'Als ik maar door ga
heb ik vast
wel weer geluk'
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Dinsdag 29 december 1987 Nr. 24260
13
ZIERIKZEE - „Ongeveer
veertig gulden heb ik er
nu ingegooid. Die heb ik
verloren ja. Maar als ze
(de fruitafbeeldingen red.)
goed blijven vallen win ik
het allemaal weer terug.
Ik heb er gisteren nog
tachtig gulden
uitgehaald". Zonder op of
om te kijken wie het
woord tot hem richt geeft
de jongeman in korte
zinnen antwoord op de
vragen die hem worden
gesteld. Met een
geconcentreerde,
gespannen uitdrukking op
zijn gezicht zit hij voor de
fruitautomaat.
Afbeeldingen van
sinaasappelen, citroenen
en peren flitsen voorbij
terwijl zijn handen met
snelle bewegingen de
verschillende knoppen en
handels bedienen. Een
jacht naar punten. Want
hoe meer punten hoe
meer geld. Een jacht die
wordt begeleid door aan-
en uitflitsende lichtjes,
bliepgeluiden en af en toe
het aanlokkelijke
gerinkel van geld. Ook
wanneer dat geluid uit de
gokautomaat van zijn
buurman klinkt is het
voor de speler een
beloning voor zijn eigen
inspanningen. Het is de
bevestiging van zijn idee
dat er winst is te halen.
Dat blijkt uit de woorden
van Henk Hermans die
door zijn werkzaamheden
als psycholoog bij het
Zeeuws Consultatiebureau
voor Alcohol en andere
Drugs steeds vaker hulp
moet verlenen aan
mensen die verslaafd zijn
aan gokken.
De passie van het gokken kan
behalve door een fruitautomaat ook
worden opgeroepen door de lotto, de
toto, de staatsloterij, kien- en bingo
avonden en het W5-spel waarmee op
paarden wordt ingezet, casino's en
golden ten gelegenheden. Volgens
psycholoog Henk Hermans heeft de
groei van het aantal gelegenheden
waar dit alles kan worden gedaan
geleid tot een opzienbarende groei
van het aantal gokkers en daarmee
gokverslaafden in de afgelopen drie
jaar. Ook in Zeeland, ook op
Schouwen-Duiveland.
Het is vooral het gokken op
fruitautomaten, in golden ten
gelegenheden en casino's dat op den
duur problemen oplevert. De
fruitautomaten die men overal
vindt. In amusementshallen, café's
en friettenten. Het golden ten spel
Henk Hermans van het ZCAD.
dat in Middelburg en Vlissingen
kan worden gedaan. En volgens
Hermans hebben gokkers er graag
een reis naar Rotterdam of
Scheveningen voor over om roulette
te kunnen spelen. ,,Er zijn
duidelijke aanwijzingen dat de
toename van deze gelegenheden
alles te maken heeft met de
explosieve groei van het aantal
gokverslaafden. Dat is ook logisch.
Als er meer gelegenheden zijn gaan
er ook meer mensen naar binnen.
Voor de gezelligheid. En bij de
meeste blijft het daar ook bij. Maar
bij ongeveer twee van de tien
nieuwe bezoekers leidt het gokken
tot een verslaving. Tot mensen die
afhankelijk zijn geworden van de
spanning en opwinding die door het
gokken wordt opgeroepen. Die daar
op den duur al hun geld en vaak
hun relaties aan opofferen".
Naar schatting van het
Jellinekcentrum in Amsterdam zijn
er momenteel in Nederland 20.000
gokverslaafden. Henk Hermans, die
door zijn werk als hulpverlener bij
het ZCAD bijna dagelijks met deze
mensen in aanraking komt, weet
dat zich in de regio Zeeland
jaarlijks zo'n twintig nieuwe
verslaafden voor hulp aanmelden.
Op Schouwen-Duiveland, waar het
consultatiebureau ook werkt, is dat
aantal zes a zeven. ,,Maar dat cijfer
moet je zeker met vijf
vermenigvuldigen omdat de
meesten zich niet bij ons
aanmelden. Omdat ze alleen
voortmodderen of gewoon niet van
het bestaan van het
consultatiebureau afweten".
Tot voor drie jaar was het
gokverslavingsprobleem niet aan de
orde bij de hulpverleners van het
ZCAD. Hermans: ,,Tben kregen we
één aanmelding binnen. De enige in
dat jaar. En eigenlijk zaten we met
de handen in het haar. We vroegen
ons af of we de aanmelding van zo'n
verslaving wel serieus moesten
nemen. We wisten niet goed wat het
precies inhield en wat we er mee
aanmoesten".
