de loodgieter
Als we n torenhaan moeten maken wil pa dat zelf doen
Een dag
op stap met..
t
w"=>
Wim van de Velde de ladders van de
auto en tegen de gevel van
Zeelandia gezet. Er worden ook een
paar pallets naar boven gehesen.
,,Dat is om de ladders op te zetten
want anders drukken die teveel op
het aluminium dak". Het grootste
deel van de dag zal in beslag
worden genomen met het
verwijderen van de rubberen
afdichting tussen de dakwanden die
door weersinvloeden en trillingen in
de produktiehal is losgeraakt. „Dat
is de reden van de lekkage. Als het
oude rubber is verwijderd maken
we de randen schoon met thinner en
dan kan de nieuwe kit ertussen.
Het is heel veel werk voor een
kleine lekkage. Vooral door de
voorbereidingen die zoveel tijd in
beslag nemen. Dat is heel vaak zo
bij ons werk".
In de werkplaats aan de Meelstraat
is de vader van de loodgieter, Dies
Kouwenberg, een zinken pijp in
model aan het brengen. „Ja, ik help
nog graag wat mee. Een vangbakje
maken of een stukje zink bewerken.
Zomaar als hobby hoor. Want ik ben
vorig jaar uit de zaak gestapt. „Het
liefste zou ik nog eens een
torenhaan van maken. Toen
Schouwen-Duiveland nog een eiland
was deden we dat voor alle kerken
hier en op Tholen. En ook de
reparaties natuurlijk. Die hanen
zijn altijd van koperplaat gemaakt
en ze draaien op een glazen
knikker. Ik maak nu nog wel eens
een haan van zink. Zomaar voor
mijn plezier. We hebben vroeger
eens de zwanen van de Lutherse
kerk gerestaureerd. Die waren door
hun poten heen gezakt. Ja, die
dingen zijn gemaakt van lood. Ze
wegen zo'n 60 kilo per stuk. Ze zijn
wel hol van binnen hoor maar, dat
gewicht komt door hun dikke laag
veren. Ja, dat was leuk werk".
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE Maandag 26 oktober 1987
ZIERIKZEE - 's Morgens
om acht uur wordt in de
Meelstraat te Zierikzee
het bestelbusje ingeladen.
Bovenop de ladders en
binnenin de
gereedschappen en de
onderdelen die
intrigerende namen
dragen als zadels, sokken,
wartels, manchetten,
kappen, kramen en
knietjes. Marien
Kouwenberg is loodgieter.
„Dit jaar al 25 jaar", zegt
hij verrast na enig
hoofdrekenwerk ten
behoeve van de krant.
Dagelijks is hij te vinden
op een van de daken van
de vele monumentale
panden die Zierikzee
kent. Om nieuw loodwerk
aan te brengen of een
zinken goot op precies
dezelfde wijze als dat ooit
voor de eerste keer
gebeurde. Of hij zit
onderin een
aanrechtkastje of in een
toilet om de kraan of de
stortbak te repareren.
Een beroep waarbij je geen
hoogtevrees moet hebben en best
wel lenig moet zijn. „Afwisselend
en veelzijdig werk", vindt
Kauwenberg. Want hoewel hij er
nooit centrale verwarming en
elektriciteit bij is gaan doen omvat
zijn werk veel meer dan
bovengenoemde activiteiten. Dat
blijkt al snel als we op stap gaan
met loodgieter Marien Kouwenberg.
„Dit is nu typisch zo'n klusje dat je
als loodgieter er tegenwoordig even
bijdoet", zegt hij over het werk dat
voor die dag op het programma
staat: het verhelpen van een
lekkage aan het dak boven de
produktiehal van Zeelandia. Om
kwart over acht vertrekt de
bestelbus richting Industrieterrein.
Aan bootd is ook de 20-jarige Wim
van de Velde uit Kerkwerve. Zijn
enige vaste medewerker. „Mijn pa.
Dies Kouwenberg, is er vorig jaar
oktober officieel mee gestopt maar
als hobby doet hij nog af en toe
klusjes in de werkplaats".
Kouwenberg loodgieters blijkt een
oud Zierikzees familiebedrijf te
zijn. „Mijn opa heette ook Marien,
Kouwenberg. Die'is'er in 1924 mee
begonnen. Hij had een bedrijfje in
de Breedstraat en later in de
Wevershoek ofwel Vijfhoek, daar in
de buurt van de Lutherse kerk. Na
de ramp is de zaak verplaatst naai
de Sint Domusstraat. Toen zat mijn
vader er al in. Mijn ouders hadden
er toen ook een winkel in
huishoudelijke artikelen bij. Want
daar was veel vraag naar, zo vlak
na de ramp. Die werd gedaan door
mijn moeder". De winkel werd
opgeheven toen het bedrijf zich in
1960 verplaatste naar de huidige
stek in de Meelstraat.
