De torenklokken van Bru
Doktersvrouw in de jungle
Ruim
drie miljoen
Nederlanders
met vakantie
Open avond
Regionaal
Educatief
Centrum in
Zierikzee
Wie weet
nog van
noodlanding
in Dreischor?
Informatie over
veilig gebruik
van produkten
laat te wensen
over
Look who's
talking in
Concertzaal
te Zierikzee
De Concertzaal
te Zierikzee
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Donderdag 26 juli 1990 Nr. 24783
AMSTERDAM - De rechtbank te
Amsterdam heeft J. W. van der M. uit
de hoofdstad wegen opzettelijke bele
diging van joden en negers en aanzet
ten tot haat tegen deze bevolkings
groepen veroordeeld tot vier maan
den gevangenisstraf, waarvan drie
voorwaardelijk, met een proeftijd
van twee jaar. Het vonnis was con
form de eis van de officier van justi
tie.
Z1ER1KZEE - Op dit moment zijn
ongeveer drie miljoen Nederlanders
met vakantie, van wie zo'n anderhalf
miljoen in het buitenland en een on
geveer even groot aantal in het bin
nenland. Dit blijkt uit cijfers die de
Koninklijke Nederlandse Toeristen
bond ANWB heeft bekendgemaakt.
Het betreft vakantie van vier dagen
of langer.
Frankrijk is momenteel het meest
in trek. Daar verblijven 525.000 land
genoten. De Bondsrepubliek Duits
land biedt thans aan zo'n 225.000 Ne
derlanders onderdak. In de
Oosteuropese landen vertoeven nu
ongeveer 175.000 Nederlandse vakan
tiegangers, van wie er alleen al in
Hongarije 125.000 zijn. Dit land is al
langer een druk bezochte vakantie
bestemming, in tegenstelling tot an
dere voormalige Oostbloklanden.
Andere landen waar momenteel
veel Nederlanders hopelijk van hun
vakantie genieten zijn Spanje en Por
tugal (samen 150.000), België en
Luxemburg (samen 125.000), Oosten
rijk en Italië (beide 75.000), en Grie
kenland en Turkije (beide 60.000).
Van de vakantiegangers in het bui
tenland verblijft ongeveer 55 procent
in hotel, appartement of bungalow,
terwijl 40 procent van hen kampeert.
Ih ons land zelf zijn de kust en wa
tergebieden met 600.000 landgenoten
de belangrijkste vakantiebestem
ming. Noord-Brabant en Limburg
herbergen ongeveer 300.000 vakantie
vierende landgenoten, evenals Oost-
Nederland. Noord-Nederland moet
het met de helft minder doen. Van de
Nederlanders die in eigen land met
vakantie zijn is 55 procent aan het
kamperen. Zo'n 30 procent is te vin
den in bungalow of appartement, 5
procent in een hotel en nog eens 5 pro
cent is met de boot weg.
ZIERIKZEE - Het Regionaal Edu
catief Centrum (REC) houdt maan
dag 27 augustus een open avond in
het gebouw van DAS-Zeeland aan de
Manhuisstraat in Zierikzee. Tusen
19.00 en 21.00 uur kunnen belangstel
lenden terecht voor een kopje koffie
en informatie over alle activiteiten
van het komend seizoen op Schou-
wen-Duiveland.
Het REC is op Schouwen-Duive-
land met name actief voor volwasse
nen die eerder geen kans hebben ge
had op een voortgezette opleiding.'
Het basisonderwijs voor volwasse
nen biedt mensen de gelegenheid zo
nodig met lezen en schrijven te begin-
Voorts is er de open school die een
brede algemene vorming mogelijk
maakt naast de vakken Engels en
Nederlands. De bruggroep is een
nieuwe versie van de eerder gegeven
opstapcursus.
Verder is het REC van plan een cur
sus Praktisch Nederland te geven in
Bruinisse. Samen met de Stichting
Welzijn Ouderen verzorgt het REC
een eerste geheugencursus in Zierik
zee. De geheugencursussen zijn zeer
in trek bij ouderen. Het REC verzorg
de reeds een achttal cursussen in
Goes en omgeving. Ook presenteert
het REC haar beroepsopleidingen tij
dens de open avond. Deze zijn vrijwel
uitsluitend in Goes of Middelburg te
volgen en zijn bedoeld voor werkzoe
kenden.
