Afscheid na elf jaar valt
dominee De Graaf erg zwaar
Sinterklaas en Kerst
krijgen aandacht ZOC
Kostbaar servies voor Caland
Schouwen-Duiveland in Oude Ansichten
Ledental
Gereformeerde
Kerken
onder 800.000
„Ik voel dat ik in Nunspeet nu meer nodig ben
Z1ERIKZEE - AanVankelijk aarzelde hij in 1978 om
vanuit Utrecht naar Zierikzee te gaan en nu, na elf jaar
lief en leed te hebben gedeeld met de lidmaten van de
Christelijke Gereformeerde Kerk, valt het afscheid van
deze Zierikzeese gemeente dominee Bort de Graaf zwaar.
Sterker nog, in zekere zin beschouwt de scheidende pre
dikant dit afscheid als een dieptepunt waaraan echter
niet te ontkomen valt. Zijn roeping ligt nu in Nunspeet.
Diezelfde roeping die hem nu naar
Nunspeet brengt, zorgde er in okto
ber 1978 voor dat de Christelijke Ge-
reforemeerde kerkgangers in Zierik
zee kennis konden maken met hun
nieuwe voorganger, dominee Bort de
Graaf, een predikant uit de grote
stad, een man ook met een heldere en
eenvoudige wijze van preken, die
voor iedere gelovige te volgen is.
Wennen
De omschakeling van een kleine
maar hechte kerkgemeenschap in een
grote stad naar een kleine platte
landsgemeente met een relatief veel
grotere kerkgemeente vergde wel
enig aanpassingsvermogen. ,,We
moesten echt wel even wennen toen
we hier kwamen" vertelt het domi
neesechtpaar. Ze hebben er echter
geen spijt van gehad, zo blijkt elf
jaar later aan de vooravond van hun
verhuizing naar de Veluwe.
,,In de loop der tijd heeft het werk
naar mijn gevoel vruchten afgewor
pen. De kerk is 's zondags goed ge
vuld. Wat dat betreft is er sprake van
een opgaande lijn, zeker wat het aan
tal jongeren betreft dat tweemaal ter
kerke gaat". Dat het inderdaad om
aanzienlijke aantallen gaat blijkt
wel uit de schatting die De Graaf
maakt van acht- tot negenhonderd
man per kerkdienst.
Ofschoon de Christelijke Gerefor
meerde predikant duidelijk aangeeft
dat zowel jong en oud, families en al
leenstaanden, mannen en vrouwen
uit zijn preek een stuk troost en be
moediging moeten kunnen putten
blijkt toch dat de jeugd hem na aan
het hart ligt. Hoe die jeugd „warm"
te maken is voor Gods woord, daar
over heeft De Graaf een duidelijke
mening. ,,Er is maar één manier om
de jeugd aan de kerk te binden en dat
is niet door allerlei bijzaken zoals op
tredens van groepen en bandjes tij
dens de dienst, maar wel door een
eenvoudige prediking van Gods
Woord die ingaat op hun persoonlijke
vragen.
Persoonlijk
Die vragen van jongeren houden
volgens De Graaf niet altijd verband
met actuele maatschappelijke pro
blemen maar liggen soms veel meer
op persoonlijk ylak. „Uitspraken als
de jeugd denkt dit of dat gaan lang
niet altijd op" is de ervaring van de
scheidende predikant, die maat
schappelijke items als de kruisraket
tenkwestie nooit vanaf de kansel on-'
der aandacht van de gelovigen heeft
gebracht. De Graaf: „Ik heb moeite
met collega's die vanaf de kansel poli
ticus, milieu-deskundige en wat dies
meer zij willen zijn".
Bovendien vraagt de vertrekkende
leidsman van de Christelijke Gere
formeerde kerkgemeenschap in Zie
rikzee zich af of het afsteken van een
tirade tegen bijvoorbeeld de kruisra
ketten wel de bedoeling van de predi
king is. „Het is in politieke en ethi
sche kwesties bovendien weinig
zinvol denk ik om vanaf de kansel en
met opgeheven vingertje te stellen
wat wel en wat niet kan. De gelovigen
vragen om uitleg van het Woord zodat
ze hun vragen zelf kunnen invullen"
aldus De Graaf die de opdracht van
een prediker meer ziet als een op
dracht om Gods Woord in de gemeen
te neer te leggen. In die zin be
schouwt de dominee zichzelf als een
instrument om de Bijbelse bood
schap door te geven.
