Willem III en Zierikzee
ens
en dier
KI
JMM
TINSTALU
1
ES
DEUf
ïLGO B.V.
3
ZIERIKZEESCHE
NIEUWSBODE
Durf-lijn
voor betere
maaltijden
Vergadering
commissie RO
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Vrijdag 17 juni 1988 Nr. 24354
BEEK - De Vereniging „Geen uit
breiding vliegveld Beek" zal op
nieuw een kort geding aanspannen
tegen de staat met de eis dat de nacht
vluchten onmiddellijk gestaakt wor
den. Twee luchtvaartbedrijven, ge
vestigd op vliegveld Beek, zullen op
korte termijn gesommeerd worden de
nachtvluchten te staken. Zo reageer
de voorzitter W. Willems van de ver
eniging op de uitspraak van de presi
dent van de Amsterdamse rechtbank.
Uitgever:
B.V. Drukkerij v/h Lakenman Ocht-
man te Zierikzee.
Directie:
D. L van 't Leven.
Chef-redactie:
A. van der Wouden
Kantoor:
Jannewekken 11, Zierikzee;
postbus 1, 4300 AA Zierikzee;
telefoon: 01110-16551.
Telefax 01110-14315.
Woonhuisaansluitingen:
Advertenties en bezorging (van
18.00 tot 19.00 uur): 01113-1766
Redactie (na 17.30 uur): 01110-15071
of 01110-14417.
Fotograaf (na 17.30 uur): 01110-16706
Abonnementen:
Per 3 maanden (bij vooruitbetaling)
f 42.25; per jaar f 161,20; losse
nummers f 0,80.
De abonnementsprijzen zijn inclu
sief 6% B.T.W.
Opzeggingen dienen een maand,
voor het einde van de lopende
abonnementsperiode schriftelijk bij
de Zierikzeesche Nieuwsbode ge
meld te worden.
Verschijnt maandag, dinsdag,
donderdag en vrijdag.
Advertentietarieven:
58 cent per mm; „succesjes" (t/m 4
regels) 1 6,60
Contracttarieven op aanvraag.
De advertentieprijzen zijn exclusief
6% BTW.
De Z ierikzeese Cobi van
Dienst en haar kakatoe Ricar-
do.
Foto: Johan Junior
ZIERIKZEE - Naast alle be
kende en minder bekende 06-
nummers is er weer een bijge
komen. Deze keer niet ont
staan uit winstbejag, maar
met het streven de consument
van dienst te zijn. Het idee van
de 'Groenteman, wat eten we
vandaag'lijn komt van de
Stichting Propaganda Groen
ten en Fruit.
Nog dagelijks ziet de huis
vrouw (m/v) zich voor de keus
gesteld wat te eten. Ondanks
het enorme aanbod dat de
doorsnee groentewinkel of af
deling te bieden heeft, blijft
dit een weerkerend dilemma.
In sommige gezinnen is dit op
gelost door vaste winter- en zo-
merprogramma's te ontwikke
len. Nu geeft het wel vastig
heid als het woensdag is en je
weet dat er dan dus bijvoor
beeld spruitjes gegeten wor
den, maar het is niet wat de
voedingsautoriteiten verstaan
onder: Eet meer plantaardig,
minder vet en vooral geva
rieerd.
Consumenten, die verant
woord en gevarieerd willen
eten zonder direct dagelijks
kookboeken en dergelijke te
raadplegen bellen met de zoge
naamde Durf-lijn (06-8212383).
De durflijn kost 40 cent per mi
nuut.
Advertentie
INSTALLATIEBEDRIJF
SCHUDDEB
ÏURS - TEL. 01110-16255
(V en slot)
BÜRGH-HAAMSTEDE - De toe
passing van een artikel 19 procedure
ten behoeve van de aanleg van een
antennemast voor Schouwenduin.
Dat is een van de agendapunten die
aan de orde komt bij de openbare
vergadering van de adviescommissie
Ruimtelijke Ordening van de ge
meente Westerschouwen.
De vergadering wordt gehouden op
dinsdag 21 juni in het gemeentehuis
van Burgh-Haamstede en begint om
19.30 uur. Op de agenda verder het
ontwerpstreekplanZeeland. Het gaat
om de reactie van de gemeente op dit
ontwerpstreekplan.
ZIERIKZEE - 1988 is het startjaar voor de officiële herdenking van Willem III
en Mary Stuart. De overtocht van de prins naar Engeland, zijn kroning tot mo
narch van Engeland en de ondertekening van de Bill of Rights zijn zaken die dit
jaar centraal staan in Nederland en Engeland. In de Bill of Rights zijn de wortels
te vinden van de parlementaire democratie van Engeland. Willem III kwam ver
volgens met de Toleration Act waarin verdraagzaamheid, ook ten aanzien van
zijn vijanden, het hoofdpunt is. Beide documenten hebben veel weerklank gevon
den, onder andere in de Grondwet en de Onafhankelijkheidsverklaring van de
Verenigde Staten.
keurig handelen. Mogge trad ei
genmachtig op, had een thesau
rier laten vrvangen, een pensio
naris (mr. Nicolaas Cau) laten ont
slaan en een ander doen aanwij
zen.
