Historie bom Noordwelle
berichten
Geografen
bezoeken
Schouwen-
Duiveland
Vissers willen
duidelijkheid
over het
oostelijk Wad
St. Jacobs-
schelp mogelijk
alternatief voor
tong en schol
Schouwen-Duiveland in Oude Ansichten
Van duisternis naar licht...
NOORDWELLE - De
jongeren is het waar
schijnlijk een raadsel,
maar de oudere inwo
ners van Noordwelle we
ten misschien nog hoe de
bom op het sportveld te
recht gekomen is.
Een van de inwoners reikte de
redactie van de Zierikzeesche
Nieuwsbode een oude prent aan
met een begeleidende brief. Daar
uit blijkt, dat Noordwelle in de
periode van voorjaar 1944 tot eind
oorlog 1945 was geëvacueerd. Toch
waren er enkele mensen in het
dorp bezig met het laden van huis-
.raad.
Toen de bommenwerper over
kwam, waren ze daarmee bezig.
De mensen zijn gelukkig tijdig ge
vlucht van de onheilspellende
plaats, want ook de huizen ter
plaatse (zie pijl) zijn geraakt.
Daar woonde van rechts naar
links de familie D. Oosse, weduwe
Van As met haar zoon Jaap en L.
den Boer met zijn vrouw Janne
Koster.
Tot het winkeltje van Clement
zijn deze huizon ontruimd. De
briefschrijver zelf wist niet dat er
nog een bom in het sportveld lag.
Een bom, die de bevolking van
Noordwelle volgende week dins
dag 18 september voor een tweede
keer uit haar huis haalt.
De Ring van Noordwelle rond 1930.
ZONNEMAIRE
Lampionoptocht
De harmonievereniging uit Zonne-
maire, Nut en Uitspanning sluit op
zaterdag 15 september haar zomer-
programma af met een concert in de
muziektent aan de I. M. van de Bijl
straat. Aansluitend op het concert
wordt een lampionoptocht voor de
jeugd gehouden. Het concert begint
om 19.30 uur. Onder leiding van Ger-
rit Voogt speelt men onder andere In
troducing the Band, Samba for flu
tes, Moments for Morricone en Pomp
and Circumstance nummer een. Aan
het eind van het concert worden enke
le marsen ten gehore gebracht voor
de ouderen uit het dorp die dan terug
keren van hun jaarlijkse uitstapje.
Daarna is de jeugd aan de beurt. On
der begeleiding van Nut en Uitspan
ning kunnen ze meelopen met een
lampionoptocht door het dorp. De
lampionnen worden gratis beschik
baar gesteld door de Oranjevereni
ging en uitgedeeld in het dorpshuis.
Als de weersomstandigheden niet
ZIERIKZEE - Onder leiding
van aardrijkskundeleraar
Frans Beekman uit Zierikzee
brengt een aantal historisch
geografen zaterdag 15 septem
ber een bezoek aan Schouwen-
Duiveland.
Tijdens deze excursie, een
initiatief van de afdeling His
torische Geografie van het Ko
ninklijk Nederlands Aard
rijkskundig Genootschap,
richt de aandacht zich op de
historische informatie die het
landschap geeft. Ondanks alle
aanpassingen zoals ruilverka
velingen en Deltawerken is er
in dit gedeelte van Nederland
nog steeds een aantal opmerke
lijke oude cultuurlandschap
pen te zien. De historische ge
ografen zullen tijdens hun
excursie het inlagen-landschap
langs de Oosterschelde en de
binnen-duinontginningen van
Schouwen en Goeree bezoeken.
Waterschap
Het gezelschap wordt om
streeks 11.30 uur in 's Landska-
mer van het waterschap aan
het Havenpark in Zierikzee
ontvangen. Daar zal streekar
chivaris H. Uil een inleiding
over het Waterschapsarchicf
houden. Frans Beekman die de
excursie leidt zal vervolgens
ingaan op enkele historisch-
geografische aspecten van het
cultuurlandschap in Zuidwest-
Nederland.
