Boeren in verzet
Boerenprotest in Den Haag hoogtepunt
in verontwaardiging onder agrariërs
Braks doet
boeren zijn
Boeren
protesteren al
jaren tegen
EG-beleid
geen toezeggingen:
teleurgesteld
6
„De laatste rit voordat ik in de bijstand zit
DEN HAAG - „Iedere keer als mijn vrouw en ik ons bukken bij het aardappelen sor
teren om er een op te rapen, kost dat ons een paar centen". De verzuchting komt van
een Zeeuwse akkerbouwer op leeftijd. Waarschijnlijk voor het eerst van zijn leven doet
hij mee aan een demonstratie. Georganiseerd door de provinciale landbouworganisa
ties. Hij houdt zich, wat afzijdig, aan de spelregels van de organisaties. De akkerbou
wers die woensdagmorgen al vroeg het ministerie van landbouw en visserij aan de Be-
zuidenhoutseweg volledig hebben geblokkeerd met hun trekkers doen dat niet. Buiten
de organisatie om zijn zij onder meer uit Friesland en Groningen in het holst van de
nacht naar Den Haag gereden.
De trekkers vervoeren zij op diep-
laders en containerbakken. Hun leu
zen zijn duidelijk. ,,De boeren ver
rekken, Braks moet vertrekken" en
„met deze prijzen kunnen wij geen
boer blijven". Slogans als „van de
centen van de boeren gaan de heren
naar de hoeren" en „de laatste rit
voor ik in de bijstand zit" krijgen
ook veel bijval.
Ambtenaren staan de actie in een
koud en nat Den Haag wat verbaasd
gade te slaan. Aanvankelijk vinden
sommigen het spektakel nog wel aar
dig, maar tegen elf uur zijn de mees
ten afgedropen. „Van werken komt
toch niets meer, ik ga maar naar
huis". Zo luidt het ambtelijk oordeel.
De actievoerders hebben inmiddels
de vergadering van het Landbouw
schap in het gebouw van de Sociaal-
Economische Raad, even verder aan
de Bezuidenhoutseweg, onmogelijk
gemaakt. Met behulp van een mega
foon heeft voorzitter Gerard Doorn
bos nog wel een dringend beroep ge
daan op de paar honderd aanwezige
boeren de vergadering door te kun
nen laten gaan. Het bestuur kan dan
zijn standpunt bepalen.
Hoongelach en gejoel zijn zijn deel.
De boeren juichen voor hun collega
Perk uit Groningen. Die roept dat het
te laat is als het bestuur zijn stand
punt nu nog moet bepalen. Het is dui
delijk hoe de zaken liggen, het be
stuur moet bij minister Braks eisen
op tafel leggen.
Gedreven
Gedreven en met vakmanschap be
speelt Perk „zijn" achterban, beter
dan Doornbos. Maar voor hem is het
dan ook al de tweede keer dat hij in
het SER-gebouw actie voert. Daar
van heeft hij geleerd. Zo heeft hij de
beschikking over een prima werken
de megafoon. Als Doornbos de verga
dering heeft afgeblazen, blijven de
boeren geruime tijd hangen. Nie
mand lijkt nog te weten wat er moet
gebeuren. Later voegen zij zich bij
collega'a die zijn gekomen voor de ge
organiseerde actie. Die voelen er
niets voor om te gaan staan blauw
bekken op het Malieveld in afwach
ting van de voormannen. Op dat Ma
lieveld, dat veel van zijn vroegere
charme heeft verloren nu er wordt ge
werkt aan een ondergrondse parkeer
garage, speelt een bandje een verlo
ren wedstrijd.
Om half twee staan de bijna 200
trekkers die uit Zoetermeer zijn ge
komen vier, vijf rijen dik op de Be
zuidenhoutseweg. Een van de toekij
kende boeren verwijt zichzelf dat hij
ook niet met de trekker is gekomen.
De actievoerders lijken de organisa
tie op dat moment duidelijk in han
den te hebben. Zij willen hun voor
mannen echter niet geheel voor schut
laten staan en gaan met Doornbos en
de zijnen voorop naar het Malieveld.
