de architect
„Je bent eigenlijk andermans smaak aan het
Een dag op stap met
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Maandag 19 september 1988 Nr. 24407
NIEUWERKERK - „Mijn
vader was aannemer en ik
was eigenlijk
voorbestemd om het
bedrijf op een goed
moment over te nemen.
Maar ik heb me altijd
meer aangetrokken
gevoeld tot het
ontwerpen". Aan het
woord is P. Tieleman uit
Nieuwerkerk. Twintig
jaar geleden begon hij
voor ziehzelf en in die tijd
heeft hij heel wat ups en
downs meegemaakt in
zijn beroep. Een beroep
dat de uitoefenaar ervan
vroeger onmiddellijk deed
belanden in de schare van
notabelen. Een heel oud
beroep ook. Een dag op
stap met een architect.
Wie Nieuwerkerk binnenrijdt wordt
verschillende malen attent gemaakt
op het bestaan van bureau
Tieleman. Het is ook vrijwel de
enige reclame die hij voor z'n
bureau maakt. .Adverteren heeft
niet zoveel zin", aldus Tieleman. Je
moet het toch hebben van de mond-
op-mond reclame". Tieleman heeft
alweer een aantal jaren geleden zijn
intrek genomen in een fraai kantoor
aan de Esdoornstraat. Binnen valt
de mengeling tussen oud en nieuw
onmiddellijk op. In de efficiënt
ingerichte ruimte onder andere een
oud eikehouten notarisbureau.
,,Daar zaten ze vroeger met z'n
tweeën aan", aldus Tieleman. Op de
voordeur van het kantoor het
handelsmerk van bureau Tieleman:
een deurklopper in de vorm van een
specht. „Dat is eigenlijk mijn
relatiegeschenk aan klanten waar
ik een huis voor ontworpen heb.
Mits het bij het huis past
natuurlijk".
Tieleman begon in 1968 na een
opleiding aan de academie voor
beeldende kunst een eigen
architectenbureau. „Een
eenmansbedrijf. Ik ben met twee
opdrachten in Rotterdam begonnen.
In het begin viel het niet mee om
aan werk te komen en voor mij was
het wel een geruststellende
gedachte dat ik altijd nog terug kon
naar het aannemersbedrijf van mijn
vader". In de zeventiger jaren, vaak
betiteld als de tijd waarin de
bomen tot in de hemel groeiden,
maakte het bedrijf van Tieleman
een flinke groei door. „Op gegeven
moment had ik vijf mensen in
dienst. Later is dat weer afgezakt
en nu heb ik één persoon in vaste
dienst. Verder werken er ook een
paar part-timers voor het bureau",
aldus Tieleman.
Hij stelt dat je voor het vak van
architect wel een zeker tekentalent
moet hebben. „Technisch tekenen is
weer heel iets anders, maar vooral
als je met ontwerpen bezig bent is
creativiteit heel belangrijk", aldus
Tieleman. „In de zeventigerjaren,
toen het bedrijf zo hard gegroeid
was, voelde ik me vaak meer
zakenman dan architect. En daar
wen je wel aan, maar ik zit toch het
liefst zelf achter de tekentafel".
Overigens wilde Tieleman zich
eigenlijk specialiseren in de
binnenhuisarchitectuur. „Daar is de
markt hier gewoon te klein voor.
Maar als de klant het wil teken ik
ook interieurs", stelt Tieleman. Hij
legt uit dat je als architect in
principe op verschillende manieren
de belangen van de klanten
behartigt. In de eerste plaats door
hun woonwensen te vertalen in een
ontwerp dat aan alle eisen des tijds
(en des gemeentes) voldoet. Maar
daar houdt het niet mee op. De
architect zoekt ook contact met
aannemers en houdt toezicht op het
werk als dat eenmaal gestart is.
