Polen Naar de natuur getekend in 1857 Geslaagden Zeeuwse Muziekschool Medewerking- van lezers gevraagd voor foto's uit oude doos Schouwse dracht: Schouwen-Duivelanders vertellen over Schouwen- Duivelanders vertellen over i K t f ZIERIKZEE - Aan de muziek school in Zierikzee slaagden 77 leer lingen voor hun diploma. Vijf leer lingen werden afgewezen. A-getuigschrift (3 jaar les) Accordeon: Daniëlle Bimmel (Zie rikzee) en Gerard van Poppel (Brui- nisse); orgel: Janine van Leeuwen (Zierikzee); klarinet: Mariam Donker (Zierikzee); saxofoon: Marika Walra ven (Zierikzee); dwarsfluit: Inge Lui- jendijk en Sonja Warnar (Zierikzee), Annemarie Polderman (Haamstede); blokfluit: Marike v. d.' Graaff (B'rui- nisse), Hilde Schouls, met lof, en Jan- neke Polderman (Zierikzee); gitaar: Juliette Braun, Patrick Kooman, Huib de Ligt en Catrineke Stoutjes- dijk (Zierikzee): piano: Maria v. d. Berg (Bruinisse), Luuk v. d. Berg (Nieuwerkerk), E. M. de Bruijn- Hagendijk (Renesse), Eefje van Dam me (Ouwerkerk), Anne Doeleman (Schuddebeurs), Maarten Doeleman, Trinh Ngo, L. Philippo-v. d. Laan, De borah Raayen (Zierikzee. B-getuigschrift (5 jaar les) Akkordeon: Renilde Barczuk (Zie rikzee); orgel: Ellen de Bilde (Ooster- land), Julian Ringelberg en Sjaliene v. d. Vliet (Zierikzee); saxofoon: Ra mon Renger (Zierikzee); dwarsfluit: Cindy Blommensteijn (Brouwersha ven), Sandra Loos (Schuddebeurs), Kirsten van Berchum en Marjan Kou- wenberg (Zierikzee); blokfluit: Man- ja van Essen en Leontine Kakebeke (Zierikzee); gitaar: Rose-Marie Hon- dius (Dreischor), Ard Mulder en Long Ngo (Zierikzee); piano: Arrio Schiet- tekatte, met lof (Zierikzee), Betty Visser (Nieuwerkerk); viool: Mar- greet Drenth (Zierikzee) en J. M. Loos (Haamstede). C-getuigschrift (7 jaar les) Blokfluit: Marianne Wolters (Zie rikzee); piano: Jacco Bil en Mariska de Boer (Zierikzee); trompet: Walle Romijn (Burgh). D-getuigschrift (9 jaar les) Piano: Conjo Kristalijn (Kerkwer- ve) en Christian v. d. Riet (Zierikzee). Door leden van muziekverenigin gen werden de volgende diploma's behaald: Witte van Haemstede, Burgh- Haamstede: A. Sanja Zijta, bugel; Irene Karstens, saxofoon. B. Cees-Jan Kooman, Es-bas. Crescendo, Dreischor: A. Jeroen Klumper, bugel. Oefening en Uitspanning, Nieu- werk: B. Carolien Radewalt, bugel; Jantine Stins, cornet. Oosterlands Fanfare, Oosterland: A. Jeffrey Roelofs en R. J. Verhoeff, saxofoon; Marcel v. d. Maas, slag werk. Luctor et Emergo, Renesse: A. G. C. Goedegebuure, Esther Jonker en J. v. d. Vaate, bugel. B. Annemarie Kok, bugel. Kunst en Eer, Zierikzee: A. Esme ralda Schot, klarinet; Marieke Zwart, saxofoon; Robbert de Bree, cornet en Erik Blok, schuiftrombone. B. Julien Baart, Jolanda Bijl, Marie ke Hanse en Nanda Mens, klarinet. C. Jappe Beekman, dwarsfluit; Egbert de Jong, klarinet; Martijn Hanse, trompet. D. Wouter Eggink, klarinet. Nut en Uitspanning, Zonnemaire: 1. Daniëlle BerrevQets en Mieke de Vlieger, klarinet. B. Hans Goemans, saxofoon, Ella van Sas-v. d. Vrie, dwarsfluit. ZIERIKZEE - De sport van tegenwoordig heeft in vergelij- kiug met een dertig tot veertig jaar geleden een hele vlvtchi genomen. Het spel is vaak 'vernieuwd' en aangepast aan de huidige tijd. Ook de typi sche sportkleding is in de loop der jaren veranderd. Wie kent niet de heelden van voetbal lers met 'korte broekjes' tot op de knieën. Hoe het vroeger precies was kunnen we nu jam mer alleen nog maar op foto's en soms ook op smalfilm, te rugzien. De sportredactie van onze krant lijkt het daarom leuk de sportpagina