Marien Kouwenberg toonde zich al
jong een echte telg in het
loodgietersgeslacht. „Ik ben op
mijn vijftiende in de zaak gekomen.
Toen ik van de ambachtsschool
kwam. Maar ik wilde al veel eerder.
Toen ik nog op de kleuterschool zat
spijbelde ik al om in de werkplaats
bij mijn opa te kunnen zijn. Als het
goed weer was ging de juffrouw
namelijk met ons wandelen. Altijd
het geijkte rondje en dat liep langs
de werkplaats. Ik zorgde wel dat ik
achter in de rij liep zodat ik
ongemerkt kon verdwijnen als we
daar langs liepen. Mijn opa vond
dat wel grappig. Mijn vader was er
niet zo blij mee". Gedurende zijn
jeugd was Kouwenberg in de
vakanties en op vrije dagen steevast
in de werkplaats te vinden. Hij
leerde het vak dus 'van vader op
zoon'.
„Een gedeelte van ons werk doen
we vandaag de dag nog precies
hetzelfde als mijn opa het deed".
Met deze verrassende uitspraak
bedoelt de loodgieter het loodwerk,
zinkwerk en de reparaties aan de
leien dakbedekkingen aan de vele
oude en monumentale panden en
pandjes die Zierikzee kent. „In de
hele binnenstad van Zierikzee vind
je geen twee goten die hetzelfde van
vorm zijn. En ze zijn nog altijd van
zink. Die moeten allemaal met de
hand worden gemaakt als ze aan
vernieuwing toe zijn". Dat blijkt in
de werkplaats te gebeuren. Op
dezelfde manier als vroeger. „Eerst
gaan we op het dak precies opmeten
hoe de vorm is van de goot die we
moeten maken. Aan de hand
daarvan wordt een malletje
gemaakt. En met behulp daarvan
wordt de goot in de zetbank
gebogen uit rechte platen zink. Dan
komt er nog eventueel een kraal
aan, dat is een terugbuigend randje
voor de versteviging. Dan is de goot
minder kwetsbaar als er een ladder
tegenaan wordt gezet". Volgens
Kouwenberg gaat een zinken goot
tegenwoordig zo'n twintig jaar mee.
Heel wat minder lang dan vroeger
toen het gemiddelde op 30 a 35 jaar
lag. „Dat is de invloed van de
weersomstandigheden. Door de zure
regen van tegenwoordig wordt het
zink sneller poreus. Er komen
Bij een kopje koffie haalt
Kouwenberg senior herinneringen
op aan de tijd dat hij als
schooljongen met de handwagen
naar Brouwershaven liep om daar
het gereedschap te brengen dat zijn
vader nodig had om het leien dak
van de Sint Nicolaaskerk te
repareren. „Dat lopen was uit
zuinigheidsoverwegingen. Het was
in de tijd dat men nog een klomp
repareerde voor drie cent. Die
handwagen kon je voor 25 cent een
hele dag huren bij Piet van
Velthoven in de Sint Domusstraat".
Als de herinneringen eenmaal
opborrelen is Kouwenberg niet te
stuiten. „We hebben vroeger ook
nog petroleumbussen gerepareerd.
Voor de olieboer. Van die vierkante
Essobussen van vijf liter. Een
dubbeltje per stuk kreeg je. En
daarvoor moest er dan een nieuwe
bodem in, vaak een nieuwe tuit aan
en soms ook nog een nieuw
handvat. Dat was zuinigheid. In de
oorlog toen we waren geëvacueerd
hebben we ook nog melkbussen
gemaakt. Van blik. Er was geen
ander werk. Maar het mooiste heb
ik altijd het lood- en zinkwerk aan
de torens gevonden. De
Kouwenbergs zijn altijd het
specifieke loodgieterswerk blijven
doen. Wij hebben er nooit wat
anders bijgenomen zoals centrale
verwarming of elektriciteit".
In de loop van de dag gaat Marien
Kouwenberg naar het politiebureau
aan het Kerkhof dat wordt
verbouwd. „Daar gaan wij in de
komende weken de riolering
aanpassen en de waterleiding. Het
slopen van de oude leidingen
hebben we al gedaan. Maar daarna
moest de aannemer eerst weer een
poosje aan de slag. Dat is heel
belangrijk in ons vak.
Samenwerking met andere
bedrijven. Als we bij het stadhuis
een steiger neerzetten om de goten
te vernieuwen maken we gelijk alle
goten schoon. De schilder komt om
de boel te schilderen nu hij er toch
gemakkelijk bij kan en de
timmerman om reparaties te doen
die nog moesten gebeuren".
