Van zeilmakerij tot zaak
met een miljoenenomzet
Oeroude schedel bij Dreischor
Landbouw
organisaties
„boos" op Braks
6
ZIER1KZEE
Bruidsmodeshow
Op initiatief van de Zierikzeese
Bruidsexpresse wordt op maandag 29
januari een bruidsmodehow gehou
den in de Concertzaal te Zierikzee.
Aan het evenement wérken tien be
drijven uit Zierikzee en een uit Kerk-
werve mee. De show begint om 20.00
uur. Vanuit Bruinisse en Burgh-
Haamstede rijdt een bus die de be
langstellenden gratis naar de Con
certzaal brengt. Nadere informatie
daarover via telefoonnummer 01110-
12319.
Kinderjury
Kinderen van zes tot en met 14 jaar
kunnen deelnemen aan de Neder
landse kinderjury die mag uitmaken
welke auteur van een in 1989 versche
nen kinderboek in aanmerking komt
voor de Prijs-van de kinderjury 1990.
Via een formulier dat in de biblio
theek verkrijgbaar is kunnen kinde
ren hun eigen top-5 invullen van kin
derboeken die vorig jaar verschenen.
Deze boeken zijn in de bibliotheek
met een sticker herkenbaar gemaakt.
De deelnameformulieren kunnen tot
een juni worden ingezonden. In die
zelfde maand wordt via de VARA-te-
levisie bekend gemaakt welke schrij
ver of schrijfster de prijs krijgt. De
Kinderjury is een initiatief van de
stichting Collectieve Propaganda van
het Nederlandse boek, het Neder
lands Bibliotheek- en lectuurcentrum
en de VARA. De actie is bedoeld om
het lezen te stimuleren en een tegen
hanger van griffels die door volwas
senen aan kinderboeken worden toe
gekend.
RENESSE
Oud papier
Leden van de muziekvereniging
Luctor et Emergo halen zaterdag 27
januari oud papier op in de kern Re-
nesse. De opbrengst is ten bate van de
vereniging. Men begint vanaf 8.30
uur rond te rijden om het papier op te
halen. De inwoners van Renesse
wordt verzocht het papier voor die
tijd gebundeld aan de stoeprand ge
reed te zetten.
OOSTERLAND
Ledenvergadering
Door Eendracht Sterk
Op dinsdag 6 februari houdt de
landbouwvereniging Door Eendracht
Sterk een algemene ledenvergade
ring in de zaal van Neffen d'Eule in
Oosterland. Op de agenda staat een
huishoudelijk gedeelte waaronder
een bestuursverkiezing. Aftredend
en herkiesbaar is P. van Westen. Af
tredend en niet herkiesbaar is C. van
de Maas. Hoofd Sociaal Economisch
Voorlichting ZLM J. Markusse houdt
tijdens de bijeenkomst een causerie
over het onderwerp Verleden, heden
en toekomst. De ledenvergadering
begint om 19.30 uur.
ZONNEMAIRE
Nieuwe directeur
Op de oproep om te solliciteren
voor de functie directeur Natuur- en
recreatieschap de Grevelingen zijn 18
reacties ontvangen. De selectiecom
missie van het bestuur voerde met zes
kandidaten gesprekken. Daaruit zijn
twee kandidaten voor de functie van
directeur voorgedragen. Het zijn ing
J. Lodders uit Zwartewaal die mo
menteel plaatsvervangend districts
hoofd is en tevens hoofd van de sectie
beheer en onderhoud van het groen-
district De Delta van de provincie
Zuid-Holland. De tweede kandidaat
is ing J. H. M. Beek uit Brouwersha
ven die momenteel hoofd is van de
dienst gemeentewerken Brouwersha
ven. Het dagelijks bestuur van het
Grevelingenschap zal de benoeming
verder afhandelen.
NIEÜWERKERK
Oud papier
In de kem Nieuwerkerk wordt op
zaterdag 27 januari oud papier opge
haald. De opbrengst is ten bate van
de zending van de Gereformeerde Ge
meente. Het ophalen van het papier
begint om 9.30 uur.
SIRJANSLANÖ
Reformatorisch Contact
Op initiatief van het Reformato
risch Contact Orgaan wordt op don
derdag een februari in de grote zaal
van de Nederlandse Hervormde kerk
te Sirjansland een lezing gehouden
onder de titel de Heilige Geest en ons
persoonlijk leven. De inleider is Ne
derlands Hervormd predikant ds J.
