Lang zullen ze leven
Adriaen Hoffer: markante en
veelzijdige Zierikzeeënaar
Passagier
gewond na
aanrijding
Voor naar Deurloo
ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Maun dag 30 oktober 1989 Nr. 24035
3
Kwaliteiten Hoffer tijdens herdenkingsbijeenkomst belicht
ZIERIKZEE - Adriaen Hoffer, de zoon van Rochus
Adriaensz. Hoffer en Susanna Teellinck, die in 1589 in
Zierikzee werd geboren, was een veelzijdig man. Niet al
leen was hij jarenlang actief als magistraat en ambte
naar, ook op literair en kerkelijk terrein liet hij van zich
horen. Ter gelegenheid van het feit dat Adriaen Hoffer
vierhonderd jaar geleden het levenslicht zag werden die
verschillende kwaliteiten van Hoffer tijdens een specia
le herdenkingsbijeenkomst in de Vierschaar van het Zie-
rikzeese stadhuis, „de bestuurlijke thuishaven" van
Hoffer door een drietal sprekers nader toegelicht.
Burgemeester mr. J. J. P. M. Asselbergs opende in de Vierschaar de Hoffer-herdenking. (Foto: Joop van Houdt).
Het idee om Adriaen Hoffer, naar
wie in Zierikzee een straat en een
pleintje zijn genoemd, met een spe
ciale bijeenkomst te herdenken was
afkomstig van de heren H. Uil en drs
J. A. Brandenbarg van de Vereniging
Stad en Lande Schouwen-Duiveland.
Dat deze bijeenkomst in de Vier
schaar van het stadhuis werd gehou
den was niet toevallig. Jarenlang im
mers was dit stadhuis in de Meel-
straat immers de „bestuurlijke thuis
haven" van Hoffer, die zich na zijn
rechtenstudie aan de Leidse universi
teit als bestuurder van Zierikzee ver
dienstelijk maakte.
Die bestuurlijke en ook ambtelijke
kwaliteiten van Hoffer, die zich na
zijn studie Adrianus Hofferus noem
de werden door streekarchivaris H.
Uil toegelicht. Uil plaatste de carriè
re van Hoffer in de geest van die tijd
(tweede helft zestiende eeuw en be
gin zeventiende eeuw), een periode
vol politieke, maatschappelijke maar
vooral ook religieuze veranderingen
zoals onder andere de Reformatie.
Hoe homogeen het stadsbestuur in
die jaren ook mocht zijn, op gods
dienstig gebied was er sprake yan
verdeeldheid en bleek het calvinisme
ook in de raad veel bijval te krijgen.
In 1616 trad Adriaan Hoffer in de
bestuurlijke voetsporen van zijn va
der door zitting te nemen in de ge
meenteraad. In die tijd was het stads
bestuur vooral een zaak van families
als De Huybert, Vierling, De Jonge,
Tfeellinck en De Vager. Vier jaar later
reeds werd hij tot burgemeester van
de stad benoemd. Een functie die hij
ook in 1626 toebedeeld kreeg. Als the
saurier maakte Heffer economisch
economisch gezien „zware weer" mee
voor Zierikzee. De zware rentelasten
plus de door prins Maurits bepleite
aanleg van verdedigingswerken rond
de stad drukten zwaar op de gemeen
tekas.
Rentmeester
Na negen jaar deel te hebben uitge
maakt van het stadbestuur verwis
selde Hoffer zijn bestuurlijke werk
zaamheden voor een baan als
rentmeester-generaal van de grafelij
ke domeinen van Zeeland beoosten
de Schelde, een ambtelijke functie
zonder veel bevoegdheden. Waarom
Hoffer die overstap maakte, daar
voor geven de bronnen volgens Uil
niet echt uitsluitsel. Mogelijk dat de
nauwe relatie die het stadsbestuur
van Zierikzee met de rentmeester
generaal wilde behouden alsmede
ook zijn wat wankele gezondheid en
het feit dat deze ambtelijke functie
hem meer ruimte bood om zich aan
zijn literaire werkzaamheden te wij
den redenen waren om die overstap te
wagen.
Vermogend
Hoffer was een vermogende Zierik
zeeënaar. Niet alleen bezat hij lande
rijen en grond (op Schouwen-Duive
land én Tholen), ook beschikte hij
over een omvangrijke bibliotheek
van 1150 werken en vele schilderijen
en penningen. Die aardse bezittingen
werden door hem overigens niet als
zaligmakend beschouwd. Als diep re
ligieus mens zocht hij meer naar niet-
werelds geluk.