wekelijks te gaan opfleuren, met een sport foto uit de oude doos (en dat hoeven echt niet alleen voetbalfoto's te zijn). Bij deze roepen wij de medewerking van alle abon nees op om dit idee gestalte té geven. Als u in het bezit bent van oude sport foto's vanaf 1940 ver zoeken wij u vriendelijk, deze aan ons op te sturen. Als u daarbij ook nog wat bijzonder heden vermeldt doen wij de rest. Uiteraard dragen wij zorg voor een onbeschadigde retour zending van uw lievelxttgs- prentje. Bij voorbaat dank voor uw medewerking. U kunt uw foto met tekst als volgt adresseren: Zierikzeesehé Nieuwsbode t.a.v. sportredactie Postbus 1 4300 AA Zierikzee Eventueel af te geven bij de Zierikzeesehe Nieuwsbode, Jannewekken 11 te Zierikzee uitgaven het licht doen zien die de toets der kritiek ruimschoots kun- vooral faam met zijn historiestuk ken en gestoffeerde" interieurs. Zoals gezegd zijn er nog maar enkele complete exemplaren van het klederdrachtenboek van Bing en Braet bewaard en ook de uitge- ZIERIKZEE - „Belangrijk zijn de veranderingen, welke de kleederdragt op nomen losse (veelal met de hand de Eilanden Schouwen en Duiveland in de jongst verloopen twintig jaren heeft ^fdt^mlnd'^5 koTbaa™ Enkele ondergaan. Mogt vroeger het jonge meisje in de kleeding harer grootmoeder ter uitgevers hebben om die reden bruiloft gaan, thans kleeden de dochters van den gegoeden landbouwer zich bij- nog niet zo heel lang geleden her- na geheel naar de Fransche mode en gaan met zijden japonnen en mantilles en 'fraaije gouden braceletten en oorringen getooid, te Zierikzee ter markt om hare nen doorstaan waren als boter en eijeren enz. te verkoopen".... wiebeKeikes Bovenaangehaalde tekst heeft als toelichting gediend bij een bij zonder fraaie schilderachtige te kening die de kunstschilder Bing in 1857 vervaardigde van een tafe reeltje dat zich afspeelde op de Schouwse botermarkt te Zierik zee. Naar de natuur... Het verdwijnen van de antieke vaderlandse klederdrachten is een zeer langdurig en langzaam proces geweest dat zich al in de eerste helft van de negentiende eeuw heeft ingezet. De verschijning van een schitterend klederdrachten- boek onder de titel Nederlandsche Kleederdrachten en zeden en ge bruiken in het midden van de vo rige eeuw mag frappant worden genoemd; kennelijk had men toen al het besef dat de kleurrijke, be schaafde en buitengewoon geva rieerde streekdrachten door een samenspel van factoren tot onder gang waren gedoemd. Men mag de uitgever van destijds - Frans Buf- fa en Zonen te Amsterdam - wel uiterst dankbaar zijn voor het ro yaal bemeten plaatwerk-met- tekst dat uitzonderlijke artistieke en documentaire waarde heeft. „Voor een ieder die zich interes seert voor de Nederlandse kleder drachten", zo schreef J. Duy vetter destijds, ,,is het grote plaatwerk van Valentijn Bing en Braet von Ueberfeldt werkelijk een soort bijbel". Bing en Braet von Ueber feldt waren de kunstenaars die werden aangezocht om de mannen en de vrouwen in een passende ambiance te „portretteren". Zij waren zoals dat in de tekst met enige trots wordt weergegeven „naar de natuur getekend"... Het kostbare boek bevat niet minder dan zesenvijftig fraaie costuum- prenten. De nog volledige complete au thentieke exemplaren zijn dan ook tegenwoordig met een lan taarntje te zoeken. Zo'n unieke uitgave bevindt zich te Brouwers haven in particulier bezit. De com posities die betrekking hebben op Schouwen en Duiveland zijn ver vaardigd door Valentijn Bing. De ze kunstenaar werd te Amsterdam geboren op 22 april 