Foto-expositie Zeeland Toen
in teken van watersnoodramp
streeknieuws
Boerenboeldag Brouw
brengt 9000 gulden op
Bij Delta Expo in ir Topshuis op Neeltje Jans
Aantal bezoekers
Firato zeer
teleurstellend
Zierikzeese
brandweer
negende bij
landelijke
wedstrijden
,,Schoolroutes
onveiliger door
minder
basisscholen"
Het droevig lot van Bommenede
Welvarende plaats van de
aardbodem weggevaagd
4
NEELTJE-JANS - De watersnoodramp in 1953. Dat is
het thema van de foto-expositie die tot 21 oktober is te
zien in het restaurant bij de Delta Expo in het ir Tops
huis op Neeltje Jans. De expositie vormt een-vijfde deel
van een overzichtstentoonstelling van het werk van de
fotografe Eva Besnyo. De overige vier delen van de expo
sitie zijn elders in Zeeland te zien.
In het Verenigingsgebouw te West-
kapelle staat het thema zeewering
centraal bij de foto-ecpositie. In het
Hof te Domburg de landbouw. In de
Grote Kerk te Veere zijn foto's van
Besnyo over klederdracht te zien'en
in het ramschip Schorpioen te Mid
delburg staat het thema feest cen
traal bij de foto-expositie. "Ibsamen
vormen deze vijf expositie's een over
zichtstentoonstelling van de foto's die
Besnyo maakte in de dertigeren veer
tiger jaren.
Dat was de periode waarin de, in
Hongarije geboren, fotografe in Zee
land was. In 1930 vestigde zij zich
vanuit Boedapest als zelfstandig fo
tografe in Berlijn, om twee jaar later
naar Nederland uit te wijken om het
nazisme te onvluchten. In 1933 vestig
de Eva Besnyo zich in Westkapelle. In
de jaren daarna maakte zij naam als
fotografe.
Zij was- een van de initiatief
neemsters voor de expositie Foto '37
die in 1937 werd gehouden in het Ste
delijk Museum te Amsterdam. Zij
maakte architectuurfoto's voor de
bladen De 8 en Opbouw en haar foto's
werden afgedrukt op kinderpostze
gels. Besnyo maakte foto's die wer
den opgehangen in de schepen ss
Nieuw Amsterdam, ss Pendrecht en
de AVRO-studio. Zij werd ook be
roemd vanwege de foto's die zij
maakte van de actief an Dolle Mina
in de zestiger jaren. 1982 werd voor
het eerst een over .htst-mtoonstel-
ling van haar werk gemaal t.
De overzichtstentoonstelling Zee
land Tben is georganiseerd in het ka
der van de Zeeland cultuurmaand die
in september van dit jaar voor de
tweede keer wordt georganiseerd. Op
de foto's in het restaurant in het Tbps-
huis zijn vooral beelden te zien van
de ravage die de watersnoodramp
aanrichtte in het dorp Stavenisse op
Tholen. De inspectie van de Schelde-
dijk, die op Tholen over een afstand
van meer dan 1800 meter werd ver
nield, en het zware werk van het her
stel zijn eveneens door Besnyo vast
gelegd.
De expositie omvat twee brede pa
nelen die elk ongeveer tien foto's om
vatten. De expositie Zeeland Toen, de
watersnoodramp was zaterdag voor
het eerst voor publiek te bezichtigen
en blijft nog op Delta Expo tot en met
21 oktober. De openingstijden lopen
parallel met de openingstijden van
Delta Expo.
De Watersnoodramp van 1953 is het thema van de foto-expositie Zeeland Toen die tot en met 21 oktober is te zien in
het Ir. Topshuis op Neeltje Jans. (Foto: Joop van Houdt).
ZIERIKZEE
UW
houdt contactavond
De Stichting Unie van Vrijwilligers
afdeling Zierikzee houdt woensdag 5
september een contact-avond in het
UW-gebouw. Op de agenda staat on
der andere de verkoopdag in oktober
en Borrendamme. De contact-avond
wordt afgesloten met een Frans tint
je.
