Weer meer korstmossen in
ons land door schonere lucht
in vogelvlucht
Werkgroep Homofilie Schouwen-
Duiveland opgehouden te bestaan
Seizoen voorbij, fiets weg
September - herfstmaand
4
ZIERIKZEE
Modeshow
Modehuis Marita, aan de Poststraat
19 te Zierikzee houdt op vijf septem
ber twee modeshows, waarin de nieu
we najaars- en wintercollectie te zien
is. Er zijn twee shows. Eén om 10.00
uur en één 's middags om 14.00 uur.
Lichtboei
Buurt- en Clubhuis de Lichtboei
vertoont op woensdag 13 september
een videofilm over het huttendorp.
Voor de pauze treedt Mario de goo
chelaar op en na de pauze kunnen al
le 'huttendorpers' en geïnteresseer
den kijken naar de videofilm over het
huttendorp. De film wordt vertoond
met de groot-beeld video van de
Stichting Jeugd. De aanvang van de
middag is 14.00 uur.
Angsten en fobieën
Op dinsdag 19 september wordt er
een bijeenkomst gehouden in het
Rooms-Katholiek Parochiecentrum,
Mosselstraat 4 te Zierikzee, met als
thema Angsten en fobieën. De bijeen
komst wordt georganiseerd door de
Gereformeerde/ Hervormde Kommis
sie tot Tberusting der Gemeenten op
Schouwen-Duiveland en 'In Perspek-
tief', de Provinciale Interkerkelijke
Werkgroep voor Familieleden en
Vrienden van (ex-) psychisch zieke
mensen in Zeeland, afdeling Schou-
wen-Duiveland. Mevrouw De Wolf-
Ferdinandusse, directrice van de
Stichting Fobie Club Nederland te
Driebergen, zal dit onderwerp inlei
den. Na de pauze is er gelegenheid tot
het stellen van vragen. Aanvang van
de avond is 19.30 uur.
In de Gereformeerde Kerk, St. Do-
musstraat 35 te Zierikzee wordt op 4
oktober gestart met gespreksavon-
den voor familieleden en vrienden
van (ex-) psychisch zieken. De ge-
spreksavonden worden gehouden
door 'In Perspektief', de Provinciale
Interkerkelijke Werkgroep voor Fa
milieleden en vrienden van (ex-) psy
chisch zieke mensen.
Bewegingsleer
In het Huis van Nassau te Zierikzee
wordt op woensdag 20 september een
lezing, een demonstratie en een
proefles gehouden over de bewe
gingsleer ismakogie. Bij voldoende
belangstelling is het de bedoeling
hierop aansluitend een cursus te hou
den in Zierikzee, Serooskerke en
Burgh-Haam-
stede. Ismakogie is een bewe
gingsleer voor het leven van alledag.
Het geeft een goede lichaamshouding
en een positieve levensinstelling. De
natuur en het natuurlijk bewegen.
..wordt als leidraad gebruikt bij de oe-
feningen die door iedereen te leren
zijrr. Jsmakogie zorgt er volgens de
organisatoren voor dat men gezonder
wordt, vrijer in zijn bewegingen en
recht van lijf en leden zonder ver
kramping of starheid, onnodige pijn
en vermoeidheid. De ismakogie
wordt op Schouwen-Duiveland geïn
troduceerd door de Nederlandse An
ne Seidel Ismakogie vereniging. De
kennismakingsavond in het Huis van
Nassau begint om 19.30 en duurt tot
21.30 uur.
WESTERSCHOUWEN
NVvH
De leden van de afdeling Wester-
schouwen van de Nederlandse Ver
eniging van Huisvrouwen gaan in
september tweemaal op excursie.
Dinsdag 12 september staat er een ex
cursie naar Middelburg op het pro
gramma met onder andere een be
zoek aan het Zeeuws Museum. Een
week later, dinsdag 19 september,
brengt het gezelschap een bezoek aan
het Stadhuismseum van Zierikzee,
terwijl de heer F. Beekman dinsdag
26 september aan de hand van dia's
komt vertellen over de kop van
Schouwen. Deze lezing begint om
20.00 uur in de Schutse. In oktober
komen voor een aantal leden de stu
dieboeken weer boven tafel, wanneer
de cursussen Frans, Engels voor be
ginners en de cursus kraaltjeswerk
beginnen.
SCHAREND1JKE
Geslaagd
Onze vroegere dorpsgenoot Peter
van den Berge is aan de Technische
Universiteit te Delft geslaagd voor
het Ingenieursdiploma scheikundige
technologie.
