Oude kaarten en prenten
„Overheidsbeleid is passief en
gespeend van alle creativiteit"
Gritstralen toegestaan
in haven van Bruinisse
Schouwen-Duiveland in Oude Ansichten
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Dinsdag 8 maart 1988 Nr. 24299
88/138. Een zeer bekend en vermaard hotel-pension is De Schouwsche Boer te Haamstede. Gelegen vlak bij
bos. strand en duinen en het vroegere vliegveld Haamstede. We zien hier een heel oude foto van het hotel,
waarvan de juiste datum niet exact te achterhalen viel. Vroeger stond op deze plaats een boerderij, die men
de Duinhoeve noemde. In de tijd dat deze foto gemaakt werd was J. van der Ven hotel-eigenaar. Het was de
zelfde J. van der Ven, die voorheen hotelier was van het bekende Zierikzeese hotel Van Oppen aan de Verrc-
nieuwstraat aldaar. We zien Van der Ven hier links - met alpinopet - voor zijn prachtige hotel staan. De dame
rechts, met witte japon en zittend in een stoel is Sil van der Ven. De man helemaal links op de achtergrond
is niemand minder dan ober Johan Kik Lzn. en rechts van hem staat leerling-kelner Jan van Dochterom.
Correspondentie over deze rubriek: Cor Pols. Postbus 30. 4300 AA Zicrikzee. Tel. (OHIO) 12754
Cartouche op de stadsplattegrond van Zierikzee (1660). Met opdracht aan het stadsbestuur en versiering van
scharretjes
Antiek uit Zierikzee
ZIERIKZEE - In de vóórfotografische periode namen schilders, tekenaars en
etsers welhaast een monopoliepositie in. Zij waren het die situaties, gebeurte
nissen en locaties met vaardige en vaak kunstzinnige hand vastlegden. Antieke
kaarten en prenten dienden uiteraard een nuttig doel zodat in een wetenschap
pelijk kartografisch handboek zoals dat van Koeman de ornamentiek slechts
terloops wordt aangestipt. Prof. Koeman geeft toe dat men de kaart wel dege
lijk als object van grafische kunst of als een produkt van vroegere grafische
techniek kan zien: „Ook in die opzichten kan een oude kaart een meesterwerk
zijn". Wie zich van deze uitspraak wil overtuigen behoeft slechts een aantal ou
de kaarten ter hand te nemen. Schitterende voorbeelden vormen de kaart van
Schouwen (1646) door Blaeu en de handgetekende stadsplattegrond van Zierik
zee die Roman omstreeks 1660 tekende als vermoedelijk voorontwerp voor een
te graveren kaart.
Dat er ook tegenwoordig talloze
liefhebbers zijn voor de histori
sche kaarten en plattegronden
kan worden afgeleid uit de snel
uitverkochte oplagen van repro's.
De ver voortgeschreden reproduk-
tietechnieken met name in de off
set maken het momenteel moge
lijk om waardevolle en uiterst
zeldzame kaarten bijzonder na
tuurgetrouw in veelvoud te druk
ken. Natuurlijk gaat er niets bo
ven de originelen, maar deze zijn
langzamerhand onbetaalbaar ge
worden. Het is dan ook destijds
een goede gedachte geweest om
bovengenoemde kaart van Schou
wen en de plattegrond van Zierik
zee via repro's bij een breder pu
bliek te introduceren.
Uitgave
Een andere waardevolle uitgave
op het gebied van gereproduceer
de oude kaarten en prenten vormt
de in 1973 onder auspiciën van het
rijksarchief te Middelburg ver
zorgde „Visscher-Romankaart van
Zeeland". Het is haast onvoorstel
baar hoeveel topografische en
historische gegevens op die
midden-17de eeuwse kaart van
Zeeland zijn ingetekend. De totale
kaart van Zeeland omvat negen
bladen; de drie bovenste bladen
vormen het gebied van Schouwen-
Duiveland met gedeelten van de
omringende eilanden Goeree en
Flakkee.
Het is weliswaar niet ongebrui
kelijk maar wel hoogst merk
waardig, dat het gedeelte dat in
drie bladen Schouwen en Duive-
land toont, in het midden van de
achttiende eeuw opnieuw is uitge
geven. Daarbij is sprake van een
stukje boerenbedrog. Men is er
van uitgegaan dat de liefhebbers
vergeten waren dat deze kaart
honderd jaar oud was. Uitgever
Wed. Ottens en Zoon presenteerde
de prachtige kaart als een pri
meur. Het opschrift luidde dan
ook: „Nieuwe Kaart van 't Eiland
Schouwen en Duiveland zynde
het vrugtbaarste gedeelte van het
Graafschap van Zeeland". Deze
enigszins gezwollen tekst is gegra
veerd op een brede banderol die
door twee uit het zeewater oprij
zende engelfiguurtjes wordt vast
gehouden!