Ook op literair gebied was Hoffer
met onder andere zijn Nederduytse
Poëmata geen onbekende. De ver
diensten op letterkundig gebied wer
den door profesor dr L. Strengholt,
hoogleraar Nederlandse letterkunde
aan de VU in Amsterdam) uit de doe
ken gedaan. Volgens Strengholt was
Hoffer geen dichterlijk genie maar
een middelmatig dichter, die echter
wel in staat was om geheel volgens de
normen van de moderne poëzie uit
zijn tijd een goed en vlotlopend ge
dicht te schrijven.
Gans onder de zwanen
Hoffer erkende zijn beperkingen
zelf door zichzelf in zijn belangrijk
ste dichtbundel, de Nederduytse Poë
mata (1635) te typeren als ,,Een gans
onder de zwanen". Volgens Streng
holt moet die bescheidenheid worden
geplaatst in de geest van die tijd,
waarin het een goed gebruik was om
over het eigen talent met gepaste be
scheidenheid te spreken. ,,Een nog al
tijd aanbevelenswaardige houding
die geworteld is in het christendom
en de klassieke oudheid", aldus
Strengholt.
De bescheidenheid waarmee Hof
fer over zijn dichterlijke gaven
spreekt mag dan verklaarbaar zijn,
de kanttekeningen die de literatuur
historici bij zijn talent plaatsen is
volgens de Amsterdamse hoogleraar
ernstiger. Een gezaghebbende litera
tuurhistoricus als dr. P. Meertens ka
rakteriseerde Hoffer als een heel
middelmatige figuur.
Strengholt was in de Vierschaar
aanzienlijk coulanter jegens de Zie-
rikzeese literator, door het werk van
Hoffer meer in de opvattingen over
poëzie uit die tijd te plaatsen. Hof-
fers werk diende ter vermaak en
vooral ook ter lering (stichtelijke
poëzie). Behalve gelegenheidsverzen
met een veelal godsdienstig thema is
in het werk van Hoffer ook een
zedelijk-maatschappelijke teneur te
bespeuren. De ij delheid van de men
sen en hun behoefte aan rijkdom wor
den door hem in zijn werken aan de
kaak gesteld.
Ziekte
Het meest in zijn element is de Ge
reformeerde Hoffer echter in zijn
godsdienstige gedichten. In een ge
dicht dat hij in 1631 naar aanleiding
van zijn ziekte schreef gaat hij in op
de functie van het ziekzijn. „Ziekte
brengt de gelovige inzicht in de ver
gankelijkheid van het menselijk le
ven en kan hem dichter bij God bren
gen", zo luidden de opvattingen van
Hoffer over ziekte. Ofschoon Streng
holt de Zierikzeese literator niet als
een dichterlijk genie bestempelde
concludeerde de hoogleraar wel dat
het werk van Hoffer gezien de nor
men van zijn tijd er best mocht zijn.
Nationale Synode
De rol die Hoffer op religieus ge
bied heeft gespeeld werd door de
kerkhistoricus dr W. J. op 't Hof be
licht. De ouders van Adriaen Hoffer
moesten omwille van het geloof naar
Engeland vluchten en ook voor de
ionge Hoffer was het geloof een be
langrijke zaak. In 1618/19 was hij sa
men met ds Godefridus Corneliszoon
Udemans, een van de voormannen
van de Nadere Reformatie, afgevaar
digde naar de Nationale Synode van
Dordrecht.
Mocht Hoffer voor de literatuur
historicus Meertens een rechtzinnige
calvinist met een voorliefde voor
stichtelijke onderwerpen zijn, Op 't
Hof had daarover een meer genuan
ceerde opvatting, gebaseerd op nieu
we informatie die door streekarchi
varis 'Uil is verkregen.
In hoeverre Hoffer, die nauwe con
tacten onderhield met voormannen
van de Nadere Reformatie zoals Ude
mans en Teellinck een aanhanger van
deze Nadere Reformatie dan wel een
voorstander van het Piëtisme was,
daarop spitste zich het betoog van Op
't Hof toe. Op grond van zijn literaire
werken en zijn contacten kwam Op 't
Hof tot de conclusie dat Hoffer een
door het Humanisme en de Renais
sance gevormde Calvinistische dich
ter is geweest voor wie de verganke
lijkheid van het aardse leven, sterven
en leven na de dood alsook de zen
dingsdrang geliefkoosde thema's
voor zijn literaire werken waren.