Inlagen
Na de lunch in de Drie Moria
nen vertrekken de historisch
geografen richting Schouwse
duinen. Op hun tocht worden
ook de inlagen langs de zuid
kust van Schouwen aange
daan. Via Goedereede keert
het gezelschap vervolgens te
rug naar Rotterdam, het eind
punt van de excursie.
zouden meewerken aan het evene
ment vindt het concert plaats in het
dorpshuis. Aanvang 19.30 uur.
OUWERKERK
Fancy-fair
Openbare basisschool 't Stoofje in
Ouwerkerk houdt zaterdag 15 sep
tember van 14.00 tot 17.00 uur een
fancy-fair in en om de school. De acti-
viteitenmidag wordt feestelijk ge
opend door muziekgezelschap Nieuw
Leven. Tijdens de middag zijn er
sport en spelactiviteiten, kan er
gesmikkeld en gesmuld worden en is
er van alles te zien en te kopen. Te
vens zijn er diverse activiteiten, zoals
het rad van avontuur, de kop van Jut,
het computerspel, mini-midget golf
en het- stokvangspel, waarbij ver
schillende hoofd- en troostprijzen, te
winnen zijn. Voor geïnteresseerden is
er een dia-serie over oud-Ouwerkerk
te zien. Voor de allerkleinsten is er
touwtje trekken, ballonnenprikken
en kunnen zij zich laten schminken
als clown, tijger of prinses. Een on
derdeel van de fancy-fair is de kin-
derkunstmarkt. Vercler kan er ge
snuffeld en gerommeld- worden
tussen allerlei spullen en/oi boeken.
Mister Mario neemt dé aanwezigen
mee naar het land van de goochel
kunst. De opbrengst van de fancy-
fair is bestemd voor gym- en klimma-
teriaal voor de kinderen.
BRUINISSE
Burgerlijke stand
In de periode van 10-8 tot 10-9 wer
den in Bruinisse drie kinderen gebo
ren; Yi Wah Lui, Izaak Wanner
Schults en Willem Marinus Feijtel. In
diezelfde periode overleden: Abra
ham Jan Bal, Martinus van Geijl en
Catharina Elisabeth van den Berge-
Witte. Cornells Johannes Sluijter en
Leentje Adriana Versendaal, beiden
afkomstig uit Bruinisse, traden met
elkaar in het huwelijk.
Collecte
In de maanden juli en augustus
werd in Bruinisse gecollecteerd voor
de Mbuma zending. Deze collecte
heeft 301,20 opgebracht. Gevers en
collectanten hartelijk dank.
GOES
Toneel
Toneelgroep Platogo uit Goes heeft
voor het aanstaande speelseizoen een
klucht in studie genomen en wel 'De
kat op het dak' (Cat on the fiddle)
door John Dole, vertaling Karei van
Bosheim. Deze klucht met vele ver
wikkelingen en dolkomische situa
ties heeft alles in zich om het publiek
een paar gezellige en ontspannen uur
tjes te bezorgen. De première is zater
dag 3 november in De Prins van
Oranje te Goes. Platogo verzorgt ie
der jaar diverse voorstellingen in
stad en regio en is inmiddels een be
kende verschijning op de Zeeuwse po
dia. De spelers van De kat op het dak
zijn Anita van Boven, Addy Flipse,
Jaqueline Lamper, Jacqueline Vos,
Arie Hage, Dré de Koning, John de
Kraker en Huib Mol. De souffleuse is
Anneke Hage en de regie is in handen
van Ron Thiry.