Dat is inmiddels wel vei'anderd.
Momenteel proberen enkele
tientallen mensen met behulp van
het ZCAD van hun gokverslaving af
té komen. Ongeveer de helft van
hen zijn jongeren (vooral jongens)
tussen 14 en 25 jaar die verslaafd
zijn aan fruitautomaten. De anderen
zijn volwassenen in alle leeftijden
die in de problemen zijn gekomen
door het roulette- of golden ten
spel.
,,Ik denk dat een gokverslaving iets
is dat mensen zichzelf aanleren. In
eerste instantie gaan ze naar
gokgelegenheden voor de
gezelligheid. Uit nieuwsgierigheid.
Ze worden getrokken door de
glamour, het image dat er van die
'gelegenheden uitstraalt. De sfeer in
een automatenhal met de
flikkerende lampjes en geluidjes
van de spelautomateri. Het gratis
drankje, de sfeer van luxe in de
casino en golden ten gelegenheden.
Het is aanlokkelijk om daar bij te
horen. Men is nieuwsgierig, wil het
een keer zelf uitproberen".
,,En dan treedt een uitgekiend
systeem in werking. Ze worden
namelijk beloond voor hun
initiatief, voor hun meespelen. Ze
winnen. Niet constant maar af en
toe. En wisselende bedragen, soms
veel, soms weinig geld. Dat 'af en
toe belonen' heeft een ingrijpende
invloed op het ontwikkelen van een
bepaald gedrag. Wanneer ze nooit
iets zouden winnen, zouden ze de
pijp gauw aan Maarten geven. Maar
door de regelmatig terugkerende
succes(jes) worden de verliezen
gebagateliseerd en de winst
opgehemeld. Mede door de winst
die men anderen ziet behalen (het
geldgekletter in de fruitautomaten)
krijgt men het idee: Als ik maar
door blijf gaan zal ik ook tot de
gelukkigen behoren en mijn verlies
weer terugwinnen".
„Een idee dat zich vastzet. Een
soort hersenspoeling die men
zichzelf toebrengt. Wanneer mensen
dat niet kunnen relativeren neemt
de kans op een gokverslaving
behoorlijk toe". Volgens Hermans is
de snelheid waarmee een
gokverslaving ontstaat mede
afhankelijk van de financiële
situatie en de leefwijze van iemand.
„Mensen die werkloos zijn lopen
meer risico omdat ze veel tijd
hebben. Ze zijn sneller geneigd om
terug te komen, toe te geven aan de
aantrekkingskracht van dergelijke
gelegenheden".
Hermans heeft in zijn praktijk
ondervonden dat de instelling die
mensen zichzelf aanpraten extreme
vormen kan aannemen die alles te
maken hebben met bijgeloof.
„Mensen zijn blijkbaar vatbaar
voor vreemde ideeën. Niet allemaal
hoor. Een deel van de spelers die
met lege zakken de speelhal of het
casino uitgaat denkt Dat doe ik
nooit meer. En doet dat ook niet.
Maar anderen zeggen tegen zichzelf:
Nu viel het tegen maar misschien
lukt het de volgende keer wel. Zij
lenen geld bij familie, vrienden of
andere instanties en bedenken
vervolgens vernuftige systemen
waarmee zij invloed denken te
hebben op de gokgelegenheden zelf,
of op hun gelukkans. Ik heb iemand
behandeld die voor hij naar het
casino ging vaak urenlang bepaalde
bewegingen maakte. Een soort
rituele dans net als in Afrika, ja.
Anderen doen altijd dezelfde
kleding aan, willen persé op een
bepaalde kast spelen of proberen
via kansberekening uit te kienen
hoe ze in moeten zetten bij roulette.
Er ontstaan denkpatronen waarop
ze helemaal gefixeerd zijn.
Gokverslaafden hersenspoelen als
het ware zichzelf".
„Hoewel ze natuurlijk wel eens
winnen is het verlies bij langdurig
gokken altijd groter. Men komt in
geldnood en daardoor in een
bepaalde spiraal terecht. Door het
lenen van geld bij andere spelers of
familie ontstaat de noodzaak dit
terug te 'verdienen' met gokken en
daardoor ontstaat nog meer verlies.
Zo komt men financieel totaal in de
penarie te zitten. Vaak ontstaan er
ook conflicten in het gezin of
verstoorde relaties en men komt bij
ons terecht".
