de notaris
Een dag op stap met
Vroeger was het notariswerk een stoffige zaak.
Tegenwoordig is er mensenkenniscreativiteit en fantasie voor nodig
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Maandag 30 november 1987 Nr. 24244
ZIERIKZEE - „Heden
verschenen voor mij, mr.
W. H. Klaassen notaris ter
standplaats Zierikzee
Zo luidt de eerste regel
van vele akten die in het
notariskantoor aan de
Oude Haven te Zierikzee
rechtsgeldig worden
gemaakt, worden
gepasseerd. Papieren
waarmee mensen zaken
die belangrijk voor hen
zijn officieel laten
vastleggen. Soms omdat
ze voor zichzelf die
zekerheid willen hebben
en vaak omdat het door
de wet verplicht wordt
gesteld. Voor het maken
of wijzigen van een
testament, het overdragen
van een huis, het
oprichten van een nv
(naamloze vennootschap),
een bv (besloten
vennootschap) of een
stichting bijvoorbeeld, is
een notariële akte
verplicht. Vandaar dat de
43-jarige notaris Klaassen
elke werkdag wel een of
meerdere malen
bovengenoemde regel (en
wat daarop volgt)
uitspreekt.
Meestal op gedragen toon. Om de
plechtigheid van het moment te
onderstrepen", zegt hij lachend.
Want de mensen komen bij een
notaris voor andere zaken dan waar
ze voor naar een bakker of
schoenmaker gaan. Maar verder is
notaris net zo goed een dienstbaar
beroep. ,,Ik ben een openbaar
ambtenaar die besluiten en
afspraken vastlegt. Die daarvan
schriftelijke, rechtsgeldige bewijzen
maakt".
Toch is dit, welliswaar belangrijke,
onderdeel slechts een facet van de
totale werkzaamheden die Klaassen
dagelijks verricht ,,U komt iets
doen dat ik hele dagen doe.
Interviewen. Praten met de mensen
om erachter te komen wat hen
precies beweegt. In mijn geval wat
hen beweegt om naar het
notariskantoor te komen. Ik heb
namelijk de ervaring dat ze vaak in
eerste instantie niet alles zeggen
wat ze bedoelen. Ze komen soms
met de boodschap dat ze het huis op
naam van hun kinderen willen
zetten en blijken daar mee te
bedoelen dat ze hun huis willen
verkopen of een regeling willen
treffen voor na hun overlijden. Dat
persoonlijke contact om erachter te
komen wat mensen willen en
bedoelen is vaak heel direct,
indringend er verrassend. Er komen
tijdens het gesprek dingen naar
boven die in eerste instantie
helemaal niet bleken".
,,Dat maakt het beroep boeiend.
Uitkienen wat iemands drijfveren
zijn. En dan een akte opstellen die
daar bij past. Het blijkt vaak nodig
om door te gaan op het meest
simpele testament. Mensen op hun
gemak stellen en steeds opnieuw
peilen waarom ze iets willen. Als
dat duidelijk is, komen we vaak
met adviezen. Dat is het aardige
van dit vak. Je bent in de
voorbereidende fase een soort
vertrouwensman. Daarom is het
heel goed dat de
geheimhoudingsplicht bestaat.
Zodat de mensen ervan verzekerd
kunnen zijn dat het besprokene
binnenskamers blijft".
Het op papier vastleggen van
besluiten en transacties is een niet
weg te denken handeling in onze
moderne maatschappij waarin men
vaak dingen moet kunnen
'bewijzen'. Toch is notaris een heel
oud beroep. Het kwam reeds voor in
de derde eeuw voor Christus, in
Egypte. De notaris was toen een
marktmeester die op de markt
toezicht hield op de goede gang van
zaken en op het tot stand komen
van overeenkomsten.
Vanuit Egypte vond het notariaat
zijn weg naar West-Europa. De
eerste algemene regeling voor het
Nederlandse notariaat werd door
Karei V uitgevaardigd in 1524. In
toneelstukken, op prenten en in
geschriften werd de notaris nogal
eens afgebeeld als een oude,
ondoorzichtige, vaak schichtige
figuur. Al dan niet omgeven door
zwoegende kandidaten en versleten
klerken. Die tijd is voorbij zoals
ook blijkt uit de woorden van
Klaassen.
Notaris is een dienstbaar beroep.
We stellen onze deskundigheid ter
beschikking van het publiek. Om
vast te leggen wat voor hen
belangrijk is. Op een manier
waardoor zij verzekerd zijn van
bepaalde wettelijke waarborgen".
Klaassen is blij dat de geschiedenis
zich zo ontwikkelt dat de drempel
van een notariskantoor steeds lager
wordt. ,,De afstand tot het publiek
wordt steeds kleiner. Dat zie je
vooral ook aan het gedrag van
jongeren. Men loopt gemakkelijker
binnen om even iets te vragen. En
het verlagen van die drempel komt
ook omdat de notarissen zelf zich
steeds minder uit de hoogte gaan
opstellen. Men klimt uit zijn ivoren
toren".