Als een ander belangrijk element
van zijn werkzaamheden noemt
Kouwenberg een grote flexibiliteit.
„We moeten ons altijd kunnen
aanpassen aan de omstandigheden.
Het weer bijvoorbeeld. Als het
droog is pakken we eerst het
buitenwerk aan en bij slecht weer
werken we binnen. Tussendoor
kunnen altijd meldingen
binnenkomen van storingen of
verstopte rioleringen. Dan moet je
daar weer eerst naar toe. Ja, dat
alles houdt het werk heel
afwisselend. Maar het brengt ook
ellende met zich mee, want soms
ben je bij een storing veel langer
bezig dan je had gepland. Dan loopt
de rest van je wez-kzaamheden voor
die dag helemaal in de war".
Marien Kouwenberg lijkt er niet
echt onder te lijden. Na 25 jaar
werken als loodgieter in Zierikzee
maakt hij nog steeds een vrolijke
indruk. „Ja, het is leuk werk. Ik
zou niet anders willen doen".
kalkgaatjes in en dan gaat hij
lekken".
Op precies dezelfde wijze als zijn
opa repareert loodgieter
Kouwenberg vandaag de dag ook
nog de leien dakbedekking op
monumentale gebouwen. „Ik ben
pas klaar met het vernieuwen van
een halve vierkante meter leiwerk
op-het dak van het stadhuis in
Zierikzee. Dat gaat kapot door de
storm of de leien worden poreus
door de weersinvloeden, de
spijkertjes gaan roesten en dan valt
de lei naar beneden". De reparatie
was een werkje dat op 18 meter
hoogte verricht werd. „Daardoor is
het heel arbeidsintensief. Het vergt
namelijk veel voorbereidingstijd om
alle spullen naar boven te brengen".
Bij het werk zelf houdt
Kouwenberg zi?h als een
geveltoerist vast tegen een speciale
ladder die tegen het schuine leien
dak wordt gezet. „Dat is heel
moeizaam bewegen omdat je tenen
heel schuin worden gedrukt als je
op die ladder staat".
Het vernieuwen van het loodwerk
dat aan oude daken nog rijkelijk
vertegenwoordigd is (aan de
zijkanten, onderkanten, kopse
kanten van de gevels en zijkanten
van dakkapellen) gebeurt ook nog
op dezelfde wijze als dat van
oudsher het geval was. In totaal
maken deze 'werkzaamheden zoals
mijn opa ze al deed' ongeveer 30
procent van het totale werk uit van
het loodgietersbedrijf. „Verder zijn
we bezig met de installatie van
gasleidingen, waterleidingen en
riolering in nieuwe huizen of "huizen
die worden verbouwd. Het
vernieuwen van geiscre,
gevelkachels en gashaarden. Het
aansluiten van sanitair en
natuurlijk reparaties. Een verstopte
riolering, een lekkende kraan, oen
kapotte stortbak bijvoorbeeld"
Kouwenberg komt dan ook in veel
verschillende huizen. „Ja, ik maak
wel eens gekke dingen mee. Ik
moest eens een geiser repareren in
de keuken bij een oude mevrouw.
Ze had mij do sleutel van de
achterdeur gegeven omdat ze zelf
niet thuis was. Ik zat daar onder
het keukenkastje toen ik opeens
„volluk!" hoorde roepen. Ik naar de
voordeur om te kijken. Maar er was
niemand. Dat ging zo drie keer voor
ik doorhad dat er in de kamer een
papegaai zat die dat riep
Een andere 'blunder' van
Kouwenberg leverde hem zelfs een
nat pak op. „Ik moest een valpijp
vernieuwen. Je weet wel die pijp
die tussen de stortbak en een toilet
zit. Ik had hem net weggehaald
toen die mevrouw kwam met een
heel verhaal over de stortbak die
ook slecht doortrok. En wat deed
deze jongen? Per ongeluk
doortrekken terwijl die pijp er niet
zat Ik was drijfnat en de wc ook.
Gelukkig kon ze er om lachen".
Kouwenberg vindt dat vooral het
rioleringswerk in do loop der jaren
is veranderd „Vroeger was dat
werk voor de metselaars die er
asbest cement buizen voor
gebruiken. Met de komst van de
pvc-buizen is het loodgieterswerk
geworden. Ook de waterleidingen
hebben een hele verandering
ondergaan. Vroeger waren ze van
lood en ijzer. Nu is het allemaal
koper"
Tijdens de verhalen'die
Kouwenberg vertelt, heeft hij
inmiddels met zijn medewerker
ïfekst: MARIJKE VAEL
Foto's: JOHAN JUNIOR
4