Maas uit Zetten Andelst. Na de inlei
ding kunnen de aanwezigen discus
sieren met de dominee. De bijeen
komst begint om 19.45 uur en is voor
iedereen toegankelijk.
BRUINISSE
Wateroverlast
In .opdracht van de gemeente Brui
nisse heeft aannemersbedrijf Van der
Velde een extra rioolgemaaltje ge
plaatst voor een perceel huizen in de
Molenstraat van Jan van den Bos tot
Auke Wiebrens. Na de ramp van 1953
hadden die laag gelegen huizen nog
een aantal keren last van water op de
vloer na bijvoorbeeld een hoosbui.
Met een apart pompgemaaltje aan
gesloten op de grote riolering moet
die overlast nu tot het verleden beho
ren.
S HEER HENDRIKSKINDEREN
Contactavond Ypsilonvereniging
Op initiatief van de regionale afde
ling van de vereniging Ypsilon wordt
op dinsdag 30 januari een contact/
thema-avond gehouden in het 's-Heer
Hendrikshuis in 's Heer Hendriks
kinderen. Ypsilon is een vereniging
van ouders en andere familieleden
van chronisch psychotisch en schizof
rene mensen. Het thema van de bij
eenkomst is: Hoe kan ik me handha
ven binnen mijn naaste familiekring.
De avond is toegankelijk voor leden
en toekomstige leden vari de vereni
ging en begint om 19.45 uur.
ZIERIKZEE - De drie centrale
landbouworganisaties zijn „boos"
op minister Braks van landbouw om
dat de bewindsman volgens hen in
Brussel geen enkele poging heeft on
dernomen om een verdere daling van
de graanprijs te voorkomen. De Ka
tholieke (KNBTB), Christelijke
(CBTB) en algemene Organisatie
(KNLC) vinden het onaanvaardbaar
dat de bewindsman zich heeft neer
gelegd bij een nog verdere daling.
De ministers van landbouw van de
Europese Gemeenschap spraken in
Brussel over de prijsvoorstellen van
de Europese Commissie, het dage
lijks bestuur van de EG. Als die voor
stellen ongewijzigd worden aangeno
men, gaan de graanprijzen het
komende seizoen opnieuw met 4 pro
cent omlaag, aldus de organisatie, die
er op wijzen dat de prijs de laatste zes
jaar al met 30 procent is gekelderd.
De drie CLO's voeren op korte ter
mijn overleg met de fracties in de
Tweede Kamer die de landbouwbe
groting begin februari behandelt. De
organisaties willen tijdens die be
handeling de toezegging dat er wer
kelijk een einde komt aan de voort
durende daling van de prijs voor
granen en fabrieksaardappelen.
De prijs van de laatste wordt afge
leid van de graanprijs. Door aanpas
sing van bestaande EG-regelingen
kan de prijs volgens hen minstens
worden teruggebracht op het niveau
van het seizoen 1988/1989.
Tastbare bewijsstukken van vroege bewoners
DREISCHOR - Wij zouden de archieven niet graag
missen hoewel deze over het algemeen „slechts" een
periode van vijf, zes eeuwen kunnen overbruggen.
Wat daarvoor is gebeurd, hoe het is geweest, hoe de
mensen waren die op bepaalde lokaties woonden en
hun bezigheden hadden, dat blijft meestal in de
schemering van het verre verleden voor altijd ver
sluierd. De wijze waarop Sehouwen-Duiveland,
Dreischor en nog enkele andere eilanden in een heel
langzaam verlopend proces tenslotte aan elkaar zijn
„gegroeid" mag als bekend worden verondersteld.
De eerste bedijkingen rond
Dreischor begonnen rond het jaar
elfhonderd. Men gaat er van uit,
dat ook toen de eerste mensen in
deze regio wortel hebben gescho
ten. Soms wordt door al dan niet
toevallige bodemvondsten een tip
je van de sluier opgelicht; dan ko
men interessante en tastbare „be
wijsstukken" van heel vroege
bewoners van Schouwen en Drei
schor aan de oppervlakte
Vooral de vondsten bij Brabers
tussen Burgh en Burghsluis baar
den destijds veel opzien. Ook hier
speelde het toeval een rol. Tijdens
de uitvoering van cultuurtechni
sche werken heeft men hier nog
voor de herverkaveling een feit
werd tal van uitermate belang
wekkende ontdekkingen gedaan.
Bij het afgraven van een zeer oude
strandwalachtige zandrug kwa
men belangwekkende nederzet
tingssporen uit de late Steentijd
(ca. 2200 j. v. Chr.) aan het licht.