De meesten gaan te voet. Hooguit
vijftien trekkers rijden mee, de rest
houdt het ministerie omsingeld.
Doornbos houdt een korte rede. Hij
krijgt de handen nauwelijks op el
kaar. De oproep van de organisatie te
rug te keren naar huis vindt geen
weerklank. Den Haag, de ministèren
de politiek zullen weten dat de boe
ren er zijn. Zij gaan over de rijweg te
rug naar het ministerie. Een taxi
chauffeur die het waagt tegen de
stoet in te rijden, krijgt het aan de
stok met tientallen boeren. Enkele
anderen weten ternauwernood te
voorkomen dat de taxi, een grote
„Amerikaan", op zijn kant gaat.
Tferug bij het ministerie besluiten
de boeren naar het Binnenhof te
gaan. De in groten getale aanwezige,
maar zich afzijdig houdende politie
kan niets anders doen dan de stoet
begeleiden. Even dreigt het bij aan
komst op het Binnenhof uit te hand
te lopen. De politie wil de vijftien
meegereden trekkers niet op het Bin
nenhof hebben. Zij heeft onder de
grote poort aan de kant van het plein
met een politiewagen haar eigen
blokkade. Als een aantal demon
stranten de wagen probeert weg te
krijgen, grijpen politiemensen naai
de wapenstok en delen enkele rake
klappen uit. Andere boeren schudden
afkeurend het hoofd. „Dit was de be
doeling niet". Na deze uitlaadklep
voor de door sommigen al jarenlang
opgekropte woede over het Europees
en nationaal landbouwbeleid gaat
een aantal boeren voor de laatste
keer terug naar het minsterie. Ande
ren houden het voor gezien, gaan
naar huis of duiken een van de eet- en
drinkgelegenheden aan het Plein in.
Koortachtig overleg binnen de drie
landbouworganisaties en tussen deze
en de minister leidt uiteindelijk tot
de bereidheid van de boeren de blok
kade op te heffen. Zij willen hun
voormannen een kans geven minister
Braks de petitie aan te bieden in zijn
eigen omgeving, zoals de bewinds
man eist.
De trekkers maken plaats voor
dranghekken maar blijven wel naast
de poort naar het centrale binnen
plein van het ministerie staan.
„Zij hadden ze beter kunnen laten
staan, die dranghekken lopen ze zo
omver", oordeelt een politieman.
Even dreigt het uit de hand te lo
pen. Een ongeduldig geworden ak
kerbouwer rijdt zijn trekker weer in
de poort. Politiemensen zien de onge
lijke strijd in en stuiven uiteen. Kort
daarna rijdt de auto met Braks - mo
toragenten met gillende sirene er
voor en achter - de binnenplaats van
het ministerie op.
Op het gezicht van Braks, die in de
loop der jaren al heel wat zalen met
boze boeren „plat" heeft gekregen,
is nu de spanning af te lezen. Hij
wordt net als de korte tijd later aan
komende kleine delegatie van het
Landbouwschap snel zijn eigen mi
nisterie binnengewerkt.
Het antwoord dat hij na de aan-
biedng van de petitie geeft, is voor
Doornbos aanvankelijk onvoldoende.
De minister wil niet wijken. Van het
regulier overleg dat eerder op de mid
dag zou worden gehouden, kan geen
sprake zijn. Aan Doornbos de moei
lijke taak om dat vanaf het balkon
van het ministerie te vertellen aan de
paar honderd nog wachtende boeren.
Hij kan zich nauwelijks verstaan
baar maken. Allerlei projectielen
gaan zijn kant uit, maar raken hem
niet (in tegenstelling tot 's middags
op het Malieveld, toen een ei hem
trof). Als Braks en Doornbos daarna
in de hal journalisten te woord staan
komt een van de actieleiders de drie
voorzitters van de akkérbouwcom-
missies van de landbouworganisaties
vragen de laatste demonstranten te
bewegen naar huis te gaan.