Koperplaten
Uitgever Ottens heeft dus de
oorspronkelijke koperplaten van
de 17de eeuwse Zeeland-kaart in
bezit gekregen en deze na aanpas
sing ten tweeden male afgedrukt.
De kaart die een eeuw oud was
werd verjongd en als nieuw in het
licht gegeven. Zo werd de
Visscher-Romankaart omgetoverd
tot een Ottens-kaart. Voor liefheb
bers van oude kaarten wel iets om
even in de gaten te houden.
Hergebruik van oude koperpla
ten kwam ook voor bij het uitge
ven van gegraveerde prenten. De
prachtige Zeeuwse gezichten, be
kend onder de verzamelnaam Spe
culum Zelandiae, zijn eveneens
voor de tweede keer in het midden
van de 18de eeuw afgedrukt. Het
zijn charmante en zeer kunstzinni
ge voorstellingen van kunstenaars
die helaas niet bij name bekend
zijn. In de reeks komen boeiende
afbeeldingen voor van Brouwers
haven, Zierikzee, Haamstede, Re-
nesse, Bommenede en Bruinisse.
Omdat genoemde voorstellingen
door opzet en uitvoering de geïn
teresseerden doen watertanden is
het geen wonder dat particulieren
en antiquaren zich tijdens veilin
gen als het ware op deze veelge
vraagde prenten werpen....
Wiebe Keikes
Voorzitter Algemeen Vissersbelang haalt in jaarrede fel uit
naar overheid
BRUINISSE - Mosselvissers nemen in het algemeen geen blad voor de mond als hen
iets dwars zit en W. Okkerse, voorzitter van de Vereniging Algemeen Vissersbelang,
vormt daarop geen uitzondering. In zijn jaarrede haalde Okkerse fel uit naar de over
heid. „Het overheidsbeleid op de Waddenzee, ik denk dan aan het al jaren durende
overleg om uitbreiding van mosselcultuur naar het oostelijke Waddengebied, kan ik
niet anders noemen dan passief en gespeend van alle creativiteit"
De Bruse mosselvissers hebben bij monde van hun voorzitter fel uitgehaald naar het overheidsbeleid
Okkerse stelde in zijn jaarrede dat
het gebied waarop men mosselen
moet kweken alsmaar kleiner wordt.
„Ook in 1987 is weer een belangrijk
gebied voor het kweken van con
sumptiemosselen en halfwasmosse
len door de afdamdrift van Water
staat in het Krammer/Volkerak
verloren gegaan". Volgens Okkerse
gaan ook op de Waddenzee tal van
percelen sterk achteruit door verzan
ding en het veranderen van stroom-
patronen.
Terugloop
Okkerse stelde in zijn jaarrede dat
er sprake is van een terugloop van de
produktie van consumptiemosselen,
terwijl de vraag naar mosselen
schijnt te stijgen. „Ik vind het dan
een normale zaak dat een onderne
mer wegen tracht te zoeken om zijn
produktie enigszins op peil te hou
den. Daarnaast vind ik het dan een
nog normalere zaak dat een rijks
overheid je bij dat zoeken stimuleert
en begeleidt, mogelijkheden voor het
bedrijf opent en oplossingen zoekt".
Uit de jaarrede van Okkerse kan
rustig afgeleid worden dat de hou
ding van de overheid in zijn ogen ern
stig te wensen overlaat. „Terwijl die
overheid in beleidsnota's belooft de
gemiddelde mosselproduktie zeker
op het peil van een miljoen tonnen te
houden", aldus Okkerse.
Minister Braks kan in de ogen van
Okkerse weinig goed doen. Aan de
ene kant stelt Okkerse dat de minis
ter 'best een goed inzicht' heeft in het
reilen en zeilen van het mosselwe
reldje. Aan de andere kant stelt Ok
kerse dat Braks zich bij het schrijven
van een mosselnotitie te veel laat lei
den door het uitgiftebeleid voor
oesterpercelen.
Blauwdruk
i
Okkerse: „De mosselnotitie gaat
vergezeld van een brief waarin de mi
nister zich uitput in het definiëren
van z'n uitgiftebeleid ten aanzien van
oesterpercelen. Wat heeft dat met een
mosselnotitie te maken? Of heeft de
minister het idee om zijn uitgiftebe
leid voor oesterpercelen te laten die
nen als blauwdruk voor het uitgifte
beleid van mosselpercelen in de
toekomst".
