'Grondgebied hier is te klein om
de natuur zijn gang te laten gaan'
'Het leven in Roemenië werd beheerst
door honger en angst voor Securitate'
Roemenië
Kandidaten
lijst
SGP/RPF
Midden-
schouwen
Voor imy naar deurloo
Arjoan te
gast bij
Omroep
Zeeland
Reünie van
ex-krijgs
gevangenen
ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Vrijdag 29 december 1989 Nr. 21668
Het is indrukwekkend, om te zien
hoeveel mensen op Schouwen-Duive-
land de laatste dagen in de weer zijn
voor het Roemeense volk. De eensge
zindheid, waarmee de eilandelijke
bevolking inzamelt, is enorm. En de
eerste cijfers doen geloven, dat er
enorm veel opgehaald wordt. De ern
stige berichten vanuit Roemenië
hebben heel de wereld wakker ge
schud.
Nog geen maand geleden echter
hield Roemenië slechts een enkeling
bezig. Ook toen al waren Ceaucescu's
plannen bekend om 7000 dorpen met
de grond gelijk te walsen om de be
volking zo haar 'verwerpelijke his
torische cultuur' af te nemen. Ook
die berichten haalden de krant, maar
echte reacties kwamen er niet los.
Sterker nog, noodkreten van be
trokken organisaties werden voor
kennisgeving aangenomenmeer
niet.
Neem bijvoorbeeld de gemeente
raad van Westerschouwen, waar tij
dens de raadsvergadering een brief
ter sprake kwam van een organisa
tie, die vroeg een van de bedreigde
dorpen moreel te ondersteunen als
Westerse gemeente. Burgemeester en
wethouders wilden dat verzoek af
doen met louter en alleen een kennis
name. Gemeenten doen toch niet aan
ontwikkelingshulp en mengen zich
toch niet in buitenlandse problemen
van politieke aard?
Een pleidooi van een van de raads
leden deed de politieke wind een
beetje draaien. Nog niet al te veel,
want het college beperkte zich tot
het uitspreken van de bereidheid om
adoptie van een Roemeens dorp te
overwegen. Dat was nog geen maand
geleden.
De enorme inzet van de eilandelij
ke bevolking moeten de zes gemeen
tebesturen hogeens ter harte nemen.
Is het inderdaad zo, dat gemeenten in
Nederland zich verre moeten houden
van internationele conflicten? Kan
een gemeente geen daad stellen door
bijvoorbeeld een Roemeens dorp mo
reel te ondersteunen? Het gaat vaak
niet eens om geld.
Laat de eilandelijke gemeenten de
eensgezindheid van haar inwoners
nogeens in beraad houden als er nog-
eens soortgelijke verzoeken binnen
komen.
AvdW
KERKWERVE - De SGP/RPF
heeft de kandidatenlijst bekend ge
maakt voor de gemeenteraadsver
kiezingen die op 21 maart 1990 wor
den gehouden.
Als eerste op de lijst staat het hui
dige gemeenteraadslid J. L. T. Bolle-
man (SGP). Als tweede J. van de
Sluis (RPF). Vervolgens J. Stouten
(SGP), B. J. Boot (RPF), D. J. Vlieger
(SGP), S. Bij de Vaate (RPF), J. W. van
de Velde (SGP) en J. J. Bil (SGP). In
totaal 8 kandidaten. Op dit moment
is de SGP/RPF in de gemeenteraad
vertegenwoordigd door een persoon.
Advertentie
Boldizsar Csaba, gevlucht voor de Roemeense geheime politie:
Z1ERIKZEE - A. Leydekkers
uit Zierikzee, bij velen beter
bekend als Arjoan, is op
nieuwjaarsdag te gast in de al
lereerste uitzending van Om
roep Zeeland.
