Herfst
1989
zeer
zacht
Ook Zierikzee kende ooit een
bloeiende Waalse kerkgemeente
Schouwen-Duiveland
Hulpjes
van Sinterklaas
Aanrijding
Loslopend
paard
FOTOBOEK
Eerste paal
nieuwbouw
project in
Nieuwerkerk
tllElW1
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Donderdag 30 november 1089 Nr. 24653
ZIERIKZEE - Een
groot huis, een trein,
beesten, koppen en grote
dominostenen. Dat alles
en nog veel meer werd
gemaakt tijdens de sur
prisemiddag die plaats
vond in buurt- en club
huis De Lichtboei te
Zierikzee.
De belangstelling van kinderen
om deel te nemen aan deze jaar
lijkse traditie was deze keer bij
zonder groot. Ongeveer veertig
kinderen kwamen naar De Licht
boei om Sinterklaas een handje te
helpen door het maken van een
surprise.
Twee zalen
Er waren twee zalen voor nodig
om hen allemaal voldoende ruim
te te geven bij het maken van hun
creaties. De leiding van het buurt
en clubhuis was niet zo verbaasd
over deze ernorme belangstelling
omdat de wekelijkse woensdag
middagclub tegenwoordig ook
zeer druk wordt bezocht.
Men had dan ook gezorgd voor
een grote hoeveelheid af val mate
riaal dat als basis kon dienen
voor de diverse surprises. De kin
deren werden daarbij helemaal
vrijgelaten. De jeugdige hulpen
van Sinterklaas die al een idee
hadden voor de surprise die ze
wilden maken gingen gelijk aan
de slag. En de kinderen bij wie de
inspiratie een handje geholpen
moest worden konden voor hulp
en advies terecht bij stagiaire Ma
rian van Dam uit Ooltgensplaat
of een van de vier vrouwen die als
vrijwilligster de woensdagmid-
dagclub-bijcenkomstcn in De
Lichtboei begeleiden.
Het tot stand komen van de sur
prises werd zeker gestimuleerd
door de Sinterklaasmuziek op de
achtergrond. En men hoefde ook
niet met een lege maag te werken
want alle kinderen kregen limo
nade en een zakje met strooigoed.
De herfst 1989 was zeer
zacht, zonnig en droog.
Zo blijkt uit gegevens
van het KNMI in De
Bilt. De gemiddelde
temperatuur in de afge
lopen drie maanden
was 11,3 graden tegen
over 10,4 graden nor
maal. Daarmee be
hoort de herfst 1989 tot
de vier zachtste van de
ze eeuw. De zon scheen
gedurende 360 uur ter
wijl een gemiddelde
van 292 uren normaal
is. Droog was het ook
in de- afgelopen drie
maanden. Gemiddeld
viel over het hele land
145 millimeter neerslag
terwijl het langjarig ge
middelde in deze tijd
van het jaar 214 milli
meter is. Nu maar af
wachten wat voor win
ter het wordt.
ders aangetrokken om 's zondags
voor te gaan. In de periode van 1587
tot 1828 heeft de Waalse kerk in Zie
rikzee 23 predikanten gehad. Enkele
daarvan zijn in Zierikzee gestorven
en begraven.
Gehoorzaal
Tben de opheffing vrijwel vast
stond kwamen de kerkvoogden van
de Hervormde Gemeente en gecom
mitteerden van de Waalse gemeente
overeen dat het kerkgebouw aan de
stad Zierikzee zou worden geschon-
DEN HAAG - De CDA-fractie
steunt het voorstel van werkgevers en
werknemers om aftopping van het
reiskostenforfait uit te stellen mits
dat de schatkist niets kost.
ZIERIKZEE - Een bouwvakker die
met een plank de weg opliep zou de
oorzaak zijn geweest van een aanrij
ding waarbij twee personenauto's be
hoorlijk werden beschadigd.
Het ongeluk gebeurde dinsdagmor
gen om ongeveer 9.15 uur op de Nieu
we Kooiweg bij Zierikzee. C. A. V. uit
Haarlem moest afremmen omdat een
werkman vanaf de werkplaats van
een in verbouw zijnd benzinestation
de weg opliep met een plank op zijn
schouder. J. A. van K. uit Nieuwer-
kerk werd door het remmen van de
voor hem rijdende auto zo verrast dat
hij niet meer tijdig kon reageren en
op de achterzijde van de auto van de
Haarlemmer botste. Beide auto's
werden beschadigd.
BURGH-HAAMSTEDE - In de dui
nen van Burgh-Haamstede werd
dinsdagmiddag een loslopend paard
aangetroffen.
