'Leuk om iets te maken op de
manier zoals dat vroeger ging
De dichters van Bruiriisse
Toren van
Pisa weer
wat schever
Ontruiming-
flats
Wormerveer
wegens
instortings
gevaar
galerijen
ZIERIKZËËSCHE NIEUWSBODE Dinsdag 28 juni 1988 Nr. 24360
PISA - De scheve toren van
Pisa helt weer wat verder over.
De gemeentelijke universiteit,
die op elke 21e juni de twaalf-
de-eeuwse witmarmeren toren
meet, berichtte vorige week
dat hij in de verstreken twaalf
maanden nog eens 1,29 milli
meter uit het lood was
geraakt.
Volgens de universiteit is het
cijfer niet buitengewoon, hoe
wel de conservator, Giuseppe
Tbniolo, de schatting heeft ge
maakt dat de toren over 100
jaar omvalt als het huidige ge
middelde van verzakking on
veranderd blijft.
De 56 meter hoge toren is de
campanile van een kathedraal
en doopkapel op hetzelfde
grasvlak in het centrum van
Pisa. Vorig jaar beklommen
800.000 bezoekers de 294 spi-
raaltreden naar de top.
Deskundigen zoeken - klaar
blijkelijk op hun gemak - naar
een middel om de fundering te
stutten.
WORMERVEER - Loco-burgemees
ter T. van Dam heeft met een nood
verordening de 240 bewoners van
drie flats met negentig wooneenhe
den aan de Albert Meijnlaan in Wor
merveer (gem. Zaanstad) vanaf
maandagavond acht uur verboden
hun woning te betreden.
Zondagavond brak een galerij van
een van de flats over een lengte van
dertig meter af. Er zit vermoedelijk
een constructiefout in het beton-
vlechtijzer, aldus de loco-burgemees
ter. Er bestaat acuut instortingsge
vaar voor alle flatgalerijen.
Technici van TNO uit Delft onder
zoeken de situatie en komen dinsdag
.om tien uur met .een eerste rapporta
ge. Voor de bewoners wordt eerste op
vang geregeld in een ontspannings
centrum. Het Rode Kruis heeft voor
zestig bedden gezorgd. Enkele bewo
ners hebben al onderdak gevonden
bij familie of vrienden. Zij zullen het
naar verwachting zeker nog enige da
gen zonder eigen dak boven het hoofd
moeten stellen. De flats zijn twintig
jaar oud en eigendom van woning
bouwvereniging De Arbeid.
Nieuwerkerker Haak maakt authentieke iepenhouten baard voor de
molen van Oosterland
NIEUWERKERK - In de garage van D. A. Haak uit Nieuwerkerk staat op een stel
ling de ruim twee eeuwen oude baard van de molen van Oosterland. Een licht gebogen
houten bord met daarop naam en/of jaartal van de molen zoals men dat vooral bij mo
lens van het type grondzeiler/bovenkruier aantreft. Op de baard van de ambachts-
heerlijkheidsmolen van Oosterland werden 236 jaar geleden via houtsnijwerk de wa
pens van Oosterland en Sirjansland afgebeeld temidden van rijkelijke versiering van
loofranken, een strik en een Sint Jacobsschelp. Anno 1988 heeft de tand des tijds dui
delijk zijn sporen achtergelaten op de iepenhouten baard. Daarom heeft molenliefheb
ber D. A. Haak het initiatief genomen om een nieuwe baard te maken. Op precies de
zelfde wijze en met hetzelfde materiaal zoals dat enkele eeuwen geleden ook gebeurde.
Haak die bij de gemeente Duive-
land werkzaam is als directeur ge
meentewerken doet dat in zijn vrije
tijd. Hij houdt van molens en heeft de
opleiding timmerman. ,,Ik vind het
leuk om in mijn vrije tijd met hout te
werken en daarbij toch wat nuttigs te
maken. Vooral het maken van een
dergelijk werkstuk leek mij een uit
daging. Iets te maken op de manier
zoals dat vroeger ook ging. Dat vind
ik leuk".
Opruiming
Haak is in zijn vrije tijd ook mole
naar van de grondzeiler/bovenkruier
molen te Nieuwerkerk die hij weke
lijks op zaterdagmiddag in werking
stelt en ook onderhoudt. Hij werd in
eerste instantie op de slechte toe
stand van de baard van de molen in
Oosterland geattendeerd toen de mo
lenvereniging vier jaar geleden
opruiming hield bij molenmakerij
Van den Hamer in Brouwershaven.