1812; hij over leed te Nieuwpoort 28 januari 1895. Na zijn opleiding te hebben genoten aan de Rijksacademie te Amsterdam en bij de kunstschil der J. A. Kruseman verwierf Bing Hoewel deze prenten zonder uit zondering zeer de moeite waard zijn is de kwaliteit van de afzon derlijke taferelen toch enigszins uiteenlopend. De twee getekende voorstellingen die als grondslag hebben gediend voor de gelitho grafeerde prenten van Schouwen en Duiveland zijn van goede kwa liteit. Zowel deze prenten alsook, de andere exemplaren zijn een ge wild artikel in de collecties van antiquairs en antiquaren. De schaduwzijde van deze handel is ie vernietiging van talrijke origi nele boekwerken: „het is een jam merlijk feit dat vele authentieke uitgaven zijn gesloopt vanwege de goede verkoopbaarheid van de losse platen". (Duy vetter). Vrouwen op de Schouwse botermarkt te Zierikzee. Tekening door Va lentijn Bing, ca. 1857. ZIERIKZEE - „Polen is een groot land. Eindeloos glooiende velden, gestof feerd met prachtige naald bossen. Een klein stadje bezocht ik er, Ilawa, 36.000 inwoners. En een minus cuul dorpje, Zalewo, 100 in woners. Beide in het noord oosten van Polen, niet ver van de grens met Litou wen. Wat ik u over Polen vertel, is gebaseerd op een verblijf van 10 dagen. Jola gaf via een hulp-organisa tie te kennen, dat zij voor haar gezin wat hulp uit Ne derland op prijs zou stel len. Een gezin bestaande uit vader, 25 jaar oud, moe der, 22 jaar, en drie zoon tjes, een van 6, een van 5 jaar, en een van 10 maan den. Na het zenden van pakjes volgde briefwisse ling en een uitnodiging. Van het verblijf in een ho tel kon geen sprake zijn, veel te duur volgens Jola. Logeren dus. Natuurlijk betaalde ik kostgeld. Drie hoog in een flat. Huiska mer, twee slaapkamers, keuken, badkamer. Inrich ting: wandmeubel, drie clubfauteuils, salontafel. Géén eethoek. Fabrieksta- pijt op de vloer. Koelkast, wasmachine, centrifuge, stofzuiger, TV-toestel (ge huurd), draagbaar radioo tje, cassetterecorder met 8 cassettes. De hele dag 'Lambada' en Madonna, het geld voor dé inrichting bij het trouwen van de ou ders gekregen. Slawek is arbeider in een houtzage rij. Een houten loodsje aan het meer, waarin een zaag is opgesteld, aange dreven door een kleine dieselmotor. Uit het meer worden boomstammen gevist en naar de zaag gesleept. De stammen worden tot planken ge zaagd. Werkweek 48 uur, zwaar werk, geringe beloning. Slawek verdient 4.500.000 zl. per maand. De huishuur bedraagt 1.200.000 zl., gas 200.000, elektriciteit 180.000, huur televisie 160.000, samen 1.740.000 zl. per maand. Blijft over 2.760.000 zl. Daar van moet dit gezin met drie kleine kinderen leven: eten, drinken, was sen, kleding, schoonmaken, woning inrichting etc. Ilawa bestaat uit enkele sjofele openbare gebouwen; gemeentehuis, kerk, bibliotheek, ziekenhuis en ver der wat winkels en véél flats van 5 of 6 verdiepingen, trappenhuis, géén lift. Als de flats nieuw zijn, zien ze er met hun in pasteltinten gepleisterde wanden aantrekkelijk uit. Maar na twee of drie jaar begint de verf af te bladderen. Dan zien ze er bepaald ar moedig uit. De winkels zijn overwe gend klein, donker en onooglijk. Er is van alles mondjesmaat voorradig, er is weinig keus, en je boft wanneer een gewenst artikel ook in de ge wenste maat aanwezig is. Officieel is er dinsdags een weekmarkt, maar in feite kun je er elke dag terecht. Daar worden kleine partijtjes ongeregeld goed aangeboden. Tevergeefs zult u er een kaashandel, een groenteman, een visboer of welke „specialist" ook