DREISCHOR - Wie kan zich
nog iets herinneren van de
noodlanding, die een glider
Horsa 283 moest maken op 17
september 1944 te Dreischor?
Robert Sigmond uit Renkum
roept mensen op, die hem hier
iets over weten te vertellen.
Sigmond doet onderzoek
naar de geschiedenis van het
14e peloton D-compagnie van
het zevende bataljon van
King's Own Scottish Boarde-
res. Dit peloton was actief van
1939 tot 1945 en was onder meer
betrokken bij de Slag om Arn
hem. De laatste informatie
over het peloton dateert van de
zomer 1945. toen een deel van
de militairen in Noorwegen ge
weest was. In de glider, die in
Dreischor een noodlanding
moest maken, bevonden zich
waarschijnlijk zo'n twintig mi
litairen.
Wie informatie kan verstrek
ken over de noodlanding (uit
eigen belevenis of door overle
vering) kan schrijven of bellen
met Robert Sigmond, Utrecht-
seweg 126a 6871 DV te Renkum
(telefoon 08373-13533).
Vrijdag 27 juli
De Oudestraat in Bruinisse in vroeger tijden.
BRUINISSE - Aan de inwoners van iedere plaats in
ons vaderland, werd door de bewoners van de naburige
gemeenten wel vaak een scheldnaam toegekend. In som
mige gevallen had die in vroeger eeuwen bedachte
scheldnaam enige grond in de geschiedenis. Men kende
de Stoepeschieters in Zierikzee, de Gruttepikkers in
Nieuwerkerk, de Kraaienpikkers in Oosterland en de
Klokkendieven in Bruinisse.
de gemeenteraad. Eeuwen hingen ze
in de toren, de twee klokken van Bru.
Prachtig op elkaar afgestemd als ze
allebei geluid werden. Men kon het
iedere zondag bij het gaan van de
kerk horen.
Bij andere gebeurtenissen werd
ook wel de een of andere klok geluid.
En toen ze op last van de bezetter in
1943 uit de toren werden gehaald
werd er toch wel een merkwaardige
ontdekking gedaan.
Burgemeester Van den Berg' schreef^
op 7 december 1942 aan de Commissa
ris van de Koningin de volgende--
brief: „Naar aanleiding van Uw hier
boven aangehaald schrijven, heb ik
de eer U hieronder een opgave te ver
strekken van de zich in deze gemeente
bevindende klokken: 1) Grote klok,
gemerkt Anno Domini MCCCCLXI
Johannes Florkio d'icodio me fecit,
Martinus vocor cur facta fui (deze
klok is van de letter M voorzien) en 2)
de kleine klok, gemerkt 1693, M. van
der weijde me fecit, W. de Jonge, Heer
van Bruinisse (met wapen), E. Kraag,
Baljuw (met wapen) en W. in de Boo-
gard, secretaris van Bruinisse (met
wapen), voorts de namen der schepe-
nen".
De brief gaat verder: „Zoals reeds
uit de verstrekte gegevens valt af te
leiden werd de kleine klok door Dert
Baljuw en schepénen van die tijd als'
geschenk aan de gemeente gegeven.
Ze bezit derhalve vóór de gemeente
een historische waarde. Op grond-
daarvan verzoek ik U beleefd doch
dringend te willen bevorderen, dat de
kleine klok die zich in de toren be
vindt behouden blijft. Getekend, de
burgemeester, namens deze gemeen
tesecretaris L. J. de Jonge.
geen scrupules. De klokken werden
in de zomer van 1943 opgeladen en
meegenomen. Bestemd om in de oor
log tot oorlogstuig te worden hergo
ten.
De schipper, die de klokken van ve
le Nederlandse gemeenten over de
Zuiderzee op weg naar Duitsland ver
voerde, liet opzettelijk zijn schip zin
ken en dook onder. Aan de meeste Ne
derlandse gemeenten konden de
klokken, nadat het schip gelicht was,
worden teruggegeven. Ook de grote
klok kwam terug.
