Geschiedenis van streekvervoer
in beeld gebracht in fotoboek
Fotopuzzel van
Stad en Lande (15)
Gondelvaart met fraai
verlichte zeilschepen
Baster: Een boeiende stadsgenoot
QS
KOELTECHNIEK
DEURLOO B.V.
4
Commissie
vergadering
grond- en
pachtzaken
Radio
Rijnmond
camping
Haamstede
Vergadering
commissie
openbare
werken
Westerschouwen
RTM-autobnssen op de eilanden
ZIERIKZEE - Fraaie oude autobussen. Vaak gefotografeerd bij een station of ergens
onderweg. Soms me^t chauffeur in uniform ernaast en een andere keer weer met net in
stappende passagiers. Dat is te zien in het fotoboek dat uitgeverij Deboektant op de
markt brengt en waarin met 90 foto's de geschiedenis van het streekvervoer op de
Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden in beeld wordt gebracht. „Het is de bedoeling ge
weest om van elke serie autobussen welke bij de RTM in dienst zijn geweest een foto
te plaatsen. Met name voor wat betreft de series welke voor de Tweede Wereldoorlog
in dienst zijn geweest is dat helaas niet gelukt. Ik hoop toch dat u globaal een beeld
krijgt van de geschiedenis van de autobussen van de Rotterdamsche Tramweg Maat
schappij", aldus auteur B. van der Heiden uit Klaaswaal in zijn voorwoord.
Van der Heiden heeft in het 84 pagi
na's tellende boekwerkje geprobeerd
in woord en beeld alle series RTM-
bussen, te beginnen bij de eerste lijn
dienst in 1923, de revue te laten passe
ren. Daarnaast heeft hij bij de keuze
van de foto's ook gelet op de omge
ving, waarin de bus zich bevindt.
Oorsprong
De Rotterdamsche Tramweg Maat
schappij (RTM) is de voorloper ge
weest van de huidige streekver-
voersmaatschappij Zuid-West Neder
land (ZWN). De RTM werd opgericht
op 12 november 1878 en hield zich on
der bezig met het exploiteren van
paardetramlijnen in onder meer Rot
terdam.
In 1898 werd begonnen niet de ex
ploitatie van stoomtramdiensten
naar de Zuid-Hollandse en Zeeuwse
eilanden. De eerste RTM-autobus-
dienst ging van start op 18 juli 1932.
Dat was de lijn Blaaksedijk-Goid-
schalxoord. Deze lijn werd al snel ge
volgd door de lijn Blaaksedijk-West-
maas, en dat was nog maar het begin.
Vele autobusdiensten zouden nog
volgen.
Functie
In eerste instantie waren de auto
busdiensten bedoeld als aanvulling
op het vervoer per tram. Pas aan het
einde van de dertiger jaren werden
her en der tramlijnen opgeheven en
vervangen door busdiensten. De
Tweede Wereldoorlog bracht hier
weer verandering in. De bussen wer
den weer vervangen door trams.
Op Schouwen-Duiveland bleef de
tram rijden tot de watersnoodramp
in 1953 een einde aan haar bestaan
maakte. Vooral oudere Schouwen-
Duivelanders zullen zich het tram
metje nog levendig herinneren.
Na de ramp werden alle tramlijnen
op Schouwen-Duiveland opgeheven.
Een paar jaar later zette de RTM ook
een punt achter de tramlijnen op Goe-
ree-Overflakkee en in de Hoekse
waard. Op Voorne-Putten tenslotte
duurde het tot 1966 voordat daar de
tramlijnen opgeheven werden. De
RTM hield op dat moment op een
trammaatschappij te zijn. De bus had
alle taken van de tramdiensten over
genomen.
Na de watersnoodramp sloeg rijks
waterstaat de hand aan de ploeg om
te voorkomen dat een dergelijke wa
tersnoodramp Zeeland ooit nog zou
teisteren. Het Deltaplan werd gelan
ceerd en in 1965 werd de Zeelandbrug
in gebruik genomen. In de jaren daar
na kwamen achtereenvolgens Greve-
lingendam en de Brouwersdam ge
reed.
Daarmee werd Schouwen-Duive-
wordt chronologisch te werk gegaan.
De eerste RTM-lijndienstbus was een
Mercedes-Daimler met een carosserie
van Lange Gutzeit. De bus bood
plaats aan 17 passagiers. De bus is
door W. L. Hooghwerff uit Numans-
dorp vereeuwigd en uit die plaat
blijkt nog duidelijk dat de Rotter
damsche Tramweg Maatschappij in
Omsteeks 1951 werd begonnen met
het geven van namen aan het rollend
materieel van de RTM. Ze kregen niet
alleen een naam, maar werden boven
dien gesierd met een bijpassende af
beelding. Volgens auteur Van dei-
Heiden was dat een hobby van de
toenmalige RTM-directeur dr. H. J.
van Zuylen.