BROUWERSHAVEN
Bazar in Grote Kerk
Op zaterdag 9 september, de Natio
nale Open Monumentendag wordt in
de Grote of Sint Nicolaaskerk te
Brouwershaven een bazar gehouden
met als doel de Grote Kerk via onder
houd te behouden als monument. Het
evemement duurt van 9.00 tot 16.00
uur en wordt georganiseerd door de
eigenaar van de kerk, de kerkvoogdij
van de Nederlandse Hervormde Kerk
Brouwershaven. Op de bazar vindt
men een rad van avontuur, een win
kel van sinkel en kramen met hand
werken, boeken, spelletjes en poffer
tjes.
NIEUWERKERK
NBvP
Veel dames van de Nederlandse
Bond van Plattelandsvrouwen afde
ling Duiveland, hebben deelgenomen
aan de excursie naar de PZC. In bus
sen en auto's gingen zestig dames op
stap naar Vlissingen, waar het hoofd
kantoor van de PZC is gevestigd. On
der het genot van een képje koffie of
thee met cake werden ze ^ontvangen.
In een andere ruimte werd'een duide
lijke uiteenzetting gegeven over de
krant en alles wat daar bij hoort. Dit
gebeurde ook door middel van een
film. Vervolgens werd de groep in
tweeën gedeeld voor een rondleiding
door het gebouw. Op de eerste verdie
ping werd een kijkje genbmen op de
redactionele afdeling. Hier zorgen
verschillende verslaggevers dat de
krant Voorzien wordt van het nodige
Tijdens algemene vergadering besloten:
ZIERIKZEE - Het doek is gevallen voor de Werkgroep
Homofilie Schouwen-Duiveland. Een werkgroep die zich
inzet voor de bi- en homosexuele medemens. Na een be
staan van meer dan vijf jaar heeft het huidige bestuur
besloten er een punt achter te zetten. Dat de WHSD niet
meer nodig is, betwijfelt de voorzitster van de WHSD,
maar de soosavonden werden de laatste tijd zo slecht be
zocht dat besloten is tot opheffing.
Voordat besloten werd tot ophef
fing heeft het bestuur allerlei moge
lijkheden aangegrepen om de WHSD
te laten voortbestaan. ,,We hebben
telkens geprobeerd de leden te moti
veren om toch naar de soosavonden te
komen door allerlei activiteiten te or
ganiseren, maar het mocht niet ba
ten", aldus de voorzitster van de
werkgroep. Met de activiteiten be
doelt de voorzitster onder andere
info-avonden, discussie-avonden,
maar ook feestavonden in een bepaal
de stijl.
De WHSD heeft ook goede tijden
gekend. ,,We hebben soosavonden ge
had waar dertig tot veertig leden
kwamen, maar vanaf verleden jaar is
dat minder geworden". Het laatste
half jaar kwamen er niet meer dan
drie of viër mannen en/of vrouwen
naar de maandelijkse soosavond. De
voorzitster van de WHSD constateert
ook dat steeds meer taken op dezelf
de schouders neerkomen.
Voor de voorzitster is de beslissing
die genomen is erg dubbel: ,,De
WHSD was voor de homo- en bi-
sexuelen mannen en vrouwen in
Schouwen-Duiveland het enige ont
moetingspunt. We hebben ons als be
stuur wel afgevraagd of het nu wel zo
goed is dat we er mee stoppen, maar
om iedere eerste zaterdag van de
maand voor één of twee leden te gaan
zitten, is erg frustrerend".
Het is erg moeilijk om precies aan
te geven wat nou precies de oorzaak
is van het teruglopende bezoek bij de
WHSD. ,,Ik denk dat vele homo- en
bi-sexuele mannen en vrouwen hun
vertier gaan zoeken in de' grote 'ste
den, waar ze anoniem kunnen blij
ven. Ook de aids-problematiek
maakt het voor homo- en bi-sexuelen
moeilijker om voor hun homo- en bi-
sexualiteit uit te komen. Want men
sen zijn nog steeds bevooroordeeld
ten aanzien van homosexualiteit".