Het dier werd om ongeveer 14.00
uur bezweet en met een zadel op aan
getroffen door een wandelaar. Op zijn
verzoek deed mevrouw M. P. uit
Burgh-Haamstede aangifte bij de po
litie van de vreemde vondst. Die
lichtte manege Lisiduna in waarvan
het dier waarschijnlijk afkomstig
was. De berijder of berijdster van het
dier is bij de politie niet bekend ge
worden.
EINDHOVEN - Zes zogenaamde ex
perimentele .kaalplukteams" van de
politie hebben sinds april vijftien
miljoen gulden afgepakt van crimi
nelen. In de regio Eindhoven was de
buit tot nu toe het grootst.
De rol van Nederland als wijkplaats voor geloofsvervolgden
ken. Het zou kunnen dienen als ge
hoorzaal of schoollokaal. De bouw
van het postkantoor en het voormali
ge gebouw van de rijksscholen ge
meenschap aan de Manhuisstraat
heeft het voormalige Waalse kerkge
bouw inmiddels aan het gezicht ont
trokken. Behalve de Bruse familie
Jumelet staan in de registers van de
Waalse kerk ook Zierikzeese families
vermeld, onder andere De Brouw,
Schuurbeque Boeye, Van der Baan en
Van der Vliet.
S. A. Jumelet Azn.
Met dank aan Jac. Schot BWzn.
NU BIJ DE BOEKHANDEL!
ZIERIKZEE - De geschiedenis herhaalt zich. Overal
ter wereld trekken mensen weg omdat ze zich in hun ei
gen vaderland gediscrimineerd of bedreigd voelen. Nu
zijn het onder andere de Oostduiters die in West-Duits-
land een nieuw bestaan proberen op te bouwen. In vroe
ger tijden waren het bijvoorbeeld de Franse hugenoten
die naar Nederland vluchtten omdat zij in hun eigen
land om hun geloof vervolgd werden. Ook Zierikzee
heeft een bloeiende Waalse gemeente gekend. Er werd al
in 1587 een Waalse gemeente gesticht in wat toen één van
de belangrijkste handelssteden van Holland was.
Amsterdam, Arnhem, Delft, Dor
drecht, 's-Gravenhage, Groningen,
Zwolle, Haarlem, 's-Hertogenbosch,
Eindhoven, Leiden, Middelburg, Bre
da, Nijmegen, Rotterdam en Utrecht.
Dat zijn de plaatsen waar nog restan
ten aanwezig zijn van de eens zo tal
rijke Waalse gemeenten in Neder
land. Onder de predikanten nog
steeds mensen met Franse namen:
Fromont, Lenoir en Gigandet.
Er wordt in de Waalse gemeenten
nog steeds in het Frans gepreekt en
gezongen. Destijds was het Frans ook
de voertaal in de hogere kringen. De
laatste woorden van de Prins van
Oranje, toen hij door Balthazar Ge-
rards werd neergeschoten, werden
ook in het Frans uitgesproken. Zo
werd het in ieder geval vroeger ver
teld bij de les vaderlandse geschiede
nis.
Ook lange tijd daarna was het in
bepaalde kringen nog gebruikelijk
om onder elkaar de Franse taal te be
zigen. Vandaar misschien dat in Den
NIEUWERKERK - Maandag 4 de
cember wordt in Nieuwerkerk de
eerste paal geslagen van een nieuw
bouwproject van de Christelijke Wo
ningbouwvereniging.
Het gaat om de bouw van zes be-
jaardengeschikte woningen. Wethou
der A. van Klinken is bereid gevon
den de officiële handeling te
verrichten. Het slaan van de eerste
paal staat gepland voor 11.00 uur.
Daarna is er een bijeenkomst in De
Blauwe Keet.
Haag de Waalse gemeente nog steeds
floreert.
Zoals al aangestipt werd in Zierik
zee in 1587 al een Waalse gemeente
gesticht. Een groep, waarschijnlijk
voor Alva uitgeweken, Nederlanders
wendde zich tot de vroedschap van
Zierikzee met het verzoek zich in de
stad te mogen vestigen. Zij kregen al
snel de boodschap dat ze welkom wa
ren in Zierikzee. De stad kreeg er een
paar schepen bij. En een 'menigte
volk'.
Marcheville
Al snel na hun komst kreeg de
Waalse gemeente gestalte. De eerste
predikant van de gemeente werd Jac
ques de Saint Armand, afkomstig uit
het Franse Marcheville. Hij begon
zijn werk op 13 juli 1587 voor een sa
laris van driehonderd gulden per
jaar. De Waalse gemeente kreeg, naar
het gebruik van die tijd, een kerke
lijk zegel.
