Demonstratie vlasbewerking
zoals in de dertiger jaren
Geschiedenis Brouwershaven
vastgelegd in nieuw boekje
Scharendijke krijgt een
eigen huisartsenpraktijk
Kleinschalig kamperen
toestaan bij Kerkwerve
3
Vandalisme
Bazar/
verkoopdag
UW
Rommelmarkt
braderie in
Noordwelle
Spruitkool-
excursie
ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
4
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Dinsdag 17 juli 1990 Nr. 24778
Heeft U dat ook. dat U niet meer
opkijkt van eep vernielde fiets in de
bosjes? Heeft V dat ook. dut U niet
langer warm of kond wordt van een
met verf bekladde muur? Heeft V
dat ook. dat een ingegooide ruit U
weinig meer zegt? Vast wel en met U
bijna iedereen. Vandalisme is een ge
meengoed geworden. Het behoort
volgens onderzoekers tot de lichte
delicten. Straffen zijn er nauwelijks
Het gebeurt zoveel, dat een direct te
betalen boete vaak alles is. dat er op
volgt.
Vandalisme is tegelijkertijd alge
meen geaccepteerd We weten dat het
er is. We zijn toch allemaal jong ge
weest? Zeker. maar het afbreken van
een tak heeft plaats gemaakt voor
het vernielen van een wagen en op
zettelijk een bal door een ruit gooien
heeft ruimte gemaakt voor het ver
nielen van straatmeubilair. Vanda
lisme is gemeengoed geworden en
het wordt tijd. dat dit doorbroken
wordt. De politie in de regio wil dat
met het project Balen van Vandalen.
Iedereen wordt opgeroepen vanda
lisme te melden. Volgens een woord
voerder blijft nu zo'n tachtig procent
buiten het politierapport. Gewoon
omdat niemand de moeite neemt het
te melden. Het is al griezelig gewoon
geworden.
En inderdaad, vandaag de dag is
vandalisme niet het meest zorgwek
kende vergrijp in het land. Moord en
doodslag of - zoals in de regio - hier
en daar een fikse vechtpartij baren
veel meer zorgen.
Maar toch zul je 's morgens maar
wakker worden en een flinke kras
over je nieuwe wagen zien zitten.
Het eigen risico bij de verzekering
maakt het verhalen van de schade zo
goed als onmogelijk. Of je hebt in
een enthousiaste bui een hele dag in
je voortuin gewerkt, die nog geen 24
uur later door vandalen veranderd is
in een verwilderd zooitje.
Dan weetje wat vandalisme is. En
kom nu niet met verhalen, dat het
project van de politie twijfelachtige
sociale controle oproept, waarop
'men' niet zit te wachten. Als nie
mand zich nog langer druk lijkt te
maken over vandalisme, dan wordt
het tijd dat sociale controle het ge
voel van rechtsgelijkheid weer eens
opvijzelt.
AvdW
Het boekje werd namens de stich
ting Kulturele Commissie De Roode
Lelie geschreven en samengesteld
door M. E. Jansen-Glas uit Brouwers
haven. Zij liep al enkele jaren met het
idee rond om de geschiedkundige fei
ten van Brouwershaven op een betere
manier te presenteren. Tot voor kort
moesten de belangstellenden het
'doen met een aantal gebundelde,
gestencilde papieren.
Suppoost
En er zijn heel wat belangstellen
den, zo bemerkte mevrouw Jansen,
die wekelijks een middag als sup
poost in het Brouwse museum De
Vergulde Garnaal zit. ,,Als de men
sen Brouwershaven binnen komen
zien ze al gelijk dat het niet zo maar
een dorp is. Het stadhuis, de oude ge
vels, het standbeeld van Jacob Cats
en de dijken waarop Brouwershaven
is gebouwd wekken interesse op voor
de geschiedenis die daarachter moet
zitten".