Nedlloyd Barcelona, 13-9 verw. te
Vancouver
Nedlloyd Hoorn, 10-9 260 w Sabang
naar Singapore
Nedlloyd Houtman, 10-9 te Singapore
Baltic Sun, 16-9 verw. te New Haven
Kaapgracht, 11-9 te Bunburry
Pacific Peeress, 11-9 te Mongla
ZIERIKZEE - Ing. J. K. Nooitge-
dagt, voorzitter van de Nederlandse
Vissersbond wil duidelijkheid over
het oostelijk Wad. Hij hecht weinig
waarde aan het onderzoek van het
RIN door middel waarvan men er
achter wil komen of de garnalenvis
serij al dan niet nadelig beïnvloed
wordt door het kweken van mosselen
en of het vissen op mosselzaad het
eco-systeem nadelig beïnvloedt.
Aan de ene kant staan de mossel
kwekers, die beweren dat uitbreiding
van hun areaal aan kweekgrond voor
mosselen op de Waddenzee met een
deel van het oostelijk Wad, waar de
mosselen op dieper gelegen percelen
zouden moeten worden gekweekt, om
ze voor stormschade te behoeden, aan
de andere kant de garnalenvissers,
die beweren, dat ze het oostelijk Wad
niet kunnen missen voor hun visserij,
omdat garnalen een zandige wat ste
vige ondergrond nodig hebben om
hun voortbestaan te garanderen.
Mosselen maken een stevige onder
grond zacht en slikkerig, omdat ze
hun voedsel tot zich nemen door het
water waarin ze leven te filtreren,
daardoor ontstaat een opeenhoping
slib als gevolg van deze filtrering. De
garnaal komt het meest tot zijn recht
en ook het meest voor op de randen
van de geulen die de mosselkwekers
juist nodig hebben als ze spreken
over diepere percelen.
Voorbeeld is de zgn. Zoutkamper
laag, het gebied dat de kwekers wil
len innemen, maar dat juist door de
garnalenvissers niet kan worden ge
mist. Verder vrezen de garnalenvis
sers toename van zeesterren, krabben
en jonge vis, alsmede haarvorming
en wier en zeesla, hinderlijk bij do
verwerking van garnalen.
Nooitgedagt is namens de Vissers
bond aan tafel gaan zitten met C. van
Liere namens ZEVIBEL (Zeeuwse
Visserij Belangen) en met. vertegen
woordigers van het ministerie van
landbouw en visserij waren als derde
partij op de vergadering waar de
standpunten werden uitgewisseld
aanwezig.
men wil nu voor I januari 1991 een
onderzoek afgerond hebben dat door
het RIVO of een ander onafhankelijk
instituut zou moeten worden gehou
den.
Door ZEVIBEL werden concessies
gedaan over de aanleg van de proef-
percelen, waardoor de garnalensector
voor hun visserij weinig schade zou
den ondervinden.
BRUINISSE - Zit er voor Neder
landse vissers, die moeite hebben om
te overleven, omdat hun quotum
tong en schol, de vissoorten waarvan
ze tot dusver afhankelijk waren niet
meer voldoende is om hun bestaan
op te funderen perspectief in de vis
serij op Sint Jacob schelpen. De St
Jacob schelp is een lekkernij die men
op de menu's in Nederland nog
slechts sporadisch vindt, maar die in
de zuidelijker landen als Spanje en
Frankrijk zeer gewaardeerd wordt.
Er is een goede markt voor en ze wor
den goed betaald.
De kokhanenvissèrij was een
kwart eeuw geleden ook nog van wei
nig betekenis, althans in de Zeeuwse
Deltawateren, maar nu is ze niet
meer weg te cijferen en brengt jaar
lijks honderd miljoen gulden op, ook
al is het visje in Nederland niet ge
liefd.
Alleen St. Jacobsschelpen zal men
hier niet vinden, men moet naar de
Engelse kust om er een goede boter
ham in te verdienen.
Zierikzee na zonsondergang
ZIERIKZEE - Menigeen zal zich even de ogen heb
ben uitgewreven bij het lezen van een bedrag van
honderdduizend gulden, benodigd voor uitbreiding
en vervanging van Zierikzeese straatverlichting.