„In jullie hebben zij nog vertrou
wen". Wanneer hij voorzitter Joris
Schouten van de Katholieke Neder
landse Boeren- en Tuindersbond ziet
staan, kan hij zich niet inhouden.
„Het valt mij zwaar tegen, u hebben
we de hele dag niet gezien". Schouten
zegt het verwijt voor kennisgeving
aan te nemen. Terwijl hij er nog wat
over namoppert, vertrekken de laat
ste demonstranten.
DEN HAAG - Minister Braks heeft
het Landbouwschap geen toezeggin
gen gedaan. Ook wilde hij niet met
het Landbouwschap in overleg. Het
schap heeft teleurgesteld gereageerd
en blijft bij de minister aandringen
op zo'n overleg. Het regulier overleg,
dat voor woensdag stond gepland,
gaat niet door. Door de actie heeft
Braks zich daarop niet kunnen voor
bereiden.
Dat geldt ook voor zijn ambtena
ren, die het gebouw niet inkonden.
Het wachten is op het volgend regu
lier overleg. Braks zei begrip te heb
ben voor de trekkerestafette. Voor de
acties woensdag had hij geen goed
woord over. Even voor half zes 's mid-
ZIERIKZEE - Het landbouwbeleid
van de Europese Gemeenschap
vormt al jaren het mikpunt van felle
protesten van de Nederlandse boe
ren. Soms werd daarbij zelfs samen
gewerkt met collega's uit het buiten
land, zoals in maart 1984.
Tientallen Nederlandse en West-
duitse boeren bezetten toen de grens
overgang bij Bergh-autoweg. Voorzit
ter Schouten van de centrale land
bouworganisatie sprak toen de vrees
uit dat „duizenden agrariërs het fail
lissement ingejaagd" zouden worden
door de bezuinigingsmaatregelen van
de EG.
Ook demonstratieve tractoroptoch
ten van boze boeren zijn niets nieuws.
Tot deze vorm van actievoeren werd
in april 1985 al besloten door Friese
boeren.
Harde acties, zoals het leggen van
gierwagens op de openbare weg, zijn
door de landbouworganisaties altijd
afgewezen.
dags overhandigde voorzitter Doorn
bos van het Landbouwschap de peti
tie aan Braks. Doornbos zei bij die
gelegenheid verdere prijsdaling niet
aanvaardbaar te vinden. Ook wil de
georganiseerde landbouw van Braks
de zekerheid dat overleg over het mi
lieubeleid mogelijk is. Minister
Braks zei dat de akkerbouw moet
worden geholpen. Hij erkende dat de
sector in moeilijkheden verkeert en
dat dat zo niet door kan gaan. Braks
zei de akkerbouw zo goed mogelijk te
ondersteunen uit bestaande midde
len. Maar voor het Landbouwschap
waren de toezeggingen van de minis
ter volstrekt onvoldoende. Tegen zés
uur waren de meeste boeren uit Den
Haag op weg naar huis.
L. J. van Gastel: „We zijn in de steek gelaten
'tel beklimt als het tijdstip van ver
trek nadert de achterlader van één
van de tractoren. Onder de nodige hi
lariteit en waarschuwende uitroepen
- Kijk maar uit dat je d'r niet af don
dert - begint Van Gastel aan zijn toe
spraak. Hij heeft geen megafoon no
dig.
Van Gastel herhaalt nog eens wat
de boeren willen: een eind aan de
prijsverlaging, nationale stimule
ringsmaatregelen en geen dictaten,
maar redelijke milieu-afspraken.
Van Gastel roept de actievoerende
boeren op om toch vooral hun ver
stand te gebruiken. Hoe boos ze ook
zijn. Later zal blijken dat hij toch niet
kan voorkomen dat er op de Grevelin-
gendam een blokkade plaatsvindt.
Ook nationaal blijkt woensdag dat
dé organisatoren van de actie hun
greep op die actie verliezen. Boze
boeren blokkeren urenlang alle toe
gangen van het ministerie van land
bouw en visserij en pas tegen vieren
wordt die blokkade opgeheven.