De algemene ledenvergadering die
door het bestuur was uitgeroepen om
het voortbestaan van de WHSD ter
discussie te stellen werd helaas be
zocht door maar één lid. Door de
kleine opkomst werd besloten tot op
heffing van de werkgroep. Tevens
werd besloten om het geld van de
WHSD als gift over te maken aan de
jhr. nir. J. A. Schorestichting, een
landelijke stichting voor homosexu
aliteit. De Schorestichting geeft
voorlichting, doet onderzoelf en
houdt zich in het bijzonder bezig met
hulpverlening aan homosexuele
mannen en vrouwen. Een bekend
project van hen is het 'buddy-
project', waarbij door vrijwilligers
praktische en emotionele steun
wordt verleend aan aids-patiënten.
,,Het blijft ons inziens triest dat
een organisatie als de WHSD, die is
opgericht als werkgroep voor bi- en
homosexuele mensen bij deze moet
ophouden te bestaan. De enige orga
nisatie op Schouwen-Duiveland die
zich bezighield met bi- en homosexu
aliteit, zal voor niemand meer een
vraagbaak, steun, ontmoetingsplaats
en dergelijke zijn. Wij als bestuur ho
pen dat éénieder die zich bewust en
actief wil bezighouden met haar of
zijn bi- en homosexualiteit een ande
re weg vindt om daar mee bezig te
blijven. Ons inziens zijn er nog een
hoop hindernissen te nemen voordat
we hier op Schouwen-Duiveland ons
trots kunnen presenteren aan ieder
een als zijnde een bewuste bi- of ho-
mosexueel". Dit schrijft het bestuur
aan haar leden in de laatste nieuws
brief. Met het opheffen van de WHSD
komt ook het postbusnummer te ver
vallen.
nieuws. Ook werd getoond hoe de
nieuwste foto's van het ANP binnen
komen. Op de afdeling techniek kon
men een blik werpen in de kamer van
de Centrale Computer. Al het nieuws
vanuit andere kantoren en de verslag
gevers thuis, komt via deze computer
binnen. Elke afdeling kan zijn eigen
menu per computer oproepen en kan
op deze manier het nieuws vergaren.
Op de reproduktie-afdeling werd ge
toond hoe de binnenkomende foto's
gerasterd werden om geschikt te ma
ken voor de afdruk in de krant. Ko
lossale rollen papier in drie verschil-
BURGH-HAAMSTEDE - Het zit er weer op. In de Schouwse Westhoek kan
men eindelijk weer eens achterover leunen en het afgelopen toeristenseizoen
in gedachten nog eens de revue laten passeren. In het algemeen kan nu al ge
concludeerd worden dat de ondernemers zeker niet te klagen hebben gehad
over belangstelling. Het mooie weer van de afgelopen tijd nodigde uit tot be
zoek. Zoals altijd zit er ook een keerzijde aan de medaille. Bovenstaande foto
werd opgestuurd door de VVV-Burgh-Haamstede en laat nog eens zien dat te-
gensommige zaken bijna geen kruid gewassen is. Volgens een korte toelich
ting van informatrice Tineke Deurloo stond de fiets nogal eens geparkeerd
voor het VVV-kantoor. Keurig volgens alle tips van de politie met een ketting
vastgemaakt aan het fietsenrek. Voor de fietsendieven geen echt probleem.
Men draaide eenvoudig de wielmoeren los en ging er vandoor met een fiets
zonder voorwiel. Misschien is er voor een handige evenwichtskunstenaar nog
iets met dit eenzame voorwiel te beginnen
lende grootten stonden ergens
opgeslagen. Een speciale kar zorgt
voor transport van deze rollen. Op
een rail worden deze naar de pers ver
voerd. Voor de afdruk van de krant
zorgen zeven mensen, maar in de
praktijk zijn dit er maar vijf of zes.
Veel van de leden van de afdeling
Duiveland zullen voortaan hun krant
's morgens anders bekijken dan voor
heen. Iedereen heeft nu een indruk
gekregen hoeveel werk er van te vo
ren al is verricht voordat het nieuws
bij hen in de bus glijdt.
Scouting
De scouting-groep Zekato uit Nieu-
werkerk houdt zaterdag 9 september
een kabouter- en welpendag in Nieu-
werkerk. Deze dag wordt gehouden
op het voormalige sportveld naast de
openbare basisschool De Dobbel
steen en begint om 14.00 uur. Voor de
ze speldag rond het thema Abeltje in
de lift zijn in totaal tweehonderd ka
bouters en welpen uit het district
Oosterschelde uitgenodigd.