De stadhouder vroeg per brief
om binnen 14 dagen inlichtingen
en om schorsing van een besluit
tot aanstelling van nieuwe regen
ten. In beleefde termen werd zijne
hoogheid erop gewezen dat hij on
bevoegd was zich in deze kwestie
te mengen. P. D. de Vos maakt aan-
nemelijk dat het de vertegenwoor
diger van de Prins in Zeeland, de
heer Van Odijck, is geweest, die de
gemoederen tot bedaren wist te
brengen. Hoffer en Cau reden
naar de Prins, die in paleis Soest-
dijk verbleef, waarna de verzoe
ning in Den Haag ten huize van de
heer Van Odijck werd bezegeld.
Hoffer en Cau waren beiden hoofd
van de twee partijen binnen het
stadsbestuur.
Het overlijden van Willem III
Ds. Hulscher dichtte ook. Achter zijn preek volgde een „Vredesticht".
Daarin kwamen de verdiensten van de koning-stadhouder aan de orde.
De groote Batavier, de Vrijvorst van Oranje
De Rijksverlosser van 't gekneveld Groot-Britanje
Waakt trouiv voor Kerk en Staat, en ziet voorzigtig uit
Naar Bondgenootschap, die met hem d'erfvyand stuit.
Dog welk een rouwbazijn, de wereld door geblazen
Komt van de Teemsstroom, Maas en Rijn en Scheld verbazen
De Loir alleen tot vreugd, wat droevig lijkgerugt
Ik schrik 'er van, vervuld het land, de zee en lugt!
D'Hoofdschutsheer van den Staat ten rijkstroon opgeklommen
Die 't aardrijk door, bij elk zijn eertrompet deê brommen
Wiens Kroonzorg onvermoeid, wiens dapper Heldenwerk
Altijd ten opbouw diende, of berging van Gods Kerk,
Britanjes flonkerligt, Europes grootste wonder
Gaat voor den bondgenoot te ras, te droevig onder:
's Rijks Gideon, 's Lands schild, een toevlugt in de nood
Word ons te vroeg ontrukt door d'onverzoenbre dood.
Na het overlijden van Willem III trokken de Zierikzeese stadbestuur-
ders alle bevoegdheden weer naar zich toe. Het tweede stadhouderloze
tijdperk was begonnen. h. UIL
Het wapen van koning-stadhouder Willem III (Rijksmuseum Paleis
't Loo).
Ook in een andere kwestie werd
de Prins als arbiter erbij gehaald.
In 1691 rezen ernstige meningsver
schillen tussen zes leden van de
Staten van Zeeland en de stad
Goes over een subsisdie voor het
Waterschap Schouwen. Meer dan
enig ander Zeeuws waterschap
stond Schouwen voor grote uitga
ven en de overgrote meerderheid
erkende dat een subsidie uit de ge
westelijke kas op zijn plaats was.
Goes bleef zich echter halsstarrig
verzetten.
Prins Willem III (Stadhuis, Kampen).
Het ligt in de bedoeling dat op
18 juli in Torbay - de plaats waar
Willem III in 1688 landde - een gro- i
te vloot arriveert. Vele jachten
gaan onder escorte van de Konink- i
lijke Marine de overtocht herha- i
len die Willem III in 1688 maakte i
vanuit Hellevoetsluis. Twee dagen I
later komen beide huizen van het
Britse parlement bijeen. De voor
zitters van het Hoger- en Lager
huis spreken op die dag koningin 1
Elizabeth toe.
In april 1989 hoopt een parle-
mentaire commissie uit de Tweede
en Eerste Kamer aandacht te be- i
steden aan de Bill of Rights. Ook t
in de Verenigde Staten wordt een l
studiebijeenkomst georganiseerd. 1
Thl van andere activiteiten lich-
ten de schijnwerper op de histori- i
sche relaties. Speciale postzegels i
en een zilveren munt van vijftig i
gulden worden uitgegeven. De ze-
gels werden op 14 juni in Helle-
voetsluis gepresenteerd. Een i
hoogtepunt wordt de overzicht
tentoonstelling Glorieuze Revolu
tie, de Wereld van Willem Mary
1650-1702 in de Nieuwe Kerk te
Amsterdam. Deze expositie loopt I
over de periode 8 juni tot begin i
september en geeft een overzicht i
van de gebeurtenissen in de twee-
de helft van de 17de eeuw. De le- f
vensloop van het koninklijk paar I
fungeert als rode draad.
In de vorige afleveringen heb- 1
ben we de historische relaties tus- 1
sen de koning-stadhouder en Zie- 1
rikzee aangestipt: Het
stadsbestuur streefde naar een
goede verhouding met Willem III.
Vooral op het gebied van de sa
menstelling van de stedelijke ma
gistraat had de 'stadhouder veel
invloed. De relaties van de stad
houder met Engeland vonden hun
belangrijkste reden in het huwe
lijk van Willem met Mary Stuart.