Mag De Graaf politieke en andere
maatschappelijk thema's uit zijn pre
ken weren, hij laat daarentegen niet
na om de vinger op de zere plek te
leggen, zeker waar het zaken als
kerkgang en levensstijl betreft. Zijn
inspiratie voor het maken van de we
kelijkse preek haalt De Graaf vooral
ook uit de verhalen en ervaringen
waarmee hij tijdens zijn huisbezoe
ken wordt geconfronteerd.
Huisbezoeken
Die huisbezoeken zijn voor de
scheidende predikant altijd erg be
langrijk geweest. In de eerste tijd van
zijn verblijf hier bezocht hij alle gelo
vigen persoonlijk. Dat kwam neer op
ruim vierhonderd bezoeken en ook
nu nog gaat De Graaf regelmatig „de
boer op". Die huisbezoeken maken
het hem mogelijk om aan de weet te
komen wat er onder de gelovigen
leeft en met welke problemen zij
worstelen, want zoals De Graaf het
aangeeft: „Je moet daar zijn waar
verdriet en zorg heerst".
Die ervaringen gebruikt De Graaf
dan voor zijn preek, waardoor men
sen zichzelf in de preek kunnen her
kennen en daardoor ook vertroosting
Het echtpaar De Graaf met twee van zijn vier kinderen. (Foto: Joop van Houdt).
uit de woorden vanaf de kansel kun
nen putten. Soms lukt dat, soms ook
niet, daar zorg en verdriet niet alleen
tot verdieping maar soms ook tot ver
werping van het geloof kan leiden.
Door toedoen van De Graaf heeft
de Christelijke Gereformeerde kerk
gemeenschap in Zierikzee in de afge
lopen jaren kennis kunnen maken
met een tot dan toe onbekend feno
meen, de opstap-catechisatie. Deze
richtte zich vooral op de jongeren die
weinig bijbels onderricht hadden ge
had en die daar soms door de bemid
deling van Amor wat aan wilden
sleutelen ten einde wat meer op gelij
ke golflengte met de partner te ko
men.
Dit initiatief heeft in een aantal ge
vallen in een belijdenis geresulteerd,
hetgeen de scheidende predikant on
getwijfeld tot tevredenheid moet
hebben gestemd. Iets dat hij volmon
dig beaamt:Als mensen echt geïnte
resseerd zijn en als ze met vragen ko
men dan geeft me dat een blij gevoel".
Afscheid
Hoe positief De Graaf en zijn echt
genote de elf jaar in Zierikzee hebben
ei*varen blijkt wanneer de reden van
het snel naderende vertrek wordt
aangekaart. „In de jaren dat ik hier
verbleef ben ik verschillende keren
beroepen. In veertien gevallen ben ik
er niet op ingegaan, in het geval van
Nunspeet had ik echter het idee dat
ik daar meer nodig was dan hier in
Zierikzee, waar het werk voor mij tot
een zekere afronding is gekomen".
Het mag dan zo zijn, het afscheid
dat het domineesgezin van de Zierik
zeese geloofsgemeenschap nam is vol
gens mevrouw De Graaf een negatief
kantje van het predikantschap waar
bij nogal eens van woonplaats moet
worden gewisseld. De Graaf zelf er
vaart het vertrek naar zijn nieuwe
standplaats meer als een roeping,
want zoals hij het zegt „God zendt
zijn dienstknechten naar waar hij
goeddunkt".
Gfoeteh uit Burgh
89/297. Een schilderachtig hoekje van Burgh in het jaar 1909 en dat betekent wel zo'n tachtig jaar geleden.
Deze datum kon precies worden vastgesteld, want uitgeverij S. Ochtman Zoon uit Zierikzee heeft het er
rechts in de benedenhoek keurig op laten drukken. In het witte huis rechts woonde destijds Janus Fokker
en daarnaast veldwachter Krijger en later Cor Slaager.
Dan volgde het winkeltje van Daan Bakker, die behalve winkelier ook brievenbesteller in Burgh was. He
lemaal links zien we het vroegere Burghse postkantoor, waar Kees de Glopper kantoorhouder was. Toen sla
ger Beiie later zijn zaak in dit pand gevestigd had, verkocht hij naast vleeswaren ook postzegels. De gietijze
ren rode brievenbus zit aanae Kerkstraatzijde aan de gevel bevestigd. Het grote gebouw recht achter de
passerende boerenwagen is de Hervormde pastorie.
Correspondentie over deze rubriek: Cor Pols, Postbus 30, 4300 AA Zierikzee. Tel. (01110) 12754.