Open Monumentendag
Dit jaar wordt de Open Monumen
tendag gehouden zaterdag 8 septem
ber. Deze ene dag in het jaar bestaat
de gelegenheid om allerlei histori
sche en monumentale bouwwerken,
welke normaal alleen van buiten te
bekijken zijn, ook van binnen te be
kijken. Zierikzee, met 561 bescherm
de rijksmonumenten in de Top 10 van
plaatsen in Nederland met het groot
ste aantal monumentale gebouwen,
doet uiteraard aan dit evenement
mee. Er zijn maar liefst achttien mo
gelijkheden om zaterdag 8 september
een monument in Zierikzee te bezoe
ken. Twee panden zijn dit jaar voor
het eerst te bezoeken: Havenpark 8,
in gebruik bij Provinciale Waterstaat
en Sint Domusstraat 66, waar Vrij
metselaarsloge De Ster in 't Oosten is
gevestigd. Hier vlakbij ligt de on
langs gerestaureerde Vismarkt,
waarvan nu ook de woninkjes te be
zichtigen zijn. De bekende en wat
minder bekende monumenten, zoals
het stadhuis en Stadhuismuseum, 's
Gravensteen, Burgerweeshuis, No-
belpoort, Noord-en Zuidhavenpoort,
Molens De Hoop en Den Haas, St.
Lievensmonstertoren, Gasthuiskerk,
Nieuwe Kerk, St. Willibrorduskerk,
's Landskamer (Waterschap), Bakke
rijmuseum Om den Broode (Zeelan-
dia) en het oude pand Oude Haven 54
(Sociale Dienst) zijn van 10.00 tot
17.00 uur geopend en gratis toeganke
lijk. In diverse gebouwen vinden ac
tiviteiten plaats. In de Nieuwe Kerk
staat een tweetal exposities opge
steld, het Monumenten Inventarisatie
Project met betrekking tot Schou-
wen-Duiveland en over de Monumen-
tenwacht. In diverse kerken wordt re
gelmatig het orgel bespeeld. De
Gasthuiskerk toont haar collectie
avondmaalfcilver en de RK-kerk de
voorwerpen voor de eredienst. In het
stadhuis, Burgerweeshuis en de Gast
huiskerk zijn rondleiders en sup
poosten in onder andere Schouwse
-klederdracht. Zeelandia toont om
11.30 uur en 16.00 uur in het audito
rium de oude bedrijfsfilm en in de
trouwzaal van het stadhuis is gere
geld de Nederlandse versie van de
film 'Elf eeuwen Zierikzee' over acti
viteiten uit 1949 te zien. Provinciale
Waterstaat houdt in haar pand Ha
venpark 8 een expositie met als on
derwerp De provincie Zeeland en Ver
keersveiligheid. Daarnaast zijn er
maquettes te zien betreffende weg- en
dijkaanleg en wordt er antieke land-
meetapparatuur en kaartmateriaal
tentoongesteld. De gemeente Zierik
zee hééft voor deze Open Monumen
tendag een informatiefolder met be
schrijving van alle evenementen en
een overzichtskaartje uitgegeven. De
ze folder is verkrijgbaar vanaf don
derdag 6 september bij de VVV en
Bureau Voorlichting van de gemeente
en tijdens de open Monumentendag
bij alle deelnèmende gebouwen. Te
vens is er een wedstrijd aan de Open
Monumentendag verbonden. Kinde
ren van vijf tot en met veertien jaar
kunnen een bijzonder gebouw teke
nen en hiermee een prijs winnen. De
wedstrijdformulieren liggen bij alle
deelnemende monumenten.