„Zou de minister het in zijn hoofd
halen om van het mosselkweken he
lemaal een hazardspel te maken,
door loterijelementcn aan de toewij
zing toe te voegen. Me dunkt dat het
mosselbedrijf al met genoeg onzeker
heden heeft rekening te houden", al
dus Okkerse.
„Ondanks het uitkomen van een
eindconclusie van het RIN-onderzoek
ten aanzien van ecologische effecten
van mosselcultuur op het oostelijke
Waddengebied besluit de overheid
nog maar enkele jaren verder te on
derzoeken. Een onderzoek wat niet
gelijk gepaard zal gaan met het aan
leggen van proefpercelen, want daar
ziet men voorlopig het nut niet van
in. Naar mijn bescheiden mening is
LONDEN - In een Brits kasteel zijn
meer dan 300 oudheidkundige Egyp
tische voorwerpen aangetroffen. Een
deel ervan is afkomstig uit het graf
van Farao Tbetanchamon, zo heeft
een Egyptoloog van het British Mu
seum verklaard. De vondst werd ge
daan in het kasteel van Lord Carnar
von in het zuiden van Groot-Brittan-
nië. De vijfde Earl van Carnarvon
was een van de financiers van de ex
peditie van Howard Carter die in 1922
het graf van Tbetanchamon vond.
dan ook dat onderzoek zonder prak
tijkproeven in het water gegooid
geld, letterlijk en figuurlijk, en dient
dan voornamelijk om wat biologen
van straat te houden", aldus Okkerse.
Huurprijzen
Volgens Okkerse wil minister
Braks de huurprijzen voor de mossel
percelen met ingang van de nieuwe
huurperiode op commerciële basis
vaststellen. Okkerse: „Door niet tij
dig en adequaat in te spelen op de
achteruitlopende mosselproduktie,
waardoor de mosselprijs de laatste
jaren alsmaar onder invloed kwam te
staan van tekorten in de aanvoer, zijn
de prijzen extreem gestegen".
„Op basis van dat gegeven wil de
minister nu de huurprijzen aanpas
sen. Ik vind dat onterecht en niet bil
lijk. Eerst regeren en beloftes nako
men, en dan in alle redelijkheid
overleggen welk prijskaartje eraan
moet worden gehangen".
In dit kader merkte Okkerse nog
op dat in een buurland als Duitsland
bijna in het geheel geen pacht voor
mosselpercelen hoeft te worden be
taald. „Dus wordt met een dergelijke
maatregel de concurrentie nog eens
extra in de kaart gespeeld", stelde
Okkerse. Eerder in zijn jaarrede stel
de Okkerse dat de vereniging, en
haar leden, een rustig jaar achter de
rug heeft. „Schepen en bemanning
voeren wel en voor de meeste kwe
kers was dat ook financieel het geval.
Jammer dat juist tegen deze achter
grond het niet mee kunnen komen
van enkele bedrijven zo schril af
steekt", aldus Okkerse.
Kokkelvissers
Bijzonder fel haalde Okkerse ook
uit naar de kokkelvissers. Hij ken
schetste hen als 'onverlaten die moei
te hebben met het onderscheiden van
mijn en dijn' en stelde dat de over
heid het vissen van mosselzaad met
kokkelschepen zou moeten verbie
den. „Vijfentachtig procent van de
kwekers is erop tegen en desondanks
laat de overheid ieder jaar een aantal
schepen op de mosselzaadbanken los
die geen enkele binding hebben met
het mosselbedrijf".
„Dit tot ergernis van de mossel
kwekers die het voor hen zo begeer
lijke mosselzaad voor hun neus zien
weggekaapt door gelegenheidsvis
sers terwijl het de mosselvissers zijn
die zich hoge investeringen hebben
getroost om de droogvallende zaad-
banken te kunnen bevissen", aldus
Okkerse.
Hij pleitte voor het geven van meer
bevoegdheden aan de opzieners der
visserijen. „Het zou de motivatie en
inzet zeker ten goede komen, terwijl
onze eigendommen wat beter be
schermd zouden zijn". Okkerse ein
digde zijn jaarrede positief: „Ik wil
er mijn genoegen over uitspreken'dat
de directie van visserijen voorne
mens is in de Oosterschelde op plaat
sen waar vroeger percelen in onbruik
raakten, maar die nu waarschijnlijk
door de verminderde stroomsnelhe-
den weer geschikt zijn, enige proef
percelen aan te leggen".