De Tekenaers
De teken- en schilderclub De Teke
naers begint dinsdag 12 september
weer met de clubavond. Deze club
avond wordt vanaf 20.00 uur gehou
den in Ons Dorpshuis in Nieuwer-
kerk. Het nieuwe seizoen wordt 12
september met een kleine vergade
ring ingeluid, waarin belangrijke za
ken voor het komende jaar worden
besproken. Tijdens deze wekelijkse
clubavonden proberen de leden el
kaar de fijne kneepjes van het aqua
relleren, het pentekenen, het schilde
ren op zijde en het werken met
olieverf te leren.
BRUINISSE
Postzegelvereniging van start
De Bruse postzegelvereniging G. J.
Peelen start het nieuwe seizoen op
donderdag 7 september het nieuwe
seizoen. De bijeenkomst is in het NH-
verenigingsgebouw voor de jeugd
vanaf 19.00 uur en voor de senioren
vanaf 20.00 uur.
Biologische indicator voor luchtverontreiniging
ZIERIKZEE - In de zestiger jaren sloegen biologen
alarm over het verdwijnen van korstmossen als gevolg
van luchtverontreiniging. De maatregelen die sindsdien
genomen zijn, vooral om de uitstoot van zwaveldioxide
(SO2) te beperken, hebben succes gehad. Uit het onder
zoek van het Rijksinstituut voor Natuurbeheer (RIN)
blijkt dat veel soorten korstmossen weer floreren en dat
er zelfs een voor ons land nieuwe soort is bijgekomen.
Texel maakt promotie voor de zui
vere lucht op het eiland. Dat is toeris
tisch aantrekkelijk, maar hoe maak
je zo'n bewering hard? Voor Arjan de
Bakker, onderzoeker bij het Rijksin
stituut voor Natuurbeheer (RIN)
geeft dat weinig problemen. Aan het
aantajfsoorten korstmossen en de be
dekkingsgraad op de schors van bo
men kan hij aflezen hoe het in een
voorgaande periode met de lucht
kwaliteit in een bepaald gebied ge
weest is. Voor Texel zit dat wel goed,
maar ook voor de rest van Nederland
blijken korstmossen een biologische
indicatie te geven voor een schoner
wordende lucht. Uit zijn onderzoek
blijkt dat sinds 1980 het aantal soor
ten op vaste meetpunten in het gehele
land weer met zo'n 50% is toegeno
men.
Veel soorten
,,Er zullen niet veel mensen wak
ker liggen over het wel en wee van de
korstmossen in ons land. Korstmos
sen of lichenen zijn ook weinig opval
lende planten, die moeilijk van el
kaar te onderscheiden zijn", zegt
Arjan de Bakker. ..Tbch maken ze een
belangrijk deel uit van de diversiteit
en rijkdom van onze natuur. Alle ge
wone planten met blaadjes en bloe
metjes in ons land omvatten samen
ruim 1400 soorten. Van de korstmos
sen alleen al zijn hier 665 soorten ge
teld.
Na 1970 zijn daarvan honderd soor
ten niet meer aangetroffen, terwijl
men in 1976 constateerde dat op veel
plaatsen in het land slechts enkele
soorten of helemaal geen korstmos
sen meer groeiden. De oorzaak moet
gezocht worden in de verontreiniging
van de lucht, waarschijnlijk vooral
de zwaveldioxide (SOj). Met succes is
toen de alarmklok geluid".
Sindsdien zijn er maatregelen ge
nomen om de uitstoot van SOj te be
perken. Voor het RIN aanleiding om
na te gaan of de beperkingen ook
daadwerkelijk effect hebben gehad
en in welke mate. Dit onderzoek dat
door het RIVM gefinancierd wordt en
samen daarmee wordt uitgevoerd,
concentreert zich op korstmossen die
op bomen groeien, ae zgn. epifytische
korstmossen.
Gedetailleerd onderzoek
Om een relatie te leggen tussen de
mate van luchtverontreiniging en het
voorkomen van korstmossen worden
de korstmoswaarnemingen verricht
in een gebied van 25 tot 30 km rond
om acht meetstations van het Lande
lijk Meetnet Luchtverontreiniging.
Op de meetstations wordt voortdu
rend door het RIVM de samenstelling
van de luèht met zgn. snuffelpalen ge
meten. Elk van de acht gebieden om
vat zo'n 150 boomgroepen van maxi
maal tien bomen. Bij de veldwaarne
mingen passeerden vorig jaar dan
ook ruim 860Ó bomen de revue.