Effect
Wat de effecten van de actie zijn
dient nog afgewacht te worden. Met
de bezetting van het VVD-bureau aan
de Koninginnegracht in Den Haag
hebben de boeren in ieder geval een
gesprek met VVD-fractievoorzitter J.
Voorhoeve weten te bewerkstelligen.
En G. Doornbos, voorzitter van het
Landbouwschap heeft zich inmiddels
ook achter de boeren opgesteld.
Hij stelde woensdagmiddag dat de
Geen echt verbitterde stemming op
het Havenplein onder de actievoe
rende boeren. Wel allerlei leuzen en
verwensingen aan het adres van
landbouwminister Brakswaaron
der onder andere de waarschuwing
dat de minister maar beter weg kan
kruipen voordat men hem komt ver
zuipen. Anderen illustreerden hun
ongenoegen met de op een jute zak
geschilderde mededeling 'Ik baal'.
Weer een ander loopt rond met een
(stevige) strop om de nek.
ZIERIKZEE - „We willen niet de
monstreren, maar we moeten demon
streren. De nood is hoog". Dat stelde
ZLM-kr ingvoorzitter L. J. van Gastel
in zijn toespraak tot de naar schat
ting 100 boeren die dinsdagochtend
naar het Havenplein in Zierikzee wa
ren gekomen om hun ongenoegen
over het beleid van landbouwmi
nister Braks te laten blijken.
De Schouwse boeren kwamen dins
dag naar het Havenplein in Zierikzee
om hun steentje bij te dragen aan de
landelijke protestactie tegen Braks'
beleid en het beleid zoals dat in Brus
sel wordt uitgestippeld. De actiebe
reidheid onder de boeren is groot.
Van overal op Schouwen-Duiveland
zijn ze naar Zierikzee gekomen. Hun
tractoren bijna zonder uitzondering
voorzien van leuzen. Leuzen die er
niet om liegen. Braks lijkt niet popu
lair, maar ook in Brussel kunnen ze
beter geen Schouwse boéren op de
koffie krijgen.
Galgehumor
Mensen van de organisatie probe
ren een overzicht te krijgen van de si
tuatie. Her en der staan groepjes boe
ren. De sfeer is redelijk ontspannen.
Maar tegelijkertijd is het duidelijk
dat het de boeren ernst is. Op het eer
ste gezicht lijkt het allemaal heel ge
zellig, maar er is toch ook een zekere
galgehumor te bespeuren.
Eén van de jonge boeren loopt rond
met een strop om de nek.. Een ander
heeft zich gehuld in een jute baal met
het toepasselijke en tegelijkertijd al
leszeggende opschrift 'Ik baal'.
In de discussies tussen de boeren
onderling wordt weinig heel gelaten
van de Brusselse prijzenpolitiek en
worden schampere opmerkingen
naar het hoofd van Braks geslingerd.
De opmerking dat er toch voor een
aardig kapitaaltje aan tractoren op
het Havenplein staat levert de opmer
king op: „Je ziet toch zeker wel dat ze
met hun neus naar de bank staan".
Eisen
ZLM-kringvoorzitter L. J. van Gas-
Braks zelf geeft echter geen krimp.
Hij wil de petitie waarin de eisen van
de boeren verwoord worden niet eer
der in ontvangst nemen dan na ophef
fing van de blokkade van zijn minis
terie. Uiteindelijk wordt besloten de
blokkade op te heffen. Tussen de dui
zend en vijftienhonderd boeren heb
ben voor het Binnenhof gedemon
streerd.
eisen van de boeren gerechtvaardigd
zijn en gaf als zijn mening te kennen
dat minister Braks deze eisen in
Brussel onverkort moet verdedigen.
Geen dure geluidsinstallaties, geen
fraai spreekgestoelte. ZLM-kring
voorzitter L. J. van Gastel houdt een
gloedvol betoog tegen de actievoe
rende boeren, staande op de achterla
der van één van de vele tractoren op
het Havenplein. Het kladje van de
toespraak in zijn ene en de koker met
daarin het eisenpakket in de andere
hand. (Foto's: Joop van Houdt).