Het huwelijk werd op 14 novem
ber 1677 gesloten. Na de komst
van het bruidspaar in Holland
zond het stadsbestuur mr. Antho
ny Hoffer naar Den Haag om hen
namens de stad Zierikzee te felici
teren. Hoffer was in dit jaar bur
gemeester. Hij liet zich vergezel
len van de pensionaris van de
stad, mr. Nicolaas Cau. De vroege
re gemeente-archivaris van Zie
rikzee, P. D. de Vos, merkt in zijn
niet genoeg te prijzen studie over
de vroedschap van Zierikzee mr.
Cau aan als een man van veel in
vloed.
Omdat Willem III als stadhou
der de raden en schepenen van
Zierikzee benoemde zagen velen
hem als een soort monarch tot wie
men zich kon wenden indien er
problemen waren. Zo'n kwestie
deed zich in 1684 voor. De gemeen
te-burgemeester Cornelis Ros
kam wendde zich met 12 schepe
nen en raden tot de stadhouder
met klachten. De hecr-burgc-
mecster mr. Hubcrtus Mogge zou
met 17 schepenen en raden wille-
De koning-stadhouder sprak
zich positief uit ten aanzien van
een subsidie voor het Waterschap
Schouwen groot 10.000 gulden.
Zijne Majesteit gaf echter niet aan
hoe die gelden uitgekeerd moes
ten worden. Het stadsbestuur be
sloot dit zelf te regelen. Per gemet
land moest twee gulden afgedra
gen worden aan het gewest. De
stad besloot hiervan twee schel
lingen in te houden. Men had het
ook kunnen doen door middel van
het geschot, de waterschapsbe
lasting. Doch het merendeel had
zijn aanslag al voldaan.
Het overlijden
van Willem III
Hoewel de koning-stadhouder
begin 1702 ziekelijk was kwam
zijn overlijden toch onverwacht.
Op 20 februari reed hij op zijn lie
velingspaard Sorrel in het park
van Hamptoncourt. Bij het aanne
men van een galop, stapte het
paard in een molshoop. Willem
viel zijdelings uit het zadel en
klaagde over pijn in de schouder.
Het sleutelbeen bleek gebroken te
zijn. Hoewel de breuk heelde ging
Willem's gezondheidstoestand
snel achteruit. Op 19 maart 1702
overleed de Oranjevorst. Aan zijn
linkerarm boven de elleboog, was
een zwart lint geknoopt, waaraan
een ring met haar van zijn geliefde
Mary, die acht jaór tevoren was
overleden.
In 1713 hield één van de Zierik
zeese predikanten een gelegen-
heidspreek naar aanleiding van
de vrede van Utrecht. Deze predi
kant was ds. Henricus Hulscher
(1676-1738). In zijn preek ging de
dominee ver terug in de tijd en be
lichtte hij de rol van de overleden
koning-stadhouder. Ook stond hij
stil bij de gevaarvolle overtocht
van Willem III naar Engeland in
1688. De predikant, toen nog maar
elf jaar oud, kon zich de spanning
nog goed herinneren. We laten
hem aan het woord: In welk een
bekommering waren wij, toen wij
onze gezegende stadhouder Wil
lem de Derde, bereid om tot af
wending van het onheil in de over
zeese tocht goed en bloed, en al
wat hem lief was, kloekmoedig te
wagen, met vloten en vrienden,
met de bloem van 's lands oor
logsmacht, met Godsdienst en
vrijheid op de wateren van de
Noordzee zagen dobberen? Hoe
kromp ons hart op onze bedste
den? Hoe bang was al het land te
moede toen men de dierbare
scheepsmacht van zo'n felle storm
belopen, met ons gehele welvaren
aan een zijde draad zag en de vloot
eerst door storm- verstrooit, in de
havens terug werd gedreven, daar
ondertussen de vijandige koning
zijn tijd in Duitsland verslijt, die
regelrecht herwaards aangeko
men, het ganse werk licht gestuit
had.
Doch hij sprak misschien met
de ongelovige hoofdman in zijn
hart: zo de Heere vensteren in de
Hemel maakte, zoude die zake
kunnen geschieden (2 Kon. 7 2).
Maar hoe heeft God Nederlands
Jeruzalem gered, wanneer hij na
weinig dagen de wind deed keren,
onze Oranjeheid met een ge
wenste Oostenwind en voorwind
naar de westkust van Engeland,
beter dan de reis bij ons was be-
In 1988 is het 300 jaar geleden
dat de Glorious Revolution ofwel
de Roemrijke Omwenteling zich
voltrok. Stadhouder Prins Wil
lem III verdreef in dat jaar zijn
schoonvader Jacobus II van de
Engelse troon. Een jaar later
werd Willem III samen met zijn
vrouw Mary gekroond tot koning
en koningin van Engeland, Schot
land en Ierland. Deze feiten zijn
aanleiding voor tal van mani-
'festaties en evenementen.
In een artikelenreeks wordt na
der ingegaan op de historische re
laties tussen koning-stadhouder
Willem III en Zierikzee.
grepen, als met Zijn adem en goe
de hand ten rijksverlosser stuur
de en die grote Vorst, de eretitel
van beschermer des geloofs véél
beter hierdoor verdiende, dan ie
mand zijner voorzaten.
