De Nederlandse marine vijf eeuwen oud
Veel animo voor tweede
zang- en muziekavond
KLIMAATINSTALLATIES
DEURLOO B.V.
Vernielingen
in de mossele
Verbaasd en
ontroerd
Aanrijding
op Stoofweg
4
Z1ER1KZEE - In de mossele, het
voormalige gebouw van verpleeg
huis de Corneliustichting aan het
Havenpark te Zierikzee werden door
vandalen weer vernielingen aange
richt.
In het gebouw worden appartemen
ten gebouwd. Namens aannemersbe
drijf WBU uit Grijpskerke deed A. W.
uit Zoutelande aangifte van de dief
stal van een slijpmachine ter waarde
van 450 gulden en de vernieling van
een elektriciteitskast. De kast werd
volgespoten met purschuim dat
wordt gebruikt voor het dichten van
naden en kieren. De schade die hier
door werd veroorzaakt was 1400 gul
den.
ZIERIKZEE - Verbaasd en ont
roerd. Zo reageerde een Duitse va
kantiegast op het feit dat er ook nog
eerlijke mensen bestaan. De Duitser
kwam bij het politiebureau te Zie
rikzee om te melden dat hij zijn por
temonnee met daarin 800 DM en 100
gulden was verloren. De politieagen
ten moesten hem teleurstellen. Er
had zich niemand gemeld die de por
temonnee had gevonden. Toen de
Duitser gedesillusioneerd en bijna
duizend gulden armer het bureau
verliet botste hij bijna tegen de eer
lijke vinder die het kleinnood kwam
terugbrengen. Opgetogen en ont
roerd haalde de Duitser het briefje
van honderd uit de gevonden porte
monnee om dat als dank te schenken.
Waarop de eerlijke vinder op zijn
beurt van verbazing bijna geen
woord kon uitbrengen. Voor de poli
tie te Zierikzee een verfrissend ge
beuren tussen alle minder positieve
dagelijkse ervaringen.
Kerk in Dreischor tot laatste plaats bezet
DREISCHOR - Gezien het succes van vorig jaar werd
in de Nederlands Hervormde kerk in Dreischor de twee
de zang- en muziekavond gehouden. Ook dit jaar was de
belangstelling voor het optreden van het Heusdens Man
nenkoor, de brassband Apollo en het Nederlands Her
vormd Kerkkoor Dreischor, dat deze avond had georga
niseerd weer groot. Zo'n vierhonderd mensen woonden
dit concert bij.
Deze zang- en muziekavonden zijn
voortgekomen uit de contacten die de
dirigent van het Nederlands Her
vormd kerkkoor, Jaap Knuist, heeft
met het Heus'dens Mannenkoor. Het
initiatief voor een gezamenlijk con
cert van dit Heusdens Mannenkoor,
het Nederlands Hervormd Kerkkoor
uit Dreischor en de Brouwse brass
band Apollo viel bij het publiek in
goede aarde, zodat dit jaar voor die
zelfde opzet werd gekozen. Tbmeer
daar de Hervormde kerk in Drei
schor zich bijzonder goed leent voor
zang- en muziekuitvoeringen. Door
de in de muur .aangebrachte klank-
potten en de hoogte heeft dit kerkge
bouw een prima akoestiek.
Intermezzo
Voor de pauze brachten het kerk
koor uit Dreischor en het zeventig
man sterke Heusdens Mannenkoor
geestelijke liederen ten gehore. Het
gedeelte voor de pauze werd door de
brassband Apollo afgesloten met een
mars, een stuk koraalmuziek en ge
deelten uit the Young Amadeus, Por-
gy and Bess en balletmuziek van
Schubert. Hoewel je een optreden
van een brassband niet direct in een
kerk zou verwachten, werd de bijdra
ge van deze band als verrassend erva
ren.
Filmmuziek
Na de pauze verschoof het repertoi
re van geestelijk naar licht klassiek
en populair. Brassband Apollo beet
het spits af met een stukje filmmu
ziek uit de James Bond film From
Russia with love, Rule Britannia en
een sneeuwwals. Dit leverde de muzi
kanten van Apollo een staande ovatie
•op. Het Nederlands Hervormd Kerk
koor bracht vervolgens drie liedjes
waaronder O Nederland let op uw
zaak ten gehore.
De avond werd afgesloten met een
optreden van het Heusdens Mannen
koor. Dit vertolkte onder andere een
aantal Russische liederen, het Bra
bantse volkslied en als afsluiting van
haar optreden het lied Mijn boeren
land van de Zeeuw Eduard Flipse.
