Prinses Juliana
heeft een bewogen leven
achter de rug
Beatrix
tien jaar
koningin
3
ZÏERIKZEESCHE NIEUWSBODE Maandag 30 april 1900 Nr. 24735
Laatste resten mytisch koningschap verdwenen
ZIERIKZEE - Het koningschap moge dan in de afgelopen jaren veel van zijn
romantiek en statig aureool hebben verloren, nochtans is de band die het Huis
van Oranje aan het Nederlandse volk verbindt even hecht als in het verleden.
Dat is in de eerste plaats de grote verdienste van prinses Juliana, die haar taak
als staatshoofd met grote wijsheid heeft vervuld en steeds veel begrip heeft ge
toond voor de ingrijpende veranderingen, die zich ook in de Nederlandse samen
leving voltrokken.
schaamd. Allerlei complicaties, ver
wikkelingen en pijnlijke gebeurtenis
sen, die de afgelopen jaren de gemoe
deren in beweging hebben gebracht,
hebben niet kunnen verhinderen, dat
het overgrote deel van ons volk niet al
leen de monarchale staatsvorm is blij
ven prefereren, maar ook emotioneel
sterk aan het Oranjehuis gebonden is
gebleven.
Het leven en de regeerperiode van
prinses Juliana omspannen een tijds
gewricht dat zonder meer als één van
de meest turbulente episoden uit de
wereldgeschiedenis kan worden geken
schetst.
Toen Juliana op 30 april 1909 in het
paleis Noordeinde te Den Haag het le
venslicht aanschouwde, heerste er in
Nederland nijpende werkloosheid en
honger onder grote groepen van de be
volking.
Vijf jaar later breekt de Eerste We
reldoorlog uit, vier jaar later wordt
het koningshuis bijna het slachtoffer
van een staatsgreep van Troelstra c.s.,
darna volgden enkele ernstige econo
mische crises, bijvoorbeeld die van de
dertiger jaren, in 1940 moest het ko
ninklijk gezin uitwijken voor de Duit
se Nazi's, in 1949 verliezen we Indone
sië, daarna komen de verwikkelingen
rondom de huwelijken van prinses Ire
ne en prinses Beatrix. Kortom, de tij
den van tegenspoed en verdriet, waar
over de vorstin tijdens haar
inhuldiging repte, hebben wel degelijk
een stempel op haar leven gedrukt.
Gelukkig heeft het leven van prinses
Juliana ook een groot aantal hoogte
punten gekend. Tot die hoogtepunten
rekent zij ongetwijfeld ook zelf de tijd,
dat zij in Leiden rechten studeerde, een
studie die in 1927 begon en in 1930 werd
afgesloten.
Een tweede mijlpaal in haar leven is
haar huwelijk met prins Bernhard van
Lippe Biesterfeld. Na de officiële ver
loving in september 1936 wordt op 7 ja
nuari 1937 het jonge paar in de Haagse
St. Jacobskerk in de echt verbonden.
Nieuw geluk werd Juliana in 1938
deelachtig, toen zij het leven schonk
aan een dochter, prinses Beatrix. An
derhalf jaar later schenkt zij het leven
aan een tweede dochter, prinses Irene.
Deze naam was symbolisch. Het prin
selijk paar wilde hiermee hun verlan
gen naar vrede, tot uiting brengen.
Maar kort daarna breekt de Tweede
Wereldoorlog uit. Tien mei 1940 vallen
de Duitse legioenen Nederland binnen
en het koninklijk gezin moet vluchten
naar het buitenland. Juliana en Bern
hard wijken uit naar het Canadese Ot
tawa, waar in 1943 prinses Margriet
wordt geboren. Vijf jaar leeft het ko
ninklijk gezin gescheiden van het volk,
dat haar zo dierbaar is. Pas in 1945 kan
Juliana met haar moeder de bevrijde
zuidelijke provincies bezoeken, 2
augustus van hetzelfde jaar volgt de
definitieve terugreis naar Nederland.
Verwikkelingen
Wanneer in september 1948 Juliana
tot staatshoofd wordt gekroond, zit Ne
derland midden in de internationale
verwikkelingen. In Nederlands-Indië,
het grote koloniale gebied in de Oost,
is de onafhankelijkheidsbeweging aan
de winnende hand.
Eén van de eerste belangrijke rege
ringsdaden van de vorstin speelt zich
op 27 december 1949 af, wanneer zij in
de Burgerzaal van het paleis op de
Dam de zogenaamde souvereiniteits-
overdracht tekent. Indonesië houdt op
Nederlands gebied te zijn.
In 1953 leeft de koningin intens mee
met dat deel van onze bevolking, dat
door de grote waterramp van 1 februa
Tijdens haar ambtsperiode zijn de
laatste resten van het mytisch koning
schap, dat ver van het gewone volk
staat, verdwenen. Juliana was in alle
opzichten een moderne vorstin, niet al
leen in de vervulling van haar staats
taak, maar ook in haar onbevangen
contacten met alle geledingen van het
Nederlandse volk.