,,Het vernoemen van het materieel
gaf de maatschappij grote bekend
heid", aldus Van der Heiden. In het
boek een afbeelding van een reiger
op de flank van een autobus. Naast
dierennamen werden ook plantenna
men gebruikt.
In de vijftiger jaren werd ook wel
gebi-uik gemaakt van een Autobus
Personen Aanhanger. Op die manier
kon de capaciteit van een bus met 28
zitplaatsen vergroot worden. Pas la
ter zouden de harmonicabussen in
zwang komen. Deze beschikten over
Wat en waar?
In samenwerking met de Nieuwsbode
ZIERIKZEE - Eén van de commissies van de Vereniging Stad en Lan
de van Schouwen-Duiveland is de commissie streekkunde. Deze com
missie wil het onderwijs behulpzaam zijn op het gebied van kennis van
de eigen omgeving. In brede zin: ontstaansgeschiedenis, landschap, so
ciale en fysische aardrijkskunde, cultureel erfgoed waaronder streek
taal, enz. (Zie Mededelingenblad nr. 64).
De oplossing van puzzel nr. 14 is:
Middelste gevelsteen van het Ja
gershuis aan de Markt te Brou
wershaven. De andere gevelstenen
zijn van een haas en een jager. Het
Jagershuis dateert van ±1700.
Gevelstenen dienden vroeger als
aanduiding. De betekenis nam
eind 18e eeuw af, naarmate meer
mensen leerden lezen en schrijven
en de huisnummers werden inge
voerd.
De winnaar is Th. M. J. Lodewijk,
Oude Moolweg 6, 4325 EB Renes-
se.
U kunt meedoen met de puzzel
door uw antwoord vóór woensdag
a.s. op te sturen naar; Stad en Lan
de Jubileumfoto, Postbus 135, 4300
AC Zierikzea Zet duidelijk naam,
adres en het nummer van de puz
zel op een voldoende gefrankeerde
envelop. Oplossingen kunnen niet
bij de krant ingeleverd worden.
Onder de goede inzenders wordt
25,- verloot.
Voor het station in Zierikzee staat de schoolbus RTM-28. Links conducteur Kees van der Weele en rechts conducteur
Kees Fierens. De foto dateert vermoedelijk uit 1950 en werd gemaakt door J. Voerman uit Monster.
land uit haar isolement verlost, even
als de andere Zuid-Hollandse en
Zeeuwse eilanden. Het lijnennet van
de RTM werd steeds groter.
Nieuwe bussen werden aangeschaft
en nieuwe lijnen werden geopend.
Uiteindelijk resulteerde de expansie
van de RTM in 1976 in een fusie met
Streekvervoer Walcheren, Stoom
tram Breskens-Maldegem en de
Zeeuws-Vlaamsche Tramweg Maat
schappij. De RTM hield op te bestaan
en de ZWN was een feit.
Tijdsbeeld
In het boek van Van der Heiden
den beginne zowel bus- als tramlijnen
exploiteerde.
In de geschiedenis van de RTM heb
ben heel wat autobus-fabrikanten de
revue gepasseerd. Naast Mercedes-
Benz werd bijvoorbeeld ook gebruik
gemaakt van het Franse De Dion-
Bouton en het Britse Austin.
Het meeste duikt echter het Duitse
merk met de ster op. Met het groeien
van de belangstelling voor de auto
busdiensten groeide ook het formaat
van de autobussen. Terwijl de eerste
bus uit 1923 slechts 17 passagiers kon
vervoeren was er in 1928 al plaats
voor 28 mensen.
65 zitplaatsen en werden op de druk
ke trajecten ingezet. Een foto toont
een harmonicabus in het centrum van
Rotterdam.
Tijdsbeeld
Het feit dat auteur Van der Heiden
niet alleen puur en alleen foto's van
autobussen in het boek heeft opgeno
men, maar ook op de omgeving heeft
gelet maakt het boek RTM-autobus-
sen op de eilanden tot een boeiend
boekje. En wie meer doet dan alleen
plaatjes kijken krijgt een heel aardig
beeld van de ontwikkeling van RTM
tot ZWN.
Zaterdag 26 augustus op Grevelingenmeer
n-3S'Ü
BROUWERSHAVEN - Op de avond van zaterdag- 26
augustus wordt vanuit de jachthaven van Brouwersha
ven een gondelvaart over het Grevelingenmeer gehouden
met verlichte zeilschepen. De vaart begint om ongeveer
21.15 uur.