Advertentie
INSTALLATIEBEDRIJF
SCHUDDEBEURS - TEL. 01110-16255
LONDEN - Twee musea in Groot-
Brittannie, de National Gallery in
Londen en het Rijksmuseum van Wa
les, hebben maandag bekendge
maakt dat zij samen voor 7,25 mil
joen pond sterling het schilderij La
decouverte de Moise van de Franse
schilder Nicolas Poussin hebben ge
kocht.
SEROOSKERKE - Op de Stoofweg
nabij Serooskerke vond maandag
morgen een aanrijding plaats waar
bij twee personenauto's lichte mate
riële schade opliepen.
B. S. uit Iggelheim (Duitsland) reed
vanuit Renesse richting Zierikzee
over de Stoofweg. Bij de aansluiting
van de weg vanaf de Brouwersdam
aarzelde de Duitser, ging langzamer
rijden om vervolgens geheel tot stil
stand te komen. J. G. uit Rotterdam
die vanuit de richting Brouwersdam
de Stoofweg wilde oprijden gaf de
Duitser geen voorrang omdat hij
dacht dat hij op de kaart aan het kij
ken was. Op dat moment trok de
Duitser alsnog op en de aanrijding
was het gevolg. Beide auto's werden
licht beschadigd. Er waren geen per
soonlijke verwondingen.
Mijmeringen langs de waterkant
Nieuwpoort) brachten de Spaanse
reus aan het wankelen. De oorlogs
scheepjes uit die tijd stelden nog niet
veel voor! Vissersschepen en omge
bouwde koopvaardijschepen. Begin
zeventiende eeuw werden echter spe
ciale oorlogsschepen gebouwd; fre
gatten die met zwaarder geschut kon
den opereren.
Gouden eeuw
In de 17e eeuw, de gouden eeuw,
wordt Nederland een grote mogend
heid. Een enorme handelsactiviteit,
koloniale expansie en bloei van kun
sten en wetenschappen. In 1602 wordt
de Verenigde Oostindische Compag
nie opgericht. Henry Hudson, in
dienst van de VOC, ontdekt Nieuw
Nederland (Nieuw Amsterdam; het
latere New York). Suriname, Malak-
ka, Ceylon, Java, Celebes en Sumatra
worden onderworpen. Jan van Rie-
beeck sticht de kolonie Kaap de Goe
de Hoop. Anderzijds moest Brazilië
worden afgestaan aan Portugal, ging
Formosa verloren terwijl de Engel
sen Nieuw Nederland op de Hollan
ders veroverden.
Dit was ook de eeuw waarin dat
wat toen voor de marine doorging de
handelsroutes moest beschermen te
gen kaperschepen en tegen schepen
van rivaliserende naties. Zoals de En
gelsen waartegen drie oorlogen wer
den uitgevochten (De Ruyter en
Tromp) en waaraan de Vrede van
Westminster (1674) een einde maakte.
In 1688 trok stadhouder Willem III op
verzoek van de Engelsen zelf met een
marinevloot vanuit Hellevoetsluis
naar Engeland om daar na z'n huwe
lijk met Mary Stuart de troon te
bestijgen om zo samen met de Engel
sen weerstand te kunnen bieden aan
de Franse macht op het continent.
Maar de Fransen kwamen toch, wer
den als vrienden binnengehaald in de
Bataafse republiek: Vrijheid, gelijk
heid en broederschap immers. Tot
1810, wanneer als ons land bij Frank
rijk werd ingelijfd waarmee de ver
drukking en uitbuiting begint. In
1813 werd door twee Bruse vissers,
Jacob Okkerse en Wolfert Jumelet,
de Engelse vloot ingelicht over de
sterkte van het Franse regiment op
Schouwen-Duiveland waarmee de
Engelsen het eiland bevrijdden.
Een marine ook die werd geprofi
leerd door figuren als de Zeeuw Mi-
chiel Adriaansz. de Ruyter, die op
klom van bootsmanleerling tot
admiraal. Met wapenfeiten als de be
strijding van de Argentijnse zeero
vers, de Vierdaagse zeeslag, de Tocht
naar Chatham (1667), terwijl hij in de
derde Engelse oorlog eveneens be
langrijke overwnningen behaalde bij
Solaby en Kijkduin (1673). Of Piet
Hein, die na enkele jaren Spaanse ge
vangenschap op de galeien, als vice-
admiraal in 1628 een Spaanse zilver
vloot in een baai bij Cuba veroverde,
waardoor z'n naam de geschiedenis
boeken inging. Hij sneuvelde tijdens
een gevecht tegen de Duinkerker ka
pers.
Tromp
Maarten Harpertzn Tromp bijge
naamd Bestevaer, versloeg de Duin
kerker kapers en de Spanjaarden bij
Duins in 1639. Door zijn blokkade
van de haven van Duinkerken droeg
hij bij aan de val van deze vesting.