Dat was met mevrouw Jansen zelf
ook het geval toen ze 45 jaar geleden
in Brouwershaven kwam wonen. ,,Ik
'wilde meer weten van de geschiede
nis van Brouwershaven. Daarom ben
ik daarnaar gaan zoeken in oude boe
ken, in archieven en door het inter
viewen van mensen". Door de resul
taten die dat opleverde werd me
vrouw Jansen al snel een graag gezie
ne gast tijdens verenigingsavonden
of als er bezoekers kwamen in Brou
wershaven.
Naar aanleiding van een van die
bijeenkomsten, waarbij ze over de ge-
schiedenis van Brouwershaven ver
telde, stelde voormalig VVV informa
teur M Hanse voor om haar lezing op
papier te zetten, de blaadjes te sten-
cillen en samen te nieten tot een
boekje. Dat was een aantal jaren de
enige informatiebron op papier over
de geschiedenis van Brouwershaven'
Een informatiebron die met de uit
gave van het boekje Geschiedenis van
Brouwershaven niet alleen een nieu
we en meer professionele out-fit
kreeg, maar ook belangrijk werd uit
gebreid. ,,Ja, ik heb de geschiedkun
dige informatie op verschillende ge
bieden verder kunnen aanvullen".
Door informatie die mevrouw Jansen
vond in een uit 1644 daterend boek,
de Choroniick van Zeelandt kon ze
bijvoorbeeld meer gedetailleerd
schrijven over het groot privilege dat
werd ingesteld door Maria van Bour-
gondië. Dat privilege hield in dat
Brouwershaven in 1477 werd opgeno
men in een opsomming van goede ste
den. Steden waar men opk recht
spraak mocht doen".
Nieuw in het boekje is ook de aan
dacht voor de moernering en zoutbe-
reiding in de vijftiende eeuw. Het af
graven van zoutveen ten behoeve van
de zoutwinning. Mevrouw Jansen-
Glas besteedde verder extra aan
dacht aan het Brouwse stadhuis.
.Volgens mij vormt de kelder van het
stadhuis nog het restant van het eer
ste gebouw dal daar indertijd stond.
Het gebouw waarover de kroniek
schrijver van de Graven van Holland
en Zeeland Melis Stoke in een ge
dicht schrijft. ,,Te Bridorpe sluse,
daer mocht ic IJ spreken op den hu-
se".
Op een van de plattegronden in het
boekje is te zien dat die sluis (sluse)
vroeger bij Brouwershaven lag. Vol
gens mij liggen de fundamenten van
dat huse nog in de kelder van het
stadhuis. Ik ga daar van uit tot ie
mand het tegendeel bewijst. Dat is
tot nu toe niet gebeurd. Behalve tekst
over de 'geschiedkundige feiten van
Brouwershaven omvat het boekje ook
een aantal oude plattegronden, teke
ningen en prenten die de geschied
kundige informatie aanvullen of be
vestigen.
Bij VVV-kantoren
De Geschiedenis van Brouwersha
ven is in een oplage van duizend ex-
pemplaren gedrukt en is alleen te
koop bij de VVV-kantoren en bij mu
seum De Vergulde Garnaal te Brou
wershaven. Het boekje kost 7,50.
Z1ERIKZEE - Op dinsdag 31 juli
wordt op initiatief van de UW (Unie
Van Vrijwilligers) een bazar/ver
koopdag gehouden in het UVV-ge-
bouw (naast het politiebureau) te
Zicrikzee.
Behalve een stand met handwer
ken, kan men tijdens de bazar mee
doen aan diverse attracties. Ook
wordt een verloting gehouden met als
hoofdprijs een gehaakte sprei, Er is
een stand met tweedehands boeken
en een hoekje met 'leuke rommeltjes'.
Voor de kinderen is er een grabbel
ton. Het evenement begint om 9.30
uur. De opbrengst komt ten goede
aan vrijwilligerswerk ten behoeve
van bejaarden.
Aan de Dijkstraat
SCHARENDIJKE - Ze hebben het
lang zonder moeien doen maar het
ziet er naar uit dat Scharendijke nu
toch een eigen huisartsenpraktijk
krijgt. Dat blijkt uit de agenda voor
de gemeenteraadsvergadering van
woensdag 25 juli. De vergadering
wordt gehouden in bet gemeentehuis
te Scharendijke en begint om 1.9.30
uur.