Het constitutionele koningschap is
diep geworteld in de Nederlandse sa
menleving. Het Huis van Oranje is nog
even geliefd als toen Juliana na een of
ficiële inhuldiging in de Nieuwe Kerk
te Amsterdam haar moeder, de onver
getelijke Wilhelmina opvolgde. Tijdens
deze inhuldiging sprak de pas ge
kroonde vorstin over 'de grote liefde,
waarmee ons volk mij tegemoet
treedt', een liefde die haar, naar zij
hoopte, ook 'in tijden van tegenspoed
en verdriet', deelachtig zou worden.
Hoop
Het Nederlandse volk heeft deze
hoop, dachten wij, zeker niet be-
ri wordt getroffen. Zij bezocht de be
treffende gebieden.
Grote beroering wekt in 1964 de ver
loving van prinses Irene met de Spaan
se prins Hugh Charles, leider van de
Carlistenbeweging. De emoties rond
de overgang van de prinses naar het
R.K.-geloof, verhogen de tragiek van
de gebeurtenissen. De koningin wordt
nu op pijnlijke wijze geconfronteerd
met haar dubbelrol, die van staats
hoofd en die van moeder.
En na een uiterst rumoerige voorge
schiedenis trouwt op 10 maart 1966
prinses Beatrix met Claus von Ams-
berg. Weer laaien de emoties hoog op,
die zich kristalliseren in een uitvoerig
Kamerdebat, dat door de televisie in
alle Nederlandse huiskamers wordt ge
bracht. Fel zijn de discussies over de
beruchte brief van de socialist Neder-
horst, die schreef dat het koningschap
in ons land 'een betwiste zaak' begint
te worden.
Fijnzinnige eenvoud
Het Nederlandse volk zal aan ko
ningin Juliana blijven denken als een
vorstin, die met milde wijsheid en fijn
zinnige eenvoud haar taak als staats
hoofd heeft vervuld en daarmee de
grondslag heeft gelegd voor een mo
dern koningschap, dat oog heeft voor
snelle veranderingen, die zich in de sa
menleving voordoen.
ZIERIKZEE - Op 30 april 1980 werd prinses Beatrix
ingehuldigd als Koningin der Nederlanden. De inhul
diging vond plaats tijdens een Verenigde Vergadering
van de Staten-Generaal in de Nieuwe Kerk te Amster
dam. Koningin Beatrix ging bij deze inhuldiging ge
kleed in dezelfde met hermelijn gevoerde kro
ningsmantel van rood fluweel, waarmee 140 jaar
eerder Koning Willem II zijn hoge ambt had aanvaard.
J
kwamen (o.a. de beruchte Maag
denhuisbezetting). Voorstanders
van een republikeinse staatsvorm
gingen zich ook roeren, vooral
toen op 10 maart 1966 Beatrix
trouwde met de Duitse diplomaat
Claus von Amsberg. Alle uit de
Tweede Wereldoorlog stammende
trauma's deden zich gelden, maar
gelukkig werd Claus al heel snel
als lid van de koninklijke familie
geaccepteerd en gewaardeerd.
Uit het huwelijk werden drie
zoons geboren, namelijk Willem
Alexander (1967), Johan-Friso
(1968) en Constantijn (1969). Het
zit er dus dik in, dat voortzetting
van het koningschap zich in de
toekomst weer langs de mannelij
ke lijn zal manifesteren. Sinds ko
ning Willem III honderd jaar gele-
De inhuldiging tien jaar geleden
vond plaats onder bizarre omstan
digheden. Terwijl de aanwezigen
in de Nieuwe Kerk alleen oog had
den voor de plechtigheden die bij
een inhuldiging van een nieuwe
koningin horen, braken in de stad
overal gevechten uit tussen de po
litie en opstandige figuren uit de
krakerswereld, waarbij tal van
gewonden vielen. Tien jaar later is
het in Nederland en ook in Am
sterdam heel wat rustiger gewor
den.
In januari 1980 kondigde ko
ningin Juliana, moeder, van de in
1938 geboren Beatrix, aan afstand
van de troon te zullen doen ten be
hoeve van haar oudste, dochter. Er
werd tóen ook bekendgemaakt
dat in dé toekomst Koninginne
dag niet gevierd zou worden op 31
januari, zijnde de geboortedatum
van de huidige landsvorstin, maar
op 30 april, dus op de verjaardag
van Juliana. Twee overwegingen
zullen hierbij ongetwijfeld een rol
hebben gespeeld. Door haar ver
jaardag te vieren op de 30ste april,
de geboortedag van haar moeder,
gaf koningin Beatrix blijk hoe
zeer zij haar moeder waardeerde.