Voordat er een ontwerp van een
huis kant en klaar is is daar heel
wat aan vooraf gegaan. „Eerst ga je
als architect met de klant praten. Ik
zoek de mensen het liefst thuis op
omdat je dan kunt zien hoe men nu
woont. En dan kunnen ze wel
zeggen dat ik niet teveel naar de
meubels moet kijken omdat die oud
zijn, maar ondanks dat heb ik na
zo'n eerste bezoek toch een aardig
idee van wat die mensen mooi
vinden. Je moét daar ook een
bepaalde feeling voor hebben",
aldus Tieleman. Hij stelt dat zijn
feeling hem praktisch nooit
bedriegt. ,,lk heb het nog nooit
gehad dat ik er echt falikant naast
zat", aldus de architect. ,,In de regel
zit ik wel op het goede spoor".
Tieleman omschrijft zichzelf als een
tolk met een tekenpen. „Je vertaalt
de wensen en ideeën van de klant in
een ontwerp. Dat ontwerp is dan
het uitgangspunt. Want er wordt
vaak wel een en ander aan
veranderd in de loop van het
proces
Tieleman stelt dat mensen soms met
ideeën komen die praktisch niet
uitvoerbaar zijn. Het komt ook voor
dat mensen bepaalde wensen
hebben die niet te realiseren zijn
omdat dat in strijd zou zijn met de
vigerende bouwverordeningen.
Volgende stap in het proces van
tekenpapier tot gerieflijke woning
is het opnieuw praten met de klant.
Met het schetsplan onder
handbereik. „Dan maak je daarna
een definitief plan. Dat plan gaat
naar de gemeente en wordt dan
bekeken door de
welstandscommissie. Als die
akkoord gaat kun je gaan werken
aan je bestektekening. Dat is een
globale omschrijving van de
technische details van de bouw".
Tieleman beaamt dat je als
architect te maken hebt met een
grote hoeveelheid regels en
voorschriften. Hij ervaart dat echter
niet als een sta-in-de-weg voor zijn
creativiteit.
Eén van de meest voorkomende
misverstanden rond het beroep
architect is volgens Tieleman het
idee dat een architect alleen maar
complete huizen zou ontwerpen.
„Wat dat betreft is er bij veel
mensen toch een zekere
drempelvrees. Maar een architect
kun je ook in de arm nemen voor
bijvoorbeeld een simpel
dakkapelletje of de aanbouw van
een keuken. En voor die kleine
dingen is het echt niet zo duur
hoor". Daar komt bij dat het advies
van een vakman, en dat kan een
architect zijn, kan voorkomen dat
de doe-hct-zeiver moeilijk te
herstellen fouten maakt. „Er zijn
mensen die dragende muren
wegslopen. En dat is natuurlijk niet
zo best voor je huis", aldus
Tieleman.
Een ander facet van het
architectenvak is de restauratie.
„Dat vind ik eigenlijk nog het
mooist om te doen", aldus Tieleman.
„Aan de ene kant ben je bij
restauratie wel aan een heleboel
dingen gebonden maar op de een of
andere manier vind ik het toch heel
boeiend om me daar in te
verdiepen". Op de vraag wat in dat
opzicht zijn mooiste karwei is
geweest antwoordt Tieleman na
enig nadenken: „Een kantoor in
Middelburg. Dat was gevestigd in
een heel oud pand en de buitenkant
moest helemaal onaangetast
blijven, maar het interieur moest
wel gemoderniseerd worden. En dan
moet het een vloeiend overgaan in
het ander. Je zoekt naar een
symbiose". Als architect loop je
volgens Tieleman met andere ogen
door een straat dan de doorsnee
voorbijganger. En zie je ook dat de
symbiose waar hij het over heeft
lang niet altijd bereikt wordt. „Nee,
er zijn voorbeelden genoeg te
noemen van hoe het niet moet.