Bovendien bleek er een overvloed
aan sch'erven en scherfjes uit de
Romeinse tijd en de Middel
eeuwen onder het zand te zitten.
De opgravingen werden weten
schappelijk begeleid door ir.
Trimpe Burger, maar het spreekt
vanzelf dat ook in een later stadi
um tal van Schouwse amateurs op
deze „vruchtbare" lokatie hun ge
luk hebben beproefd en vaak met
succes.
Mede op grond van bodem
vondsten kon worden vastgesteld
dat het eiland Schouwen zich ver
der westwaarts heeft uitgestrekt,
„zoals onder meer blijkt uit de
vondst van een veertiende eeuwse
pottenbakkerswerkplaats, welke
onder jong duinzand op het strand
van Westerschouwen werd gevon
den" (F. F. F. E. van Rummelen).
Talrijke bijzonderheden over
het zeer vroege bestaan van
Schouwen en Duiveland zijn des
tijds (in 1970) verwerkt in een toe
lichting bij de geologische kaart
van Nederland, met name het blad
dat op Sehouwen-Duiveland be
trekking heeft.
Vondst
De auteur F. F. F. E. van Rum-
melen maakt in zijn geografische
inleiding melding van een bijzon
dere vondst die ten oosten van de
Langeweg bij Dreischor werd ge
daan. Na zijn mededeling over ro
meins en vroeg-middeleeuws aar
dewerk in „uitgewaaide duinpan
nen" vermeldt hij als zeer opval
lende vondst een „zeer bijzondere
schedel". Deze is afgebeeld en we
tenschappelijk aangeduid als „ho
mo Dreischorensis Pingsdorf".
Zo'n schedelfragment zet de huidi
ge onderzoekers en geïnteresseer
den uiteraard aan het denken èn
aan het fantaseren. Wat zou men
graag iets meer willen weten van
de persoon wiens schedeldak na
zoveel eeuwen" toevalligerwijze
boven de aarde werd gebracht
Wiebe Keikes.
HOMO DREISCHORENSIS PINGSDORF
(v. Rummelen)
Zijaanzicht Side-view
Vooraanzicht Front view
0 250 500 7.50 lOcm
De middenstand in Bruinisse rondom de eeuwwisseling
Het onderkomen van de firma J. D. de Korte Zonen aan de Oudestraat in
Bruinisse.
droog omdat de vloedplanken het
water tegenhielden. Vanwege het be
zwijken van de dijk tussen de pol
ders Oosterland en Bruinisse moest
het dorp geïnundeerd worden. Hon
derden mensen die na de ramp niet
meer in hun woning konden slapen
overnachtten a raison van een gulden
op de daarvoor ingerichte zolder van
de zeilmakerij.
Na de ramp werden vele artikelen
die nodig waren geleverd door de fir
ma De Korte en zonen. Wat niet voor
radig was werd besteld of afgehaald
bij de leverancier. De zaak werd uit
gebreid met een afdeling ijzerwaren
en kachels en met de sectie 'wit goed'.
Daaronder werden elektrische appa
raten als wasmachines verstaan. De
firma verkocht er zoveel dat ze door
de Italiaanse fabrikant van de
wasmachines werd gehuldigd. De
jongste dochter Meintje trouwde met
een gediplomeerde waterfitter en
gastoestellen reparateur Piet Beije.
Een huwelijk waardoor een nieuwe
poot ontstond aan de toch al zo uitge
breide zaak.
zag in het uitbreiden van de zaak en
daarbij kon Jan niet worden gemist.
Toen men een man kon missen was
het broer Wim die naar Woerden ver
trok om daar een zaak te beginnen.
Naarmate meer recreatievaartuigen
op de Grevelingen en in de jachtha
vens van Bruinisse en Brouwersha
ven verschenen leefde ook de zeilma
kerij weer op. Tot op hoge leeftijd
(ongeveer 90 jaar) was dc oprichter
van de zaak in 1940 J. D. de Korte op
de zolder van de zeilmakerij te vin
den, werkend aan een karwei.
Nu, na 97 jaar, gaat de zaak op een
februari 1990 over in handen van de
heer Gast. Een familie die, evenals J.
D. de Korte indertijd, afkomstig is
uit Goeree-Overflakkee. Een wisse
ling van eigenaar die nodig was om
dat Jan de Korte (van de vierde gene
ratie) meer zag in een baan op een
accountantskantoor en ook Gerard
Beije niet in de voetsporen van zijn
ouders trad. Hij behaalde de inge
nieurstitel en werkt elders in Zee
land.