Als een van de symptomen daarvan
noemt hij het feit dat tegenwoordig
bij het passeren van de akten niet
meer de volledige ambtelijke tekst
(..vaak op smiespelende toon")
wordt voorgelezen. ,,We geven een
samenvatting in begrijpelijke
bewoordingen".
Het voordeel van een notariële akte
ten opzichte van een zelfgemaakte,
zogeheten onderhandse, akte is
volgens Klaassen de extra
bewijskracht. ,,De dagtekening, de
echtheid en juistheid van een
notariële akte staan vast. Ze wordt
wettelijk beschouwd als. een vonnis.
Daaruit vloeit ook voort dat men
kan procederen op grond van de
feiten die uit zo'n akte blijken.
Een belangrijk element van de
notariële akte is dc
geheimhoudingsplicht van de
notaris cn zijn medewerkers. ..Die
is in ons beroep absoluut. Het is
zover ik weet het sterkste
ambtsgeheim dat mogelijk is. Af cn
toe word ik gebeld door mensen die
willen weten wat in het testament
van hun vader staat. Of in dat van
hun broer die ziek is. Dan beroep ik
mij op het ambtsgeheim. Nee, dat
wordt niet altijd in dank
afgenomen. Soms blijkt men het
gek te vinden dat zoiets bestaat.
Dan is men gepikeerd omdat ik niet
bereid ben om informatie die ik
ambtshalve weet. bekend te maken
aan een buitenstaander".
Klaassen ziet het ambtsgeheim als
een gegeven dat de positie van een
notaris extra geloofwaardig maakt.
„En dat moet wel, want ook de
gewone waarnemingen die ik doe
kunnen rechtsgeldig worden
gemaakt. Als ik naar het ziekenhuis
word geroepen voor iemand die zijn
testament wil maken en die mens
kan niet meer tekenen maar nog
wel duidelijk maken wat hij wil, is
het enkele feit dat ik dat constateer
voldoende. Ik doe dan bij het
testament een verklaring dat hij
niet meer in staat was om te
tekenen en dan is het evengoed
rechtsgeldig".
,,De voorbereidingen voor een akte
zijn volgens Klaassen het
belangrijkste want als de akte
eenmaal is gepasseerd kan er niets
meer aan worden veranderd. Hij
vindt het daarom van het grootste
belang om vóóraf de consequenties
met de betrokkenen door te
spreken. Vroeger was het
notariswerk een buitengewoon
stoffige zaak. De partijen kwamen
op het kantoor en vertelden hoe ze
het onderling hadden afgesproken
en hoe het moest worden geregeld.
Tegenwoordig verdiept de notaris
zich in de achtergronden. Denkt
mee en geeft mee richting aan
hetgeen in de akte zal worden
vastgelegd. Het is werk waarbij
mensenkennis, creativiteit, en
fantasie nodig is".
Als de meest voorkomende zaken in
zijn praktijk noemt Klaassen
overdrachten van onroerend goed en
hypotheken; mensen die een huis
kopen of verkopen dus. Veilingen
van onroerend goed. Testamenten en
nalatenschappen. (In dat laatste
geval moeten de spullen worden
verdeeld zonder dat er een
testament is). Het opstellen van
huwelijkse voorwaarden voor
mensen die niet in gemeenschap
van goederen trouwen.
Vennootschapsakten en
boedelscheidingen.
Bij dat laatste is het volgens
Klaassen vooral van belang dat
beide partijen vertrouwen krijgen
in de notaris. „Ze moeten weten dat
je objectief bent en beide
standpunten eerlijk zult meewegen.
Vaak wordt met beide ex-
echtgenoten eerst afzonderlijk een
gesprek gevoerd en daarna
gezamenlijk naar een oplossing
gezocht. Dat vergt diplomatie en
tact. Ik vind het altijd leuk om te
ondervinden dat na
onderhandelingen, die soms met het
mes op tafel verlopen, beide
partijen later toch bij me
terugkomen voor andere
praktijkzaken. Daaruit blijkt dat ze
toch beiden tervreden zijn".
Bij het opmaken van een voorlopige
koopakte voor mensen die een huis
verkopen en kopen gaan de notaris
of zijn medewerkers altijd eerst na
of er wellicht omstandigheden zijn
waarbij men niet stil heeft gestaan.
,,We gaan na of de verkoper mag
verkopen en de koper mag kopen.
Er kan inmiddels een vererving
hebben plaatsgevonden. Dat wil
zeggen dat het huis via een erfenis
van meer eigenaren kan zijn dan
alleen van de verkoper. Er kan nog
een hypotheek of een ander beslag
op de koopsom rusten. En het is
mogelijk dat er een bewind of
curatele speelt. Dat men niet zelf
mag verkopen in verband met een
faillisement bijvoorbeeld. We
besteden aandacht aan de rechten
én de plichten van beide partijen".
„Overigens betekent het woord
'voorlopig' bij een koopakte niet
dat men zich nog kan terugtrekken.