zoeken. Dat betekent niet dat er geen kaas, groente, textiel of wat dan ook te koop is. Maar je moet het zien te vinden tussen de bierblikjes, de cas settebandjes, het speelgoed, de hemd jes en broekjes of anderszins. Er is in de stad géén openbaar ver voer. Fietsen zie je er ook niet. Een eenvoudige Russische fiets kost on geveer honderd gulden. Voor ons" goedkoop, voor een Pool onbetaal baar. Lopen dus. Een wandeling van drie uur is niets, ook niet voor Lu- kasz van 6' en Artur van 5. Men weet niet beter. Slechts een handvol Polen bezit een auto; een Fiat van een zeer oud model, in Polen in licentie ge bouwd, prijs 22.000.000 zl. Andere wagens ziet men er zelden. De motor kap van de Fiats wordt veelvuldig gebruikt als „winkel", zomaar er gens langs de kant van de weg. Bij het wegvallen van het staatscomnui- nisme is deze ambulante handel op gang gekomen. Er wordt van alles aangeboden, maar van alles slechts enkele stuks. Tomaten zijn ook op straat in overvloed te koop. Sinaas appelen zijn schaars, ik zag slechts één kistje bananen. Na veel discussie tussen Jola en Slawek werd besloten tot aankoop van twee bananen en drie sinaasappelen. Moeten dus wel erg duur geweest zijn. Eén banaan werd niet geheel opgegeten. Er werd een stukje bewaard voor Lukasz, die naar school was. Na enige tijd begon zijn stukje banaan er bruin uit te zien. Voor baby Tomasz werd de ba naan niet geprakt. Die grote brokken kon het kind niet verwerken. Kenne lijk had men met het eten van bana nen geen ervaring. Aangezien er weinig verkeer is, hebben de kinderen alle ruimte om buiten te spelen. Met de auto kun je trouwens niet tussen de flats komen. Om de flats krioelt het van de spelen de kinderen. Er zijn wat schommels en klimrekken. Eigen speelgoed heb ben de kinderen bijna niet. De speel veldjes zijn kaal en stoffig; veel slij tage aan kleding en schoeisel. Al dat lopen buiten heeft ook iets aantrekkelijks. Naar het werk gaan, boodschappen doen, visites afleggen, je bent steeds onderweg en je komt alle buren en kennissen tegen die ook onderweg zijn. Dat geeft toch een gro te gezelligheid. Heel anders dan hier, waar iedereen voor de deur in de auto stapt en spoorloos verdwijnt. Het dorp Jola en Slawek groeiden op in het dorpje Zalewo. Een dorpje met een handvol boerderijtjes. Nou ja, boer derijtjes, het gaat eigenlijk meer om wat schamele optrekjes met scharrel- kippen binnen en buiten, één of twee koeien, en een oude tractor van Rus sische makelij. Binnen is er een woonkeuken, bepaald niet schoon, voorzien met meubelen van de een voudigste soort. In de hoek een ste nen bouwsel met een ijzeren plaat er op; het houtfornuis. Wilt u koffie of thee? Op het fornuis staat de hele dag een ketel water te koken. Men schudt wat theeblaren of wat gemalen koffie in een glas, giet er heet water op, even roeren. Wachten tot alles bezonken is, dan kunt u drinken. Die mensen in het dorp zien er niet geweldig uit. „Waar vindt u mensen in zijden gewa den? Mensen in zijden gewaden vindt u in de paleizen der koningen". En ze ker niet in Zalewo. De vader van Sla wek is pas 46 jaar, maar ziet er veel ouder uit. Hij heeft een hartkwaal. De broer van Slawek gaat steeds har der tegen mij praten, en hij komt steeds dichterbij. Tbtdat Slawek hem uitlegt dat ik hem toch niet versta. Ook de vader van Jola is niet ge zond. Hij heeft slechte longen, uit de oorlog overgehouden. Hij werd door de Duitsers krijgsgevangen gemaakt, geslagen, en halfdood op de weg ach tergelaten. Een Duitse boer .heeft hem