Door zijn intensieve contacten met
Udemans en Teellinck mag Hoffer
volgens Op 't Hof ook worden be
schouwd als een aanhanger van de
Nadere Reformatie, een beweging
binnen de Gereformeerde Kerk die ij
verde voor een inilerlijke beleving
van de Gereformeerde leer en een al
lesomvattende levensheiliging. Daar
naast getuigt zijn werk ook van een
duidelijke piëtistische inslag.
Bloemlezing
Ter gelegenheid van deze Hof f er-
herdenking zal de Stichting Neerlan
distiek VU in samenwerking met
Stad en Lande een bundel met stu
dies over Hoffer uitgeven. In deze cir
ca 128 pagina's tellende bundel zullen
prof dr Strengholt, dr W. J. Op 't Hof
en H. Uil hun visie op Adriaen Hoffer
en zijn godsdienstige overtuiging uit
eenzetten. De uitgave beva, daar
naast ook een aantal gravures over
Schouwen-Duiveland uit het levens
werk van Hoffer, de Nederduytse
Poëmatia. Deze bundel is te bestellen
bij het Comité Herdenking Adrianus
Hofferus, p/a streekarchivariaat,
Meelstraat 8, 4301 EC Zierikzee.
ZIERIKZEE
De Zonnebloem
De winter heeft zijn charmes. De
decembermaand scoort wat gezellig
heid betreft bij velen hoog. Eenzaam
heid laat zich echter vaak in decem
ber extra voelen. Sommigen van ons
ervaren weinig of niets van die zo
veel geroemde warmte. Het lijkt hen
of de winter extra donker en koud is.
Daarom wordt jaarlijks de landelijke
actie Zon in de schoorsteen georgani
seerd en doet de Zonnebloem een op
roep aan gezonde Nederlanders om
een Sinterklaaspakketje te maken
voor een zieke en vaak eenzame land
genoot. Elk jaar maken rond 70.000
mensen een pakje voor een eenzame
zieke, gehandicapte of hulpbehoeven
de medemens. De actie Zon in de
schoorsteen is ook dit jaar weer op
Schouwen-Duiveland van start ge
gaan en zal, naar men hoopt, even
succesvol verlopen als vorig jaar,
toen 256 gulle gevers aan deze actie
hebben meegedaan.
T-shirt
Eind oktober is het twee jaar gele
den dat Prinses Margriet het Ooster-
scheldeziekenhuis in Goes opende. In
1988 werd het éénjarig bestaan ge
vierd met het planten van de eerste
boom voor het Arboretum voor pas-,
geborenen. Inmiddels zijn er zo'n
tweehonderd vijf tig bomen en strui
ken door ouders en grootouders aan
gekocht en voor een deel al geplant in
het bomenbos bij het ziekenhuis. De
ze maand viert de Stichting Ooster-
scheldeziekenhuizen het tweejarig
bestaan van het Goese ziekenhuis.
Alle baby's die de komende tijd in
Goes en Zierikzee geboren worden,
zullen het eerste T-shirt cadeau krij
gen.
BRUINISSE - Bij een aanrijding
vrijdagmiddag bij Bruinisse raakte
een inzittende van de auto van W. H.
uit Ridderkerk gewond. Het slacht-
óffer werd naar het Zweedse Rode
Kruis Ziekenhuis in Zierikzee ver
voerd.
W. H. reed met zijn auto over de pa
rallelweg van Rijksweg 18 bij Brui
nisse en wilde een voor hem rijdende
auto met caravan inhalen. Hij had
daarbij de hem tegemoet komende
auto bestuurd door R. den H. uit Oos-
terland over het hoofd gezien. Een
frontale botsing was het gevolg. Bei
de auto's raakten zo zwaar bescha
digd dat ze moesten worden wegge
sleept. Beide bestuurders kwamen
met de schrik vrij.
Advertentie
RENESSE
VVV
De WV Renesse houdt op 23 no
vember haar algemene najaarsleden
vergadering in het Apollohotel te Re-
nesse. Aanvang van de vergadering is
20.00 uur.
BROUWERSHAVEN
Predikante
De dominee-loze periode is voor de
lidmaten van de Hervormde Gemeen
ten van Brouwershaven en Zonnemai-
re voorbij, wanneer da H. J. Buys
wordt bevestigd. Deze bevestiging
van mevrouw Buys geschiedt zondag
5 november tijdens een middagdienst
(aanvang 14.30 uur) in de Grote of
Sint Nicolaaskerk door prof. dr G. H.
ter Schegget uit Amsterdam. Da.