BURGH-HAAMSTEDE
Bijeenkomsten ANBO
Na het zomerreces gaan de maande
lijkse bijeenkomsten van de afdeling
Westerschouwen van de ANBO weer
van start. Op woensdag 5 september
vindt een bijeenkomst plaats in
dorpshuis De Schutse te Burgh-
Haamstede. Daarbij verzorgt me
vrouw Blom-Schaleven uit Renesse
voordrachten uit een Zeeuwse verha
len bundel. Behalve leden van de AN
BO zijn ook andere belangstellenden
welkom op de bijeenkomst. Aanvang
14.30 uur. 5
Leger des Heils
in de Burght
Op zaterdag 15 september komen
vanuit Leger des Heils-korpsen uit
het hele land mensen naar de Burght
in Burgh voor een zogeheten Geeste
lijke Dag. Op het programma staan,
zang, getuigenis, een lezing en ex
pressie. Vanuit het korps Zierikzee
nemen 34 heilsoldaten aan de bijeen
komst deel. De Geestelijke Dag duurt
van 9.30 tot 16.30 uur.
KERKWERVE/NOORDGOUWE/
SCHUDDEBEURS
Oud papier
SV WIK haalt zaterdag ,8 september
oud papier op in Kerkwèrve, Noord-
gouwe en Schuddebeurs. Men ver
trekt om 9.30 uur. Het papier graag
gebundeld op de stoep zetten.
BRUINISSE
Bijeenkomst
De Gereformeerde Vrouwenvereni
ging in Bruinisse komt morgen, dins
dag 4 september, voor de eerste keer
in het nieuwe seizoen bijeen. De nieu
we presidente is mevrouw K. de
Waal.
Vervolg van pagina 1.
waarin allerlei modellen van oude
wagens stonden. Een kraam waarin
veel te zien, maar niets te koop was.
,,Ik houd net zoveel van mijn karren
als van mijn vrouw, en die verkoop ik
ook niet", aldus H. J. van der Wekken
uit Brouwershaven die alle modellen
maakte. Een driewielige wipkar, een
glazen wagen en een Scharenslijpers
handkar. .Vroeger voor de ramp reed
iedere middenstander met een kar
door de straten. Ik heb 28 jaar in Zie
rikzee gewoond. Toen had je daar een
levendige handel". Als grondstof
voor zijn werkstukken gebruikt Van
der Wekken eikenhout dat hij langs
de straat vindt in de vorm van stoe
len en bedden die de mensen neerzet
ten voor de vuilnisophaaldienst. De
tekeningen maakt hij zelf aan de
hand van originele karren of plaatjes
of hij haalt ze uit boeken van de mo
delbouwvereniging.
Traditioneel bij de Boeren boeldag
van de Schouw is de veiling. Een vei
ling die dit jaar werd geleid door een
Postzegelvereniging
De postzegelvereniging G. J. Peelen
start het nieuwe seizoen weer op don
derdag 6 september. De avond is in
het Nederlands Hervormd Vereni
gingsgebouw en ze begint voor de
jeugd om zeven uur er. voor de senio
ren om acht uur.
Scouting
Door omstandigheden is de brade
rie van de Bruse scouting afgelopen
zaterdag niet doorgegaan. Nu is het
gepland voor zaterdag 8 september.
Vanaf 10.00 uur kunnen belangstel
lenden terecht op het Kerkplein. Bij
slecht weer wordt uitgeweken naar
de voormalige garage van Zuidgeest
aan de Nieuwstraat 12.
AMSTERDAM - Het aantal bezoe
kers aan de Firato, de tweejaarlijkse
tentoonstelling van consumenten-
ektronica die van 24 augustus tot en
met 2 september werd gehouden in
de RAI in Amsterdam, is ver achter
gebleven bij de verwachtingen. In to
taal 193.962 mensen kwamen een
kijkje nemen, tegenover 267.410 twee
jaar geleden.
De organisatie wijt de daling aan
een combinatie van factoren. In de
eerste plaats moet het warme weer
veel mensen ervan hebben weerhou
den een bezoek aan de RAI te bregen.