„Tussen het afvalhout vonden we ou-
WASHINGTON - President Reagan
heeft de Turkse president, Kenan Ev-
ren, op het witte huis ontvangen. Het
is voor het eerst in 21 jaar dat een
Turkse president een staatsbezoek
brengt aan de Verenigde Staten. Voor
naamste onderwerpen van gesprek
waren de Turkse wens tot uitbreiding
van de handel en de Amerikaanse
hulp. Verleden jaar ontving Turkije
520 miljoen dollar aan Amerikaanse
hulp. Het leeuwendeel daarvan 490
miljoen was militaire hulp.
PARIJS - Bij een ongeluk op een
spoorwegstation in Parijs zijn zeker
tien doden gevallen, zo is uit politie
bronnen vernomen. Het ongeluk ge
beurde op het gare de Lyon waar een
binnenkomende trein op een stil
staande trein inreed. Naar verluid za
ten een uur na de botsing nog steeds
passagiers ingesloten. In een van de
wagons van de trein die op het station
stond.
de stukken van de datumplaten van
de molen van Oosterland. Dat zagen
we aan het jaartal en omdat we wis
ten dat Van den Hamer de platen in
dertijd had gerestaureerd".
Haak ging aan de slag en maakte
aan de hand van die oude jaartalpla
ten twee nieuwe exemplaren. Die ou
de platen zaten al van oudsher boven
de baard van de Oosterlandse molen.
Toen de platen klaar waren kwam
Haak op het idee om ook de baard
van de molen, die danig gehavend en
verweerd was, op authentieke wijze
na te maken. Voor het exemplaar zo
ver beschadigd zou zijn dat de origi
nele vormen niet meer te herkennen
zouden zijn.
Een werk dat 236 jaar werd uitge
voerd door een schrijnwerker die
daarvoor opdracht kreeg van Susan
na Maria Loncque. Vrouwe van Oos
terland, Sir Jansland en Oosterstein
en voorouder van de huidige eigenaar
van de molen baron F. A. L. C.
Schimmelpenninck-van der Oye. De
molen van Oosterland heeft geen
naam maar is een ambachtsheerlijk-
heidsmolen, evenals die in Nieuwer
kerk van het type grondzeiler/boven
kruier. Van oudsher werd er graan
mee gemalen en dat gebeurt ook nu
nog regelmatig door M. Witte uit Zie-
rikzee die de molen beheert.
Tekening
Haak begon in oktober 1987 met
zijn werkzaamheden voor de nieuwe
baard. Hij legde het originele exem
plaar op een stelling in zijn garage
met daaronder een nieuw stuk iepen
hout. Met behulp van een tekenma
chine tekende hij alle vormen en
krullen van de originele baard op wa
re grote precies na op een stuk papier.
Om in het hout de gebogen vorm
van de oude baard te krijgen maakte
hij de iepenhouten plank nat en leg
de hem buiten om 'uit te diselen'. Met
behulp van een tien tons vijzel en het
vuurtje van een peteroleumstel werd
deze operatie volbracht. „Vroeger ge
bruikte men een vuur van stro, maar
dat ging mij iets te ver".
Tben de drie meter lange, 50 centi
meter brede en 8 centimeter dikke
plank op deze wijze de juiste ronde
vorm had gekregen, plakte Haak met
behangsellijm zijn zelfgemaakte te
kening erop en begon te zagen en te
haken, steken en snijden met beitels.
„Elke avond na het eten een paar uur
tjes en op zaterdag wat langer. Het
was heel leuk werk. Soms was het
moeilijk om te stoppen". Na ongeveer
140 uur werk is Haak nu gereed met
dit gedeelte van de werkzaamheden.
Linten
Onder de oude gehavende baard
ligt nu een splinternieuw iepenhou
ten exemplaar waarop de wapens van
Sirjansland en Oosterland op precies
dezelfde wijze, aan weerszijden van
de Sint Jacobsschelp prijken. De wa
pens lijken op te hangen aan een
gestrikt lint en daaromheen is de mo-
lenbaard rijkelijk versierd met
loofwerk.
„De baard van elke molen is weer
anders. Maar dit is een heel bijzon
der exemplaar. Dat komt dat hij zo
rijkelijk is besneden. De wijze waar
op dit vroeger gebeurde was een
soort statussymbool. Hoe rijker de
eigenaar van de molen was, hoe rij
ker de baard werd versierd". Het vol
gende onderdeel van de werkzaam
heden van Haak bestaat uit het
conserveren van de baard ter be
scherming tegen houteworm en
schimmels. Als het hout van het
werkstuk daarna voldoende is ge
droogd kan het worden geverfd.
Een werk waarbij uiteraard ook de
originele kleuren worden gebruikt.