Maar ik heb wel de indruk dat men
vooral de laatste jaren steeds
voorzichtiger is geworden met
monumenten en hun omgeving",
aldus Tieleman. Nederland is in
zijn ogen een heel geordend land,
hetgeen zich ook uit in de
architectuur. „In bijvoorbeeld
België is men veel vrijer. Daar
hebben ze bijvoorbeeld geen
binding aan de rooilijn en dat is
iets waar hier in Nederland wel
heel strak de hand aan gehouden
wordt. De manier waarop ze in
België bouwen is veel rommeliger,
maar dat heeft wel een zekere
charme. Ik vind veel
nieuwbouwwijken in Nederland
voorbeelden van fantasieloosheid.
Er wordt veel te strak gebouwd.
Veel te veel in rijtjes, al moet ik
zeggen dat er de laatste tijd ook wel
leukere nieuwbouwwijken worden
gebouwd", aldus Tieleman.
Experimentele woonvormen zoals
de bolwoningen en paalwoning die
bijvoorbeeld in Rotterdam te
vinden zijn trekken Tieleman niet
zo. „Ik denk ook dat zoiets op
Schouwen-Duiveland helemaal niet
kan. Het oude Zeeuwse dorp moet
gerespecteerd worden".
Voor wat betreft de bouw van
bungalowparken is er volgens
Tieleman in de architectuur veel
veranderd. „Zoiets als Port Zélande
zou ik toch graag nog ooit eens
willen ontwerpen. Dat is een soort
droom. Een uitdaging ook. Maar
tegelijkertijd zou ik er ook wel een
beetje angstig voor zijn om aan een
dergelijk groot project te beginnen".
Hoewel in mindere mate dan in
bijvoorbeeld de kleding is in de
architectuur ook sprake van mode,
of zo men wil stromingen. In de
dagen van weleer waren deze
duidelijk omschreven en hadden
ieder hun eigen kenmerken. De
Romaanse bouwstijl kpnmerkte zich
door de rondbogen. De gothiek is
gemakkelijk te herkennen aan de
spitsbogen terwijl elegance weer
een duidelijk kenmerk is van de
Renaissance. En wie een ruimte
betreedt die bijna overdadig
versierd is met tierelantijnen en
ornamenten weet onmiddellijk dat
de ruimte in kwestie uit het Rococo-
tijdperk stamt. Tegenwoordig liggen
de kenmerken wat minder
duidelijk. Tieleman stelt dat vooral
bij de inrichting van huizen vaak
sprake is van modegrillen. „Er is
een tijd geweest dat wanden en
plafonds in alle mogelijke kleuren
geschilderd werden. De
doorzonwoning is ook een voorbeeld
van een mode. Het is leuk, maar je
hebt als bewoner weinig privacy
omdat voorbijgangers dwars door je
kamer kijken. Tegenwoordig zie je
weer veel 1-vormige of z-vormige
kamers. En neem bijvoorbeeld de
open keuken. Op zich leuk, maar
als je de afzuigkap in de
keukenaanzet zuig je behalve de
kookluchtjes ook de warmte uit je
kamer".
Geen mode, maar wel ontwikkeling
is te bespeuren op het gebied van
materiaalgebruik. Het gebruik van
kunststof in de bouw neemt hand
over hand toe. Het roestvrijstalen
aanrechtblad wordt langzaam maar
zeker verdrongen door de kunststof
exemplaren. Het kunststof kozijn is
in opmars en dakkapellen kunnen
compleet besteld worden. En op vrij
simpele wijze ingebouwd. Isolatie
van woningen is tegenwoordig
belangrijk en die hang naar
besparen legt de architect wel
degelijk beperkingen op. Tieleman:
„Een open kap-constructie, zoals
hier in dit kantoor, is mooi maar
het kost je wel geld. Want je
warmte vliegt weg. Kijk, in de
zeventiger jaren was het
energieverbruik niet belangrijk. Nu
wel. Het is ook opvallend dat je
tegenwoordig weer steeds kleinere
ramen ziet bijvoorbeeld".
„Het ideale huis? Dat bestaat niet.