ZIERIKZEE - De Zierikzeese Ondernemers Centrale start 11 november
weer met de Sinterklaas-lotenactie. Bij iedere tien gulden boodschappen
krijgt de consument een lot. De actie duurt tot en met 5 december en het is
de bedoeling aan de prijsuitreiking een officieel tintje te geven.
ber, maandag 27 november en woens
dag 6 december. Na de trekkingen
volgt er een publicatie.
Tijdens de vergadering wordt ook
gesproken over het voorstel een zoge
naamde kerstmarkt te gaan houden.
Dat kan in de Nieuwe Kerk op de da
ta 14, 15 en 16 december. Er kunnen
ongeveer twintig tot dertig deelne
mers meedoen aan de markt, die voor
het publiek gratis toegankelijk zal
zijn. De kerk zou in kerstsfeer ge
bracht kunnen worden en op verschil
lende tijdstippen kan er een pro
gramma zijn van muziek, spel en de
monstratie. De leden laten zich er
vanavond over uit. De Zierikzeesche
Nieuwsbode zal - zoals gebruikelijk -
de activiteiten gericht op de consu
ment in Zierikzee - publicitair vol
gen.
DEN HAAG/KOPENHAGEN - Er
dient een permanent internationaal
overlegorgaan over zee-verontreini
ging te komen. Een dergelijk orgaan
moet toezien op de naleving van een
snel op te stellen actieplan tegen de
vervuiling van de zeeën. Dat heeft
het Tweede-Kamerlid J. te Veldhuis
(WD) voorgesteld op een internatio
nale conferentie van parlementariërs
in Kopenhagen.
De Sinterklaasactie komt van
avond, dinsdag, weer ter sprake tij
dens de vergadering van de onderne
mers in restaurant Mondragon te
Zierikzee (aanvang 20.00 uur). De
trekkingen zijn maandag 20 novem-
Advertentie
17, 18, 19, 20 en 21-10
pannekoekenmoten
DE GRAANHALM
Geopend van 12.00-20.00 uur
HILVERSUM - De IKON heeft prij
zen gekregen voor twee van haar .tele
visieprogramma's, zo heeft deze om
roep meegedeeld. Op het 17de Golden
Chest International Television Festi
val in het Bulgaarse Plovdiv kreeg de
driedelige dramaserie De rivier
waarin ik zwom een speciale prijs,
die bestaat naast de twee Officiële
prijzen, de Golden Chests. De audi
tie, een co-produktie van de IKON
met Jom-produkties (Jongeren On
derwijs Media) kreeg van de kinder
jury een eervolle vermelding.
DEN HAAG - CDA-onderhandelaar
De Vries heeft en zal bij de voortzet
ting van de beraadslaging in de CDA-
fractie het concept-regeerakkoord
dat hij en mede-onderhandelaar
Brinkman met de PvdA is overeenge
komen te vuur en te zwaard verdedi
gen. „Ik ben bereid dit stuk op hoofd
lijnen te verdedigen, ook al is er op
enige delen van het akkoord een aan
tal moeilijkheden met delen van de
CDA-fractie", aldus verklaarde De
Vries na afloop van het beraad bin
nen de CDA-fractie in eerste termijn.
Advertentie
LEUSDEN - Het aantal leden van
de Gereformeerde Kerken in Neder
land bevindt zich voor het eerst sinds
1963 onder 800.000. Volgens de voor
lopige statistische cijfers over het le
dental, die worden vermeld in 'Kerk
informatie', het officiële orgaan van
de Gereformeerde Kerken, telde de
kerk op 1 januari 1989 797.120 leden,
ruim 11.000 minder dan een jaar eer
der.
Het aantal leden daalt sinds 1974,
de laatste jaren met ongeveer 1 pro
cent per jaar. In 1974 bereikten de Ge
reformeerde Kerken het hoogste aan
tal leden dat zij ooit hebben gehad:
879.838. Het aantal belijdende leden
daalde vorig jaar met 5.056 mensen,
het aantal doopleden nam met 6.550
af. Het aantal plaatselijke kerken
nam met een tot 831 af. Tégenover
nieuwe kerken in Heeze en Schoor
stond de opheffing van de kerken van
Den Andel, Pieterburen en Hoenza-
driel.
Bijdrage toegenomen
De gemiddelde financiële bijdrage
per kerklid voor het kerkewerk blijft
toenemen. Werd in 1987 gemiddeld
287,43 bijeengebracht, een jaar la
ter was dat gestegen tot 292,20. De
totale opbrengsten stegen met ruim
450.000 gulden tot bijna 233 miljoen
gulden.