Buys studeerde theologie aan de
Rijksuniversiteit van Leiden, waarna
ze drie maanden vicaris in Den Hel
der was. Voorts is zij actief geweest in
de Leidse Ecclesia en heeft zij ii\ ge-
sprekskringen en leerhuizen de nodi
ge ervaring opgedaan. Tijdens haar
studie was zij als pastoraal medewer
ker werkzaam. Inmiddels is me
vrouw Buys in Brouwershaven neer
gestreken.
NIEUWERKERK
Diabetes
Het Diabetes Fonds Nederland
houdt van dertien tot en met negen
tien november voor de achtste keer de
landelijke collecte Geef 's voor een di
abetes. Er wordt geld ingezameld
voor de bestrijding van en onderzoek
naar diabetes, beter bekend als sui
kerziekte. Dankzij de inzet en het en
thousiasme van bijna 25.000 collec
tanten werd in 1988 bijna drie
miljoen gulden ingezameld. Helaas
zijn er voor Schouwen-Duiveland nog
niet overal voldoende collectanten.
Daarom doet het Diabetes Fonds Ne
derland een dringend beroep op ieder
dié een uurtje of langer in eigen
straat of buurt met de DFN-collecte-
bus op pad kan en wil gaan. Voor het
slagen van de komende collecte zijn
vooral nog collectanten nodig in
Burgh-Haamstede, Renesse, Schud-
debeurs en. Zierikzee.
BRUINISSE
Brandje in afwasmachine
Uit de afwasmachine van J. B. uit
de Boeierstraat kwam nog meer dan
de schone afwas. Door kortsluiting
sloegen er zondagmiddag zelfs de
vlammen uit. Nadat de eigenaar zelf
de brand al grotendeels had geblust
droegen de uitgerukte brandweerlie
den de afwasmachine naar buiten om
verder te blussen. In de bijkeuken
waar de machine stond was verder
nog wat rook- en waterschade.
GOES
Kapasi
Vriendenkring Kapasi houdt op za
terdag 4 november een dans- en ont
moetingsavond voor alleenstaanden
tot ongeveer vijfenveertig jaar in
wijkcentrum De Spinne te Goes. Aan
vang van de ontmoetingsavond is
21.30 uur.
Vrouw techniek
Medio november begint in Goes een
oriëntatiecursus voor vrouwen van
de Bevelanden en Schouwen-Duive
land die geïnteresseerd zijn in techni
sche beroepen. Deze cursus duurt
acht weken en richt zich op zowel jon
ge vrouwen als op herintreedsters die
geruime tijd geen betaald werk heb
ben verricht. Gezien de vele techni
sche beroepen die in het Zeeuwse
aanwezig zijn sluiten vrouwen de
keuze voor zo'n technisch beroep niet
langer uit. Vooral herintreedsters
blijken zich voor dergelijke beroepen
te interesseren maar ontbreekt het
hen aan de juiste opleiding daarvoor.
De oriëntatiecursus Vrouw en tech
niek, die door Vrouw en Werk Zee
land is opgezet biedt deze vrouwen de
mogelijkheid om kennis te maken
met ,alle facetten van een technisch
beroep. Naast een theoretisch gedeel
te wordt er veel aandacht besteed aan
het praktisch oefenen met elektrisch
gereedschap zoals draaibank, zaag
machine en lasapparaat. Voorts wor
den ook excursies naar een aantal
technische bedrijven gemaakt. Tij
dens deze acht weken durende cursus
wordt eveneens aandacht besteed aan
de dubbele taak van de werkende
vrouw, terwijl ook aandacht wordt
besteed aan de vrouw in een „man
nenberoep". Mochten de cursisten
hun studie na afloop van deze oriën
tatiecursus voort willen zetten dan
kunnen zij zich opgeven voor een aan
sluitende schakelcursus. Ook kunnen
zij doorstromen naar een vervolgop
leiding aan een vak- of bedrijfs-
school. Voor informatie en/of opgave
kan men zich te wenden tot Vrouw en
Werk Zeeland (01100-20329) of de
PBVE (01100-31170).
MIDDELBURG
Expositie
In het gebouw van de Stichting
Beeldende Kunst Zeeland in Middel
burg (Kuiperspoort 22) zijn in de pe
riode van woensdag 1 november tot
en met 2aterdag 30 december siera
den te zien van Beppe Kessler.