Vraag
Vraag: Waar bleef de kleine klok
van Bruinisse; die van 1693? Ligt ze
nog steeds op de bodem van de Zuid
erzee dan roep ik duikers op om ze op
te duiken, een mooie klus. Of waren
er na de oorlog weer andere klokken
dieven, die de klok goed konden ge
bruiken? En tenslotte welkte Latinist
geeft de juiste vertaling van Marti
nus vocor cor facta fui? Het zou leuk
■zijn als op een aantal hier gestelde
vragen antwoord komt via de
Nieuwsbode. We hoeven dan niet lan
ger te zeggen,,Mun komme van Bru,
in mun wete van niks".
S. A. Jumelet Az
Nederland 1
13.00 uur Nieuws voor doven en
slechthorenden.
17.30 uur Journaal.
17.40 uur Matlock, Amerikaanse ad-
vocatenserie.
18.30 uur The muppetshow. Gast: Ju
lie Andrews.
19.00 uur Journaal.
19.20 uur De reis om de wereld in 80
dagen. Afl. 6.
20.15 uur Boggle, spelprogramma.
20.45 uur Curieus, Carl Huybrechts
ontvangt twee bekende Nederlan
ders.
21.25 uur Inspecteur Morse, Engelse
misdaadserie. Afl.: Laatste bus naar
Woodstock (2).
22.25 uur Brandpunt, actualiteiten
magazine.
23.00 uur Journaal.
23.10 uur Lekker weg. Vandaag: Lek
ker weg op Walcheren.
23.35 uur De zeven samurai, Japanse
speelfilm uit 1954 van Akira Kurosa
wa.
Nederland 2
13.00 uur Nieuws voor doven en
slechthorenden.
16.00 uur Dieren van de Middelland
se Zee, natuurfilm.
16.31 uur TROS vrijdagmatinee: Ga
laconcert met Luc-iana Pavarotti.
Werken van Verdi, Rossini en Pucci
ni. M.m.v. het Bavaria Radio Symfo
nie Orkest o.l.v. Emerson Buckley.
17.41 uur De woestijntocht, natuur
film.
17.54 uur Heatlicliff co, tekenfilm
serie. Herh.
18.26 uur Familie Oudenrijn, serie.
18.56 uur Tik tak, kleuterserie.
19.01 uur Alf, Amerikaanse comedy
serie.
19.25 uur T. en T. Amerikaanse serie.
20.00 uur Journaal.
20.27 uur Sweethearts, comedyserie.
21.05 uur Te land, ter zee en iri de
lucht, spelprogramma gepresenteerd
door Jack van Gelder. Vandaag: Hoog
en droog.
22.00 uur 'Allo 'allo, Engelse comedy
serie. Afl. 4.
22.30 uur TROS Hollywood boule
vard, filmmagazine.
23.00 uur In the heat of the night,
Amerikaanse serie.
23.45 uur Toerisme Trofee 1990, wed
strijd tussen Nederlandse gemeenten
in het kader van het Europese jaar
voor toerisme.
00.05 uur Journaal.
Nederland 3
09.00, 13.00 en 18.50 uur Nieuws voor
doven en slechthorenden.
19.00 uur Sesamstraat.
19.15 uur Studio Sport.
20.00 uur Journaal.
20.20 uur Het leven van Billie Holi
day, filmportret.
22.00 uur NOS-Laat, achtergrondin
formatie.
22.35 uur Nieuws voor doven en
slechthorenden.
BRT 1
17.55 uur Nieuws.
18.00 uur Tik tak, animatieserie. Afl.
58.
18.05 uur Plons, afl.: Plons en de
weegschaal.
18.10 uur Suske en Wiske, 29-delige
poppenreeks naar een verhaal van
Willy Vandersteen. Afl. 5: De gouden
lokomotief (1).
18.35 uur Oproep der kabouters
Spaans/Nederlandse tekenfilmserie.
Afl.: Het magische tapijt.
19.00 uur Programma van de Chris
ten-Democratische Omroep.
