Willem III en Zierikzee
Naar de zon
DEURLOO B.V.
4
Opvoering
Amateur
Comedie
Zierikzee
Overleg met
kamerleden
over Zeeuws
toerisme
Spreekbeurt
Hervormde
vrouwengroep
Bruinisse
Foto: Johan Junior
(Met dank aan Triffic modus
te Zierikzee)
Advertentie
INSTALLATIEBEDRIJF
SCHUDDEBEURS - TEL.01110-16255
ROTTERDAM - De gemeente Rot
terdam heeft besloten de werkzaam
heden aan de slufter bij de Maasvlak
te voorlopig op te schorten in
verband met de daar broeiende klu
ten. De Nederlandse Vereniging tot
Bescherming van Vogels beschuldigt
de gemeente ervan onherstelbare
schade te hebben toegebracht aan de
kluten-kolonie op de Maasvlakte.
KERKWERVE - In het Dorpshuis 't
Zuudènde te Kerkwerve presenteert
de Amateur Comedie Zierikzee za
terdag 28 mei de toneelstukken Pick
nick en Speeltijd een leTen vol.
De première van deze stukken was
in mei in de Concertzaal te Zierikzee.
Vanwege de vele reacties hitrop be
sloot de ACZ de toneelstukken nog
een keer voor het voetlicht ;e bren
gen. De voorstelling begint cm 20.30
uur.
ZIERIKZEE - Een Zeeuwse delega
tie heeft onder leiding van gedepu
teerde J. B. Ventevogel in Den Haag
een onderhoud met leden van de
Tweede Kamer over het Zeeuwse uit
voeringsprogramma recreatie en toe
risme voor de jaren 1988 en 1989 en
het meerjarenprogramma. Met name
zal de delegatie de aandacht vragen
voor de financiële en beleidsmatige
aspecten van beide programma's.
Aanstaande maandag wordt een
uitgebreide commissievergadering
(UCV) openluchtrecreatie gehouden
waarin het rijksbeleid op dit terrein
en de verdeling van de financiële
middelen voor de komende jaren
wordt behandeld.
Voor de bijeenkomst zijn ook uitge
nodigd de hoofddirecteur van de
ANWB, de directeur van het NBT, de
voorzitter van de Raad voor de open
luchtrecreatie en handel, ambachten
en diensten en enkele topambtenaren
van de ministeries van landbouw en
visserij en economische zaken. Van
de Tweede Kamer-leden zullen de re
creatiespecialisten en Zeeuwse ka
merleden aanwezig zijn.
BRUINISSE - De oud-predikant
van de Hervormde kerk, dominee ir.
W. F. Teekens, is in Bruinisse nog
steeds een graag beluisterde spreker.
De huidige dominee van Hien en Do-
dewaard was door de Hervormde
Vrouwengroep Helpt Elkander uitge
nodigd om te spreken over de Refor
matorische hulpactie Woord en Daad
waar de predikant bestuurslid van
De grote zaal van In 't Opper was te
klein voor de vele gasten en leden van
Helpt Elkander toen dominee Tee
kens sprak over z'n reis die hij vorig
jaar voor Woord en Daad maakte
naar het tropische eiland Haïti in de
Caribische Zee. Een eiland vol van
dictatuur, corruptie en wanbeleid
wat de bevolking in ellende en ar
moede gedompeld heeft. Een schril
contrast ook tussen de rijkdom en
weelde en enkele meters verder de
verschrikkelijke omstandigheden
waarin de mensen moeten leven. Een
eiland ook dat z'n dramatiek uit het
verleden nog niet te boven is. Al in
een vroeg stadium werd de oorspron
kelijke bevolking door de Spaanse
kolonisten uitgeroeid en vervangen
door negerslaven uit Afrika.
Het analfabetisme is er nog steeds
groot en Woord en Daad heeft ver
schillende projecten opgestart Voor
scholing en werkgelegenheid. Vakon
derwijs, drinkwatervoorziening, me
dische hulp, onderwijs, kinderbijbel-
verstrekking en een varkensproject.
Teekens verlevendigde z'n boeiende
lezing met dia's van het land en de be
volking. De presidente van Helpt El
kander, mevrouw N. J. de Korte-
Padmos opende de vergadering met
gebed. Ze las uit 1 Petrus 2 1-10
waaruit ze de meditatie hield: ,,Het
fundament is gelegd". Eerder had me
vrouw Lokker het grote gezelschap
welkom geheten. Na de lezing van ds.
Teekens werd een collecte gehouden
voor Woord en Daad die 245,20 op
bracht. Mevrouw De Korte bedankte
mevrouw Lokker voor de gastvrij
heid en dominee Teekens (die samen
met z'n vrouw vele bekenden be
groette) voor de indrukwekkende le
zing. De slotzang was Gez. 94 1
waarna de dominee voor ging in
dankgebed.