Kessler studeerde aan de afdeling
textiele vormgeving van de Rietveld
academie in Amsterdam. Enerzijds
houdt zij zich bezig met het maken
van schilderijen terwijl ze zich daar
naast ook begeeft op het terrein van
sieraden maken en het ontwerpen
van dessins. Vanuit haar schilderijen
ontstond het idee voor het maken van
kragen met een ondergrond van PVC,
beschilderd met acrylverf. Draag
baarheid is daarbij ondergeschikt
aan de voorstelling. Daarbij beweegt
haar werk zich tussen toegepast en
autonoom. Het werk van Kessler is
van dinsdag tot en met zaterdag tus
sen 13.00 en 17.00 uur voor het pu
bliek te zien.
Vijvervreugd
Thuisverblijvende geestelijk ge
handicapten in de (ziekenfonds) regio
Noord- en Midden-Zeeland kunnen
met ingang van 1 november tandheel
kundige hulp krijgen bij Vijver-
vreugd, het centrum voor geestelijk
gehandicaptenzorg in Middelburg.
Van deze poliklinische voorziening
kan echter alleen gebruik gemaakt
Advertentie
worden als behandeling door de ei
gen huistandarts niet mogelijk is
door de aard van de handicap van de
betrokkene. De behandelend tand
arts binnen Vijvervreugd is D. P. La-
verman. Deze nieuwe mogelijkheid
kwam tot stand in nauw overleg met
het verbindingskantoor van de AWBZ
in de Zeeuwse hoofdstad. Behande
ling vindt plaats op vrijdagmiddag.
Afspraken kunnen worden gemaakt
via de doktersassistente van Vijver
vreugd op dinsdagmiddag tussen
14.00 en 16.00 uur.
Uitgever:
B.V. Drukkerij v/h Lakenman Ocht-
man te Zierikzee.
Directie:
D. L. van 't Leven.
Chef-redactie:
A. van der Wouden
Kantoor:
Jannewekken 11, Zierikzee:
postbus 1, 4300 AA Zierikzee;
telefoon: 01110-16551.
Telefax 01110-14315.
Woonhuisaansluitingen:
Advertenties en bezorging na 18.00
uur: 01110-16551 of 01113-1766.
Redactie (na 17.30 uur): 01110-15071.
12449. (niet voor bezorging)
Fotograaf (na 17.30 uur): 01112-1575
Abonnementen:
Per 3 maanden (bij vooruitbetaling)
f 43,50; per jaar I 166,00; losse
nummers f 0,80.
De abonnementsprijzen zijn inclu
sief 6% B.T.W.
Opzeggingen dienen een maand,
voor het einde van de lopende
abonnementsperiode schriftelijk bij
de Zierikzeesche Nieuwsbode ge
meld te worden.
Verschijnt maandag, dinsdag,
donderdag en vrijdag.
Advertentietarieven:
59 cent per mm; „succesjes" (t/m 4
regels) f 6,60.
Contracttarieven op aanvraag.
De advertentieprijzen zijn exclusief
6% B.T.W.
ZIERIKZEE - José, ben je nu tevree Eindelijk met z'n twee René die van je houdt Vandaag ben je getrouwd.
Deze tekst stond te lezen op het spandoek dat het personeel van slagerij Ornee in de St. Domusstraat te Zie
rikzee aan de luifel had gehangen. Hun collega José van Oord, die tweeëneenhalf jaar in de slagerij werkt,
trad vrijdag in het huwelijk met René Oosterboer, die bij de fVrvna Dekker werkt Hij onderhoudt duinen
door helm te planten. José, eenentwintig jaar en René tweeëntwintig jaar, zijn beiden afkomstig uit Zierik
zee. Nadat het kersverse paar in het stadhuis in de echt verbonden ivas, maakte het in een rode Caddilac een
rondrit je door Zierikzee en stopte bij de werkgever van José. Bij aankomst klonk er een enthousiast applaus
op. Nadat het feestelijke echtpaar was uitgestapt werd het overladen met rijst dat gestrooid werd door kin
deren. En werd het lang-zullen-ze-leven in het Surinaams en in het Nederlands gezongen. Om het bezoek op
de gevoelige plaat vast te leggen, werd er gevraagd of José achter de toonbanfc wilde gaan staan, ivat enige
moeilijkheden opleverde door de lange sleep van haar trouwjurk. Op weg naar de achterkant van de toon
bank vroeg ze verwonderd: ..Bin d'r gin klante?". Een begrijpelijke vraag want er waren veel mensen uitge
lopen om naar het kersverse paar te komen kijken. Of hier ook klanten bij waren was niet duidelijk.
