voor de mos
selzaadvoorziening; het waren grote veranderingen in
het leven van de mosselkweker. Maar de derde en groot
ste verandering stond nog voor de deur: inflatie en deva
luatie. Het waren begrippen die voor de Eerste Wereld
oorlog nog onbekend waren. Pas na 1919 werd men ermee
geconfronteerd. Twee Belgische franken voor een gul
den, dat was een vaststaand gegeven. Maar in 1919 werd
de Belgische frank aan het wankelen gebracht.
ging men zich meer en meer toeleg
gen op het kweken van mosselen.
Ook de Yersekenaren kwamen in het
nauw door de devaluatie van de Bel
gische frank. Slechte tijden voor de
mosselkwekers en men zinde dan ook
op manieren om het hoofd boven wa
ter te houden.
Sommige mosselkwekers kochten
voor hun franks in België produkten
als chocolade, Belgische drop, pud
dingpoeder, Sunlight zeep, kachel
poets en dergelijk. Die produkten
waren makkelijk te vervoeren en in
het eigen dorp weer te verkopen.
De mosselvissers maakten van de
nood een deugd om de strijd om het
Gaandeweg boette de Belgische
frank in aan waarde ten opzichte van
de Nederlandse gulden. Tben men
voor een gulden al vier franks kon
kopen dacht menigeen dat het tij
gauw zou keren en dat het dieptepunt
nu wel bereikt was. Men kocht voor
enkele honderden guldens aan Bel
gisch geld met de gedachte dat als de
frank weer in waarde zou toenemen
men een leuk winstje zou kunnen
boeken zonder daar iets voor te hoe
ven doen.
Waardeloos geld
Het pakte anders uit. In Duitsland
konden de drukpersen de waardever
mindering van het geld bijna niet bij
houden. Op gegeven moment werden
biljetten gedrukt die zogenaamd mil
jarden marken waard waren. Het
bleek echter waardeloos geld. In Ne
derland werden tijdens verkiezings
campagnes affiches gemaakt waarop
de vraag werd gesteld wie Nederland
voor inflatie zou moeten behoeden.
Met angst in het hart zag men de
ontwikkelingen in het buitenland.
Degenen die Belgische franks had
den gekocht zagen hun kapitaaltje
wegsmelten.
De Belgische inflatie en devaluatie
trof in Nederland vooral de mossel
vissers. Hun voornaamste afzetge
bied was immers België. De mossel
meiden moesten steeds meer betalen
voor hun mosselen, evenals de Belgi
sche kooplieden die de export van
Hollandse mosselen naar Parijs ver
zorgen.
Bijverdienste
In Yerseke, het land van de oester, De haven van Bruinisse anno 1990.
bestaan langer vol te kunnen houden.
Velen lukte dat niet. Ze moesten over
schakelen op een ander beroep. Een
van de eersten die dat inzag was de
Bruinisser waterbouwkundige Ga-
briël Bolier Gz. Hij was dijkbaas in
dienst van het waterschap.
Kundig
Hij stond te boek als een kundig
man, maar mosselkwekers op één
lijn brengen was niet gemakkelijk.
Dat zouden zijn opvolgers ook onder
vinden. Burgemeester S. Hage en
wethouder W. van den Berg van Brui
nisse probeerden de mosselvisser er
van te overtuigen dat de bakens ver
zet moesten worden.
De Bond van Zeeuwse mosselkwe
kers werd opgericht, maar deson
danks bleef het moeilijk de vissers te
overtuigen. Een zaak van lange
adem.
De meest kapitaalkrachtige mos
selkwekers, die er zeker van waren
dat hun mosselen toch wel verkocht
werden, zagen wel wat in het plan om
de mosselbranche te saneren. Een
dergelijke sanering hield in dat zowel
het aantal mosselkwekers als het
aantal mosselschepen teruggebracht
zou moeten worden. Zoals men in
1990 roept om sanering van de kotter-
vloot, zo was men er toen van over
tuigd dat er teveel kleine mosselkwe
kers waren.