Het jaarlijkse reisje van de vrou
wenvereniging is op dinsdag 31 mei,
vertrek om 08.15 uur bij de kerk. Er
zijn nog drie plaatsen vrij. Opgeven
bij Tb Bolijn.
on
ZIERIKZEE - Toen tijdens het rampjaar van 1672 de roep om een sterke man
al groter werd, was het duidelijk voor de regenten dat concessies gedaan moes
ten worden. Van alle kanten werd de Republiek der Zeven Verenigde Nederlan
den bedreigd. De Franse troepen hadden het grootste deel van het land bezet.
Vanuit Engeland dreigde een invasie. Zeeland leek het minst bedreigd, maar na
dat Franse troepen Zeeuws-Vlaanderen waren binnengevallen en ook vanuit Bra
bant het wapengekletter werd gehoord, steeg de spanning. Op 11 juli 1672 vond
voor de deuren van het stadhuis een oproer plaats. De schutterijen kwamen in
het geweer en wisten de angstige stadsbestuurders te ontzetten.
dekens. Claes Janse en Renger
Janse. Voortaan mochten vier per
sonen de raadsvergaderingen bij
wonen. Daartoe werden benoemd
de kapiteins mr. Hubertus Boeije
en Cornelis Cuyper en de dekens
CÖrtiélfè Roskam en Nicolaas Bos-
schenblij.
Met een brief, gedateerd 12 juli,
was de Zierikzeese deputatie op
weg gegaan naar Willem III in
Den Haag. Stadssecretaris Corne
lis Pous deed het woord. In vrien
delijke termen bedankte de Prins
de Zierikzeeënaars. Ze kregen een
brief mee waarin die dank ook
nog eens schriftelijk door de
Prins werd herhaald.
Buiten de commissarissen om
deed de stadsraad ondertussen
zijn beklag bij Gecommitteerde
Raden, het dagelijks bestuur van
de Staten van Zeeland. Ze vroegen
om toestemming de oproerkraai
ers te mogen straffen, in het bij
zonder zij die buiten de stedelijke
grenzen woonden. De 16de juli
•verleenden Gecommitteerde Ra
den hun goedkeuring en gaven
machtiging om desnoods de in
Schouwen aanwezige troepen in te
zetten. Ritmeester Paulus Liens
kreeg opdracht zich met zijn com
pagnie ter beschikking te stellen
van de magistraat.
Relletjes
In augustus kwam het opnieuw
tot relletjes. Het plunderen van
één van de schepen van een regent
vond wellicht in die maand plaats.
Nog steeds was de burgerij er niet
zeker van of het stadsbestuur hen
niet bedroog. Het bericht dat Wil
lem III op weg zou zijn naar Zee
land boezemde de heren van het
stadhuis vrees in. Ze gaven hun
vertegenwoordigers in de Staten
opdracht om de Prins af te raden
naar Zierikzee te komen. Het ex
cuus moest luiden: „d'ongelegent-
heyt daarin sigh dese stadt be
vindt". De haat van de burgerij
richtte zich in het bijzonder tegen
de rentmeesters Cornelis Verhei je,
Pieter Mogge, Daniël Stouten-
burg, Nicolaas Cau en Jofyan Hof-
fer. Deze zagen in dat het beter
was hun functies vrijwillig neer te
leggen, voordat ze daartoe ge
dwongen zouden worden.
De raadsleden begrepen dat
nieuwe concessies de gemoederen
moesten bedaren. Daarom werd
op 29 augustus 1672 besloten de
contracten van «correspondentie
staande de vergaaering te vernie
tigen. Deze contracten bevatten de
onderlinge afspraken van de re
genten over de verdeling van amb
ten. De inhoud werd verklaard
,,voor nul en van onweerde".
Collectief aftreden
De kapiteins van de schutterij
en de dekens overtuigden de heren
dat alleen hun verdwijnen de ge
moederen tot bedaren zou bren
gen. Op 12 september besloten de
raadsleden en schepenen hun ont
slag te nemen en hun ambten ter
beschikking te stellen van de
Prins. Vermoedelijk binnen de
Het stadhuis, circa 1650.
Nadat de mensenmenigte uiteen
was gedreven vormden zich elders
in de stad opnieuw groepen. Spoe
dig was er een lijst opgesteld met
elf eisen, die de stadsbestuurders
moesten inwilligen. Die punten
hielden in dat Zierikzee zich on
verwijld achter de Prins zou scha
ren en daarmee verband houdende
maatregelen. Ondertussen waren
de kapiteins van de schutterij in
.de raadsvergadering geroepen.
Behalve een opdracht om alle
manschappen in staat van paraat
heid te brengen kregen ze de me
dedeling van de burgemeester dat
er 's middags brede raad zou wor
den gehouden.
Een niet onverdienstelijke
'vondst'. Die brede raad vond zijn
oorsprong in een oktrooi van Ka-
rel V uit 1523. Bij belangrijke
beslissingen kon de brede raad
worden gehoord. Ze bestond uit de
raad met daaraan toegevoegd 20 of
24 van de voornaamste burgers.