De hulpverleners van het ZCAD zijn
er inmiddels van overtuigd dat
gokverslaving een net zo reëel
probleem is als verslaving aan
alcohol of andere drugs. „Terwijl
het aantal verslaafden aan alcohol,
drugs en tabak zich stabiliseert en
zelfs iets terugloopt, is de
afhankelijkheid van gokken de
snelst groeiende vorm van
verslaving sinds enkele jaren",
aldus de psycholoog.
Met zijn collega's probeert Hermans
de verslaafden via gesprekken uit
hun vastgeroeste ideeën te halen.
„We stellen hun opvattingen ter
discussie en proberen hen een reële
kijk op het gokgebeuren te laten
krijgen. Op die manier hopen we de
weerbaarheid te vergroten zodat ze
op een meer nuchtere manier tegen
het gokken aankijken". Volgens
Hermans duurt het 'afkikken' een
leven lang. „In het begin kost het
de grootste moeite, maar op den
duur gaat het steeds makkelijker en
uiteindelijk zijn mensen in staat om
zichzelf 'in de gaten te houden'. Het
afkikken betekent het aannemen
van een andere instelling, een
andere leefwijze Dat is geen
tijdelijke zaak zoals gokverslaafden
in het begin vaak denken. Ze
komen hier met het idee: Ik laat me
een paar maanden behandelen en
dan ben ik er vanaf. Maar zo werkt
dat niet. Er vanaf komen betekent
de dingen anders doen voor de rest
van je leven. En als je eenmaal
verslaafd bent geweest blijft dat
vechten. Je moet een gokverslaving
niet onderschatten. Dat is heel
hardnekkig. Meestal blijven de
behandelden nog jarenlang de
drang houden om weer te gaan
gokken".
Hermans geeft hiervoor als
verklaring dat gokken niet alleen
een financiële verslaving is maar
ook een vlucht uit de
werkelijkheid. „Het spel wordt
gebruikt om spanningen en andere
moeilijke dingen uit het eigen
dagelijks leven te vergeten. Het
gokken is spannend, het eist alle
aandacht op waardoor men de rest
kan vergeten. Vooral bij
fruitautomaten ontstaat er vaak een
soort 'liefdesverhouding'. Een veilig
gevoel van mijn kast en ik".
Ondanks het feit dat hij door zijn
dagelijkse ervaringen met
gokverslaafden als geen ander weet
waar de toename van het aantal
gokgelegenheden toe kan lijden,
vindt Hermans niet dat de overheid
ze moet verbieden. „Als ik politicus
was en het puur rationeel zou
bekijken zou ik het misschien wel
doen. Gokgelegenheden brengen
geld op en kosten geld. Maar de
opbrengst is voor de eigenaars van
gokgelegenheden en de kosten zijn
voor de maatschappij vanwege de
opvang en de financiële
moeilijkheden van de gokkers. Toch
vind ik het verbieden van die
amusementshallen en casino's niet
de elegantste oplossing. Omdat het
merendeel van de mensen er wel
mee kan omgaan. Je kunt het
vergelijken met snoepen. Mensen
moeten leren daarmee om te gaan.
Om op een verstandige manier te
eten met af en toe snoep. Het is niet
de gemakkelijkste weg maar een
andere weg is er niet in onze
maatschappij".
Volgens de psycholoog geldt voor
het toenemende aantal gokspelen
via televisie- en radio-uitzendingen
en bingo's in feite hetzelfde
mechanisme als de meer gevaarlijke
vormen van gokken. „Men wordt
gefascineerd door de kans om iets te
winnen. De spanning die dat met
zich meebrengt. Dat is kenmerkend
voor gokken. Het is typisch
Nederlands om dat te combineren
met een goed doel waar de
opbrengst naar toe gaat. Men zoekt
als het ware een excuus om het
gokken goed te praten. En ook
hierbij speelt bijgeloof een rol voor
de spelers. Men kijkt welk nummer
men heeft en krijgt bij het zien van
bepaalde cijfers het voorgevoel dat
men zal winnen.
De reflexen en gevoelens die bij
gokverslaafden hun hele leven gaan
beheersen zijn de meeste mensen
niet vreemd. Maar gelukkig is de
grootste groep nuchter genoeg om er
op een redelijke manier mee om te
kunnen gaan. Gokverslaafden zijn
het slachtoffer van hun eigen
bijgeloof. Zij hebben een 'modenie
verslaving'. In tegenstelling tot
andere vormen van verslaving ga je
er niet dood aan. Maar daar is dan
ook alles mee gezegd. Een
gokverslaving staat garant voor een
levensecht en finaal rien ne va plus.