'Ibt heden toe is in Scharendijke
geen huisarts gevestigd De huisarts
uit Brouwershaven, L. A M. Bruel,
houdt dagelijks spreekuur in het
Groene Kruis-gebouw. In het dorps
plan voor Scharendijke werd echter
al geconstateerd dat do spreekkamer
niet bijster geluiddicht is en zonder
ingrijpende maatregelen zou dat ook
niet verbeterd kunnen worden vol
gens hol college.
Afstoten
Daarnaast is het zo dat de kruisver-
Dat resulteerde zes jaar geleden in
de eerste Vlasdag. Een evenement dat
zo aansloeg dat het al snel uitgroeide
tot een van de meest aantrekkelijke
evenementen die in de zomermaan
den op Schouwen-Duiveland plaats
vinden. De historische entourage van
het dorp Dreischor draagt daaraan
ook het nodige bij De dorpsring,
waar het evenement plaatsvindt, is
een van de best bewaard gebleven
dorpsringen van Nederland.
Het hele proces van vlasbewerking
begon in de dertiger jaren met het re
pelen. Het door een vlaskam halen
van het vlas, waarbij de zaadbolle
tjes en de stengels geseheiden wer
den. De bolletjes gingen in een bol-
lenbreker die er het lijnzaad uithaal
de. Dat werd gebruikt voor de berei
ding van lijnolie, een grondstof voor
verf en linoleum. De resten van de
bolletjes werden gebruikt als isola
tiemateriaal.
De stengels ondergingen intussen
een rottingsproces: het roten. Dat kon
op het land gebeuren onder invloed
van het weer (dauwroot) of in de slo
ten. Die laatste mogelijkheid ge
bruikte men in Dreischor. Het brakke
slootwater gaf het 'Reiserse' vlas (en
later linnen) een heel eigen karakter.
Ontzilten en bleken
Na het roten werd het vlas op het
land uitgespreid om te ontzilten en te
bleken. Daarna werd het bewerkt in
dc- 'braeke'. Een apparaat waarin de
harde buitenkant van de vlasstengels
door middel van grote walsen werd
gebroken en meteen daarna van tus
sen de vezels werd geslagen. Door dit
'zwingelen' werd het vlas tot lint.
Lint dat werd 'gehekeld' met fijne
kammen waardoor de vezelbundels
steeds zachter werden. Deze fijne ve
zels konden tot draad worden
NOORDVVELLE - Op zaterdag vier
augustus wordt aan de dorpsring te
Noordwelle een rommelmarkt/bra
derie gehouden.
Het evenement is een initiatief van
de Dorpsgemeenschap Noordwelle.
Het is in het dorp al diverse jaren tra
ditie om in de zomermaanden een
rommelmai'kt/braderie te houden.
Het evenement begint om 9.30 uur.
eniging besloten heeft het kruisge-
bouw af te stoten. Bruel werkt al eni
ge tijd samen met J. J. Roth. Aan de
laatste is nu een vestigingsvergun
ning verleend. Bruel en Roth willen
samen een volwaardige huisartsen
praktijk opzetten in Scharendijke.
Om dat mogelijk te maken is een
perceel grond nodig en het college
van b en w stelt de raad voor een per
ceel aan de Dijkstraat aan beide art
sen te verkopen.
..Wij denken dat de maatschap Bru
el en Roth een belangrijke voorzie
ning voor de bevolking en de toe
risten in Scharendijke is", aldus het
college. In overleg met de artsen is ge
kozen voor de lokatie Dijkstraat.
„Deze lokatie is uitermate geschikt
voor een openbare voorziening als
een huisartsenpraktijk", aldus het
college, „Ze is makkelijk bereikbaar,
ligt in het centrum, is een in het oog
springende plaats en er is parkeerge
legenheid in de directe nabijheid".
gesponnen en daarna tot linnen wor
den verwerkt. Het restprodukt van
vlas, de liemen (de harde vezels die
om het lint zaten) werd verwerkt tot
vezelplaten die veel werden gebruikt
in de bouw. Vlas kende dus geen af
val.