Wie de wederwaardigheden
van Arjoan wil volgen dient op
Nieuwjaarsdag de radio af te
stemmen op 101,9 megaherz op
de FM-band. Omroep Zeeland
besteedt in haar programma
onder meer aandacht aan het
50-jarig bestaan van de Vereni
ging Stad en Lande. Verder
komt in het programma waarin
Arjoan te gast is het Zeeuwse
dialect aan de orde. Het is de
bedoeling dat Arjoan, naast
-zjjn persoonlijke kijk ,op Zee-
lan£,en,he,t ze.euwSe dialect ook
-een aantal liedjes' ten gehore
brengt. De uitzending van het
programma, waarin Arjoan
voor het voetlicht treedt begint
om 14.10 uur.
Advertentie
INSTALLATIEBEDRIJF
volgd. Csaba heeft een en ander
nauwlettend gevolgd. .Mensen vroe
gen mij steeds wat ik dacht van de
toestand in Roemenië en ik heb
steeds gezegd dat het net zo zou lo
pen als in China".
Csaba: „Tben Ceausescu aan de
macht kwam werd alles verduisterd
door de donkere wolken van het com
munisme. Honger, kou, angst. Nu
worden de mensen verblind door de
zon nu Ceausescu dood is. Er was
geen liefde en gepn geloof meer in
Roemenië. Het is van oorsprong een
religieus land, maar je moest lid zijn
van de partij en je moest atheïst zijn".
,,Ik heb steeds gezegd dat de enige
manier waarop een opstand tegen het
regime van Ceausescu succes zou heb
ben zou zijn als het leger zich tegen
hem zou keren. En dat is nu gebeurd",
aldus Csaba. Hij is ervan overtuigd
dat als het leger trouw was gebleven
aan de Roemeens dictator de volksop
stand in de kiem gesmoord zou zijn,
net als alle oppositie tegen Ceausescu
in het verleden bloedig werd onder
drukt door de Securitate
Studeren
Of Scaba in Nederland kan blijven
is niet zeker. ,,Ik zou het wel graag
willen. Ze hebben mij hier helemaal
geaccepteerd als vriend. Nederland is
heel anders dan Roemenië, maar ik
heb het hier naar mijn zin. Ik wil
graag verder studeren in Nederland
en daarna zou ik het liefst weer gaan
varen", aldus Csaba.
Voorlopig weet hij echter nog niet
wat de toekomst hem zal brengen.
Zijn vriendin, violiste Katalyn
Agoston, is op het ogenblik bij hem
op bezoek, maar moet in januari 1990
weer terug naar het hongaarse Boe
dapest waar zij het conservatorium
bezoekt.
Csaba hoopt ooit samen met zijn
jeugdliefde een bestaan in Nederland
op te kunnen bouwen. „Natuurlijk
mis ik Roemenië weieens. Maar wij
leven samen met onze herinneringen
en we genieten van elkaar tot Kata
lyn weer terug moet naar Boeda
pest".
SCHARENDIJKE - „Toen ik hier kwam en er over vertelde wilde niemand mij gelo
ven. Maar nu kan iedereen op televisie zien wat er allemaal in Roemenië gebeurt". Aan
het woord is Boldizsar Csaba. Hij vluchtte ongeveer een jaar geleden uit angst voor de
geheime politie van Ceausescu, de beruchte en gehate Securitate. „Ik wilde niet vluch
ten, maar ik zag geen andere keus. Het leven in Roemenië werd beheerst door honger,
kou en angst voor de Securitate. Ze konden je zonder enige geldige reden oppakken en
arresteren". Csaba is niet van plan spoorslags naar zijn vaderland terug te keren nu
het Ceausescu-regime ten val is gebracht. „Het is nu een enorme chaos, en ik hoop dat
Roemenië een democratie wordt. Misschien dat ik dan over een paar jaar terug ga".
de men hem te dwingen om spion
voor de geheime politie te worden.