opgepikt en verzorgd, en 2 V2 jaar op zijn boerderij verstopt. Daar heeft hij Duits geleerd. Hij was de enige Pool waarmee ik een redelijk ge sprek kon voeren. Voor contact met de anderen moest ik me behelpen met gebarentaal of het schrijven van briefjes. Het woordenboek ging over al mee naar toe, zelfs als we gingen wandelen. Toen ze in Zalewo trouwden, was Jola 16, Slawek 18 jaar oud. Hun op leiding bleef beperkt tot de lagere school. Jola kan niet naaien of brei en, maar ze kan uitstekend koken en bakken, en het huishouden en de op voeding van de kinderen doet ze per fect. Ik vermoed dat Jola en Slawek zich flink hebben afgezet tegen hun pri mitief en armoedig bestaan in Zale wo. Ze vormen met hun kinderen een gelukkig gezin, en hebben het ook materieel gezien stukken beter. Wat hulp uit Nederland kunnen ze echter nog best gebruiken. Verwachting De Russen zijn uit Polen verdwe nen. Maar ze hebben de oliekraan dichtgedraaid. Polen moet nu in Rot terdam olie kopen. En duur betalen. Benzine begint al schaars te worden. Het spoorwegpersoneel staakt op grote schaal. De kleinschalige land bouw en industrie wordt bedreigd door buitenlandse concurrentie. Heb ben de Polen voldoende geduld om te wachten op betere tijden? Aan kleding en schoeisel bestaat in Polen grote behoefte. Maar op een an dere wijze dan u wellicht vermoedt. U moet namelijk weten, dat vrije- tijdskleding er vrijwel onbekend is. De Polen hebben nog een lange werk week van 48 uur. Er is dus nog geen vrijetijdscultuur. De Polen willen er in hun schaarse vrije uurtjes netjes uitzien. Daarom kleden ze zich con servatief, zoals hier vijftig jaar gele den gebruikelijk was. De vrouwen in Polen dragen géén lange broeken, maar jurken, of rok en blouse. Phn- ties of nylonkousen zijn daarom ook zeer gewild. Ook elegante schoenen met hakjes zijn in trek, maar men moet er natuurlijk wel op kunnen lo pen. Ook de mannen houden van net te kostuums en degelijke, lederen schoenen. Kinderen dragen wel goe de trimschoenen, liefst dichte, in ver band met het stof op straat, en lange broeken. Polen heeft een landkli maat; warme zomers en koude win ters. Ook dat heeft invloed op kle ding en schoeisel. Alle Polen zijn miljonair, en de kinderen hebben altijd geld op zak. Dat klinkt goed, maar schijn be driegt. De munteenheid van Polen is de zloty (spreek uit: zwottie). Voor de treineis van de Duits-Poolse grens naar Ilawa in Noord-oost Polen (500 km) betaalde ik 13.209 zl. Een respec tabel bedrag. Omgerekend in Neder lands geld 2,60. Inderdaad, twee gulden zestig cent voor 500 km sporen. Een ideetje voor Maij- Weggen? Het stadstarief voor de taxi in Ilawa; 5000 zl. Eén gulden dus. Voor een stadsrit per taxi! Er bestaan munten van 1 zl. Daar van moet u er 50 hebben om de waar de van één cent te benaderen. Geen wonder dat je Poolse kinderen met munten ziet spelen. Je koopt er abso luut niets voor. Voor DM 100,- kocht ik aan de grens 562.800 zl. Elke Pool, die de tegen waarde van tweehonderd gulden op zak heeft, is dus miljonair. Die astro nomische bedragen zijn vreselijk lastig. Voor de eenvoudigste aanko pen wordt met kapitalen gegoocheld. Betaal je niet gepast, dan krijg je een handvol propjes terug. Ik neem aan, dat de bankbiljetten, al naar hun waarde, een bepaalde kleur hebben. Maar door veelvuldig gebruik in de vorm van propjes is er van die kleu ren niet veel meer te zien. Alle bank biljetten hebben hetzelfde grauwe uiterlijk. Wie een handvol propjes ontvangt, gaat ijverig in de weer om de propjes glad te strijken