19.25 uur Mededelingen en program
ma-overzicht.
19.30 uur Nieuws.
20.00 uur De Valachi Papers (The Va-
lachi papers), Italiaans/Franse speel
film uit 1972. van Terence Young.
22.00 uur Verrassende vertellingen
(Tales of the unexpected). Vandaag:
Ik hou van Wilmington.
22.30 uur Nieuws.
22.45 uur Weerbericht.
22.50 uur Een jaar in Vietnam (Tour
of Duty), 13-delige Amerikaanse
reeks. Afl. 8.
23.40 uur Coda, Weer kind te zijn, van
Pierre Kemp.
BRT 2
18.30 uur Nieuwskrant.
18.45 uur Rin, Japanse serie.
19.00 uur Buren, Australische serie.
,19.25 uur Mededelingen en program
ma-overzicht.
19.30 uur Nieuws.
20.00 uur De rechtsmachine, 7-delige
serie over de werking van het gerech
telijk apparaat.
20.45 uur Een goede eeuw kunst, 7-
delige serie. Afl. 3.
21.15 uur Concert, werken van Bach:
Cantate Ich habe genug; Cantate Sin-
get des Herrn ein neues Lied; Motet
Komm Jesu komm, uitgevoerd door
het Collegium Instrumentale Bru-
gense en het Westvlaams Ensemble
o.l.v. Patrick Peire. Bassolo: James
Meek.
MOSKOU - Automobilisten in de
Sovjetrussische stad Perm (Oeral),
die met een glaasje op achter het
stuur worden betrapt, moeten voort
aan een waarschuwingsbord voeren.
Op het bord staat dat zij een gevaar
zijn voor de andere weggebruikers.
ZWICKAU - In het Oostduitse
Zwickau werd woensdag de laatste
Trabant met de zo vervuilende twee-
taktmotor geproduceerd. Dertig jaar
lang is deze Trabant de Oostduitse
personenwagen geweest. Er zijn er
sinds 1957 drie miljoen van verkocht.
De verloren klok. r
Vijftien jaar geleden bood een
beeldhoudster de gemeente Bruinisse
"ban om een beeldje van de klokken-
dief te maken en had gemeentesecre
taris B. de Groot zijn zin gekregen,
dan had het nu voor het gemeente
huis gestaan. Een wegsluipende man,
schuw omkijkend, stelde het voor
met half onder zijn jas een klok. Zo
stelde de kunstenares het zich voor.
Zo is het niet gegaan.
De toen fungerende wethouders, te
nuchtere Bruenaren misschien, wim
pelden het voorstel tot aankoop af en
daardoor werd het niet behandeld in
Advertentie
DEN HAAG - De informatie in
handleidingen' van produkten over
mogelijke gevaren en risico's bij on
veilig gebruik en de instructies voor
veilig gebruik laten te wensen over.
Dat blijkt uit een gepubliceerd on
derzoek van de Rijksuniversiteit Lei
den dat op verzoek van het ministe
rie van welzijn, volksgezondheid en
cultuur en in opdracht van het insti
tuut voor consumentenonderzoek
(SWOKA) is uitgevoerd.
Volgens onderzoekers van de werk
groep veiligheid van de Leidse Uni
versiteit beperkt de informatie zich
veelal tot wat een gebruiker wel of
juist niet moet doen om veilig met het
produkt om te gaan. Deze informatie
wordt in het algemeen uitgebreid ge
presenteerd en de aanbevelingen zijn
duidelijk en goed uitvoerbaar.
Maar over de aard van het gevaar
en de gevolgen van onveilig gebruik
wordt nauwelijks gesproken in de
handleidingen, aldus de werkgroep,
die verder stelt dat gebruikers van
produkten hierdoor gevaren en risi
co's verkeerd beoordelen.
Bij het bedienen van een elektri
sche nietmachine en het plaatsen van
ladders vertoonde slechts een kwart
„echt veilig gedrag", aldus leden van
de werkgroep.