Csaba voelde daar absoluut niets
voor, maar een openlijke weigering
zou hem, zo vreesde hij, duur komen
te staan. En de arm van de Securitate
is lang, zo blijkt uit het verhaal van
Csaba.
,,Ik wilde niet vluchten, maar ik
zag geen andere uitkomst meer. Ik
voelde me bedreigd door de mensen
van de Securitate, maar ik wilde niet
toegeven en over mijn vrienden rap
porteren". Csaba hakte de knoop
door en besloot zijn vaderland vaar
wel te zeggen. In Brussel verliet hij
zijn schip om niet meer terug te ke
ren.
„Ik had niets. Alleen een tas met
wat kleren. Mijn paspoort lag op het
schip en ik had alleen een Roemeens
identiteitsbewijs". Uiteindelijk
slaagde Csaba erin hulp te krijgen en
vroeg asiel aan in Nederland. Hij
woont nu ongeveer een jaar in Scha-
rendijke en volgt de ontwikkelingen
in Roemenië met spanning. Wat hem
erg treft is dat de mensen hier in Ne
derland zo met Roemenië meeleven.
„Tben Ceausescu dood was belden
mensen me op om me te feliciteren.
Maar ze moeten mij niet feliciteren,
maar de mensen in Roemenië,
Csaba is Hongaar van afkomst,
maar groeide op in de Roemeense
grensprovincie Transsylvanië in het
ongeveer 150 huizen tellende dorpje
Sztana. „Een heel rustig dorp op het
platteland", vertelt Csaba. Een dorp
waarvan 80 procent van de inwoners
Hongaren zijn en 20 procent Roeme
nen. Een dorp ook waar armoede ge
leden wordt: „Maar het is niet zo erg
als in de grote steden, want op het
platteland verbouwen de meeste
mensen hun eigen aardappelen en
tarwe".
Werk
Veel bewoners van het Roemeense
platteland werken overdag in een fa
briek om 's avonds nog eens het eigen
schamele lapje grond te gaan bewer
ken. De vergelijking met Nederland
in lang vervlogen tijden dringt zich
op. Dankzij het eigen stukje grond
kan men het hoofd boven water hou
den.
Geld om luxe goederen te kopen
ontbreekt echter en so simpel als het
hier is om in de supermarkt aan pak
suiker van een schap te pakken, zo
moeilijk is het op het Roemeense
platteland om aan dit soort voedings
middelen te komen.
„Levensmiddelen zijn niet te koop.
Je kunt ze alleen krijgen als je bij
voorbeeld eieren, noten of kippen
aan de staat afdraagt. In ruil daar
voor krijg je dan suiker en dergelijke
terug", aldus Csaba. „In het dorp is
maar één winkel".
Het leven is Roemenië is niet- altijd
zo moeilijk geweest. Csaba-herinnert
zich nog de verhalen van zijn grootva
der, van de tijd voordat dictator
Ceausescu de macht greep. ,/Iben hij
de macht in handen kreeg veranderde
de situatie radicaal", vertelt Csaba.
„isr werd een heel andere politiek ge
voerd". Ceausescu regeerde met har
de hand. Oppositie werd in de kiem
gesmoord.
Securitate
Een belangrijk instrument voor de
Roemeense dictator was daarbij de
gevreesde geheime politie Securitate.
Een organisatie die tot in alle vezels
van de Roemeense samenleving door
wist te dringen. „Niemand vertrouw
de elkaar nog", stelt Csaba. „Nie
mand durfde in opstand te komen te
gen het regime van Ceausescu, want
wie zijn mond open deed werd opge
pakt door de Securitate. En ver
dween
Ook Csaba kreeg met de geheime
politie te maken. If ijst, wegens poli
tieke activiteiten, maar volgens
hemzelf simpelweg vanwege zijn
Hongaarse afkomst. „Mijn naam is
iïi Roemenië een heel opvallende
-naam en alleen daarvoor kun je in
Roemenië al opgepakt wórden". Dat
ovèrkwam Csaba twee keer.