Om die precies vast te stellen heeft
Haak de oude en de nieuwe baard on
langs nog bekeken met baron Schim-
melpennick-van der Oye. „We twijfel
den wat over de juiste kleur van het
lint waaraan de wapens hangen. Op
de oude baard is dat gedeeltelijk
blauw en gedeeltelijk zwart". De mo
lenliefhebber verwacht dat de nieu
we baard op zijn vroegst volgend
voorjaar op de molen van Oosterland
bevestigd zal worden. „Als ik persé
wil is hij over drie weken klaar. Maar
dan weet ik nu al dat hij volgend jaar
opnieuw moet worden geschilderd.
Ik wacht liever tot het hout intens
droog is voor ik ga schilderen. Dan
kan het goed gebeuren. En ook de op-
hangbeugels moeten nog worden ver
nieuwd".
Voldoening
Het vervaardigen van de baard op
de authentieke manier heeft Haak
veel voldoening gegeven. „Ik vind
het heel leuk om dit soort werk naast
mijn dagelijks werk op het gemeente
huis te doen. Het zorgt voor een even
wicht in het bezig zijn met je handen
en met je hoofd. Het prettige is ook
dat er geen druk achter zit. Ik ben
ben er aan begonnen en het enige wat
ik me daarbij heb voorgenomen is: ik
doe het. Voor de rest zie ik wel, ik wil
geen verplichtingen in mijn vrije
tijd". Met die instelling is Haak in
middels al weer bezig aan een ander
werkstuk, een houten spoorwiel voor
de 'kleine' molen op het bolwerk van
het Slingerbos dat wordt beheerd
door zijn zoon.
Na ongeveer 140 werkuren heeft D. A. Haak een baard voor de molen van Oosterland vervaardigd die authentiek is.
De baard moet alleen nog worden geschilderd.
Jan de Ronde Ez
BRUINISSE - Zijn gedichten zijn weliswaar nooit
gepubliceerd, maar toch was het in Bru wel bekend
dat Jan de Ronde Ez een vaardige pen bezat en goed
gedichten kon maken. Eigenlijk zat het zo: Jan de
Ronde schreef in de periode, dat de Bruenaren vijf a
zes weken achter elkaar naar het Wad gingen, wei
eens aan zijn vrouw, Tona Roukema. Dat ging hem
niet zo goed af, dat schrijven op de geijkte manier.
De Ronde had zo zijn eigen manier om het thuis
front op de hoogte te stellen van datgene wat hij zo
al meemaakte: hij schreef in dichtvorm. En dat kon
hij des te beter.
Wetend dat deze gedichten de mensen (vrienden en bekenden) wel aan
spraken, heeft men in Bru een aantal dichterlijke brieven van hem be
waard. In deze derde aflevering van de dichters van Bruinisse enkele
brieven ri dichtvorm die De Ronde in het begin van de jaren dertig van
uit het Waddengebied schreef.
Toen Zuiderzee werd vrijgesteld.
Was er geen zaad, werd er verteld
Toch voeren allen moedig heen.
Doch zaadjes vond men er geen een.
't Was alles volgens maat, te groot
Zodat men 't vissen toen verbood.
Er was dus op die grote plas
Niets anders dan klein hallef was
Er werd toen tot elkaar gezeid
t Is goed dat er zo weinig leit
De vangst die viel dus hier niet mee
t Liep tegen met de Zuiderzee.
Doch later kwam de overvloed
Er was toen zaad aan Hellevoet.
Het lag zelfs vol met al die rommel
Tot Stad aan 't Haringvliet - Den Bommel
Men viste toen, zo hard al 't kon
Betaalde een gulden tien per ton
Er viel ook nog behalve dat
In De Laagte en in 't Bokkegat
Op hoge platen, tussen spranten
't Was volop zaad aan alle kanten
Doch 't goedje dat was veel te klein
't Was voor de krabben een festijn
't Was groot diner voor al die beesten
Die hielden daaglijks mosselfeesten
De prijs is dan ook sterk gedaald
Er werd nog dertig cent betaald.
De een die zaait op zijn perceel
Wat overbleef was niet te veel
Een ander zei: Doe net als ik
En je goedje maar op 't slik
Ze werden danig hier versierd
't Werd ene lange, groen sliert
Dat deugt beslist en zeker niet
Er ligt nog veel in het verschiet
Daar is nog heel wat te doorstaan
Voordat zebedoeld is de volwassen mosselen) in de zakken gaan,
En gaan ze dan nog in de baal
Dan is het prijsje nog maar schraal
Het is dus voor de mosselaar
Echt heel erg dunnetjes dit jaar
Hij hoeft met 't geld niet naar de Bank
Want 't prijsje is maar veertien frank
en d'onkosten er af geteld
Wordt het tachtig centjes, Hollands geld.