Deltawerken
De Deltawerken en grote werken el
ders zorden voor een nieuwe stroom
van orders en leveranciers. Als kroon
op het werk mocht men ook de de olie
leveren die die bij de afsluiting van
de Oosterschelde nodig was voor de
gigantisch grote werktuigen en ma
chines die bij die werkzaamheden
werden gebruikt. Eerder had het be
drijf al de grote netten geleverd waar
mee een aantal zandzakken gelijk in
de stroomgaten kon worden ge
dumpt. Voor de olieleverantie werd
een tankscheepje aangeschaft. Daar
mee ging een hartewens in vervulling
van de ionge Jan de Korte die altijd
had willen varen. Maar dat mocht
niet omdat zijn vader meer toekomst
Ereburger
Jan D. de Korte (tweede generatie)
die altijd graag prediker wilde wor
den zag toch nog kans zijn talenten op
dit gebied verder te ontplooien. Van
af 1920 tot in de jaren dertig was hij
voorzitter van de Jongelingsvereni
ging. Hij is nog steeds een gewaar
deerd lid van de bijbelkring van de
Hervormde Kerk. De afdeling Brui
nisse van het Groen Kruis vond in
hem een voorzitter (van 1945 tot in de
jaren zeventiger) die eenzelfde ener
gie aan de dag legde als in zijn eigen
zaak. In 1977 werd De Korte dèarvoor
benoemd als ereburger van Bruinis
se. De familie Gast zot de zaak voort
met de naam J. D. de Korte op de
voorgevelA Jumc]e(
BRUINISSE - Een kort bericht waarin wordt gemeld dat de eigenaren van de Bruse
zeilmakerij firma De Korte en zonen de zaak hebben verkocht was aanleiding om te
rug te blikken op de geschiedenis van een middenstandszaak die in de bloeiperiode
van Bruinisse uitgroeide tot een miljoenenbedrijf.
man Johannes Wemmers en de daar
naast wonende schoenmaker A. A.
van den Berg bouwde hij twee woon
huizen en in het midden de zaak
waar hij een tagrijn begint. Een win
kel waar scheepsbenodigdheden als
teer, touwwerk en staaldraad wor
den verkocht.
De zonen werkten hard mee evenals
Jans vrouw die als bakkersdochter
gewend was om in een winkel te
staan. Jan de Korte zelf ging elke
werkdag met een bestelauto met pro-
dukten die in het boerenvak te pas
komen de boer op. Hij leverde spullen
in heel Sehouwen-Duiveland. De we
deropbouw en de uitbreiding van de
gemeente Bruinisse leverden een
steentje aan de omzet van de in 1951
geopende zaak.
Zeilmakerswerkplaats
Boven de winkel was een zeilma
kerswerkplaats en boven die werk
plaats een plat dak waar de zeilen
konden worden gedroogd en op maat
gesneden. Jan de Korte senior die in
de loop der jaren liefde voor het vak
kreeg bracht belangrijke verbeterin
gen aan waardoor het lossen van wa
gens met netten vlugger zou verlo
pen.
Toen kwam de watersnoodramp
van 1953. De zaak van De Korte bleef
Jan Dingeman de Korte III; de schip
per van het tankbootje.
Door de oester- en mosselvisserij
neemt Bruinisse van oudsher een
heel eigen plaats in tussen de ge
meenten op Sehouwen-Duiveland.
Het dorp beleefde tussen 1880 en 1910
een bloeiperiode. Door die beide fac
toren vestigden zich in die tijd ver
schillende middenstanders in het
dorp. De bakkers Beaufort en Tous-
saint, de schoenmakers Boone en
Sturm, de schilders Schipper en Van
Wouwe, de drukker Van der Wal, de
smeden Meermans, de timmerman/
wagemaker Krijger en en langs de
waterkant richtten Fernhout en Van
Wezel de nu nog steeds bestaande
scheepswerf firma Van Duivendijk
op.
Tramweghaven
Zo kwam in 1898 vanuit het Bra
bantse Raamsdonksveer ook de zeil
maker Jan Dingeman de Korte naar
Bruinisse. Omdat men van oorsprong
van Goeree-Overflakkee kwam wist
het echtpaar De Korte van de Tram
weghaven die men ging aanleggen in
de Stoofpolder. Daar zouden jaar
lijks vele schepen overnachten op
weg van Antwerpen naar Rotterdam.