Tijdens de Vlasdag houden oude in
woners van het dorp zich weer, net zo
ijverig als in vroeger jaren, bezig met
het repelen, zwingelen en breken van
vlas. Een aantal vrouwen in Reiserse
klederdracht toont een uitgebreide
collectie linnengoed en garens. Aan
de mutsen die zij dragen is de linnen
kant verwerkt die vroeger werd ge
maakt door middel van kantklossen
met linnen garens.
Vlasbewerking vroeger
In het dorpshuis aan de Ring is tij
dens het evenement een videofilm te
zien over de vlasbewerking zoals die
vroeger plaatsvond.. Het landbouw
museum dat in Dreischor is gevestigd
heeft ook de vlasserij als een van zijn
thema's. Verder is in het museum een
compleet ingerichte stijlkamer met
bedsteden te zien. Huishoudelijke
voorwerpen van vroeger, kleder
drachten, een dorsmachine en een
aantal zeer oude gerestaureerde trac
toren.
Verder bestaat de mogelijkheid om
tijdens de Vlasdag een rondrit te ma
ken met een originele boerenkar die
wordt getrokken door twee Zeeuwse
trekpaarden. Aan de dorpsring staat
een aantal kraampjes waarin diverse
middenstanders uit Dreischor zich
presenteren. Kinderen verkopen
tweedehands spulletjes op de stoe
pen voor de huizen. Men kan de kerk
aan de Ring bezoeken en er is de hele
dag door muziek. Het evenement 't
Oude Vlasdorp duurt van 10.00 tot
16.00 uur.
A. van der Wouden
Kantoor:
Jannewekken 11. Zierikzee;
postbus 1, 4300 AA Zierikzee;
telefoon: 01110-16551
Telefax 01110-14315.
Lezersservice:
Bezorging
tot 20.00 uur 01110-17314.
Woonhuisaansluitingen:
Redactie (na 17.30 uur) 01110-
15071. 01110-12449. (niet voor bezor
ging)
Fotograaf (na 17.30 uur): 01112-1575
Abonnementen:
Per 3 maanden (bij vooruitbetaling)
f 43,50; per jaar f 166,00; losse
nummers f 0,80.
De abonnementsprijzen zijn inclu
sief 6% B.T.W.
Opzeggingen dienen een maand,
voor het einde van de lopende
abonnementsperiode schriftelijk bij
de Zierikzeesche Nieuwsbode ge
meld te worden.
Verschijnt maandag, dinsdag,
donderdag en vrijdag.
Inlevertijden advertenties
Maandagkrant
vrijdag tot 13.00 uur
Dinsdagkrant
maandag tot 11.30 uur
Donderdagkrant
woensdag tot 11.30 uur
Vrijdagkrant
donderdag tot 11.30 uur
Advertentietarieven:
Advertenties 01110-16551.
60 cent per mm; ..succesjes" (t/m 4
regels) f 6,80
Contracttarieven op aanvraag.
De advertentieprijzen zijn exclusief
6% B.T.W
ilAVKX VAN HWOl
in '/.cfinnd op't
dr Mrlioirvr n.
Het nieuwe boekje is geïllustreerd met ren uit IX05 daterende plaat van de Zeehaven Brouwershaven die is opgeno
men in de Atlus van de Zeehavens der Bataafse Republiek
Vlasdag in Dreischor dit jaar op zaterdag 11 augustus
DREISCHOR - De werkloosheid, die zijn stempel
drukte op de dertiger jaren, ging aan het ringdorp Drei-
schor voorbij. Zeeland was in die tijd een belangrijke
vlasproducent voor de Vlaamse lakenindustrie. Zodra in
augustus de oogst van het land was, begonnen de landar
beiders in Dreischor niet de vlasbewerking. De zwartge-
teerde schuren die nog steeds in de dorpskern staan, her
inneren daaraan. Maar ook het jaarlijkse evenemenf't
Oude Vlasdorp, waarbij de oudere inwoners van het dorp
weer een dag lang het vlas bpwerken zoals zij dat vroeger
deden.