Antiek uit Zierikzee
ZIERIKZEE - Vader en zoon Caland, beiden waterbouwkundigen van groot
formaat hebben tijdens hun leven veel lof geoogst. En terecht. Zij hebben in de
loop van de negentiende eeuw op verschillende plaatsen talrijke grote (wa
terbouwkundige werken ontworpen en begeleid. Met name in Zeeland werd
hun naam met eerbied en ontzag uitgesproken: eerst die van Abraham, later
van diens zoon Pieter, te Zierikzee geboren in 1826.
Het gezin Caland stond in Zie
rikzee in hoog aanzien. Als blijk
van erkentelijkheid van de zijde
van het stadsbestuur mocht Abra
ham Caland in 1827 een vorstelijk
geschenk ontvangen: een zilveren
servies bestaande uit een zeer
fraaie theepot alsmede een al even
sierlijke theebus en melkkan.
Er was voor gezorgd dat men tot
in lengte van jaren zou weten dat
Zierikzee het geschenk had aange
boden getuige het gegraveerde
stadswapen op alle drie de objec
ten.
Hoewel uit het bovenstaande
voldoende blijkt dat de relatie
tussen Abraham Caland en Zie
rikzee hartelijk mocht worden ge
noemd heeft hij toch maar tijde
lijk in deze stad gewoond. Zijn
geboorteplaats was Westkapelle
waar hij in 1789 (22 maart) het le
venlicht zag; in Middelburg over
leed hij op 11 april 1869.
Onmiskenbaar was Abraham
een groot bouwkundige en vooral
waterbouwkundige. Dat zijn
naam en faam alom bekend was
werd bovendien in niet geringe
mate bevorderd door zijn welver
sneden pen: „Caland heeft zijn er
varingen, opgedaan bij kanaal- en
polderwerken steeds te boek ge
steld". (M. P. de Bruin).
De Zierikzeese drukker J. van
de Velde Olivier verzorgde enkele
belangrijke geschriften van zijn
hand. Allereerst in 1833 zijn
„Handleiding tot de kennis der
dyksbouw en zeeweringskunde",
enkele jaren later (1836) zijn Ver
handeling over het bouwen van
een fort in den mond der Wester-
schelde"
IJdelheid
M. P. de Bruin die in zijn lijvig
gedenkboek over honderd jaar
Provinciale Waterstaat Zeeland
(„Waken en Bewaren") ook ruime
aandacht schenkt aan Abraham
Caland wijst er op, dat „in het
Caland-tijdperk een aantal bouw
werken is uitgevoerd, die men be
paald niet zou rekenen als te beho
ren tot het terrein van de water
staat. De bouw van kerken viel
onder een koninklijk besluit uit
1824 dat bepaalde dat geen nieuwe
kerken mochten worden gebouwd
noch bestaande herbouwd of ge
wijzigd worden zonder vooraf
gaande koninklijke goedkeuring.
De uitvoering werd opgedragen
aan de minister van binnenlandse
zaken, openbare werken en water
staat. Dit betekende dat de inge
nieurs van de waterstaat de ont
werpen maakten of het toezicht
hadden op de ontwerpen van an
deren".
Het zal duidelijk zijn dat man
nen als Abraham Caland een ge
weldig stuk invloed, om maar niet
te spreken van macht, naar zich
toe konden trekken. „Met gerecht
vaardigde trots maar niet zonder
ijdelheid", zo schrijft De Bruin,
„zal Caland constateren dat onder
zijn directie van 1838 tot en met
1853, niet minder dan 81.700 meter
zeedijk of 16 uren gaans om onze
eilanden geheel en al van gedaan
te veranderd zijn
Het waardevolle geschenk-in-
zilver dat Caland in 1827 van de
stad Zierikzee ten geschenke ont
ving is heel lang in het bezit v«fn
de familie gebleven. Het was ten
slotte mevrouw J. Caland-Mors-
man te Enschedé, die het door I.
Schalkwijk te Rotterdam vervaar
digde servies in 1962 „terug
schonk" aan de gemeente Zierik
zee.
Dit driedelig antiek prijkt
thans in een der vitrines op de
schutterszaal van het Stad
huismuseum; het trekt daalr veel
belangstelling.
Wiebe Keikes
Een vorstelijk servies van zilver voor Abraham Caland met het gegraveerde stadswapen van Zierikzee.
(1827). (Thans eigendom van de gemeente Zierikzee).