„De eerste keer was een paar jaar
geleden. Ik werd verhoord door de
Securitate en er werden allerlei
vreemde vragen gesteld. Ik voer in
die tijd als stuurman op de grote
vaart en ik kwam overal", aldus Csa
ba. Hij stelt dat er geen enkel Roe
meens schip uitvaart zonder een
spion van Ceausescu aan boord. „Hij
wilde het communisme in Roemenië
afschermen tegen invloeden van bui
tenaf en daarom zat er op elk schip
een spion die moest rapporteren over
de gedragingen en de contacten van
de andere bemanningsleden".
Bedreiging
Toen Csaba een tweede keer werd
opgepakt door de Securitate probeer
Uiteindelijk moest Csaba's broer
noodgedwongen genoegen nemen
met een baan in de mijnen. Zwaar,
smerig, en slechtbetaald werk. En4
dat allemaal omdat hij de commu
nistische partij openlijk de rug had
toegekeerd. Daarbij was er onder het
regime van Ceausescu geen plaats
voor vrijheid van god.sdienst.,,Me_. T
toch naar de kerk ging lièp niét gériri-'
ge risico's. Want ook hier had de Secu
ritate haar spionnen en kerkgangers
liepen gevaar opgepakt te worden
vanwege hun religieuse overtuiging.
Opstand
Of het leven in Roemenië ooit weer
zo zal worden als voor Ceausescu aan
de macht kwam is voor Csaba nog de
vraag. „Ik ben bang dat de commu
nisten zich toch weer op de voorgrond
zullen dringen. Voor mij is commu
nisme overal hetzelfde: leeg en koud.
Ik ben in China geweest en ik heb
bange mensen gezien. Ik ben in Cuba
geweest en ook daar durfden de men
sen nauwelijks contact met buiten
landers te zoeken".
Net als in andere Oostbloklanden
hebben de ontwikkelingen zich in
Roemenië in een razend tempo opge
Boldizsan Csaba, geflankeerd door zijn vriendin Katalyn Agoston. (Foto: Joop van Houdt).
Hoe belangrijk het partijlidmaat
schap was blijkt uit het verhaal dat
Csaba vertelt over zijn broer. „Hij
was actief binnen de partij, maar het
ging hem steeds meer tegenstaan.
Hij stapte eruit en raakte ook met
een zijn baan kwijt. Hij heeft een
jaar zonder werk gezeten".
Jachtseizoen in volle gang
ELLEMEET - „We hebben hier in Nederland een goede wildstand. Maar het grondge
bied is te klein om de natuur zijn gang te laten gaan. Daarom moeten we als mens in
grijpen om een natuurlijk evenwicht te bewaren. Aan de ene kant moet worden voor
komen dat landbouwgewassen schade oplopen door te veel wild. En aan de andere
kant mogen er niet meer dieren worden geschoten dan nodig is". Uitgaande van deze
filosofie neemt de 47-jarige H. Punt uit Ellemeet jaarlijks deel aan de jacht op wild
in de polders van Schouwen-Duiveland.
Een jacht die in deze weken van de
cember vooral is gericht op hazen en
fazanten. „Vroeger werd dat jagen in
december vooral gezien als een hob
by. Als een manier om een lekker
hapje te verkrijgen voor de Kerst.
Dat speelt natuurlijk nog steeds een
rol. Maar de jacht is ook steeds nood
zakelijker geworden. Door de moei
lijke situatie in de akkerbouw heb
ben boeren minder geld om de schade
op te vangen die het wild aan hun ge
wassen aanricht. En doordat meer ge
bieden op Schouwen-Duiveland in
gebruik werden genomen voor re
creatie is voor dat wild zelf steeds
minder plaats. Dat houdt in dat in de
overblijvende gebieden de concentra
tie dieren groter wordt. En daarmee
de noodzaak om die hoeveelheid in de
hand te houden".