Gunstiger
En de 30ste april valt nou een
maal gunstiger voor feesten in de
buitenlucht, al is met ons grillige
klimaat in dat opzicht nooit iets
zeker. Het moet gezegd worden
dat koningin Beatrix in het afge
lopen decennium de weergoden in
ieder geval op haar hand heeft ge
had. Op 30 april 1980, de dag van
haar inhuldiging, was het stra
lend weer. Op 30 april 1981 was het
naargeestig, regenachtig weer en
vanaf 30 april 1982 tot en met Ko
ninginnedag 1989 beleefden we
acht Koninginnedagen, die stuk
voor stuk goed tot zeer goed weer
brachten.
den op 73-jarigé leeftijd overleed,
werden in Nederland alleen vrou
wen tot de koninklijke waardig
heid benoemd.
Discussies
légen het einde van koningin
Juliana's regeerperiode waren in
Nederland de discussies over de
monarchie vrijwel verstomd. Juli
ana wist zich in vrijwel alle krin
gen van de bevolking zo geliefd te
maken dat voorstanders van een
republikeinse staatsvorm alle
wind uit de zeilen werd genomen.
Nederland kwam dus niet terecht
in het rijtje landen dat in de loop
van deze eeuw hun vorst verban
den, zoals in Duitsland, Oosten
rijk, Roemenië, Bulgarije, Grie
kenland en Italië. Tben Beatrix
tien jaar geleden de troon besteeg
waren de maatschappelijke on
lusten in volle hevigheid aan de
gang, maar was de strijd tussen de
republikeinen en monarchisten al
lang beslist in het voordeel van de
laatsten.
Tien eerste dienstjaren
In de jaren tachtig heeft koning
in Beatrix in een geheel eigen stijl
de fundamenten van de constituti
onele monarchie verder versterkt.
Vooral in haar buitenlandse optre
dens heeft zij zich een grote faam
verworven. Haar werk in eigen
land mag geenszins onderschat
worden, maar het is natuurlijk"
waar dat' de omgang met minis
ters, kamerleden, ambassadeurs
en het bestuderen van staatsstuk
ken niet tot de koninklijke activi
teiten behoren, waarop de televi
siecamera's regelmatig zijn ge
richt. Wat de koningin, afgezien
van representatieve activiteiten,
in eigen land doet, trekt minder
de aandacht dan wat zij over de
grenzen doet en zegt.
Onze koningin was 42 jaar oud,
toen zij haar hoge ambt aanvaard
de. Aan levenservaring ontbrak
het haar niet. Zij groeide op in een
van de meest turbulente periodes
van de wereldgeschiedenis. Ze
was nog maar een peuter van
twee, toen zij met haar ouders en
grootmoeder (Wilhelmina, 1880-
1962) ijlings het land moest verla
ten, toen de Duitsers in mei 1940
ons land binnenvielen en dat vijf
jaar lang bezet zouden houden. Ju
liana vertrok met Beatrix en haar
één jaar jongere zusje Irene naar
Canada.
Pas na de bevrijding zouden zij
in ons land terugkeren. Juliana
besteeg op 6 september 1948 de
troon als opvolgster van koningin
Wilhelmina. Anders dan haar
grootmoeder, die haar schoolop
leiding via privélessen thuis had
genoten, kwam Beatrix al als
jong meisje met de bevolking in
contact. Zij bezocht een lagere
school in Bilthoven, een lyceum in
Baarn en ging evenals haar moe
der studeren aan de universiteit
van Leiden, waar zij in 1961 haar
doctoraal behaalde.
De stormachtige zestiger jaren
gingen ook aan Beatrix niet onge
merkt voorbij. De Amsterdamse
provo's, die wilden sleutelen aan
de bestaande machtsverhoudin
gen, zorgden voor een maximum
aan sociale onrust, zeker nadat
ook de studenten in het geweer
Haar staatsbezoeken aan diver
se landen hebben vaak zeer de
aandacht getrokken. Natuurlijk
kent onze vorstin haar grondwet
telijke positie, maar dat neemt
niet weg dat zij in het buitenland
vaak met grote openhartigheid
over bepaalde problemen heeft ge
sproken. In de Verenigde Staten
waarschuwde zij destijds tegen de
gevaren van een kernwapen]oop,
in Engeland herinnerde zij de En
gelsen er fijntjes aan dat hun land
toch ook een deel van de Europese
gemeenschap is.
Vertoon
Uiterlijk vertoon wordt bij de
staatsbezoeken zoveel mogelijk
beperkt. De koningin doet haar
best om bij staatsvisites zoveel
mogelijk onderwerpen ahn de or
de te laten komen en dan vooral
die onderwerpen, waar een groot
deel van de bevolking zich bij be
trokken weet. De wijze waarop
koningin Beatrix zich op dit soort
bezoeken voorbereidt en haar bre
de geïnformeerdheid hebben in de
gehele wereld grote bewondering
gewekt. De tien eerste dienstjaren
van onze koningin zijn derhalve
een groot succes geweest. Het mo
derne koningschap van Beatrix
spreekt de mensen ten zeerste aan,
omdat het een eigentijds karakter
draagt en daarom ver uitrijst bo
ven de symbolische functie, die
dat koningschap ook heeft.