Ook kreeg de Waalse gemeente de
beschikking over een leegstaande
kerk van het Gasthuis. De annalen
vermelden verder dat Antonie Lan-
cel er de voorzanger was.
Toen ds. De Saint Armand in 1593
overleed werd hij opgevolgd door
Jean de Quesnet. Na een jaar dienst
keerde hij terug naar Frankrijk. Zijn
opvolger was Nicolas Bayard en hij
hield het wat langer uit in Zierikzee.
Hij overleed in 1617 en in zijn laatste
levensjaren moest hij 'zijn' kerkge
bouw weer afstaan aan de inmiddels
sterk gegroeide Nederduits Her
vormde gemeente.
School
De Waalse gemeente in Zierikzee
kreeg een schoolgebouw toegewezen
om hun erediensten in te houden. Aan
deze kerk werd in 1657 een consisto
riekamer toegevoegd. Na de herroe
ping van het edict van Nantes kwam
een nieuwe stroom vluchtelingen op
genaa>d. 9 en de
0U'N6la^Ca^r,ion9en
£.eo Ideaa t>i'\
vetwWa
,t>oek i
a\ \ang °P
gang. Onder hen bevonden zich ook geheven. Na de dood van ds. Hartman
de broers Abraham, Jean en Daniël in 1826 werden predikanten van el-
Jumelet. De laatste staat te boek als
de stamvader van alle Jumeletten
van Bruinisse.
Om de nieuwe inwoners van Brui
nisse ter wille te zijn werd in 1686 be
sloten om ook in de Gereformeerde
kerk wekelijks een dienst in het
Frans te houden. Daar bleef het niet
bij. Toen de Waalse predikant ds.
Massis overleden was besloot men
niet één, maar twee predikanten te
beroepen: Anthony Rey en Isaac de
Claux.
Geen rust
De refugees hadden heel wat voor
hun kerk over, maar ook Zierikzee
was hen zeer ter wille. De nieuwe
kerk kreeg op kosten van de stad een
torentje en een luidklok. In 1795 werd
een nieuw orgel in gebruik genomen.
Veel rust werd de Franse vluchtelin
gen echter niet gegund. De Franse re
volutie werkte door in Nederland en
de Patriotten kregen steeds meer
macht.
Op de dag dat het nieuwe orgel in
gewijd werd circuleerde reeds het ge
rucht dat vanuit Bergen op Zoom 800
Franse soldaten Zierikzee binnen
zouden komen. De refugees beseften
wat dat betekende: de Franse over
heid probeerde de protestanten het
leven zuur te maken.
Een en ander had zijn weerslag op
de Waalse gemeente. Tot 1809 werd de
gemeente nog door twee predikanten
bediend, maar toen ds. Maquette af
scheid nam bleef ds. Henri Hartman
alleen over. Hij was dominee van de
Waalse gemeente in Zierikzee 1774 tot
1826 en moest in die 52 jaar met lede
ogen aanzien hoe de Waalse gemeente
steeds verder achteruitging.
Voortbestaan
Het voortbestaan van de gemeente
dreigde in gevaar te komen. Tben ko
ning Willem II Zierikzee bezocht nam
Hartman de gelegenheid te baat om
hem te vragen de gemeente toch in
stand te houden. De koning deed die
belofte. Een delegatie van de kerke-
raad reisde naar Brussel om de ko
ning nog eens aan zijn belofte te her
inneren.
Zij spraken de vorst in het Neder
lands aan. Willem I reageerde daarop
met de opmerking dat zij helemaal
geen Frans sprekende voorgangers
nodig hadden. Ze spraken immers
perfect Nederlands.
In 1828 werd de Waalse gemeente
bij koninklijk besluit van 16 juli op-
Renesse Geschonkenhuis Hoogerhuis, Hogezoom 200 Burgh-Haamstede Geschenkenhuis Goudzwaard.
Noordstraat 33 Nieuwerkerk Boekhandel S J de Peiler, Stekelstraat 6 Bruinisse Novalux-Braber. Korte
Ring 16: Muziekcentrum Bruinisse. Kerkstraat 14 Zierikzee Boekhandel Volken, Havenplein 5, Boekhandel De
Vries, Havenplein 14, Boekhandel AKO, Appelmarkt 8. De Zeeuwse Boekhandel en Uitgeverij. Korte St. Janstraat 17.
FOTOBOEK SCHOUWEN-DUIVELAND IS EEN UITGAVE VAN DRUKKERIJ LAKENMAN OCHTMAN BV
i
l
4