200 reeën
Dat laatste is volgens Punt onver
mijdelijk. „In de Westhoek van
Schouwen-Duiveland zitten bijvoor
beeld zo'n 200 volwassen reeën. Voor
al in de duinen en de boswachterij.
Dat aantal houden we intact door
jaarlijks zo'n 30 a 40 reeën af te schie
ten. Want de omvang van het gebied
verdraagt geen hogere reeënstand.
De dieren zouden dan gaan vechten
of, op zoek naar een ander gebied, op
de wegen terecht komen en daar wor
den aangereden".
Behalve op reeën wordt in verschil
lende periodes tussen juli en januari
op Schouwen-Duiveland ook gejaagd
op wilde eenden, smienten, wilde ko
nijnen en houtduiven. Momenteel,
tussen oktober en december, is voor
al de jacht op hazen en fazanten actu
eel.
Op Schouwen-Duiveland nemen
daaraan bijna 200 mensen deel, waar
van 70 procent boeren. Zij zijn in het
bezit van een jachtvergunning. Een
papier dat men van de gemeente
krijgt als kan worden aangetoond dat
men van een eigenaar toestemming
heeft om op zijn grondgebied te ja
gen. En als met goed gevolg het jacht-
examen is afgelegd.
Jachtheer
Eenmaal in het bezit van een jacht-
vergunnig kan men deelnemen aan
jachten die door medevergunning
houders worden georganiseerd. Of
men kan zelf als initiatiefnemer van
een jacht, als jachtheer, optreden. „In
principe wordt op elk stuk grond een
keer per jaar gejaagd. Op een ochtend
of middag werkt men een gebied van
ongeveer 150 hectare af".
Een oogst van ongeveer 25 hazen en
5 a 10 fazanten is daarbij volgens
Punt heel gewoon. Maar toch kunnen
die hoeveelhedem per jachtveld
sterk wisselen. „De jachtleider hoort
zich vooraf op de hoogte te stellen
van de wildstand in het betreffende
gebied. Voor men aaii de jacht begint
bespreekt hij aan de hand daarvan
met de deelnemende jagers de hoe
veelheid en soort dieren die bejaagd
mag worden". Omdat de overheid
daarbij steeds meer een vinger in de
pap wil hebben bestaan plannen de
ze beperkingen in een groter samen
werkingsverband te regelen. Via het
indelen van diverse grondgebieden
in grote wildbehcerseenheden waar
voor wildbeheersplannen worden ge
maakt.
Een goede zaak vindt Punt, die zelf
sinds vijf jaar voorzitter is van de
plaatselijke afdeling van de Konink
lijke Nederlandse Jagersvereniging.
„In Nederland is een prima jachtwet.
Maar toch staan er soms beperkingen
in die niet verteerbaar zijn. Bijvoor
beeld dat op wilde ganzen alleen van
af zonsopgang tot 10.00 uur 's mor
gens mag worden gejaagd. Die dieren
verblijven overdag op het water en
vreten zich 's nachts vol op het land.
Door dat wetsartikel is het bijna niet
mogelijk ze te schieten". Verder is
vooral in landbouwgebieden, die aan
natuurgebieden grenzen de wildscha-
de groot. „Omdat we daar volgens de
wet niet mogen jagen".
Wildschade
De laatst bekende cijfers over de
schade die het wild aanrichtte in
landbouwgebieden dateren uit het
seizoen 1987/1988. „Iben was het voor
323.000 gulden in heel Zeeland". Punt
is een van de mensen die er graag op
uit trekt om dat bedrag zo minimaal
mogelijk te houden. „Het leuke van
jagen is verder het beleven van het
spel in de natuur. Het werken met de
hond, het samenzijn met jachtvrien
den en het genot van raak te schie
ten".