Het gaat daarbij om de openbare verlichting in het
stadscentrum en in de wijk Malta.
Goede verlichting op pleinen, in
straten en in stegen is een goede
zaak en dient de veiligheid. Een
paar eeuwen geleden was er in
Zierikzee om die reden ook al
sprake van enige straatverlichting
maar op de lantaarnpalen ge
plaatste lichtpunten waren door
gaans niet meer dan gloeiende
spijkers... Toen in de loop van de
negentiende eeuw het gaslicht in
de plaats kwam van petroleum
verlichting hadden onze voorou
ders het gevoel dat het nu niet be
ter kon. Toch zou al spoedig ook
het gas op zijn beurt wijken voor
allerlei vormen van elektrische
verlichting.
In de (late) Middeleeuwen was
er nog geen sprake van een of an
dere vorm van openbare verlich
ting. Wie zich bij donker buitens
huis begaf deed dat uiteraard voor
eigen risico. Dat laatste was door
gaans niet gering. Stadsbesturen
(ook dat van Zierikzee) waren zich
de onveiligheid na het invallen
van de duisternis zeer wel bewust.
Zij hielden streng vasl aan enkele
bepalingen die de Zierikzeese bur
ger bij donker in acht moest ne
men: wie na het luiden van de
stadsklok 's avonds „wandelt son-
der kaerslicht" kon rekenen op
een forse boete! (keurboek 1429).
Het duurde in de diverse steden
en in de grotere dorpen nog tot de
17de eeuw eer er enige openbare
verlichting werd geplaatst. Het
ging dan nog maar om enkele pri
mitieve lantaarns in het centrum:
in de omgeving van raadhuis en
kerk(en). Verbeteringen op dit ge
bied voltrokken zich slechts zeer
langzaam. De enkele jaren gele
den gerestaureerde twee lantaarns
bij het bordes van de Nieuwe- of
Grote kerk van Zierikzee zijn on
getwijfeld de oudste exemplaren
die tot de dag van vandaag niet
door nieuwe zijn vervangen. Er
zal in deze lantaarns die in 1848 bij
het gereedkomen van het gebouw
werden geplaatst oorspronkelijk
gaslicht hebben gebrand; mis
schien een tijdlang in de eerste pe
riode zelfs nog petroleumlicht...
Dodelijk gevolg
Wie meent dat in de loop van de
negentiende- en in het begin van
de twintigste eeuw Zierikzee zich
in licht baadde vergist zich. In de
ze eeuwenoude stad waren toen
nog talrijke plaatsen die in sche
mer waren gehuld. Zo ook de zoge
naamde sleepkaaien aan Oude- en
Nieuwe Haven. Dit waren hellin
gen waarbij men met behulp van
paardekracht balken en beesten
bij de wal kon optrekken. Deze
hellingen waren doorgaans vrij
steil en trapvormig. Een van de
sleepkaaien bevond zich tegen
over het Paardestraatje. De paar
den, die hun last aldaar omhoog
moesten trekken liepen meestal
tot in deze straat.... Bij duisternis
waren deze sterk aflopende plaat
sen levensgevaarlijk. Dat onder
vond de Zierikzeese dokter
Spruijt op de avond van 8 februari
1917. Door het donker misleid
fietste hij via de steile kant van de
sleepkaai de Oude Haven in „met
dodelijk gevolg".... Het duurde
nog tot 1932 eer de kademuur op
die plek werd dichtgemaakt en
opgemetseld.
Wiebe Keikes
Eén van de twee oudste straatlantaarns van Zierikzee, in 1848 ge
plaatst bij de Nieuwe" kerk.
Van Urk uit wordt dat door enkelen
met succes gedaan en het is het
Zeeuwse bedrijf van Franken uit
Goes dat zich gaat toeleggen op ma
chines voor het verwerken van St. Ja
cobsschelpen, maar ook voor het aan-
brengen van St. Jacobsschelpen aan
kweeklijnen.