Dit jaar wordt Dreischor op zater
dag 11 augustus weer 't Oude Vlas
dorp Dat houdt in dat aan de dorps
ring het hele proces van vlasbewer
king, zoals dat in de dertiger jaren
Werd uitgevoerd, weer is te zien. Bij
de diverse bewerkingen wordt ge
bruik gemaakt van de originele oude
apparaten of kopieën daarvan. Een
aantal vlasbewerkingsapparaten
ging verloren bij de Watersnoodramp
m 1953 iviaar enkele oudere inwoners
van Dreischor, die nog precies wisten
hoe dc machines er uit zagen en hoe
ze werkten, namen enkele jaren gele
den het initiatief om de ontbrekende
werktuigen weer opnieuw te bouwen.
Vlas en de bewerking van vlas zoals dat in de jaren dertig gebeurde staan centraal tijdens de Vlasdag die op zaterdag
11 augustus plaatsvindt in Dreischor.
Door M. E. Jansen-Glas
BROUWERSHAVEN - „Floris V, Graaf van Holland en Zeeland, bevorderde inpol
deringen en ontginningen. Hij wilde de Zeeuwse eilanden economisch versterken te
genover het machtige Vlaanderen. Daarom besloot hij twee nieuwe havenplaatsen te
stichten, een op Schouwen en een op Walcheren. Zo onstonden (in 1286) Brouwershaven
en Arnemuiden". Behalve de wijze waarop Brouwershaven werd gesticht, zijn ook de
andere belangrijkste geschiedkundige feiten over de smalstad vastgelegd in een nieuw
boekje dat de titel Geschiedenis van Brouwershaven meekreeg.
Voorstel Middenschouwse college van
b en w
KERKWERVE - Het dagelijks bestuur van de gemeen
te Middenschouwen, de burgemeester en de wethouders,
wil het op kleine schaal kamperen rondom de kern Kerk
werve toestaan en met bepaalde voorschriften precies re
gelen.
Zo wil men vastleggen dat de kam
peerplaatsen niet meer dan dertig
toeristische standplaatsen mogen
hebben. Om te voorkomen dat rond
Kerkwerve allerlei kleine campings
ontstaan, komen alleen de al bestaan
de campings voor deze uitbrei
dingsmogelijkheid tot 30 plaatsen in
aanmerking.
Tien minuten lopen
De campings moeten een duidelijke
relatie met het dorp Kerkwerve heb
ben en mogen daarom niet verder dan
tien minuten lopen van het dorp lig
gen. Dat houdt in dat de nieuwe re
gelgeving alleen van toepassing is op
het gebied dat binnen een cirkel met
een straal vanm een kilometer van de
dorpsring ligt.
Kerkwerve ligt in een landelijk ge
bied waar alleen kamperen bij de
boer is toegestaan. De reden om mo
gelijkheden te scheppen om het
kleinschalig kamperen uit te breiden
is volgens het college de in de prak
tijk gebleken behoefte aan kleine
campings bij het dorp Kerkwerve.
Natuurlijk heeft de Midden
schouwse gemeenteraad het laatste
woord. Zij kan de plannen van het
college al dan niet goedkeuren. Hoe'
dat uitpakt zal blijken tijdens de ge
meenteraadsvergadering die op
woensdag 25 juli wordt gehouden in
het gemeentehuis te Scharendijke. Ie
dere belangstellende kan de discussie
volgen vanaf de publieke tribune.
Aanvang 19.30 uur.
LOOPERSKAPELLE - Op initia
tief van de Zeeuwse Groententelers
Organisatie en de Dienst Landbouw
Voorlichting wordt op vrijdag 20 juli
een spruitkoolexcursie gehouden
naar het bedrijf van M. Capelle aan
de Ravensweg 1 te Looperskapelle.
De excursie begint om 15.30 uur. Be
langstellenden kunnen nadere infor
matie krijgen via telefoon 01112-1550.
Uitgever:
B.V. Drukkerij v/h Lakenman Ocht-
man te Zierikzee.
Directie:
D. L. van 't Leven.
Hoofdredacteur:
