'De gewone dagelijkse dingen zijn
net zo belangrijk als medicijnen'
Bruse gloeikopmotor uit 1926
in Vlaardingse visserijmuseum
J ongereninstellingen
willen samenwerking
Twee gewonden bij
kop/staart-botsing
streeknieuws
4
Ruiten
kleuterschool
vernield
Afgestaan door machinefabriek Padmos bv
BRUINISSE - Sinds enkele dagen staat in de hal van het visserijmuseum te Vlaar-
dingen een Kromhout ééncylinder gloeikopmotor uit 1926. Het apparaat werd aan het
museum in bruikleen afgestaan door de Bruse machinefabriek Padmos bv die ook een
vestiging heeft in Stellendam.
De Kromhout ééncylinder gloeikopmotor uit 1926 die Padmos uit Bruinisse in bruikleen gaf aan het visserijmuseum
te Vlaardingen.
Brief aan gedeputeerde staten Zeeland
ZIERIKZEE - Een zevental jeugd- en jongereninstellingen heeft gedepu
teerde staten van Zeeland schriftelijk medegedeeld dat zij van plan zijn om
met ingang van januari 1990 als federatie samen te gaan.
NIEUWERKERK - Bij een kop/staart-botsing na
bij de verkeerslichten in de Rijksweg N-59 bij Nieu-
werkerk zijn twee mensen zodanig verwond dat ze
moesten worden overgebracht naar het Rode Kruis-
ziekenhuis te Zierikzee.
De aanrijding gebeurde woens
dagmorgen om ongeveer 10.20 uur.
Vanuit de richting Zierikzee reed
een lange rij auto's over de Rijks
weg N-59 in de richting Bruinisse.
Volgens de rijkspolitie ging het
bijna om een file Toen men weer
in beweging kwam, na gewacht te
hebben voor het rode verkeers
licht bij Nieuwerkerk, begon P. L.
uit Rotterdam met zijn personen
auto om een onbekend gebleven
reden opnieuw te remmen. H. K.
uit Willemstad die, eveneens met
een personenauto, achter hem reed
reageerde nog op tijd door ook te
remmen. Maar C. A. D. uit Vlissin-
gen die daarachter reed had de
remmanoeuvres niet tijdig in de
gaten. Hij botste op zijn voorgan
ger die doorschoot tegen de auto
van P, L.
Weggesleept
De botsing kwam zo hard aan
dat twee personenauto's moesten
worden weggesleept omdat ze niet
meer konden rijden. Het waren de
voertuigen van C. A. D. uit Vlis-
singen en H. K. uit Willemstad.
Zij werden respectievelijk aan de
voor- en de voor- en achterzijde be
schadigd.
In allebei de auto's zat een pas
sagier die bij de aanrijding zoda
nige verwondingen opliep dat op
name in het Zierikzeese Rode
Kruisziekenhuis nodig bleek. P.
L. uit Rotterdam kwam er het
beste af. Zijn auto werd aan de
achterzijde beschadigd maar kon
nog wel op eigen kracht voortrij
den.
De zeven jongerenorganisaties, te
weten de Provinciaal Hervormde
Jeugdraad, het Diocesaans Instituut
voor Jeugd- en Jongerenwerk, de Ka
tholieke Plattelands Jongeren, de
Stichting Overleg Kindercentra Zee
land, Scouting Zeeland, de Zeeuwse
Organisatie ter Ondersteuning van
het Sociaal Cultureel Werk en het
Zeeuws Servicebureau voor Jeugd-
en Jongerenwerk willen door deze sa
menwerking een grotere doelmatig
heid bewerkstelligen, overlappingen
voorkomen en mogelijke leemten in
het jeugd- en jongerenwerk in Zee
land opvullen.
Die samenwerking moet gestalte
krijgen in de vorm van een federatie,
waarin vertegenwoordigers van de
zeven organisaties zitting zullen ne
men. Deze federatie, die met ingang
van januari 1990 zal gaan functione
ren zal zich in het bijzonder bezighou
den met'het regelen van personeelsza
ken, huisvesting en het opstellen van
één gezamenlijke begroting. Verder
zal deze federatie optreden als ge
sprekspartner van de overheid bij on
derhandelingen.
Behalve de zeven genoemde instel
lingen biedt de nieuwe federatie ook
de mogelijkheid voor het toetreden
van andere organisaties. De samen
werking van deze jeugd- en jongeren
organisaties biedt meer mogelijkhe
den om als organisatie in te spelen op
allerlei ontwikkelingen in de samen
leving zonder dat dit ten koste gaat
van de identiteit van de aangesloten
organisaties.
Verbreding
De briefopstellers stellen in hun
schrijven aan gs verder dat door deze
samenwerking voldaan is aan de ver
brede doelstelling: de provinciale
overheid krijgt voortaan te maken
met één bestuur, één begroting en één
jaarplan. De zeven organisaties vra
gen de provincie dan ook of deze in
kan stemmen met deze samenwer
kingsvorm.
DEN HAAG - Koningin Beatrix en
prins Claus brengen waarschijnlijk
in de eerste helft van volgend jaar
een staatsbezoek aan China. Direc
teur F. van der Voet van de Rijksvoor
lichtingsdienst wilde dit weliswaar
niet formeel bevestigen, maar ook
niet ontkennen.
De machine is van het type M/O en
heeft een vermogen van 15 pk. Hij is
ongeveer een 1,5 kubieke meter groot
en werd vanaf 1920 tot aan de Tweede
Wereldoorlog vooral gebruikt voor de
voortstuwing van vissersvaartuigen
en binnenschepen.
Gereviseerd
Machinefabriek Padmos heeft de
oude motor ter gelegenheid van de
nieuwe bestemming helemaal gerevi
seerd. Dat houdt in dat de machine
eventueel weer zou kunnen draaien.
Hoewel de directie van het visserij
museum dat graag zou willen wordt
er voorlopig van af gezien vanwege
de ingrijpende en kostbare voorzie
ningen die daarvoor nodig zouden
zijn.
Het in bruikleen krijgen van de
motor betekent een grote aanwinst
voor het museum. Eeuwenlang was
de zeevisserij aangewezen op het zeil-
vermogen van de schepen en daar
mee afhankelijk van weer en wind.
Rond de eeuwwisseling werd voor
het eerst mechanische voortstuwing
toegepast bij visserijschepen. Sinds
dien voltrok zich geleidelijk een
spectaculaire verandering die niet
beperkt bleeft tot het uiterlijk van
de schepen, maar ook van invloed
was op het visserijbedrijf en het le
ven van de vissers aan boord. Deze
ommekeer is in het museum zicht
baar in de schepenzaal.
De gedaantewisseling van de vloot,
met als feitelijke oorzaak de mecha
nisering, kon tot nu toe niet in beeld
worden gebracht. Een lacune in de
presentatie waarin nu is voorzien
dankzij de medewerking van direc
teur P. Padmos. In augustus en sep
tember zal het beeld van de verande
ring van de vissersvloot nog
versterkt worden met een expositie
van etsen van de Amsterdamse kun
stenaar Oscar Verpoorten die is ge
wijd aan de visserij, de schepen en
hun voortstuwing vooral in vroeger
tijd.
Mechanische krachtbron
Verpoorten laat zich bij zijn werk al
vele jaren inspireren door de mecha
nische krachtbron van de scheep
vaart 'in allerlei gedaanten. Het vis
serijmuseum is geopend op werkda
gen van 10.00 tot 17.00 uur en op zon
en feestdagen van 14.00 tot 17.00 uur.
NOORDGOUWE
Collecte
De collecte ten bate van het Epi-
lepsiefonds heeft in Noordgouwe
192,65 opgebracht. Gevers en collec
tanten wOrden bedankt.
GOES
Stoomtram
De ANWB houdt zaterdag 16 en
zondag 17 juli vanuit Goes de zoge
naamde Stoomwandeling. Dit is een
combinatie van een rit» met een
nostalgische stoomtram en een aan
tal wandelingen. Deelnemers stap
pen om 11.45 uur op het station Goes
op de ANWB-tram van de toeristische
museum stoomtram Goes-Borssele.
De rit voert door het boeiende en af
wisselende landschap van Zuid-Beve
land naar Oudelande. Hier wordt de
loc weer opgepord en aan de andere
kant van de tram gemanoeuvreerd.
Vanaf dit punt kunnen wandelaars
een wandeling maken van zestien ki
lometer naar 's-Gravenpolder. Voor
een wandeling van elf kilometer kan
men met de tram terugrijden naar
Baarland. Voor de kortste wandeling
kan men mee terugrijden naar Kwa-
dendamme en daar een rondwande
ling maken van zes kilometer. Na een
van de wandelingen te hebben ge
maakt, kan de wandelaar weer op de
tram stappen en terugrijden naar
Goes, waar men om 17.45 uur arri
veert. Op zaterdag rijdt een restaura
tiewagen mee en op zondag wordt een
restauratie geïmproviseerd. De ver-
trekpost is gevestigd in de stations
restauratie van het NS-station in
Goes, en is geopend van 10.30-11.45
uur.
MIDDELBURG
Orgelconcert
Onder auspiciën van de Stichting
Orgelcentrum wordt dinsdag 12 juli
in de Nieuwe Kerk te Middelburg een
concert gegeven door de Haagse orga
nist Sander van Marion. Nog steeds
bespeelt Van Marion het orgel vanuit
het ideaal dit instrument zo dicht mo
gelijk bij het publiek te brengen. Het
gevarieerde programma dat wordt
uitgevoerd kreeg dit keer de titel
Klanken uit 500 jaar orgelmuziek
mee. Het concert begint om 20.00 uur.
VLISSINGEN
Kermis
In Vlissingen is het van zaterdag 16
Advertentie
INSTALLATIEBEDRIJF
tot en met zondag 24 juli weer ker
mis. Het spektakel gaat dagelijks
van start om 10.00 uur en duurt tot
24.00 uur. Er worden in totaal dertig
attracties geplaatst, evenals voor
gaande jaren. Donderdag 21 juli is er
omstreeks 22.30 uur een traditioneel
groots voorwerk. Bij slecht weer
schuift dit een dag op.
BURGH-HAAMSTEDE - Het
schoolgebouw aan de Bernhard-
straat te Burgh-Haamstede waarin
de jongste groepen van basisschool
de Kirreweie zijn gehuisvest werd
beschadigd doordat vier ruiten wer
den ingegooid.
Dat gebeurde tussen zaterdag 2 juli
en woensdag 6 juli. De precieze om
vang van de schade is niet bekend. De
rijkspolitie verzoekt mensen die wat
hebben gezien dat meer duidelijk
heid kan geven over de daders om
contact op te nemen. Tblefoon 01110-
14055.
85-jarige mevrouw Koets uit Ellemeet werd zestig jaar geleden arts
ELLEMEET - Op haar 85e jaar is ze, na gevallen te zijn, wat moeilijk ter been. Maar
in haar hoofd zijn de gebeurtenissen van de afgelopen tientallen jaren glashelder gere
gistreerd. Tot in details weet ze te vertellen van de jaren die ze als arts, echtgenote en
moeder doorbracht in Indonesië en Amsterdam. De jaren die volgden nadat mevrouw
A. Koets-van Oord in juni 1928 aan de Rijksuniversiteit in Utrecht haar studie medicij
nen voltooide. Zestig jaar daarna haalt zij in haar woning in Ellemeet herinneringen
op aan die tijd.
Het was bij Adriana van Oord geen
kwestie van lang twijfelen en naden
ken om erachter te komen welk be
roep zij zou kiezen. „Mijn vader was
arts en mijn grootmoeder was diako-
nes. Ik denk dat het er een beetje in
zat. Toen ik ongeveer zes jaar was,
was ik nogal eens ziek. Naar later
bleek door een chronische blinde
darmontsteking, moest ik soms
maandenlang school verzuimen. Ik
vond dat niet leuk en daardoor werd
ik vastbesloten om arts te worden. Ik
wilde uitvinden hoe ziektes ontston
den en er wat aan doen".
Opleiding
Ondanks het regelmatige school
verzuim doorliep Adriana van Oord
met goed gevolg de lagere school in
Rotterdam waar zij werd geboren. En
ook het gymnasium en de studie me
dicijnen aan de Rijksuniversiteit te
Utrecht werden achter elkaar vol
bracht. „Het was een hele gezellige
tijd waarin we als jongens en meisjes
heel open en sportief met elkaar om
gingen". Een van haar medestuden
ten die letteren studeerde J. P. Koets
zou haar echtgenoot worden. „Hij
kon een betrekking krijgen in Ban
doeng Indonesië. We hadden beiden
wel zin om de wijde wereld in te gaan
en daarom zijn we daar naar toe ge
gaan".
Dat was begin 1929 weet mevrouw
Koets nog precies te vertellen. Zij
kreeg als arts een betrekking in een
polikliniek van het universiteitszie
kenhuis waar zij vooral kinderen be
handelde. „Dat was niet zulk moei
lijk werk. De behandeling was gra
tis. Daardoor kwam het regelmatig
voor dat kinderen net deden of ze erg
moesten hoesten. Ze konden dan
naar de polikliniek komen en daar
voetballen op het veld. Dat vonden
ze leuk". Korte tijd later verhuisde
het echtpaar naar Djakarta waar me
vrouw Koets les gaf aan de verpleeg
kundigen. „Ik heb er ook erg veel ge
leerd van mijn collega-artsen. Ik had
natuurlijk mijn opleiding gehad.
Maar lang niet alles van de huid- en
geslachtsziekten die in Indonesië
veel voorkwamen. De kinderen zijn
daar veel eerder geslachtsrijp dan
hier in het westen. Er kwamen jon
getjes van 13 jaar die al een ge
slachtsziekte hadden. Dan kregen ze
van mijn collega een klap om hun
oren. Maar ook medicijnen".
Vele herinneringen heeft mevrouw
Koets aan het kamp waarnaar zij
werd geïnterneerd toen de oorlog met
Japan uitbrak. Zij had inmiddels zes
kinderen en haar man werd naar Bir
ma gevoerd om aan de spoorlijn te
werken. Hoewel zij niet of amper
over medicijnen en medische hulp
middelen kon beschikken kon zij in
die tijd, mede door haar beroep, veel
betekenen voor haar kampgenoten.
Kwetsbaarheid
„Iedereen was ziek en door de ver
grote kwetsbaarheid op een andere
manier, met andere symptomen, dan
gebruikelijk was. Maar ik had geen
boeken om wat op te zoeken. Ik
moest heel goed mijn hoofd gebrui
ken om de ziektes te herkennen en er
wat aan te doen". Een van de belang
rijkste elementen om aan de genezing
bij te dragen was het medeleven en de
adviezen die mevrouw Koets ver
strekte aan haar medekampbewo
ners.
„Ik kon niet veel anders doen om
dat ik de middelen niet kreeg van de
'geliefde Jappen'. Er was geen geld,
geen medicijnen en geen vervoermid
del. Maar meeleven kon ik wel en dat
is in zo'n situatie een van de belang
rijkste dingen. Ik sliep heel weinig.
Ik zei altijd: als je niet goed bent
mag je in mijn tenen knijpen".
In die periode heeft mevrouw Koets
leren improviseren. „Ik weet nog dat
iemand vreselijk pijn had in de heup.
Ik had het vermoeden dat er een ont
steking zat. Daarom besloot ik er een
grote, dikke naald in te steken om te
kijken of er pus uitkwam. En dat was
inderdaad het geval, twee bekkens".
Mevrouw Koets gebruikte haar medi
sche achtergrond verder voor het ge
ven van adviezen en eenvoudige in
grepen. „De meeste mensen hadden
kapot gelopen voeten omdat er bijna
geen schoenen te krijgen waren. Het
enige wat ik eraan kon doen was het
zoveel mogelijk bijschaven van het
eelt. We zaten met duizend proble
men. Ik was blij dat ik arts was. Als
de mensen zich naar voelden kon ik
met ze praten. Ze adviezen geven.
Over het eten bijvoorbeeld. Dat ze
dat beter gelijk konden opeten in-
plaats van bewaren. Alles was name
lijk zo vuil in het kamp. Zelfs de
lucht. Daardoor was de kans groot
dat het besmet werd bij bewaring".
Ook de echtgenoot van de arts, dr P.
J. Koets bewaart vele herinneringen
aan die tijd. Een van de dierbaarste
daarvan is aan het moment dat hij
hoorde dat zijn.vrouw nog in leven
was. „Ik was toen in Singapore, waar
ik in de gevangenis had gezeten en
daarna in dienst moest. Tben een aan
tal vrouwen werd afgevoerd hoorde
die hoe mijn naam was zeiden ze: We
kennen uw vrouw. Ze zit in het kamp
en het is zo'n bijzonder iemand. Ik
was heel ontroerd".
Na 1945 kon het echtpaar terugke
ren naar Djakarta. De oorlog was
voorbij. Maar het improviseren niet.
„Het was een chaotisch geheel. Het
was passen en meten want we had
den niets. Waterleiding en elektrici
teit werkten onregelmatig en de me
dicijnen die werden aangevoerd wer
den niet verdeeld. We braken gewoon
de kisten open en namen wat we no
dig hadden en te pakken konden
krijgen. Djakarta was toen verdeeld
in wijken en ik had ook een wijk on
der mijn hoede om medische zorg te
geven. Ik weet nog dat artsen uit het
westen vol goede moed en idealisme
hier naartoe kwamen. Na een half
jaar waren ze weer weg. Je moest zo
improviseren".
Na de souvereiniteitsoverdracht
van Soekarno keerde het echtpaar in
1950 terug naar Nederland. „We gin
gen in Amsterdam wonen waar mijn
man als lerlaar aan een gymnasium
ging werken". Mevrouw Koets werkte
zelf met periodes als waarneemster
als hoofd van een zuigelingenbureau
en als controlerend geneesheer. „Dat
was erg leuk. Ik ging heel Amster
dam door".
Mevrouw Koets is naar haar zeggen
nooit anders behandeld omdat zij een
vrouwelijke arts was. „Als ik bij
mannen aan hun bed kwam zeiden ze
wel eens: O komt u. Dan zei ik: Ja,
vindt u het goed?". Volgens de 85-
jarige arts zijn vrouwen veelzijdiger
in hun manier waarop ze de patiënt
benaderen. „Wij schrijven niet alleen
medicijnen voor maar letten ook op
of de mensen goed liggen. Op wat ze
eten en of de buren weten dat ze ziek
zijn".
Na zestig, niet altijd even gemak
kelijke, jaren omschrijft mevrouw
Koets het beroep arts nog steeds als
'een heerlijk beroep'. „Het is een erg
menselijk beroep. Je probeert niet
alleen de tenen of het hoofd te gene
zen maar je hebt te maken met de he
le mens. De gewone dingen van iede
re dag horen er net zo bij als ingewik
kelde medicijnen. Vrouwen voelen
dat aan. Sommige mannen ook
hoor".
Mevrouw A. Koets uit Ellemeet.