De onderzoekers pleiten ervoor om
de gevaars- cn veiligheidsinformatie
zoveel mogelijk voor in de handlei
dingen op te nemen, omdat gebleken
is dat veel consumenten de informa
tie niet kunnen vinden. Ook is be
kend dat gebruikers van de produk
ten slechts een klein deel van de
gevaars- en veiligheidsinformatie
onthouden. Reden daarvan is dat de
meeste handleidingen te dik zijn.
Overigens geven de onderzoekers
geen onlosmakelijk verband aan tus
sen de slecht functionerende pro
dukt informatie cn het aantal geval
len als gevolg van onveilig gebruik
van produkten als huishoudelijke ap
paraten. elektrisch gereedschap,
trappen en ladders.
Inspectie
Op 5 maart bericht de gemachtigde
der inspectie kunstbescherming, dr
W. S. Unger te Middelburg, dat de
kleine klok uit 1693 moest worden
voorzien van de letter P. en dat be
gonnen zou worden met het afnemen
der klokken (ook de beschermde). De
laatste zin van de brief luidt: „Ik ver
zoek U in het belang van eventueel
behoud van deze klok, onmiddellijk
een letter als boven te willen aan
brengen".
Eerste vraag is: Zou dr Unger in
derdaad geloofd hebben in wat hij
schreef, dat de klok behouden zou
kunnen blijven en wat betekende die
letter. Was die als behouden aangete
kend, want de gemeentesecretaris
schrijft 7 december „te willen bevor
deren, dat ook de kleine klok, die
zich in de toren bevindt, behouden
blijft".
Als Unger en gemeentesecretaris
De Jonge hebben gemeend, dat Brui
nisse z'n klokken zou mogen behou
den, dan zijn ze toch te naïef geweest.
De grote klokkendief was de Duitse
bezetter. Over de kleine klok verder
geen moeilijkheden, alleen wie was
die klokkengieter Van der Weijdc?
Wie de schenker was weten we wel,
ambachtsheer Willem de Jonge was
telg uit het bekende Zeeuwse (Zierik-
zeese) regentengeslacht De Jonge. Is
het te gewaagd om te veronderstel
len, dat de schenking werd gedaan,
omdat de kerk in 1693 tweehonderd
jaar bestond?
En zo komen we bij het uitgangs
punt; het verhaal van de klokkendie
ven. De klok is gegoten door Johan
nes Florkio in 1461. Maar Bruinisse
werd eerst in 1467 ingedijkt dus moet
de aan de Heilige Martinus gewijde
klok eerst ergens anders hebben ge
hangen. Waar? Was het een klok, die
in 1461 is geleverd aan een van de an
dere plaatsen op het eiland, die door
het water werden verzwolgen? De be
wering, dat de Bruenaars de klok
hebben gestolen gaat mij wat te ver.
Hebben onze Bruse voorvaderen
als zuinige Zeeuwen de klok ergens
gekocht. Kan de naam van de gieter
in deze licht geven. Was hij een bui
tenlander0 De verdere gang van za
ken is bekend. De bezetter kende
ZIERIKZEE - Gezien de belang
stelling draait in de Concertzaal te
Zierikzee zaterdag 28 en zondag 29
juli nogeens de film Look who's tal
king. De film begint om 20.00 uur.
In de film draait alles om de em
bryo Mikey, die al tijdens de zwan
gerschap een merkwaardig mannetje
blijkt te zijn. Een moeizame beval
ling in een taxi bevalt hem niet en
ook zijn moeder leert, dat de opvoe
ding van een kind het een en ander
met zich meebrengt. Moeder Molly
gaat op zoek naar de ideale vader.
Een van de rollen is weggelegd voor
John Travolta.
geprolongeerd
zaterdag 28 juli
20.00 uur
zondag 29 jidi
20.00
76
,;Graaf twee keer zo diep, dezelfde
breedte, maar ongeveer twee voet
korter aan elke kant".
Opnieuw gingen ze aan het werk en
ze waren zo warm, dat ze grote hoe
veelheden water dronken als ze even
ophielden of als de gravers wisselden
met degenen die de aarde naar buiten
brachten. Toen het gat tenslotte de
voorgeschreven afmetingen had,
kwam de jungleduivel terug om hun
werk te inspecteren.