Voor zeilmaker De Korte reden ge
noeg om zich aan de Steinstraat te
Bruinisse te vestigen. De zaak groei
de uit tot een druk beklant bedrijf.
Het echtpaar De Korte had twee
kinderen toen men naar Bruinisse
kwam. In het vissersdorp werden
nog vier dochters geboren. Het was
een christelijk gezin waarvan de
dochters actief waren met de zondag
school en het jeugdwerk. De enige
zoon in het gezin, Jan, was bestemd
om zijn vader op te volgen in de zeil
makerij. Maar het hart van Jan ging
er ook naar uit om het evangelie uit
te dragen. Dominee worden was
moeilijk als men uit een gezin kwam
waar acht monden moesten worden
gevoed. In de Eerste Wereld oorlog
kwam Jan in Duitsland terecht waar
hij dc revolutie van 1918 meemaakte.
Toe hij terugkeerde had hij theologi
sche kennis en sprak hij Duits.
Tot vreugde van zijn vader kwam
hij toch in de zeilmakerij terecht. Jan
werkte met een knecht de orders af
die binnenkwamen voor het herstel-
westelijk deltagebied veel erwten
verbouwd. Die moesten 'gelezen'
worden. Gezuiverd van de exempla
ren waarin een gaatje zat dat was
veroorzaakt door de erwtenkever. Te
genwoordig gebeurt dat met een zo
genaamd elektrisch oog. In de jaren
dertig werd dat met de hand gedaan.
De helft drie-kwart van de gezin
nen hield zich daarmee bezig. Het
bracht drie gulden op en dat was een
heel bedrag in die tijd. De Korte
moest controleren of het 'lezen' goed
gebeurde. Als dat niet het geval was
moest het worden overgedaan voor er
werd uitbetaald. De Korte werd er
niet populair mee.
Tben in mei 1940 de Tweede Wereld
oorlog uitbrak, trof een van de grana
ten die de Duitsers vanaf Anna-Jaco-
bapolder afvuurden het huurhuis aan
de Oudestraat waar de familie De
Korte woonde. De schade door een be
ginnende brand en een gat in het dak
werd door De Korte zelf hersteld na
dat hij voor een zeer laag bedrag eige
naar van het huis werd. Hij weet de
evacuatie in 1944 te omzeilen door het
argument dat hij met zijn ernstig zie
ke vrouw nergens terecht kan. Enke
le andere gezinnen mochten ook in
Bruinisse blijven en zo vormde zich
een kleine gemeenschap die zich zo
goed mogelijk installeerde maar die
na 6 juni (D-day) veel te lijden kreeg
van bombardementen.
Samenkomsten
Men hield 's zondags samenkom
sten en na de hevige beschietingen
ook door de week bid- en dankdien
sten in het huis van De Korte. Daarbij
ging hijzelf maar ook ouderling van
de Gereformeerde Gemeente Leen
van de Velde voor. In december 1944
werd men toch weggejaagd uit Brui
nisse. Tbe men na 5 mei 1945 terug
kwam in Bruinisse was een aantal
huizen in de Oudestraat tot puin ge
bombardeerd. Ook dat van De Korte.
Tijdens de wederopbouw kon men
een niet onaanzienlijke premie krij
gen als men een bouwplicht had.
Ook kon men de bouwplicht van an
dere mensen overnemen. Dc Korte
zag zijn kans en benutte die. Op de
plaats van dc huizen van zijn buur-
Jan Dingeman II, voorbestemd om in
de voetsporen van zijn vader te tre
den.
len of nieuw maken van zeilen. Maar
de zeilvaart raakte uit de tijd, de
mosselschepen kregen motoren en
ook in de binnenvaart werden zeilen
steeds vaker vervangen door moto
ren.
Wijkverpleegster
Mevrouw G. de Korte-van de Groep
werd in 1924 benoemd tot wijkver
pleegster in Bruinisse. Maar haar sa
laris van 150 gulden per jaar dat later
opliep tot 750 gulden per jaar was
niet voldoende om de,slinkende in
komsten uit de zeilmakerij te com
penseren.
Dc Korte moest dus naar nevenin
komsten om zijn gezin te onderhou
den. Hij dacht dat Limburg wellicht
een goed afzetgebied zou kunnen zijn
voor Zeeuwse mosselen. Maar toen
hij met zijn vrachtauto met balen
mosselen naar die provincie reed,
bleek dat de Limburgers ze niet wil
den. Toen associeerde De Korte zich
met de commissionair en koopman
van landbouwproduktcn J. P. Bos-
sers. In die tijd werden in het zuid