De gondelvaart wordt georgani
seerd door de Watersportvereniging
Brouwershaven. Al vele jaren hand
haaft deze vereniging de traditie om
aan het eind van het~seizoen een tocht
over de Grevelingen met verlichte
schepen te organiserèn. Booteigena
ren die willen meevaren met de gon
delvaart dienen zich tevoren bij deze
vereniging aan te melden.
Concert
Voorafgaande aan de gondelvaart
BURGH-HAAMSTEDE - De aan
koop van een perceel grond aan de
Rampweg te Renesse van de Stich
ting Renesse komt aan de orde tij
dens de openbare vergadering van de
Westerschouwse commissie grond
en pachtzaken. De vergadering
wordt gehouden op woensdag 23
augustus in het gemeentehuis te
Haamstede. Aanvang 16.30 uur.
Verder komt er onder andere aan de
orde het verzoek tot gebruik van de
voormalige autospuiterij Noordwel-
le, de verkoop van een perceel grond
aan 't Lage Burgh en het aanbod tot
aankoop van een woning aan het
Dorpsplein 18 te Serooskerke, na
taxatie.
BURGH-HAAMSTEDE - De
Radio Rijnmond Camping
Tour doet op vrijdag 25 augus
tus de camping De Duinhoeve
in Burgh-Haamstcde aan.
Hans van Vliet en Pieter Leen
zullen in een rechtstreekse uit
zending van 9.00 tot 12.00 uur
vanaf de camping een luchtig
programma presenteren,
waarin de camping en Schou
wen-Duiveland centraal staan.
Bekende en minder bekende
inwoners van de regio zijn uit
genodigd om het een en ander
te vertellen over de omgeving.
Bekende artiesten, waaronder
de zangeres Imca Marina, zul
len het programma muzikaal
opluisteren.
Alle belangstellenden zijn op
vrijdagochtend 25 augustus
van harte welkom op de cam
ping De Duinhoeve. Jonge Jan
Boeijesweg 62, in Burgh-
Haamstede.
Burgers van Zierikzee
ZIERIKZEE - Beter iets dan niets. Toch blijft het jammer dat het aardig-e
bronzen beeldje dat Braat maakte van dr Job Baster (1711-1775) zo petieterig- is
uitgevallen. De verklaring zal wel zijn dat de te besteden middelen beperkt wa
ren. Het moge zo zijn dat de hooggeleerde en veelzijdige Baster een groter mo
nument waard was geweest maar ook het kleine speelse monumentje dat dank
zij een initiatief van dr C. M. van Hoorn een plaats kreeg in de voormalige
Zonnehof betekent een welverdiend eerbetoon aan de 18de eeuwse Zierikzeese
geneesheer van groot formaat.
Zijn nagedachtenis wordt niet
alleen in stand gehouden door een
groot aantal wetenschappelijke
publicaties maar eveneens door
een zeer curieus buffet dat hij uit
allerhande soorten schelpen en
maritieme flora samenstelde.
Voordat de in de geneeskunde
gepromoveerde Job Baster zich
als medicus vestigde in de stad
waar hij op 2 april 1711 was gebo
ren, had hij een lange studiereis
gemaakt in gezelschap van zijn
vriend dr Meinard van Visvliet,
evenals hijzelf een medicus van
Zeeuwse afkomst. Zij oriënteer
den zich uitvoerig in Frankrijk en
Engeland. Met een schat aan we
tenschappelijke gegevens en boor
devol indrukken keerde het twee
tal naar het vaderland, terug.
Dat de jeugdige Baster zich met
zijn omvangrijke wetenschappe
lijke bagage in het ietwat stille en
afgelegen Zierikzee vestigde en
zich daar kennelijk een mensenle-
venlang heeft thuis gevoeld moet
gezocht worden in het feit dat hij
na zijn studie kon terugkeren naar
zijn geboortestreek. Hij was het
oudste kind van de Zierikzeese
wijnsteker en keurmeester van de
meekrap Adriaan Baster (1684-
1716) en diens echtgenote Maria
van den Houte (1683-1746). Dat wij
over de handel en wandel van Job
Baster zo goed zijn ingelicht is be
halve aan zijn papieren nalaten
schap ook in belangrijke mate te
danken aan de nasporingen die W.
S. S. van Benthem Jutting en C.
M. van Hoorn destijds hebben on
dernomen. Het resultaat van hun
onderzoek werd verwerkt in een
uitvoerige studie; die in 1967 door
het Zeeuwsch Genootschap werd
uitgegeven.