Bij het escorteren van een koopvaar
dijvloot raakte Tromp in 1652 in ge
vecht met de Engelsen waardoor de
Eerste Engelse oorlog begon. Na z'n
overwinning bij Dover (1652) leed hij
echter een zware nederlaag bij Port
land. Dit had een blokkade van de
Hollandse kust tot gevolg. Tijdens de
slag van Ter Heyde, om die blokkade
te breken, sneuvelde de vlootvoogd.
Ook z'n zoon Cornelis Tromp streed
als admiraal tegen de Engelsen (Kijk
duin) en in de Oostzee tegen de Zwe
den. Hij werd na de dood van De Ruy
ter luitenant-admiraal-generaal.
De lucht in
Ook het roemruchte Zeeuwse ge
slacht Evertsen dirigeerde vaak
Zeeuwse schepen. Ze streden tegen dc
Barbarijse zeerovers, tegen de Engel
sen en de kapers van Duinkerken.
Cornelis Evertsen de Jongste werd
door de matrozen vanwege z'n opvlie
gend karakter Keesje de Duivel ge
noemd. Namen die spreken, ook om
hun daden die in de geschiedenis
boekjes terug te vinden zijn of die in
de volksmond bewaard zijn gebleven,
zoals ,,Dan liever de lucht in" van Jan
Carel Josephus van Speyk. Van
Speyk was in 1831, tijdens de Belgi
sche revolutie tegen de Nederlandse
overheersing, commandant van een
kanonneerboot waarmee hij tijdens
de Tiendaagse Veldtocht deelnam aan
het bombardement van Antwerpen.
Op 5 februari 1831 werd het schip
dooreen storm tegen de kade bij Ant
werpen gedreven. Door de Belgen
overmand, ging hij, onder voorwend
sel dat hij de scheepspapieren ging
halen, naar beneden en stak de lont
aan van het kruitmagazijn. Met de
gehele bemanning vloog hij de lucht
in. Dit liever dan zich over te geven.
En welke rechtgeaarde Nederlan
der kent niet de naam Karei Door
man. Karei Doorman werd in 1940
schout-bij-nacht. Hij voerde het com
mando over het eskader in Neder
lands Indië en was in februari 1942
bevelhebber van de ..Combined Stri
king Force", een scheepsmacht, sa
mengesteld uit oorlogsschepen van
Nederland, Australië, de Verenigde
Staten en Engeland. Karei Doorman
sneuvelde bij de ondergang van zijn
vlaggeschip Hr. Ms. de Ruyter tijdens
de zeeslag met de Japanners in de Ja-
vazee. ,,Ik val aan, volg mij", is een
gevleugelde uitspraak van hem ge
worden.
Bij Koninlijk Besluit van 6 decem
ber 1813 bepaalde Willem I dat dc
marine voortaan het predikaat Ko
ninklijk inoelil dragen als beloning
voor zijn trouw, waardoor dc monar
chie hersteld na z'n historische lan
ding op het strand van Scheveningen
kon worden hersteld. De marine. 500
jaar, wordt een sobere viering. In
Amsterdam, Rotterdam en Den Hel
der wordt tijdens dc vlootdagen een
beknopt feestprogramma ingelast en
er is een boekwerkje verschenen over
de 500 jaar dat de marine bestaat. De
marine, een wereld op zich. „Zorrug,
dat je er bij komt", zong Doris al de
cennia geleden.
JAAP HUIZER
BRUINISSE - De geschiedschrijvers en de marinetop
zijn het er over eens geworden dat de marine dit jaar 500
jaar bestaat. Vijf eeuwen waarin de marine is uitge
groeid van een samengeraapt stel koopvaardij- en vis
sersschepen, die werden gehuurd van de eigenaars, tot
een volwaardig in NAVO-verband meetellende oorlogs
vloot. Met door kernenergie voortgestuwde onderzeeërs,
kruisers met de modernste raketten, de hypermodernste
mijnenvegers en de met veel elektronika uitgeruste
Orion-vliegtuigen voor de onderzeebootbestrijding. Een
schril contrast met vijf eeuwen geleden toen evenwel de
basis werd gelegd van onze oorlogsmacht ter zee. De ma
rine, een wereld op zich, aldus een wervende tekst in de
Sterspot.
Oorspronkelijk werden verschil
lende data gehanteerd voor het ont
staan van de marine. In 1438 werd
voor het eerst een grote zeemacht sa
mengesteld van koopvaarders en vis
sersschepen die ten strijde trokken
tegen de Hanzesteden aan de Oostzee,
om hun macht te breken. Alleen de
Zeeuwse en Hollandse steden deden
aan die strafexpeditie mee. Na die
tocht werd de zeemacht weer ontbon
den zodat geen sprake was van een
permanente zeestrijdmacht, al wordt
het wel aangemerkt als een nationale
expeditie.