MONTEVIDEO - Een echtpaar in
Uruguay heeft zijn zoon veertien jaar
in een klein kamertje opgesloten ge
houden omdat hij toenadering tot een
meisje had gezocht.
BRUINISSE - Onder bepaalde omstandigheden is gritstralen aan schepen
in de Bruse reparatiehaven toegestaan. Dat is gebleken nadat ambtenaren
van de milieu-dienst van zowel Rijkswaterstaat als de Provinciale Waterstaat
hun fiat hadden gegeven aan de manier van stralen zoals het Grit- en Schil
dersbedrijf Starkoma dat verricht aan een nieuwbouwkotter van Padmos.
Ten onrechte is eerder gemeld dat daarover proces-verbaal was opgemaakt.
Zoals bekend is er nogal wat onze
kerheid over het wel of niet toe
gestaan zijn van gritstralen sinds de
verscherpte milieumaatregelen van
enkele jaren geleden waardoor bij
voorbeeld het bedrijf ICZ het onmo
gelijk werd gemaakt z'n werkzaam
heden in de zuid-Grevelingen langs
de Grevelingendam uit te voeren.
Ontslag voor enkele medewerkers
volgde daarop.
Vanuit de restanten van dat bedrijf
is Cordok in oprichting nu bezig een
droogdok naar Bru te halen om over
dekt te kunnen grittcn. Toen er vrij
dag klachten binnen kwamen op het
gemeentehuis van Bruinisse dat er
gestraald zou worden gaf de milieu
ambtenaar dat door aan Rijkswater
staat.
Omdat het een zogenaamde A-in
richting betreft (waar machinefabrie
ken en werven onder vallen) heeft de
gemeente zelf geen opsporingsbe
voegdheid. Die heeft Rijkswaterstaat
wat betreft de WVO, Wet Verontreini
ging Oppervlaktewater als het een
eventuele waterverontreiniging be
treft en de Provinciale Waterstaat die
AMSTERDAM - De nettowinst van
het Hcineken-concem is vorig jaar
met 286,7 miljoen nagenoeg gelijk
gebleven aan de 285,3 miljoen van
1986. Hot drankenconcern stelt voor
het dividend te handhaven op 3,50
per aandeel, waarvan al 1,50 tussen
tijds is betaald. Ook de netto-omzet
van Heineken bleef vorig jaar op het
niveau van 1986, namelijk 6659 mil
joen tegen 6684 miljoen. Er was
sprake van stijging van de omzet bij
dc meeste werkmaatschappijen, een
daling van dc export en een negatief
effect van valutakoersen.
de hinderwetvergunning afgeeft en
toeziet op naleving daarvan. De
straalwerkzaamheden aan boord van
de kotter werden binnenboord uitge
voerd terwijl de plaats van werken
ook geheel werd overdekt met dek
kleden.
Volgens A. Engelaan, medewerker
van Rijkswaterstaat Directie Zeeland
afdeling AX Waterbeheer en Water
kwaliteit, konden de werkzaamhe
den na controle van een milieudes
kundige gewoon voortgang vinden:
„Er vond geen verontreiniging van
het water plaats en als het grit goed
wordt opgevangen hebben wc geen
problemen met het stralen op zich".
Omdat er ook sprake zou zijn geweest
van stofoverlast werd ook Provincia
le Waterstaat ingelicht. Maar volgens
C. Wisse, medewerker afdeling Mi
lieuzaken, was er volgens dc gege
vens die hij op dat moment binnen
had geen noodzaak het stralen stop te
zetten omdat er geen stofhinder zou
zijn.
Voor directeur P. Padmos trouwens
een uitgemaakte zaak omdat volgens
hem alle voorzorgsmaatregelen zijn
genomen om enige schade aan milieu
of omgeving te voorkomen terwijl hij
bovendien een TNO-rapport over het
straalgrit boven water haalde. In hot
rapport van de organisatie voor Tbc-
gepast Natuurwetenschappelijk On
derzoek wordt aangegeven dat dc
concentraties van de gedetecteerde
elementen (zoals barium, ijzer, arseen
en cobalt) in het grit lager zijn dan
door de Wet Chemische Afvalstoffen
gestelde maximaal toelaatbare hoe
veelheden. Er lijkt voor de bedrijven
toch wat meer ruimte te komen om te
kunnen gritstralen nu beide Wa
terstaten goedkeuring hebben gege
ven om op deze manier die werk
zaamheden uit te voeren.