Boomgroepen die één voor één in
het veld opgezocht moeten worden en
nauwkeurig beschreven op het voor
komen van één of meerdere van de
100 epifytische korstmossen die tij
dens het onderzoek werden aange
troffen. Juist de spreiding over het
gehele land leidt tot boeiende conclu
sies.
Uit het onderzoek blijkt overduide
lijk de sterke vooruitgang in het aan
tal korstmossoorten op een bepaalde
Jubilea
Op 1 september zijn de heren A. J.
Bal en L. J. van den Bos 15 jaar lid
van de Bruse gemeenteraad. Op de
zelfde datum is de heer M. J. van de
Velde 12V2 jaar wethouder.
MIDDELBURG
Hondevereniging Walcheren
De hondenvereniging Walcheren
(HOWA) viert op zaterdag 9 septem
ber haar vijfjarige bestaan. Op deze
dag zullen er wedstrijden gegeven
worden in Gedrag, Gehoorzaamheid
en Behendigheid. Over de dag ver
spreid zijn er demonstraties die ver
zorgd worden door de Politiehonden
vereniging, de Jachthondenvereni
ging en Obedience vereniging. Tevens
zijn er informatiestands aanwezig
van de HOWA, de dierenbescherming
en Vogelopvang De Mikke. Mensen
kunnen voor gratis adviezen over hun
hond terecht bij dierenarts Lievense,
's morgens en hondentrimster M.
Hoogeboom, 's middags. De activitei
ten vinden plaats op het terrein bij de
Scandia Sauna te Vlissingen. Aan
vang 10.00 uur.
plaats en ook in de bedekkingsgraad,
wat wil zeggen dat ze er steeas floris-
santer bij komen te staan. Noord-Ne
derland is in het algemeen rijker aan
epifytische korstmossoorten dan het
zuiden. Ook blijken in het noorden de
meeste soorten levenskrachtiger te
zijn en in staat vruchtlichamen te
vormen. Niet alleen de alledaagse
huis-, tuin-, en keukensoorten worden
weer algemener. In het noorden ko
men nu zelfs soorten voor die men in
geen honderd jaar heeft waargeno
men. Alles duidt op de gunstige wer
king van een schonere lucht.
Ammoniak
,,Er is evenwel een complicerende
factor en dat is de ammoniak. Zwa
veldioxide werkt verzurend op de
schors van bomen waardoor deze
minder goed of in het geheel niet ge
schikt meer wordt als groeiplaats
voor korstmossen. Ammoniak kan
die zuurwerking opheffen. Dat werkt
dan ook positief op de terugkeer van
korstmossen, al komen stikstofmin-
nende soorten steeds sterker naar vo
ren. Zuurminnende soorten gaan in
gebieden met veel ammoniak in de
lucht wel achteruit, maar door de al
gemene vooruitgang van de lucht
kwaliteit kunnen de meeste zich el
ders vestigen", zegt drs. De Bakker
die van mening is dat het terugdrin
gen van de ammoniakconcentraties
in de lucht zal leiden tot een beter na
tuurlijk evenwicht.
,,Met ons onderzoek kunnen we
goed aantonen hoe gevoelig bepaalde
organismen zijn voor verstoring van
hun milieu, dat ook ons milieu is.
Maar ook dat de maatregelen tegen
luchtverontreiniging wel degelijk ef
fect sorteren. Bij korstmossen al
thans, zien we dat de negatieve effec-
te van te veel zwaveldioxide in de
lucht toch weer terug te draaien zijn.
Met ons werk geven we politici goede
argumenten in handen om toch voor
al door te gaan met milieubevorde-
rende maatregelen".
ZIERIKZEE - Jaren geleden haalde een Limburgse boer de grote pers
omdat hij beweerde dat hij aan het gedrag van de wijngaardslakken
kon zien hoe de winter zou worden. Als zij in winterrust gaan, graven
zij een kuiltje; daarin gaan ze met de opening van de horen naar boven
liggen. Die opening wordt afgesloten met een dun dekseltje van kalk.
Uit de diepte van het kuiltje en de dikte van het dekseltje kon hij voor
spellen hoe de winter zou worden. Anderen menen dat te kunnen doen
door het gedrag van veldmuizen of mieren... Ook de trek van de vogels
had haar betekenis: 'Trekt voor Michiel (St. Michiel: 29 september) de
vogel niet; Geen winter is nog in 't verschiet'.
Als we september goed gaan be
kijken zal het opvallen dat het
vaak een kleine herhaling is van
hetgeen we in april ook hebben ge
zien: tal van voorjaarsplanten ver
tonen een tweede bloei.