Zo'n brede raad werd echter vrij
wel nooit gehouden, maar nu leek
het een uitkomst. Bij de vergade
ring moesten aanwezig zijn de
twaalf kapiteins van de schutterij
en en de deken Claes Janse. Bo
vendien mochten er twee predi
kanten bij zijn.
De elf eisen
Om drie uur 's middags op die
11de juli 1672 kwamen de heren
bijeen. De spanning zal voelbaar
zijn geweest. De burgemeester
stelde eerst een ander punt aan de
orde. Het was oorlog en daarom
kon de jaarmarkt in september
maar beter vervallen. Men kon er
mee instemmen. Besloten werd
het besluit bekend te maken in de
Haarlemse courant. Tevens werd
bepaald dat de halfvasten-markt
voortaan niet meer gehouden zou
worden.
Het belangrijkste kwam vervol
gens aan bod. De elf artikelen.
Aan duidelijkheid lieten de eisen1"
niets te wensen over. Artikel 1 be
paalde dat de functies van stad
houder, kapitein-generaal en ad
miraal werden opgedragen aan
Prins Willem 111 door twee gede
puteerden uit de raad en twee uit
de burgerij. Het meest sensationa-
le artikel was punt 4: ,,dat de caba-
listische regeringe deser stadt
werden te niet gedaen". Dit sloeg
op het feit dat de regenten onder
ling schriftelijke afspraken had
den gemaakt over de verdeling
van functies. Die contracten moes
ten verscheurd worden.
Alle eisen werden ingewilligd.
Om de punten uit te voeren wer
den commissarissen aangewezen.
Het waren Iman de Jonge, Corne
lis van Borre. Jan Ockersse, mr.
Cornelis Stavenisse, mr. Cornelis
Pous, de kapiteins mr. Pieter Hay-
man en mr. Hubertus Boeije en de
1688
Willem III, borstbeeld door Rombout Verhulst.
In 1988 is het 300 jaar geleden
dat de Glorious Revolution ofwel
de Roemrijke Omwenteling zich
voltrok. Stadhouder Prins Wil
lem III verdreef in dat jaar zijn
schoonvader Jacobus II van de
Engelse troon. Een jaar later
werd Willem III samen met zijn
vrouw Mary gekroond tot koning
en koningin van Engeland, Schot
land en Ierland. Deze feiten zijn
aanleiding voor tal van mani
festaties en evenementen.
In een artikelenreeks wordt na
der ingegaan op de historische re
laties tussen koning-stadhouder
Willem III en Zierikzee.
schutterijen werd erover gestemd
wie geschikt zou zijn de vacatures
te vervullen. Ook de afgetreden
magistraatsleden werden gewo
gen. Door middel van stemmingen
werd aangegeven wie 'aangenaam'
en wie 'onaangenaam' was.
Dubbeltallen
Uiteindelijk kwamen er dubbel
tallen voor alle vacatures op pa
pier en daaruit kon precies gezien
^worden wie men benoemd wilde
zien. Op de lijst van kandidaten
komen tal van namen voor uit de
schutterijen en uit de midden
stand. In de avond van de 14de
september vertrok een delegatie
naar de Prins. Die afvaardiging
bestond uit Hubertus Boeije, ka
pitein van de schutterij; Cornelis
Roskam, koopman en luitenant;
de boekbinder Jan Lambrechtsen
en Nicolaas Bosschenblij, deken
van de kuipers. Ze werden verge
zeld door het afgetreden raadslid
mr. Anthonij Hoffer.
Reeds op 17 september benoem
de de Prins nieuwe raden en sche
penen. Voor velen in Zierikzee zal
de uitslag teleurstellend zijn ge
weest. Willem III herbenoemde
verschillende olid-raden en sche
penen, die door de burgerij 'on
aangenaam' waren verklaard.
Zelfs Johan Hoffer en Pieter Mog
ge, de afgetreden rentmeesters,
waren herbenoemd. Niettemin
kwamen er heel wat nieuwe heren
op de kussens. In de literatuur
wordt, ten onrechte, vermeld dat
alleen de beide burgemeesters
niet herbenoemd werden. In een
aantal gevallen werden personen
benoemd, die goed aangeschreven
stonden bij de burgers. Nieuwe
raadsleden werden de arts Willem
Ockers, de koopman Lieven
Imanszoon Schuurbeque, Andries
Ockers, Cornelis van Groenhoven,
de arts Cornelis Mulock, Maarten
Crynse Capelle, do brouwer Tho
mas van der Schatte, de koopman
Cornelis Roskam en Pieter van
Couwenburgh. Enkelen van hen
waren al op gevorderde leeftijd.
Zo was de laatstgenoemde 69 jaar
oud.
Op 21 september las baljuw De
Witte van Eikerzee de brief van de
Prins voor en direct daarna legden
de nieuw-benoemden de eed af.
(Wordt vervolgd)
H. UIL