'fhlCllM./
Het is bekend dat Baster in Zie
rikzee een zeer drukke medische
praktijk uitoefende. Dat hij niet
temin kans zag om tot grote we
tenschappelijke activiteiten te ko-
Us)
A (««uw.- '~7>tJLH.
(jt^êi. fkjic£j> CVO
/m trzo^A. ouu ftoMuuJL
cLcu. 0\ixLc-q e,i<j-a^ Jcj>4Lro«-1 o^.
Baster was lid van verschillende geleerde genootschappen; in
werd hij benoemd tot Fellow van de Royal Societyte Londen
1738
men is waarschijnlijk te danken
aan het isolement van het eilande-
lijk bestaan op Schouwen-
Duiveland. Het gemis aan goedé
verbindingen met ,,de wereld bui
ten zijn eiland" compenseerde hij
zoveel mogelijk door een zeer in
tensieve correspondentie met ge
leerde Vjakgenoten in tal van lan
den. Bovendien bouwde hij in de
loop der jaren een buitengewoon
omvangrijke (hand)bibliotheek
op.
De geleerde Baster is populair
geworden door zijn goudvissen-
kweek. In de vijvers van zijn Zon
nehof (een riante tuin met boom
gaard en (thee)koepel) zette hij
Chinese goudvissen uit, die hem
van bevriende zijde in Engeland
waren toegezonden. Deze vissen
waren in ons land toen nog zeer
zeldzaam; op zijn beurt kon
Baster zijn relaties verblijden
met de door hem gekweekte goud
vissen...
Job Baster was ongetwijfeld een
bijzonder boeiende figuur binnen
de Zierikzeese samenleving. Hij
genoot terecht aanzien als be
kwaam arts en gevierd „weten
schapper". Dat ook aan deze ge
leerde en werkzame man van
groot aanzien in binnen- en bui
tenland niets menselijks vreemd
was kan men lezen in de eerder ge
noemde uitgave van Van Benthem
Jutting en Van Hoorn. Zij schrij
ven: „Niettegenstaande Baster in
zijn brieven en publicaties de in
druk maakt van een rustig even
wichtig mens kwamen er toch
blijkbaar af en toe in zijn leven
momenten voor van een zekere be-
wustzijnstoring, welke aan een
soort schemertoestand doet den
ken". Als sterk voorbeeld wordt
een incident beschreven waarbij
Job Baster zijn bezoeker notaris
Johan Smith na een woordenwis
seling met een bijltje of hamertje
op het hoofd sloeg... Het „slacht
offer" was nauwelijks gewond en
kon naar huis lopem'Bèkter daar
entegen was flauw gevallen en
slechts jnet moeite weer bij te
brengen.
Wiebe Keikes
die om 21.15 uur van start gaat zijn
nog verschillende andere dingen te
beleven in Brouwershaven. Om half
negen begint een concert door de
brassband Apollo onder leiding van
dirigent Jaap Knuist. De muziekver
eniging speelt in een muziektent die
wordt geplaatst aan de Haven Zuid
zijde, naast-de oude haven van Brou
wershaven waarin de verlichte sche
pen gereed liggen voor de gondel
vaart.
Terwijl de muziek speelt kunnen
kinderen op het VVV-kantoor aan de
Markt lampions ophalen. Om onge
veer 21.00 uur, na het concert van
Apollo, start dan een rondgang door
de straten van de oude kern van
Brouwershaven door de drumband
van Apollo en de kinderen met hun
brandende lampions.
De rondgang eindigt aan de Loswal
bij de havensluis. Daar beginnen dan
om ongeveer 21.15 uur de verlichte
zeilschepen aan hun gondelvaart.
Vanuit de sluis, die de toegang vormt
tot de Brouwse jachthaven, varen ze
achter elkaar de Grevelingen op om
daar een lang lint van verlichte sche
pen te vormen. De gondelvaart zal
naar verwachting een uur in beslag
nemen.
Advertentie
INSTALLATIEBEDRIJF
SCHUDDEBEURS - TEL. 01110-16255
BURGH-HAAMSTEDE - Het even
tueel nieuw te bouwen brandweer
complex te Haamstede en het bagge
ren van de haven te Burghsluis komt
ter sprake tijdens de openbare verga
dering van dc Westerschouwse com
missie voor openbare werken. Deze
vergadering wordt gehouden op don
derdag 24 augustus in het gemeente
huis tc Westerschouwen en begint om
19.30 uur.
Andere agendapunten zijn het
woonrijp maken van het plan Zand
weg te Haamstede, de verkeerssitua
tie Hogeweg en Hogczoom tc Haam
stede, het verkeerstelpunt Hogeweg
te Haamstede, de transportmiddelen
van de plantsoenendienst en de afwa
tering Badresidentie.
mmm