Crisis Mosselbesluit
Kamerleden en ministers kwamen
zich persoonlijk op de hoogte stellen
in Zeeland en dat leidde in 1934 tot de
vaststelling van het Crisis Mosselbe
sluit. Er werden bodemprijzen vast
gesteld voor de mosselen, en één van
de zaken die radicaal werd veranderd
was de bevoorrading van de mossel-
handel.
Om overproduktie of overaanvoer
te voorkomen moesten de Antwerpse
handelaren hun mosselen maar be
stellen. Voor de bevoorrading van de
Vismarkt mochten enkele schippers
blijven varen.
Het nieuwe bevoorradingssysteem
maakte de opslag van mosselen nood
zakelijk. In Bruinisse liep dat mis. Er
was een plan van de firma De Claer
om een loods neer te zetten in Anna
Jacoba-polder. Daar zouden de Gre-
velingen-mosselen worden gelost. De
weg van Steenbergen naar Anna Ja
coba-polder bleek echter zo slecht en
bochtig dat men uiteindelijk afzag
van dat plan. De loods kwam op Yer
seke.
Weer op het spoor
In Bergen op Zoom werd het mos
selkantoor gevestigd, in het begin De
Centrale genoemd. De mosselbran
che werd langzaam maar zeker weer
op het goede spoor gezet. Van een be
drijf waarin de meeste kwekers geen
droog brood konden verdienen werd
het weer een bedrijf dat een goed be
staan opleverde. Natuurlijk moesten
daarvoor eerst nog wat kinderziek
ten in de nieuwe regelgeving over
wonnen worden.
De toegekende mossel-quota,
waarin geregeld werd hoeveel mosse
len de mosselvissers mochten vissen,
wekten nogal wat weerstand.
Dat stelsel is overigens alweer
sinds lang verlaten en de manier
waarop de overproduktie werd opge
nomen in een fonds wekte bij de
Noordzee-vissers en de vishandela
ren bewondering én jaloezie. Onder-
De haven van Bruinisse in 1910.
tussen was een aantal mosselvissers
ermee gestopt en in die tijd was er
nog geen sprake van een uitkering bij
werkloosheid.
Krabbenzoekers
In die tijd waren de steenglooiin
gen van de dijk nog bezet met 'klap
pers' (blaaswier) en onder die klap
pers kon men weieens krabben vin
den. Verschillende mensen beproef
den hun geluk in de krabbenbranche.
De krabben konden verkocht worden
in Antwerpen of Brussel, maar een
hoge dunk had men niet van de 'krab
benzoekers'. Veel viel er niet te ver
dienen. De uitdrukking 't is maar een
krabbenzoeker' werd dan ook ge
bruikt om aan te geven dat iemand
niet zo best in z'n geld zat.
Een ander schelpdier, naast de
mossel, waar ook geld mee te verdie
nen was, was de wilk of wulk. Het
was een ongeschreven wet dat de op
brengst van de wulken aan de
knechts ten goede kwam.
Men had dan het voorrecht dat als
men in dienst was van een schipper
op wiens percelen veel wulken voor
kwamen het 'wilken-verval' soms ve
le keren het weekloon overtrof. Tben
men niet meer naar België voer met
de mosselschepen verviel daarmee
ook het rapen van in het wild voorko
mende schaal- en schelpdieren.
Zuiderdok
Het Zuiderdok bij Antwerpen werd
gedempt. Alle daar gevestigde stami
nees en andere neringdoenden had
den hun zaken verlaten. Ook de bui
tenrand van Antwerpen, waar onder
andere Herbrugge zijn zaak had.
werd een wijk vol dichtgespijkerde
ramen. Het gebied verpauperde en
niets herinnerde meer aan de drukte
die daar voor de oorlog altijd heerste.
Antwerpen zocht en vond andere we
gen voor de zeescheepvaart en men
bouwde grotere sluizen om de Wester-
schelde te bereiken. Het Zuid had af
gedaan.
S. A. Jumelet Azn