Let maar eens op de dovenetel-
soorten, op de koekoeksbloem en
in de vochtige weiden zelfs op de
dotterbloem. Er zijn er veel meer
en het is leuk daar eens naar te
kijken. Sommige zomerbloemen
houden het tot laat in de herfst
uit. Het mooiste voorbeeld vind ik
de kamperfoelie, waar u begin
september knoppen, bloemen en
onrijpe groene en rijpe vruchten
op vindt en bovendien vruchten
die al door vogels werden bezocht.
Wie eet het vruchtvlees, wie de za
den?
Teunisbloem
De teunisbloem, die al uitge
bloeid leek, begint aan het eind
van zijn bloeiwijze opnieuw. In ju-
li en augustus duurt de bloei van
één bloem van dé teunisbloem zel
den langer dan één etmaal. Hoe is
dat in september? Teunisbloem,
toorts, hondstöhg.. en slangen-
kruid zijn tweejarig. Dat wil zeg
gen, dat ze in het, eerste jaar een
wortelrozet vormen en dat zich dé
bloeistengel pas in het tweede,
jaar ontwikkelt. Na de bloei ster
ven zij (meestal) af. Vooral bij de
teunisbloem zien we nogal eens,>
dat de rozetten al in het eerste jaar
'doorschieten', een bloemstengel
gaan maken. We kennen dit ver
schijnsel ook van cultuurplanten;,
bijvoorbeeld andijvie.
Rozetten vangen weinig wind,
doordat zij zo vlak op de grond
liggen. Dat is in de winter een
voordeel. In september, soms al
eerder, zie we de rozetten dieper
dalen: de hoofdwortel verkort
zich en daardoor wordt het hart
van het rozet omlaag getrokken.
In de duinen worden paden en
ruiterpaden tegenwoordig vaak
bestrooid met 'houtslijpsel'. De
dikke humuslaag die daardoor
ontstaat, biedt grote mqgelijkhe-
den aan zeeraket en blauwe distel.
Vooral de laatste trekt in septem
ber veel vlinders, waaronder de
trekkende distelvlinder. Kijk op
het houtslijpsel ook eens uit naar
een der leukste zwammetjes, het
vogelnestje.
Hop komt nog in bloei evenals
de klimop. Bij de hop hebben we
planten met stamperbloemen
(vrouwelijk) en andere met meel-
draadbloemen (mannelijke). De
wind moet voor het transport van
het stuifmeel zorgen. Klimopbloe-
men hebben meeldraden en stam
pers. Zij lokken tal van insecten,
in het bijzonder veel bloemvlie-
gen. Aan de slootkant barsten de
vruchtdozen van de gele lis open
en de zaden vallen op het water.
Kurkhuidje
Zij drijven op een kurkhuidje,
wat in de loop van de winter ver
teert, waardoor de zaden dan ver
volgens de voedzame bodem van
de sloot bereiken en daar te kun
nen ontkiemen. De bessen van de
lijsterbes waren al rijp in het be
gin van augustus. De merels heb
ben ze, zeker in de steden, intus-
sen al geconsumeerd. Ze doen dat
zo slordig dat een groot deel van
de bessen op de grond terecht
komt. De duindoornbessen zijn
rijp begin september, waarna ze
direct', bezoek krijgen van de
spreeuwen, die zo langerzamer-
hand in hun gespikkelde winter-
kleed komen.
Halverwege de maand kleuren
de bladeren van de linde al geel en
op het eind van september is er al
vrij veel blad gevallen. Datzelfde
geldt voor abeel en berk; de bla
deren van de kastanje en van de
esdoorn verdrogen aan de randen.
Alle bomen nemen hun maatre
gelen om de verdamping te beper
ken als de temperatuur van de bo
dem de opname van vocht door de
wortel gaat belemmeren. Kijk on
der eiken en populieren ook eens
naar afgevallen takjes; beide bo
men passen 'zelfsnoei' toe: zij wer
pen takjes af nadat zij, door het
aanleggen van wondweefsel en het
sluiten van de vaten, deze operatie
heben voorbereid. De weilanden
zitten vol kievitten; de boven-*
grondse leidingen van het lichlnet
lijken notenbalken, waarin de no
ten gevormd worden door de tien
tallen boeren- en huiszwaluwen.
Blijven de zwaluwen laag,
wees voor de winter niet bang".
Arie Heijboer