Het ondertekenen ervan betekent
een definitieve koop. Daarna moet
alleen het eigendom nog worden
overgedragen en de koopsom
worden betaald".
Behalve door het voorlezen van
aktes is een notaris over het
algemeen bij het publiek bekend
om zijn 'ludieke werkzaamheden'.
De trekking van een loterij. Het
toezien op een recordpoging voor
het Guiness book of records, een
openbare veiling. „De franje erom
heen die in feite weinig met het
echte notariële werk te maken
heeft", zegt Klaassen erover. „Ja, ik
heb ook wel eens van die dingen.
Bijvoorbeeld toen Pleun van der
Lugt na zijn reis om de wereld
aankwam in Zierikzee heb ik
proces-verbaal opgemaakt van het
tijdstip van aankomst. Want het
was een recordpoging voor het
Guiness book of records. En bij een
veiling van roerende goederen moet
ook een notaris toezicht houden.
Dat is wettelijk vereist. Zoals
indertijd in het Huis van Naasau
bijvoorbeeld. Toen een aantal
overbodig geworden werktuigen van
de Oosterscheldewerken werd
geveild".
Uit de woorden van Klaassen blijkt
dat ook in die gevallen de
waarneming van een notaris
rechtsgeldigheid heeft. „Als ik zie
hoe iemand met een knikje het
hoogste bod doet zit hij eraan vast.
Ook als hij spijt krijgt en daarna
ontkent het bod te hebben
uitgebracht of de zaal uitloopt kan
hem de verplichting tot betalen
worden opgelegd. Louter op grond
van het feit dat de notaris het
knikje heeft gesignaleerd".
Notaris Klaassen kreeg zijn beroep
als het ware met de paplepel
ingegoten omdat ook zijn vader van
1948 tot 1976 als notaris werkzaam
was in Zierikzee. „Ik ben hier niet
geboren, maar wel getogen". Na zijn
universitaire rechtenstudie was hij
een aantal jaren werkzaam als
kandidaat-notaris, onder andere in
Renesse. Sinds 1981 is hij notaris in
Zierikzee. Hij heeft dus een
uitgebreide ervaring met de mensen
óp Schouwen-Duiveland. „Het
werken in zo'n kleine gemeenschap
is heel gevarieerd. Je krijgt met
allerlei zaken te maken. Er is hier
een uitgebreide boerenstand. We
hebben met recreanten te maken die
een tweede woning willen kopen,
we hebben familiezaken en de
middenstand. En vaak komen
dezelfde mensen weer terug voor
verschillende zaken. Zo ontstaat er
een intensiever contact. Dat werkt
prettig want je weet wat je aan
elkaar hebt".
„Het valt mij altijd op dat de
agrariërs, de boeren, over het
algemeen goed op de hoogte zijn
van de zakelijke kant van hun
bedrijf. Ze hebben kennis van
zaken. Over vererving en
bedrijfsopvolging bijvoorbeeld.
Waarschijnlijk speelt een goede
voorlichting via de
standsorganisaties daarbij een grote
rol. Ze zijn praktisch allemaal
georganiseerd. Die kennis is een
prettige basis om onderhandelingen
te voeren".
Die onderhandelingen beginnen
voor Klaassen 's morgens om 9.00
uur. Hij is dan al zo'n drie kwartier
aan het werk. „Ik begin altijd.met
het doornemen van de post en het
orde op zaken stellen". De eerste
bespreking die dag gaat over het
opmaken van een testament. „Aan
de hand van het besprokene wordt
een ontwerp-testament opgemaakt.
Soms is dat aanleiding voor nog een
gesprek". In zijn dagprogramma
staat verder het passeren van een
testament. In aanwezigheid van
twee getuigen. Meestal enkele van
zijn personeelsleden. „Dat zijn dan
degenen die toevallig kunnen. In
vroeger tijd haalde de notaris
gewoon iemand van de straat. Die
kreeg dan getuigengeld. Dat werd
meestal gelijk opgemaakt in het
café om de hoek. Maar die tijd is
voorbij want de
geheimhoudingplicht is ook voor
mijn personeelsleden een harde eis".
Klaassen heeft zeven medewerkers
waaronder een kandidaat-notaris.
In de loop van de dag heeft hij drie
keer een overdracht en het passeren
van een hypotheekakte en verder
staat in zijn agenda 'een bespreking'
vermeld. „Dat heeft mijn
secretaresse geregeld. Nee, ik weet
nog niet wat ik voor mijn kiezen
krijg. Maar dat geeft niet. Dat is
het spannende in dit beroep". Alle
transacties die op zo'n dag worden
afgesloten worden afgewikkeld door
zijn medewerkers; een kandidaat
notaris, een aantal klerken en
administratieve medewerkers. „Voor
de stukken worden verstuurd
worden ze nog door mij
gecontroleerd. Dat doe ik een hele
dag tussen de besprekingen en het
passeren van de aktes door".
Tekst: MARIJKE VAEL
Foto: JOHAN JUNIOR