Watergeuzen
Ook tijdens de Spaanse overheer
sing was er sprake van een Prinselij
ke vloot, want toen Spaanse troepen
in 1575 bij laag water door Het Zijpe
trokken moest de Staatse vloot nood
gedwongen toekijken omdat de sche
pen te diep staken om handelend op
te kunnen treden. Zo werd Schouwen-
Duiveland bezet door de Spanjaar
den. Het jaar 1568 wordt dan ook wel
aangemerkt als het geboortejaar van
de marine, omdat toen de opstand te
gen de Spaanse overheersing begon.
Willem van Oranje, stadhouder van
Zeeland en Holland had een huurle
ger samengesteld en wilde middels
een volksopstand de Spanjaarden
verjagen. Daarbij werden de Water
geuzen ingeschakeld, mannen die
God noch gebod kenden en eerder
bestreden werden door de Staten.
De Geuzen kregen van Willem van
Oranje een kaperbrief die hen mach
tigde om ten gunste van de opstand
koopvaarders te beroven. Bovendien
vervoerden ze de troepen van Willem
van Oranje en die van Lodewijk en
Adolf van Nassau en zorgden ze voor
de bevoorrading van de huurlegers.
De Geuzen bleven Willem van Oranje
trouw, die als blijk van dank hun
vloot tot een officiële Staatse vloot
maakte. Maar ook dit gegeven is nog
geen bevredigend begin van de mari
ne.
Het jaar 1488 spreekt de historici
het meest aan. Toen vaardigde Maxi-
miliaan van Oostenrijk, keizer van
het Duitse rijk en heer der Nederlan
den, een ordonnantie uit waarin een
admiraliteit werd ingesteld die het
opperbevel kreeg over de oorlogsvoe
ring ter zee. Al eerder waren pogin
gen ondernomen om in Vlaanderen
een vloot te formeren want dat ge
west was in die tijd een van de be
langrijkste en de vaart van en naar
Brugge moest hoe dan ook worden
beschermd tegen kapers.
Het was de tijd van de machtige ge
slachten van de heren Van Borsele en'
Philips van Bourgondië. Zijn dochter,
Anna van Bourgondië, was de
stichtster van het dorp Bruinisse in
1468. Tot 1566 bleef Bruinisse, evenals
de rest van Schouwen-Duiveland, be
zit van de Bourgondiërs. Vanaf 1540.
diende Veerë als basis van de oorlogs
vloot. Bijna een eeuw lang blééf Vee-
re marinehaven. Toen, in de roerige
jaren van de Tachtigjarige oorlog,
werd de admiraliteitszetel overge
plaatst naar Middelburg en Vlissin-
gen.
Een stukje geschiedenis; In 1428
dwingt Filips de Goede van Bourgon
dië bij de Zoen van Delft zijn nicht
Jacoba van Beieren tot afstand van
Holland, Zeeland en Henegouwen.
Door het huwelijk (1477) van Maria
van Bourgondië met Maximiliaan I
van Habsburg komen Holland en
Zeeland onder het Oostenrijks-Habs-
burgse huis. Hun zoon Filips de Scho
ne huwt met Johanna de Waanzinni
ge, waardoor de nederlanden
tenslotte een deel van het Spaanse
wereldrijk worden. Karei V, keizer
van het Duitse rijk en koning van
Spanje, voltooide de eenheid. Onder
Filips II, wiens anti-nationale en cen
tralistische bewind, gepaard gaande
met het bestrijden van de Reformatie
en de daarmee samenhangende han
delspolitiek, groeit de oppositie en
breekt tenslotte de opstand uit die
uitmondt in de Tachtigjarige oorlog.
Deze duurde tot de Westfaalse vrede
in 1648 en de erkenning van de Repu
bliek.
Fregatten
In de strijd tegen de Spanjaarden
was voor de Hollandse en Zeeuwse
oorlogsschepen een belangrijke
plaats weggelegd. Immers, de Spaan
se Armada was oppermachtig en
vooral huzarenstukjes (Piet Heyn en
z'n veroverde zilvervloot, blokkade
van de havens van Duinkerke en
In vijfhonderd jaar tijd is de Nederlandse marine uitgegroeid tot een vloot die in NAVO-verband een belangrijk
woordje meespreekt. Door kernenergie aangedreven onderzeeërs, Orion-vliegtuigen en ultra moderne mijnenvegers
ttit de Alkmaar-klasse hieronder afgebeeld) bevaren de zeeën van het noordelijk halfrond.
De marine neemt in de vaderlandse geschiedenis een belangrijke plaats in. Een voorbeeld uit die geschiedenis; waar
bij ook de Zierikzeeënaar André Fortuin met zijn schip de Eendracht betrokken was. was de zeeslag bij IJmuiden?