Ook zou de Firato een tot de verbeel
ding van een breed publiek spreken
de noviteit hebben ontbeerd. In 1982
vormde bijvoorbeeld de presentatie
van CD-spelers een publiekstrekker
van de eerste orde. Een derde reden
voor het massaal wegblijven van de
bezoekers kan de afname van het
aantal live-optredens zijn geweest.
De 140 exposanten hebben volgens
de organisatie desondanks goed ge
draaid. Met name tijdens de twee
vakdagen op 22 en 23 augustus zijn er
goede zaken gedaan. Het niveau van
de bezoekers lag hoger dan in voor
gaande jaren, aldus een woordvoer
der.
Uit de voorlopige resultaten van
een enquête is gebleken dat de bezoe
kers gemiddeld vier uur op de Firato
bleven, tegenover drie uur twee jaar
geleden. De gemiddelde leeftijd was
33 jaar. Tijdens de vorige Firato was
dat 31 jaar. Een kwart van de bezoe
kers kwam dit jaar voor het eerst op
de Firato en 94 procent deelde mee
dat de tentoonstelling geheel of voor
een belangrijk deel aan de verwach
tingen had voldaan.
AMSTERDAM - Hoewel de gemid
delde levensverwachting van 60-
plussers de komende tientallen jaren
nauwelijks stijgt, neemt hun gezond
heidstoestand en vitaliteit wel aan
toonbaar toe. Een lang leven met een
steeds kortere periode van ziekte en
invaliditeit wordt voor veel mensen
werkelijkheid.
nieuwe veilingmeester, schooldirec
teur M. Biesma. Hij bracht zo'n 100
artikelen aan de man waaronder een
blaasbalg, en complete doka-uitrus
ting, een trapnaaimachine en een ko
peren kroon. De veiling bracht in to
taal 2750 gulden op. Bijna een derde
deel van de totale opbrengst van de
Boerenboeldag. Ook de verkoop van
oliebollen, consumpties en boeren
kaas bracht meer op dan in vorige ja
ren gebruikelijk was. Het evenement
werd de hele dag zo druk bezocht dat
de auto's stonden geparkeerd tot op
de Delingsdijk,
ZIERIKZEE - Een ploeg van
de Zierikzeese vrijwillige
brandweer is .negende gewor
den bij de landelijke wedstrij
den eerste klas lage druk.
De wedstrijden vonden zater
dag een september plaats in
Zutphen. De Zierikzeese ploeg
mocht er aan deelnemen door
zich eerst te plaatsen bij de
provinciale wedstrijden en
daarna bij de gewestelijke
wedstrijden. De ploeg werd ge
leid door onderbrandmeester
M. Bin. De landelijke wed
strijd werd gewonnen door een
ploeg uit Blaricum. Maar Zie
rikzee liet met een negende
plaats op landelijk niveau ook
een goede indruk achter.
ZIERIKZEE - Inkrimping van het
aantal basisscholen in ons land zal
de verkeersonveiligheid van de jeugd
onderweg en van school sterk doen
toenemen. Veel kinderen zullen na
melijk een grotere afstand moeten
aflegen zodat zij met meer (moeilij
ke) verkeerssituaties te maken krij
gen.
Dat is de reactie van Veilig Verkeer
Nederland (VVN) op het recente voor
stel van de Projectgroep Schaalver
groting Basisonderwijs aan staatsse
cretaris Wallage (onderwijs). Het
voorstel behelst basisscholen met
minder dan 250 leerlingen op te hef
fen of samen te voegen. Dit uit een
oogpunt van kostenbeheersing en
kwaliteitsverbetering.
In een brief aan de staatssecretaris
noemt VVN-voorzittcr drs. H. van
den Bergh het idee onvoldoende
doordacht en hoogst onverstandig,
zeker gezien het overheidsstreven het
aantal verkeersslachtoffers in het
jaar 2000 met 25 procent terug te
dringen.