De honden die de jagers altijd bij
zich hebben zijn er vooral om het
leed van dieren die worden aan- in-
plaats van doodgeschoten zo kort
mogelijk te houden. „Helaas is het
wild niet altijd op slag dood. Dan is
het de plicht van de jager om het op
te sporen en uit zijn lijden te helpen.
De honden maken ook onderdeel uit
van de drijfjacht. Een vorm van ja
gen die volgens Punt niet zo negatief
is als vaak wordt afgeschilderd.
„Het is juist een mogelijkheid om
selectief bezig te zijn. De vrouwelijke
hazen, de moeren hebben de gewoon
te zich bij gevaar weg te drukken in
het nest, in het leger. Tbrwijl de man
nelijke hazen, de rammelaars, gaan
rennen. Als de drijvers op redelijke
afstand van elkaar net land overgaan
kunnen op die manier vooral ramme
laars worden geschoten. Dan blijven
de moeren over om het volgend jaar
weer voor jongen te zorgen. Nee, hier
op Schouwen-Duiveland wordt geen
wild uitgezet. Het is allemaal puur
natuur".
Loodvergiftiging
Wat Punt wel redelijk vindt is de
kritiek op de loden hagelkorrels
waarmee wordt geschoten. „Dat lood
blijft in de natuur achter. Het wordt
vooral door eenden opgegeten met
het voedsel. In hun maag lost dat
lood op waardoor die dieren loodver-
giftiging krijgen. Gelukkig is men nu
bezig met het maken van stalen ha
gelkorrels. Waarschijnlijk komen die
over 2 a 3 jaar op de markt".
DEN HAAG - In Den Haag wordt
op 31 mei 1990 een reünie gehouden
van ex-krijgsgevangenen uit de Duit
se kampen. Het gaat om 6700 Neder
landers die tussen 1943 en 1945 in een
dergelijk kamp hebben gezeten. Het
zou de eerste keer zijn dat er een reü
nie van ex-krijgsgevangenen wordt
gehouden.
Er wordt vooralsnog op 250 deelne
mers gerekend. De reünie wordt ge
houden in de onderofficierskantine
van de Alexander-kazerne in Den
Haag. Bij een groter aantal liefheb
bers moet naar een andere ruimte
worden uitgeweken. Het is daarom
van belang dat belangstellenden zich
vroeg aanmelden.
De entreeprijs is nog niet definitief
bekend, want de organisatie is nog
met verschillende sponsors in de
slag. Verder wordt er nog aan ge
werkt om een artiest te engageren.
Schriftelijk aanmelden kan bij: J.
Mojet, Laan van Nieuw Oost-Indië
82b, 2593 BW Den Haag.
Uitgever:
B.V. Drukkerij v/h Lakenman Ocht-
man te Zierikzee.
Directie:
D. L. van 't Leven.
Hoofd-redactie:
A. van der Wouden
Kantoor:
Jannewekken 11, Zierikzee;
postbus 1, 4300 AA Zierikzee;
telefoon: 01110-16551.
Telefax 01110-14315.
Lezersservice:
Bezorging
tot 20.00 uur 01110-17314.
Woonhuisaansluitingen:
Redactie (na 17.30 uur): 01110-15071,
12449. (niet voor bezorging)
Fotograaf (na 17.30 uur): 01112-1575
Abonnementen:
Per 3 maanden (bij vooruitbetaling)
t 43,50; per jaar 1 166.00; losse
nummers 0,80.
De abonnementsprijzen zijn inclu
sief 6% B.T.W.
Opzeggingen dienen een maand,
voor het einde van de lopende
abonnementsperiode schriftelijk bij
de Zierikzeesche Nieuwsbode ge
meld te worden.
Verschijnt maandag, dinsdag,
donderdag en vrijdag.
Advertentietarieven:
Advertenties 01110-16551.
59 cent per mm; „succesjes" (t/m 4
regels) f 6,60.
Contracttarieven op aanvraag.
De advertentieprijzen zijn exclusief
6% B.T.W.