Met de mossel is 't in deze tijd
Een grote concurrentiestrijd
En door de grote overvloed.
Gaan dus de zaken minder goed.
Velen voeren vroeger naar de Stad (Antwerpen)
't Is nu nog maar een stuk of wat
Het werd daar met ,,parquee de moule"
Een stille droeve slappe boel
Men vaart naar Yerseke en Tholen
Dat is daarom wel aanbevolen
Je doet je reisje eens zo vlug
:En bent dan eigen dag terug
Men is van alles vrijgesteld
Geen onkosten of schippersgeld
Doch dit is ook nog niet de eis
De hoofdzaak zit em in de prijs
Wellicht dat de zaak beter bloeit
Als d' Overheid, zich ermee bemoeit
Want hu is 't maar een karig vakje
Veel mossels weg, geen cent in 't bakje.
De Ronde geeft hier een prachtige beschrijving van die tijd over hoe
het was in het begin van de jaren dertig toen de overheid nog niet in
greep en de concurrentie zo fel was dat tientallen mosselkwekers hun
bedrijf moesten opgeven en ander werk zochten.
Een tweede dichtwerk van De Ronde verhaalt over de reis naar het
Wad. Een tocht geteisterd door wisselvallig weer en met een matig resul
taat voor de Bruse mosselvloot.
Op maandag, tweede dag van Mei
Des morgens vroeg vertrokken wij
Wat wel een prachtig uitzicht bood
Jan de Ronde Ez. hield er niet van om „gewone" brieven te schrijven.
Hij schreef zijn belevenissen liever in dichtvorm op papier.
De lichtjes van de heele vloot.
't Was een getuf en een gedraai.
Zelfs de dominee was op de kaai.
Maar ja, zoon man heeft dit gewin
Schiet na 't vertrek zijn bed weer in.
In Vreeswijk ging het naar ons zin
't Was regelrecht de sluizen in
Zodat de reis Bruinisse-Amsterdam
Nog geen twaalf uurtjes van ons nam.
Toen lag voor ons het IJsselmeer.
De wind was Oost, t was taamlijk weer.
Bij 't naadren van het Krabbersgat
Stak de wind op, niet mooi was dat
De piepers waren toen juist gaar
Dus 't middagmaal was kant en klaar.
En Willem was aan 't dek verschenen
Zijn eetlust helemaal verdwenen
Hij zei: Ik laat het zaakje staan
Misschien zal 't strakjes beter gaan
En na een poosje slingrend varen
Toen wij het doel genaderd waren
Werd er nog vlug, het kon nog net
de gestoorde maaltijd voort gezet
De sluis was weldra gepasseerd
En in Den Oever werd gesmeerd.
De Dinsdag was ons niet gezind.
Het werd een dag met harde wind.
Zoon dag je weet wel hoe dat gaat
Waar moet het heen en waar ligt zaad.
'Zo brak voor ons de Woensdag aan.
We zouden nu aan 't zoeken gaan.
En dreven zo door 't Amsteldiep
Geen zaad in onze korren liep.
Dan de steven wenden en non stop
Stoomden wij fluks de Wadden op.
Ter hoogte van de Zwarte Haan
Daar zou het spel beginnen gaan.
We lieten onze korren zakken
En ja we hadden ze te pakken
't Was enkle nummers wel te groot.
Dus hier een drift of wat gedaan
En dan maar weer eens verder gaan
Maar hoor nu wat het toeval wil
We schoten op een hoge ril
En zaten als een muur zo vast
Zo wat in 't midden van de last.
Gelukkig hadden we een makker
Die jongens dan van Kees van Sakker
Ook David scharrelde daar rond
Maar was ook weldra voor de grond
Lantarens werden weg gebracht
Maar ja, het werd een droevig lot.
Zwaar onweer en maar krapjes vlot
We zouden vissen in de nacht.
Dus gauw de diepte opgespoord
En daar het anker over boord
Het was dus maar een slecht begin
Dus kropen we de kooi maar in
's Voormiddags van dienzelfden dag
Ging m'n weer moedig aan de slag.
Men viste wat men krijgen kon
Het werd twee honderd vijftig ton
We hopen op de tweede'keer.
En elke reis een beetje meer.
Het kan nog mee en tegen lopen
We zullen 't beste ervan hopen
Nu urns 't niet veel, we werden het zat
En verlieten overhaast het Wad.
Zo kwamen we toch hoogst voldaan
Des Vrijdags in de haven aan
Dus mensen deze eerste reis
Voor velen maar een halve prijs.
S. A. JUMELET AZ