„Goed", zei hij, „wij zijn klaar.
Kom mee naar buiten. Poro-manncn,
komt naar voren cn doet uw plicht!"
beval de jungleduivel.
Enkele van de Poro-manncn gingen
de fetisjhut binnen en kwamen terug
met de gewaden van het overleden
stamhoofd, met zijn versierselen en
de tekenen van zijn waardigheid. Er
waren een zestal prachtige zijden ge
waden en ongeveer evenveel andere
van inlands weefwerk, waarvan Dr.
Noland, zoals hij zich bij Jerry's be
schrijving realiseerde, hem de meeste
wel eens bij een of andere gelegen
heid had zien dragen. De Pbro-man-
nen hulden het lijk in alle gewaden,
plaatsten toen de hoed van luipaard-
vel met de rode veer op zijn ver
schrompeld hoofd, staken het lange
zwaard in de zilveren schede aan zijn
zij, hingen de fetisj van antilope-
hoorn met de zilveren keten rond zijn
hals en staken de olifantsstaart tus
sen zijn verdorde vingers. Toen ging
de jungleduivel naar zijn eigen hut en
kwam spoedig daarna terug, gekleed
in het gewaad van tovenaar, dat hij al
leen bij heel bijzondere gelegenheden
droeg. Het was van dierevellen ge
maakt. Hij droeg ook een angstaanja
gend houten masker en een' lederen
gordel met allerlei fetisjen, bosjes
luipanrdtanden en koperen plaatjes,
die rinkelden als hij liep. In zijn han
den had hij een kleine nnlilope-hoom
in een leren schacht cn een kleine
houten fetisj die een man voorstelde
en waaraan bijzondere toverkracht
werd toegeschreven.
„Richt het lijk op opdat wij de be-
grafenisspreuken erover uitspreken",
beval hij.
Tbcn de Poro-mannen het lijk dat
er onder alle gewaden en sieraden
griezelig uitzag een staande hou
ding gaven, moesten ze het met hun
handen ondersteunen, terwijl de to
venaar een kleine fles inlandse jene
ver tevoorschijn haalde. Terwijl de
mannen met moeite de mond van het
lijk openhielden, goot de medicijn
man er wat van de drank in om de
geest van het stamhoofd, die veron
dersteld werd nog in het lichaam te
zijn, te laven. Daarna deed hij enkele
passen terug cn de fetisj wild boven
zijn hoofd heen en weer zwaaiend, zei
hij. eentonig reciterend: „O fetisj! O
fetisj! Maak dat de geest van het
stamhoofd Gbingba doet naar het be
hoort! O fetisj! O fetisj! Maak dat de
Door JENS LARSEN
geest van het stamhoofd Gbingba
zich niet aan ons zal wreken over iets
waarin wij hem mishaagd hebben!"
Hij zweeg, goot opnieuw van de
drank in de verstijfde mond en
schonk het overige uit over hals en
borst, terwijl hij de aanroeping her
haalde.
Tben deze ceremonie voorbij was,
gaf de medicijnman opnieuw een be
vel aan de Poro-mannen. vier van hen
droegen het ijzeren bed in stukken
met de matras het woonhuis binnen.
En wie er maar bij kon, ging mee
naar binnen, terwijl de anderen van
af de voorgalerij de begrafenis verder
trachtten te volgen.
Geboeid zagen zij toe hoe de Poro-
mannen het bed in elkaar zetten en
het in het graf lieten zakken, waarna
ze de matras erop legden. Daarna
werd het lijk neergelaten. „Dit bed
van de blanken zal de geest van het
stamhoofd Gbingba rust geven", zei
de medicijnman. Daarna kwamen
een aantal mannen het huis binnen
met kleine planken, die ze van de
stukken hout die door de Poro-man
nen waren meegebracht, gemaakt
hadden. Ze zetten ze langs de vier
kanten van het bed in het gat. De me
dicijnman plaatste een halve kalebas
gevuld met water en een grote kom
gekookte rijst onder de armen van
hot lijk. als voedsel voor zijn ziel.
(wordt vervolgd)