en te sta pelen. Daarna kan pas tot tellen wor den overgegaan. Met een degelijke Hollandse portemonnee doet u een Pool geen plezier. U kunt hem beter een flinke plastic tas geven om zijn geld in te bewaren. In Polen spreekt men Pools. Denkt u niet dat u met uw vlotte babbel in het Duits, Frans of Engels iets be reikt. Niet bij de bank, niet bij het reisbureu, niet op het gemeentehuis, niet in de trein, niet bij het informa tieloket van de Poolse Spoorwegen op het internationale Centraal sta tion van de hoofdstad Warschau. Daar niet en nergens niet. Als u naar Polen gaat moet u Pools spreken. Lukt u dat niet, schrijft u dan op een stuk papier wat u wilt, in het Pools, en laat het antwoord opschrijven. Zorgt u voor een goede taalgids en een woordenboek. U kunt niet zon der. Reizen Polen is geen toeristenland. De Ma- zurische meren zijn prachtig, maar u komt er niet bij. Er is geen infrastruc tuur. Er zijn geen hotels, geen inrich tingen voor de watersport, geen cam pings, niets. Dienstverlening is een onbekend begrip. Denk niet dat men u op weg kan helpcrt. Als u van War schau per trein naar Rotterdam moet. verwijst men u rustig naar een trein die naar Parijs gaat. Dat is immers dezelfde kant op? Dat u er verstandig aan doet in Hannover uit te stappen en daar een trein naar Rotterdam te zoeken, kan niemand u vertellen. Dat moet u zelf maar uitvissen. Omdat ze waarschijnlijk geleerd is, dat praten met kauwgom in je mond niet netjes is, haalt de juffrouw ach ter het loket telkens een groot stuk kauwgom uit haar mond en legt het voor zich op tafel, als ze een klant te woord staat. Nog voor ik me heb om gedraaid pakt ze het stuk kauwgom weer op en steekt het in haar mond. Dan kauwt ze onverschillig verder tot de volgende klant haar aanspreekt. Maar met of zonder kauwgom, die on verschillige blik blijft. De treinen in Polen zijn niet bepaald schoon. De toiletten in de trein zijn smerig. Er is ook geen water om je handen te was sen. Gaat u op reis, neem dan zelf toi letpapier en water mee. En pak uw boterhammen stuk voor stuk in pa pier, zodat u het brood niet met blote handen hoeft aan te raken. Ook de stations zijn niet erg schoon. In de grote stationshal van Warschau heb ik een tijdje naar een grote bruine rat zitten kijken, die uit een gat in de vloer naar boven kwam en tussen de zitbanken rondscharrel de. Als hij te dichtbij kwam stampte ik op de grond. Dan verdween hij weer in het gat, om even later weer vrolijk tevoorschijn te komen. Gaat u naar Polen, neemt u dan op z'n minst medicijnen en vooral veel geld mee voor uw gastgezin. Ook vol doende geld en medicijnen voor u zelf. Vergeet u vooral niet aan uw gastgezin kostgeld te betalen, mini maal 15,- 20.- per dag. De lange reis zal u niet meevallen, maar al uw moeite zal door de gastvrijheid en de liefde van de Polen ruimschoots be loond worden. Leen Tiebout ZIERIKZEE - In de nieuwe serie Schouwen-Duivelanders vertellen over vandaag het verhaal van de in Zierikzee woonachtige Leen Ticbout. Zijn bezoek aan Polen heeft hij op papier gezet. Zijn aandacht gaat voornamelijk uit naar dc economische situatie in dat land. Jammer genoeg zijn er geen foto's beschikbaar. Iedereen, die een bezoek aan het buitenland heeft gebracht en kennis over dat land heeft, kan dit op schrift stellen voor deze rubriek. Wel wordt van de auteur verwacht redelijke tot goede kennis van het land te hebben. Vakantieverhalen worden nadrukkelijk niet ge plaatst. Dc redactie

Krantenbank Zeeland

Zierikzeesche Nieuwsbode | 1990 | | pagina 4