Oorspronkelijk was Franken in
Goes het adres voor landbouwmachi
nes, later voor verwerkingsmachines
voor de graan- en zaadindustrie en
twintig jaar geleden, toen op Yerseke
vraag was naar allerlei machines
voor het verwerken van mosselen
pakte men ook deze uitdaging op en
ging men experimenteren en steeds
verder verbeteren van machines, die
de handenarbeid op dit gebied, zo
veel mogelijk gingen vervangen.
Men produceert machines voor de
gehele wereld, speciaal voor de visse
rij en de schelpdierenverwerking en
de jongste telg aan deze boom is nu
ook verwerking en op andere manier
behandelen van de St. Jacobsschelp,
die zoals gezegd een visje (weekdier)
bevat waarin niet alleen Franken met
zijn machines, maar ook anderen
voor de visserij perspectief in zien.
90/333. Een heel oude foto uit Seharendijke van een of ander kaninginncfecstDe afgebeelde personen wer
den aanvankelijk niet herkend, maar mogelijk duiken er na het plaatsen in deze krant toch nog wat namen
op.
Correspondentie over deze rubriek: Cor Pols, Postbus 30, 4300 AA Zierikzee. Tel. (01110) 12754.
Nederlandse Hervormde Kerk
Bedankt voor Oud-Vossemeer: D.
A. Snijder te Abbenbrock (part
time).
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Vriezenvccn: drs. W.
den Braber te Vries; te Almelo: drs.
R. S. van Dijk te Noord Scharwoude.
die dit beroep heeft aangenomen.
Gereformeerde Gemeenten
Beroepen te Groningen: G. J. van
Aalst te Benthuizen.
Gereformeerde Gemeente
OOSTERLAND Donderdag 13
september, 19.30 uur ds J Koster,
Dirksland.
Paardenmarkt Utrecht
UTRECHT, 10-9. Op de paarden
markt in Utrecht werden heden 83
paarden en 91 veulens en pony's aan
gevoerd
De prijzen luidden als volgt per
stuk: Luxe paarden 2950-3800; ou
de paarden 1950-/ 2800; 3-jarige
2025-/ 2950; 2-jarige 1600 2725;
veulens 650-/ 1675; hitten 700-
1650; slachtpony's 525-/ 1450;
Shetlandse pony's 325 650.
Prijzen per kg geslacht gewicht:
Slachtpanrden 4.20-6,25 en jonge
slachtpanrden 5,25 6,50.
De handel was redelijk en de prij
zen hoger.
Aardappelbeurs
ROTTERDAM. 10-9. Consumptie
aardappelen, los verladen af bedrijf,
per 100 kg. exclusief BTW.
Klei-aardappelen: Bintje 40-50 mm
16,00-18,00; Bintje 40-55 mm
18,00-/ 20,00; Bintje 50 mm op
waarts 19.00-/ 21.00. Bintje 50 mm
opwaarts (frites) 18,50-/ 19,50. Ei
genheimer 40 mm Opwaarts in zak
ken 21.00 24.000.
Zandaardappclen: Bintje 40/50 mm
11,50-/ 12,50, bintje 50 mm opw. (fri
tes) 17.00-/ 17,50.
Exportaardappclcn: Bintje klei 45
mm 20,00-/ 21,00; blankschilligc
rassen 40 mm opwaarts (in zakken):
18,00-/ 19,00.
Voeraardappelen 5,50 7,50.
Stemming rustig.
Eicrvciling Eivcba b.v.
BARNEVELD. 11-9 - Aanvoer
2.500.200 stuks. Stemming: redelijk
Prijzen per 100 stuks: eieren van 50-
51 gram wit 6.72 en bruin 6.85-
7,05. van 55-56 gram bruin 7,99-
8.10; van 60-61 gram wit 9,52-
9,80 en bruin 10.81 - 10.95; van 65-
66 gram wit 12.01-12,60 en bruin
ll.i«i-13.48.