Door uitvoering van de plannen
zou het aantal basisscholen naar
schatting de helft kleiner worden.
Dat betekent dat ongeveer 40 procent
van de 1,4 miljoen scholieren naar
een andere school moet. Kinden die
bij voorbeeld nu nog naar school kun
nen lopen zullen dan de fiets nemen
waarbij zij te maken krijgen met an
dere verkeerssituaties, zols drukkere
wegen, kruispunten en spoorweg
overgangen.
ZIERIKZEE - Wie in de gravure-reeks van de uit
de tweede helft van de 17de eeuw daterende uitgave
Speculum Zelandiae (Spiegel van Zeeland) het ge
zicht op Bommenede of Bommenee bewondert kan
Xich moeilijk voorstellen dat deze eens welvarende
plaats als het ware van de aardbodem is wegge
vaagd. De erder genoemde gravure, bijzonder fraai
van kwaliteit, is zeer waarschijnlijk het laatste
„portret" van deze hoge heerlijkheid alvorens de
zee haar verwoestend werk deed.
Bommenede was in verschillen
de opzichten belangrijk; niet het
minst door haar strategische lig
ging. Geen wonder dus dat veld
heer Mondragon deze sterkte al-
leerst wenste te veroveren aleer
hij met zijn Spaans leger het beleg
voor Zierikzee sloeg (1575).
Kloosterbezitting
Bommenede wordt al in een
schriftelijke bron uit 1153 ge
noemd als een bezitting van het
Cisterciënzer klooster Ter Duinen.
Het was toen nog een klein afzon
derlijk eilandje, door de Sonne-
mare gescheiden van Schouwen-
Duiveland. Als gevolg van de in
poldering van verschillende schor
ren „groeide" Bommenede als het
ware vast aan het nabijliggende
grote eiland waarmee het één ge
heel werd.
De parochie Bommenee behoor
de in de 12de en 13de eeuw tot het
dekenaat Voorne. De enigszins
uitstekende landtong waarop
Bommenede was gelegen bleek
extra kwetsbaar voor het geweld
van de golven. Nadat het in de
14de eeuw (het precieze jaar is on
bekend) een prooi van de zee werd
duurde bet nog tot omstreeks 1412
eer tot herbedijking werd overge
gaan.
Als heerlijkheid behoorde Bom
menede toen tot Schouwen-
Duiveland maar in kerkelijk op
zicht tot Voorne. Visserij en
scheepvaart bloeiden en de voor
uitzichten leken voor deze woon
gemeenschap in alle opzichten
gunstig ondanks verschillende
overstromingen en een grote
brand in de eerste helft van de
16de eeuw.
Privilege
Een overstroming in 1570 die
ook elders in Zeeland en daarbui
ten zeer grote schade had aange
richt had tot gevolg dat Philips II
aan Bommenede een privilege
verleende om de droogmaking van
het gebied te bevorderen (1571).
Opnieuw nam de welvaart toe en
werden er versterkingen aange
legd om dit strategische punt ook
tegen een mogelijke vijand-over-
land te beschermen. De strijd die
Mondragon met zijn soldaten te
gen Bommenede ondernam had
vérstrekkende gevolgen. Hoewel
men naderhand wederom fortifi
caties aanlegde bleken verschil
lende delen van de vernielde dij
ken ook na herstel bijzonder
kwetsbaar. Grote bedragen wer
den geïnvesteerd om Bommenee
tegen de zee te verdedigen; uilein
delijk zonder vruchtbaar resul
taat. Een grote dijkdoorbraak op
26 januari 1682 was het voorspel
van het definitieve einde. Na aan
vankelijk provisorisch herstel be
sloten de Staten van Zeeland in
1683 geen geld meer uit te geven
voor de dijkage bij Bommenede.
De bewoners vertrokken, de hui
zen en gebouwen werden aan de
golven prijsgegeven....
Wiebe Keikes
Bommenede in het laatst ran de zeventiende eeuw.