Dat is echt voor iedereen weer
verschillend", aldus Tieleman. De
één wil vooral ruimte. De ander wil
vooral luxe. En een derde geeft weer
de hoogste prioriteit aan
gezelligheid. Tieleman stelt dat de
woonomgeving vóór de mens heel
belangrijk is. „Maar je ziet ook dat
de ene bewoner van een huurwoning
zegt van 'Wat zou ik me druk
maken, het is toch niet van mij'
terwijl de ander van een huurhuis
een heel eigen plekje maakt. Als
architect doe je in principe wat de
klant wil. Natuurlijk is dat niet
altijd je eigen smaak maar je kunt
gewoon niet jouw smaak aan een
ander opdringen. En het is nooit zo
extreem dat je tekeningen maakt
van een huis waar je zelf nooit van
z'n leven in zou willen wonen".
Architect is naast een vrij beroep en
een volgens Tieleman erg mooi
beroep ook een beroep waarin veel
beunhazerij voorkomt. „Architect is
geen wettelijk beschermd beroep.
De bonden zijn nu zover dat de
naam architect beschermd is. Je
mag je niet zomaar meer architect
noemen maar je moet aan een
aantal eisen voldoen. Maar in feite
is dat niet afdoende want dat
weerhoudt niemand ervan om een
architectenbureau op te zetten onder
de naam tekenbureau". Uiteraard
heeft Tieleman concurrentie van de
beunhazen. Maar, ook tussen de
'erkende' architecten onderling is de
nodige concurrentiestrijd. Tieleman
heeft daar op zich niet zoveel
problemen mee. Wat hem wel in
hoge mate hindert is het slag
architecten dat zijn klanten een
worst voorhoudt om toch maar
vooral de eigen beurs te spekken.
Architecten die bijvoorbeeld een
compleet huis voor een bepaalde,
lage, prijs aanbieden. Waarbij later
blijkt dat men nog een heleboel
kosten moet maken om het huis
echt naar de zin te maken. „Ik heb
liever dat de klant zich van te voren
rot schrikt. Want dan weet men wel
waar men aan toe is", aldus
Tieleman. Hij stelt dat goede
voorlichting vooraf erg belangrijk
is. „Zeker hier op Schouwen-
Duiveland kun je je als architect
niet permitteren om slecht werk af
te leveren". Tieleman doelt met die
uitspraak op het feit dat niet alleen
positieve uitlatingen snel de ronde
doen. Negatieve verhalen worden zo
mogelijk nog sneller verspreid. „En
daarmee word je naam verpest, en
krijgt ook de architectenwereld in
het algemeen een knauw".
Architect is bepaald geen beroep
dat tussen 9.00 en 17.00 uur
uitgeoefend kan worden. „Nee,
want je gaat vaak bij mensen langs
en dat moet in de avonduren
gebeuren. Verder is het ook
belangrijk dat je op de hoogte blijft
van de nieuwe ontwikkelingen op je
vakgebied. Want er zijn vooral op
technisch gebied veel
ontwikkelingen". Wat te denken
bijvoorbeeld van draadloze
afstandsbediening voor de
verlichting! Het lijkt
onwaarschijnlijk maar is niettemin
technisch haalbaar. Evenals
trouwens het centrale
stofzuigersysteem. „Dat heb ik ook
al een paar keer in ontwerpen
verwerkt. Het houdt in dat je in
elke ruimte een aansluitpunt hebt
waar je alleen maar een
stofzuigerslang^n hoeft te steken.
Niet meer sjouwen met een zware
stofzuiger. Je hoeft alleen maar een
slang mee te nemen"
Hoewel de kunststof steeds verder
oprukt werkt Tieleman toch het
liefst met natuurlijke materialen.
En het blijkt dat natuurlijk
materiaal en moderne techniek ook
heel goed samen kunnen gaan. Een
stenen vloer bijvoorbeeld wordt
heel wat aangenamer als men er
vloerverwarming in bouwt. „Maar
daar hangt natuurlijk wel een
stevig prijskaartje aan", haast
Tieleman zich te verklaren. Na
twintig jaar is hij het nog lang niet
zat. „Ik blijf het gewoon een mooi
beroep vinden".
Tbkst: Piet Kleemans
Foto: Johan Junior
